OD
IES
mensenleven
L
0.79
3.19
.0.99
1.25
*4.25
15.90
1.69
4.79
1.49
1.98
5.45
1.59
3.59
1.49
1.95
1.89
0.85
5.98
1.79
i voor de
;er?
t het is de moeite
i met een winkel-
rnele kwaliteit is
et 27 oktober 1979
ppen één zegeltje
46 zegeltjes ont-
erveringscheque,
ode van 1 t/m 5
mboter-amandel-
Van Dam. Halen
of spaarkaarten,
paarkaarten. hoe
Soester Courant van woensdag 26 september 1979
Tijdens E.H.B. O. -oefeningen wordt de werkelijkheid zo realistisch mogelijk nagebootst.
Rie van Herwaarden en
de E.H.B.O.
Op een uitzondering na is in dit ver
haal de naam van de E.H.B.O. nog
niet ter sprake gekomen, terwijl het 50-
jarig lidmaatschap van Rie van Her
waarden de aanleiding voor dit ai tikel
is. Wie de rol van Rie van Herwaarden
binnen haar Soester E.H.B.O. wil leren
kennen en begrijpen kan er niet om
heen ook kennis te nemen van de
andere kant van de medaille. Haar
persoonlijkheid en dienstbaarheid in
het dagelijks leven kan niet los worden
gezien van iets dat meer is dan zo
maar een hobby. Bewogenheid met
medemensen was er namelijk ook de
oorzaak van dat zij in 1929, op 23-
jarige leeftijd lid werd van de Soester
E.H.B.O. Vertelt Rie van Herwaarden:
"De E.H.B.O. in Soest werd opgericht
in 1927 door Willem Hilhorst, directeur
van de Coöperatie, het bedrijf waar ik
werkte, en de oude dokter Rupert.
Het was een organisatie die mij boeide.
In de Coöperatie zag ik de onmacht
van de mensen wanneer er ongeluk
ken gebeurden. Soest was in die tijd
ook al een typische "doortrekplaats"
Burgemeester mr. S.P.Baron Bentinck speldt mevr. van Herwaarden de gouden ere-medaille,
verbonden aan de Orde van Oranje Nassau op, t.g.v. haar 1^0-jarig lidmaatschap in 1969 van de
Soester E.H.B.O.
Eerste hulp
bij
ongelukken
Met centjes stuivertjes en dubbeltjes werd deze E.H.B.O.-ambulance in de vooroorlogse jaren
door de Soester bevolking bij elkaar gespaard.
en ondanks het betrekkelijk geringe
verkeer waren er relatief gezien toch
vrij veel ongevallen. Met de komst van
de E.H.B.O. nam het aantal ongeluk
ken natuurlijk niet af, maar we konden
de grote en kleine slachtoffers beter
helpen. Twee jaar na mijn - komst
kwam de eerste echte ambulance.
Daarvóór deed een oude vrachtwagen
dienst voor ziekenvervoer. Dat leek na
tuurlijk nergens op, maar we hadden
niet anders. Mej. Hille, de latere me
vrouw Voerman, vroeg mij in een com
missie zitting te nemen die als taak had
de gelden voor een nieuwe ambulance
bijeen te brengen. Uit de opbrengst
van loterijen en feestavonden kwam
een bedrag van 8000,- bijeen waar
voor wij een nieuwe Packard-ambu-
lance konden kopen. De oude heer
Alblas was de eerste chauffeur, latei-
hebben Jaap Broerse en vele "Klom
pen" de ambulances ook gereden. Tot
1972 was Soest de enige E.H.B.O.-af
deling in Nederland die kans zag haar
eigen ziekenauto's met het daarbij be
horende personeel te exploiteren." Een
wal zakelijke mededeling, maar
cijfers geven de exploitatie van één en
ander wat meer gewicht. In 1970 bij
voorbeeld reed de ambulance een af
stand van ruim' 21.000 km. over een
totaal van 1004 ritten en werd in 129
gevallen eerste hulp bij ongelukken
verleend.
Van 1931 tot 1972 was het Rie van Her
waarden die de exploitatie administra
tief begeleidde, totdat duidelijk werd
dat een verantwoorde exploitatie door
zelfs onbezoldigde E.H.B.O.'ers niet
meer haalbaar was. Niet zonder wee
moed nam men het besluit de ambu
lances aan de gemeente Soest te ver
kopen en de accenten in het E.H.B.O.-
werk te verleggen.
Rie van Herwaarden: "Het was een
voudig pure noodzaak. We begonnen
met een ambulance die 8000,- kostte,
in 1971 was een bedrag van een halve
ton onvoldoende om een nieuwe aan te
schaffen. Bovendien moesten wij op
zoek gaan naar een nieuwe behuizing
voor de Soester E.H.B.O. Vanaf de op
richting is het daarmee altijd een
beetje sukkelen geweest. Nu zitten wij
goed aan de Parallelweg, maar vanaf
de oprichting zijn daaraan vooraf ge
gaan: de oude Mavo aan de Prins
Bernhardlaan - het gebouw aan het
Witte Paardestraatje - De Gouden
Ploeg - het St.Josefgebouw en de ves
tiging aan de Pieter de Hooghlaan.
Geld was en is er altijd voor de
E.H.B.O. nodig. Ook al hebben wij 300
betalende leden en een veelvoud van
dit aantal donateurs, financieel rond
komen we nooit. Het maakt mij ver
drietig en boos. kortom ik vind het
onbegrijpelijk, dat de gemeente Soest
ons jaarlijks niet meer dan een be
drag van 150,- aan subsidie wenst
te geven. Dag en nacht zijn wij als
E.H.B.O. voor alles en iedereen in
Soest beschikbaar, en dan ieder jaar
zo'n fooitje krijgen". Beter te spreken
en heel wat opgewekter zijn de ge
luiden die wij noteren als de belang
stelling van de Soester bevolking voor
haar E.H.B.O. ter sprake komt.
Rie van Herwaarden: "Onze cursussen
zijn voor een heel seizoen volgeboekt.
Met de beste wil van de wereld kun
nen wij er niemand meer bij hebben.
Dat is toch wel een bewijs dat de
E.H.B.O. de mensen in Soest aan
spreekt".
Minder te spreken is Rie van Her
waarden over de propaganda-akties
van "concurrent" Het Rode Kruis.
"In tegenstelling tot de E.H.B.O. geeft
het Rode Kruis een kosteloze cursus,
maar men vergeet erbij te vertellen
welke verplichtingen de cursist aan
gaat t.a.v. de kleding, in tijden van
rampen en de duur van de opleiding.
Bij ons kost het geld (overigens maar
het schijntje van 80,- per cursus)
maar er'staat geen énkele vérplicHting
tegenover."
Ter sprake komt de verklaring, waaruit
de belangstelling van mensen voor de
tegenwoordige E.H.B.O. voortkomt.
"In de tegenwoordige tijd zien de
mensen veel ongelukken gebeuren.
Niet alleen op kantoor of in de fa
briek, maar vooral tijdens vakanties
en op de grote drukke verkeerswegen.
De mensen realiseren zich dat ze met1
een E.H.B.O.-diploma in sommige ge
vallen iets minder machteloos zijn, en
daardoor voor een ander en zichzelf
iets kunnen betekenen. De cursisten
zijn vogels van allerlei pluimage. Zijn
ze geslaagd dan zwermen ze uit naar
fabrieken, zijn te vinden bij alle sport
evenementen, ze zijn in staat een
mensenleven te redden."
Onderscheiding
Rie van Herwaarden werd tien jaar
geleden t.g.v. haar 40-jarig lidmaat
schap door haar Soester E.H.B.O.-
vrienden en Burgerlijke Overheid uit
bundig gehuldigd. Ze ontving ter gele
genheid daarvan de ere-medaille in
goud verbonden aan de Orde van
Oranje-Nassau en de zilveren dr.
C.J.B.Tilanus-legpenning. Aan een
nieuwe huldiging valt straks niet te
ontkomen. Komt er in het leven van
de gouden jubilaresse ooit nog een dag
dat de Soester E.H.B.O. niet meer van
haar vrijwillige diensten gebruik kan
maken?
Rie van Herwaarden: "Ik heb al een
paar keer laten doorschemeren dat het
oude eruit moet. Nieuw en jong bloed
moet een kans krijgen. En natuurlijk
ben ik in de omgang ook geen gemak
kelijke, hoewel mijn bestuursleden dat
ontkennen. Als ik mijzelf zou moeten
karakteriseren, dan ben ik er niet ver
naast wanneer ik mijzelf een "kalte-
kop" noem. Als iets mij niet aanstaat
dan weet ik dat ik nogal bruut kan
reageren. Dat was vroeger zo. en dat
zal wel blijven ook. Aard van het
beestje. Alleen bereik ik over het alge
meen wel het effect dat mij voor ogen
staat. Wat het allemaal in de toekomst
zal gaan worden weet ik niet. of mis
schien weet ik het wel. maar het
E.H.B.O.-bestuur heeft er in de eerste
plaats recht op dat van mij te horen.
Vervelen zal ik mij in ieder geval
nooit. Ik zing en bridge bij de be
jaarden, handwerk graag en admini
stratief ben ik ds. J.Smit een beetje
tot steun, en vergeet mijn werk voor
de E.H.B.O. niet. Tot april '80 blijf ik in
ieder geval nog aktief
•Rie van Herwaarden, een leven zonder
Ë.H;fe.O. is nauwelijks voor haar denk
baar. Straks zal haar trouw - inzet en
medemenselijkheid in alle toonaarden
worden bezongen. "Weet U", stelt ze,
„wat zo vervelend is op zo'n dag?
Mensen die veel meer in die vijftig
jaar hebben gedaan dan ik worden ver
geten. Ik wil al die sprekers een streep
je voor zijn en daarom noem ik graag
de narnen van de voorzitters die de
E.H.B.O. in Soest hielpen grootmaken.
Dat zijn: Oude dokter J.A.H.Rupert -
dr. W.J.Schutte - dr.H.J.de Vos - de
heer H.E.J.Smit (de enige niet-artsl -
dr.P.Donker en dr.J.H.H.Overbeek.
Vergeet ook de docenten niet zoals
dr. H.J.Stroband - C.J.Rip en mijn
huisarts dr.J.Kuipers". Met de zeker
heid dat ze met het noemen van
andere namen de aandacht heeft afge
leid, blijft toch de zorg en spanning
bestaan over wat haar straks zelf aan
allerlei feestelijks te wachten staat.
Daarover nadenkende komt ze tot de
geruststellende conclusie: "Acht. het
zal wel meevallen. Wie komt er nou
naar een mens van 73 jaar kijken die
50 jaar E.H.B.O. achter de rug heeft?"
Rie van Herwaarden moet zich maar
op een "teleurstelling" voorbereiden.
Die belangstelling zou terecht wel eens
kunnen "tegenvallen", en dat is na
zoveel jaar oprechte trouw heel be
grijpelijk en verdiend.
JAN LEIJENDEKKER
Bij de Burgerlijke Stand in Soest werd zij 73 jaar gele
den ingeschreven onder de naam Marretje van Her
waarden. Op school werd de roepnaam Rie, in de be
schutte omgeving van het ouderlijk huis werd ze Zus
genoemd. Rie van Herwaarden gaat op 73-jarige leef
tijd, zeer binnenkort, feestelijke dagen tegemoet.
Oktober is de maand dat ze het feit herdenkt vijftig
jaar lang onafgebroken als lid van de Soester EHBO
zich voor de naaste te hebben ingezet. Een gebeu-
tenis die in de landelijke E.H.B.O.-afdelingen als
een uniek feit wordt ervaren. Aanleiding voor de
redaktie van de SOESTER COURANT met "Marre
tje" - "Zus" en "Rie" van Herwaarden te praten over
haar veelbewogen leven.
aan het Kerkpad gehuisvest. Ruim 25
jaar heeft Rie van Herwaarden, met de
accuratesse die haar eigen is, zich in
gezet voor het werk van de vier Ne
derlands Hervormde Gemeenten in
Soest. In intieme kring werd haar zil
veren jubileum als bureauhoudster van
de N.H.Kerk gevierd. Een jaar of wat
later kreeg zij bij haar afscheid een
grootse afscheidsreceptie door haar
werkgevers aangeboden. De toenma
lige voorzitter van het college van
kerkvoogden, de heer H.G.Odenboom
zei bij dit afscheid o.m.: "Met L'w
vertrek overlijdt het kerkelijk bureau
op de wijze zoals U Jat deed. Wij
hopen echter nog lang een beroep op
Uw kennis te mogen doen." Een beroep
dat niet tevergeefs werd gedaan. Sinds
1971 is zij tot zeer recente datum
voor "haar Kerk" ook onbezoldigd
aktief geweest. Begin '71 is haar leven
wezenlijk gaan veranderen. Ze is zoals
ze het zelf noemt "gaan leven". Er zijn
heel wat slapeloze nachten vooraf ge
gaan aan haar besluit de woning aan
het Kerkpad te verkopen. Pas op 72-
jarige leeftijd vond ze het een verant
woorde transactie. Mensen die zich in
dienst stellen van anderen hebben,
wanneer ze 't goed en oprecht doen.
weinig of geen tijd om aan zichzelf te
denken. Zo ook Rie van Herwaarden.
Bij haar afscheid van het Kerkelijk
Bureau Soest verdiende ze in '71 voor
een full-time job een maandsalaris
van 900,-. A.O.W. en een zeer be
scheiden pensioen hebben na haar af
scheid vele jaren de materiële kant
van haar leven gevuld. Als het gesprek
op dit onderwerp komt valt het op dat
Een vertrouwde naam
De naam v. Herwaarden heeft al gene
raties lang in Soest een vertrouwde
klank. Toch zijn de Van Herwaardens
van oorsprong geen Soesters. De stam
boom van de Van Herwaardens is ge
plant in het Betuwse Asperen. Het
fraaie familiewapen dat een.opvallen*"
de plaats in Rie's woning heeft, maakt
dat duidelijk. Grootvader en vader Van
Herwaarden hebben als veehandelaren
het grootste deel van hun leven door
gebracht in en rond DE DRIE RIN
GEN. Zus v. Herwaarden was in deze
omgeving weinig te zien. Tot haar elfde
jaar ondervond ze de weerslag van een
zwakke gezondheid, dat in tegenstel
ling tot haar broer "reus" Bram. Ook
hij bleef echter niet in de omgeving
van DE DRIE RINGEN. Werd predi
kant, deed dienst in Nieuw-
Guinea en is nu geestelijk verzorger
in de gevangenissen van Vught en
Den Bosch.
Opvallende overeenkomst: zowel de
één als de ander hebben een groot
deel van hun arbeidzame leven in
dienst van de medemens gesteld. In
veler ogen misschien buitenbeentjes,
maar dan wel met het hart op de goede
plaats. Broer en zus zijn in de loop
der jaren door de omstandigheden wat
uit elkaar gegroeid. Zijn werkzaam
heden concentreren zich vooral in het
week-end, Rie daarentegen had en
heeft tijdens de weekdagen de handen
vol. Het zijn de kinderen van predi
kant Bram die de contacten tussen
broer en zus regelmatig in stand
houden.
Hoe het verder ging
Terug naar de tijd dat Rie van Her
waarden haar toekomst nog moest be
palen. Op 12-jarige leeftijd ging zij
naar de Handelsdagschool in Amers
foort, behaalde er na vier jaar studie
haar diploma. Had snel in de gaten
dat, zeker in die tijd, één diploma
ontoereikend was en bekwaamde zich
in de avonduren verder in handelsvak
ken. Hield het drie maanden bij een
Baarnse drukkerij uit en kreeg toen
toestemming van haar vader naar een
andere werkkring uit te zien. Rie van
Herwaarden over die periode:
"Ik heb mij altijd op het standpunt
gesteld dat de mensen mij geen knol
len voor citroenen moeten verkopen.
De baas van de drukkerij had mij
in het vooruitzicht gesteld dat ik wat
journalistiek werk mocht doen. Ik heb
hem aan die afspraak meerdere malen
herinnerd, maar er kwam nooit iets
van terecht. Dag 25 gulden die ik er
iedere maand verdiende, maar het kon
mij niets schelen. Afspraak is af
spraak. Een nieuwe baan zoeken was
in die tijd niet eenvoudig. Uiteindelijk
kreeg ik er één in Soest bij de Co-
operatie van de Landbouwvereniging.
Er waren honderd sollicitanten', en ik
werd het. Dat had ik vooral aan mijn
vader te danken. Op de Coöperatie
deed ik hoofdzakelijk de boekhouding.
Ging toen in die tijd al met zeer veel
geld om. Vader was natuurlijk in deze
kringen geen onbekende, maar ik kon
er toch alleen komen als hij zich in
financieel opzicht voor mij garant stel
de. Vandaag kijk je vanzelfsprekend
vreemd tegen zoiets aan, maar in die
tijd was dat heel normaal. Tot 1943,
zestien jaar lang, heb ik er gewerkt.
In die periode nog veel diploma's ge
haald. Dat was noodzakelijk om thuis
in financieel opzicht ook te kunnen
helpen. Vader was in 1939 gestorven,
moeder was bijna blind, mijn broer
was als student tijdens de oorlogs
jaren ondergedoken. Het kwam dus
wel allemaal een beetje op mij neer.
Wanneer ik dan ook nog vertel dat mijn
salaris in 1943 niet meer dan 75.-
per maand was dan kan iedereen be
grijpen dat 't moeilijke tijden waren.
Rie van Herwaarden, zestien jaar
lang, de meest toegewijde kracht van
de Coöperatie. Opgegroeid in een gezin
waarbij het principe dat je je dienst
baar moest maken aan mensen en kerk
voorop stond. Vader van Herwaarden
had in die tijd het kostersambt van
de Oude Hervormde Kerk als ere-baan-
tje. broer Bram liet zich tien jaar in
dezelfde kerk als gewaardeerd orga
nist beluisteren.
Nieuwe start na de oorlog
Evenals aan het eind van de zeventiger
jaren lagen ook vlak na de oorlog de
baantjes niet voor het opscheppen. De
woningnood was er de oorzaak van dat
er beslag dreigde op Rie's huis aan het
Kerkpad. Na de dood van haar ouders,
moeder van Herwaarden stierf op
oudejaarsavond '45, vond de plaatse
lijke overheid dat Rie van Herwaarden
over een te grote woon-en leefruimte
beschikte. "Daar hadden ze", meent
Rie van Herwaarden, "volkomen ge
lijk in." Rie trad in dienst van het
na de oorlog opgerichte Kerkelijk Bu
reau Soest en dankzij een voorstel van
de toenmalige direkteur van het sana
torium Zonnegloren werd het kantoor
van de nieuwe organisatie in de woning
Mevr. M. van Herwaarden
zij, ondanks haar bescheiden levens
wijze, er een opvallende levensfiloso
fie op nahoudt. Rie van Herwaarden:
"Vergeleken met vroeger vind ik de
mensen tegenwoordig zo ondankbaar.
Ze zijn snel geraakt, ze weten alles
beter. Van spaarzin is bijna geen
sprake meer. en daardoor komt het
dat een ander altijd noodgedwongen
in materieel opzicht voor een ander
moet zorgen. Sinds kort heb ik mijn
huis verkocht. Als ik het ongeluk heb
niet meer voor mijzelf te kunnen zor
gen dan moet ik, omdat ik zuinig ben
geweest, alles afstaan wanneer ik in
een bejaarden- of verzorgingshuis
word opgenomen. Dat klopt toch niet.
Na het vertrek, noodgedwongen door
de oorlogsomstandigheden, bij de
Coöperatie wijdde Zus van Herwaar
den zich aan de zorg van een ernstig
zieke moeder. Daarover vertelt zij:
"De oorlogsjaren waren natuurlijk
moeilijk, maar vergeleken met de
mensen in bijvoorbeeld de randstand
Holland hebben wij het niet slecht ge
had. Echt honger hebben we niet ge
kend. Het was heerlijk om ook nog
iets voor anderen te kunnen doen.
Het is gelukkig dat mijn moeder niet
alles heeft geweten. Het mens zou geen
leven hebben gehad. Tussen het nor
male werk door heb ik met illegaal
werk fijne dingen kunnen doen. Dat
kon ondermeer omdat we de beschik
king hadden over de ambulance van
de E.H.B.O." Wanneer wij informeren
of voor dit werk na de oorlog van
overheidswege in één of andere vorm
iets aan erkentelijkheid is opgebracht
dan wordt het even stil. Een stilte
die wellicht een beetje verdriet of te
leurstelling zou kunnen betekenen.
"Weet U wat 't is", zegt Rie van Her
waarden, "ik ben niet zo'n mens die
wat dat betreft op de voorgrond zal
treden. En erom vragen, dat nooit."
