Wat zit er in een bitterbal?
Allergisch,
ook voor voedsel?
An onion a day keep the dentist away
Harten,
heuvels
en valleien
Vers lamsvlees
in opmars
Met Raad
en Daad
Sigaretten roken in
Nederland blijft stabiel
Weg met de
keukengeurtjes
Nu het gehele jaar door verkrijgbaar:
(Een ui per dag houdt de tandarts weg)
22
Soester Courant van woensdag 9 april 1980
Tot nu toe kon het voorkomen dat
wanneer men kroketjes, bitterballen of
frikandellen in de winkel kocht, er
nogal een verschil van kwaliteit merk
baar was tussen de diverse fabrikaten.
Dit is nu per 1 mei a.s. verleden tijd,
althans de vlees-kroketten of -bitter
ballen moeten dan tenminste 5% vlees
bevatten. Vanaf die datum zullen er
vier soorten kroketten en bitterballen
worden verkocht, n.1. met respektieve-
lijk 5,10,15 en 20% vlees. De frikandel
len zullen in drie soorten worden onder
verdeeld, n.1. de frikandel de frikandel
extra en de magere frikandel met het
laagste vetgehalte. De fabrikant zal na
1 mei tevens verplicht zijn om deze
gegevens op de verpakking te vermel
den, alsook een volledige ingrediënten-
lijst, het gewicht van het produkt, de
aanduiding diepvries (indien van toe
passing), naam en adres van de berei-
der, minimale houdbaarheidsdatum,
gebruiksaanwijzing, toepassing etc.
Het initiatief tot het opstellen van deze
kwaliteitscontroleverordening nam de
Vereniging van Kokswaren- en Snack
fabrikanten VKS enkele jaren geleden.
Zij stelden kwaliteitsregels op, waarna
in samenwerking met het Produkt-
schap voor Vee en Vlees en het Cen
traal Instituut voor Voedingsonderzoek
CIVO/TNO de kwaliteitscontrolever
ordening tot stand kwam.
Een reuze vooruitgang voor de consu
ment, die nu precies weet waarvan de
vlees-kroketten, -bitterballen of fri
kandellen gemaakt zijn, die hij kooptin
winkel, snackbar of cafetaria. Ook fijn
om te weten voor de huisvrouw, wat zij
haar familie of kennissen voorschotelt.
DE HARTIGE HAP - Ik kwam laatst
bij een vriendin die liever bitterballen
bij de borrel gaf dan chips, omdat die
laatste veel meer calorieën zouden
bevatten. We hebben daar smakelijk
om gelachen, maar 't eindigde met een
weddenschap. Wilt u zeggen wie gelijk
heeft?
Antwoord: Wie weten niet hoeveel
bitterballen en hoeveel chips u at,
maar een bitterbal komt gemiddeld op
170 kilojoules (40 kilocal. volgens de
oude berekeningen) en 100 gram chips
op circa 2270 kilo joules (voorheen 540
kilocalorieën). U kunt dus zeker der
tien bitterballetjes tot u nemen voor u
aan de voedingswaarde van een onsje
chips komt.
WIEGEKANT - Ik las onlangs iets over
de wieg van koningin Beatrix. Er zou
oude originele kant voor gebruikt zijn.
Waar kwam die vandaan?
Antwoord: Voor de dochters van
koningin Juliana is telkens dezelfde
wieg gebruikt, en wel de wieg die in
1908 door de provincie Zuid-Holland
werd aangeboden aan koningin Wilhel-
mina voor de geboorte van haar doch
ter Juliana. Het kantpatroon is gete
kend door mevr. L. W. van der Meulen-
Nulle in de stijl Lodewijk XVI en
vervaardigd in de techniek „applica-
tion". Onder haar leiding zijn er 34
kantwerksters zo'n 12.000 uren mee
bezig geweest aan de Nederlandse
Kantwerkschool in Den Haag.
LAGER LOON - Ik heb eindelijk weer
werk gevonden, maar het loon komt nu
lager uit dan mijn werkloosheidsuitke
ring. Hoe zit dat?
Antwoord: U hebt nu blijkbaar werk
dat minder verantwoordelijkheid eist
en minder goed betaald wordt. Toch is
daar iets aan te doen. U kunt bij uw
bedrijfsvereniging een suppletie op dat
lagere loon aanvrage/i en dat kan in uw
geval een half jaar worden verleend.
Bent u 45 jaar of ouder, dan een heel
jaar. In die tijd kunt u nog omzien naar
beter betaald werk, of promotie maken
als 't meezit. Wij geven u in elk geval
gelijk, dat het beter is iets omhanden te
hebben dan stil te zitten.
VOORNAMEN - Ik ben onderwijzer.
Als ik de voornamen van de kinderen
langsloop, valt me op dat er geen
Jannen en Marietjes meer bij zijn. Ik
dacht, dat dat de meestgebruikte voor
namen waren!
Antwoord: Jan en Marie zijn ,,uit".
Wie de familieberichten van een gehele
jaargang dag- en nieuwsbladen na
loopt, en de namen turft, ziet op z'n
lijstje heel andere favoriete namen
verschijnen die wel ,,in" zijn. Voor
jongens is dat in volgorde: Pieter,
Willem, Mark, Jeroen, Robert, David,
Christiaan. En bij de meisjes: Caro
line, Anna, Anne (met hun afleidingen
als Annemieke enz.), Fleur, Sophie,
Elisabethen Emilie. Verder worden er
heel veel namen gekoppeld, zodat er
langere voornamen ontstaan, zoals
Annemarie en Geertjan en daar komen
uw Jan en Marie wèl in terug.
KNOEST - Hoe kan ik een knoest zó
verven dat die onzichtbaar wordt?
AntwoordKnoesten in het hout kuilt li
tevoren grondig bedekken met schel--
lak. Ze zijn dan na het schilderen niet
meer te zien.
Ruim 26 miljard sigaretten vonden in 1979 hun weg over de toonbank;
een aantal dat doet vermoeden, dat er in Nederland weer meer wordt
gerookt. Na correctie van de ,,bruto"-cijfers in verband met de grens-
verkopen - met name aan Duitsers -, alsmede het „voorraadeffect",
voorafgaande aan de prijsverhoging, blijkt echter dat de netto"-ver-
koop in Nederland met ruim 22 miljard sigaretten per jaar in 1977, 1978
en 1979 stabiel blijft.
Ook de verkopen in de verschillende prijsklassen blijven vrij constant.
De afwijkingen zijn, gemeten naar de omzet, niet meer dan hooguit 2%.
De „populaire" prijsklasse - in 1979 2,60 per pakje van 25 stuks en in
1980 3,-- blijft ongeveer driekwart van de totale omzet vertegenwoor
digen.
Het aandeel in de omzet van de filtersigaret neemt nog steeds toe. In de
laatste 10 jaar hebben de filters zoveel terrein gewonnen op filterloze
sigaret, dat de' rollen wat de omzet betreft nu zijn omgedraaid.
Dat sommige mensen bepaald voedsel niet verdragen (voedsel-intolerantie)
staat wel vast. Het is echter omstreden in hoeverre sommige ziekteverschijn
selen een vorm van voedings-allergie zij". Tot nu toe werden allergieën in de
medische wereld beperkt tot reakties op medicijnen, melk, stuifmeel, stofdeel
tjes 'en huidschilfers. Volgens een groep Engelse en Amerikaanse artsen gaat het
verschijnsel allergie veel verder. Deze artsen menen dat één op de drie mensen
aan een vorm van allergie voor voedsel of chemische stoffen lijdt. Maar onder
zoek om deze beweringen te staven ontbreekt nog grotendeels.
Volgens een artikel in het Engelse tijd
schrift 'The Lancet' zou er meer aan
dacht moeten worden besteed aan de
effekten die voedsel op de gezondheid
van de mens kunnen hebben. Aller
gieën zouden daarbij wel eens een gro
tere rol kunnen spelen dan tot nu toe
werd verondersteld. Dat er een ver
band bestaat tussen astma, eczeem en
allergie was al langer bekend. Volgens
de Amerikaan Rowe zou echter één
kwart van alle gevallen van jeugd-
astma te wijten zijn aan voedings
allergieën. Ook toevoegingen aan het
voedsel, zoals kleurstoffen en conser
veringsmiddelen, zouden astma kun
nen veroorzaken. Allergie voor koe
melk heeft in de V.S. in enkele gevallen
tot ernstige stoornissen geleid.
Ook in Nederland zijn vele voorbeelden
van reakties op voedsel bekend. Melk
en chocolade kunnen darmstoornissen
veroorzaken. Het eten van aardbeien,
mosselen en eieren leidt bij sommige
mensen tot oedeem (waterophoping in
de weefsels) of netelroos (een huid
ziekte). Juist voedsel dat men graag
lust en veel eet kan allergische re
akties oproepen. Cafeïne, dat o.a. in
thee en koffie zit, is het bekendste
voorbeeld: sommigen krijgen er hoofd-
of buikpijn van, anderen zelfs angst
aanvallen. De indruk bestaat dat zelfs
geestesziekten door bepaald voedseL
zouden worden veroorzaakt, al moet
hierover nog veel worden onderzocht;
aldus 'The Lancet'.
In Engeland en de V.S. opereert een
groep allergie-artsen (allergologen),
die zich hebben verenigd in de Ver
eniging voor Klinische Ekologie. Op
een bijeenkomst van deze vereniging
vorig jaar in Londen bleek dat de kli
nische ekologen sterk geloven in een
verband tussen de gezondheid van de
patiënt en invloeden uit de omgeving.
Eén op de drie mensen lijdt volgen hen
aan allergieën. De klachten zijn vaak
erg vaag en zo vertrouwd dat de pa
tiënten ze niet meer als probleem
herkennen. Snotteren, tranende ogen
en huidreakties zijn maar het topje van
de ijsberg. Sommige klinische ekolo
gen menen zelfs een verband te hebben
gevonden tussen aardgas en gewrichts
aandoeningen. Ook migraine en zelfs
chronische psychiatrische problemen
zouden volgens één van hen een vorm
van allergie zijn. Alle klinische ekolo
gen spreken vanuit eigen praktijk
ervaringen. Voedsel en chemische
stoffen zijn volgens hen de gevaar
lijkste veroorzakers van allergieën. Zo
heeft de Amerikaan Rea een kliniek
waarin helemaal geen synthetische
stoffen mogen voorkomen, en waar de
lucht gefilterd wordt. Parfum, cosme
tica en andere chemische stoffen zijn
in deze kliniek dan ook taboe. Maar
strenge natuurwetenschappelijke be
wijzen kunnen de klinische ekologen
niet op tafel leggen. In de medische
wereld is hun aanzien daarom niet
hoog. De klinische ekologen bekomme
ren zich hier weinig om en beroepen
zich op resultaten bij hun patiënten.
In Nederland bestaan echte 'klinische
ekologen' (nog) niet. Toch zijn er wel
artsen, waaronder ook allergologen,
die patiënten met voedseltherapieën
behandelen. Dr. Voorhorst, allergoloog
in Leiden, zegt hierover: „Veel van
bovengenoemde therapieën, zoals die
van de klinische ekologen, lijken me op
het eerste gezicht werk van 'amateur-
wetenschappers'. Een verband tussen
aardgas en gewrichtsaandoeningen zie
ik ook niet zo zitten. Ook in Nederland
komen dit soort theorieën wel voor. Zo
verbieden sommige artsen je bijvoor
beeld van alles en nog wat te eten."
„Natuurlijk omvat de allergologie
meer dan alleen astma. Ook vrij zeld
zame vorme van allergie voor voe
dingsmiddelen komen voor. Een enke
ling verdraagt misschien geen vis of
chocolade, maar we moeten de voe
dingsallergie niet overdrijven", aldus
dr. Voorhorst.
Wist u dat men dat vroeger geloofde?
En wist u dat er vroeger nog meer misvattingen waren, zoals dat je bij teveel
sex je tanden zou verliezen en dat men dacht dat, als je maar veel suiker at
je geen kiespijn kreeg.
Zelfs tegenwoordig zijn er nog veel misvattingen, zoals bijvoorbeeld de gedachte
dat fluoride hét middel is tegen tandbederf.
Dit is een van de vele geloven -en bij
geloven die er schijnbaar door de eeu
wen heen zijn geweest. In het ver
leden en zelfs tegenwoordig hebben de
mensen een bepaald geloof met betrek
king tot de remedies tegen cariës,
bloedend tandvlees en kiespijn.
Uien tegen tandvleespijn
In het Oude Egypte geloofd men dat
als ze tandvleespijn hadden een pasta
van komijn, wierook en uien dé reme
die was tegen deze kwaal.
Sex veroorzaakt tandverlies
De Chinezen geloofden dat als zij te
veel sex hadden hun tanden uit zouden
vallen. Verrassend genoeg was hun re
medie hiertegen rattenkruid. Tegen
kiespijn maakten de Chinezen een pil
van knoflook en andere groenten. De
ze moest aangebracht worden in het
neusgat, tegenovergesteld aan de kant
waar de pijn vandaan kwam.
Een tand van een dode man tegen
pijnlijk tandvlees
In de tijd van het Romeinse Keizer
rijk geloofde men dat de beste reme
die tegen pijnlijk tandvlees zou zijn
het te masseren met de tand van een
man die een gewelddadige dood was
gestorven.
Tanden - het huis voor de wormen
In de Middeleeuwen geloofde men dat
cariës veroorzaakt werd door wor
men, die leefden binnenin de tand.
Deze wormen, zo geloofde men, aten
de tand weg. Een van de meest po
pulaire manieren om van deze wormen
af te komen was door ze uit te roken.
Dit werd gedaan door gloeiende ko
len in een buis te stoppen en deze
tegen de tand te houden. Het was de
bedoeling dat de wormen door de hitte
eruit zouden kruipen. Als de wormen
er niet uitkropen, dan moest de tand
getrokken worden.
Zoetigheid om de tanden schoon
te maken in de twaalfde tot de
veertiende eeuw
In deze periode gebruikte men een
mengsel van honing, zout en azijn
om de tanden schoon te houden. Dit
werd met behulp van een tak inge
wreven.
Wijn tegen kiespijn
In de zestiende - en de zeventiende
eeuw geloofd men dat als men de
mond elke morgen spoelde met wijn
er geen mondproblemen konden ont
staan.
Toch maakte de tandheelkundige we
tenschap in deze tijd veel vooruitgang.
Er kwamen tandartsen, die de ca
riës wegschraapten met een scherp
metalen instrument en de kiezen vul
den met goud.
Gorgelen met urine tegen
mondproblemen
In de achttiende eeuw gebruikte men
een pasta van groenten, honing en wijn
■om-de tanden schoon te houden;
Een multi tufted tandenborstel werd
gebruikt. Bovendien geloofden som
migen tandartsen dat gorgelen met
urine alle tandproblemen oploste.
De tandpasta zoals wij die kennen
Pas in de negentiende eeuw kwam de
tandheelkundige wetenschap in een
stroomversnelling. Via tandpoeders
kwam de tandpasta zoals wij ze nu
kennen. Echter, de meeste pasta's
werden alleen gebruikt om de mond
schoon en fris te maken met kalk als
het belangrijkste ingrediënt.
De ontdekking van fluoride
Pas in het midden van de twintigste
eeuw ontdekte men dat tandbederf
veel minder voorkwam in de gebie
den waar fluoride veel voorkomt in
de natuurlijke voeding. Uit het voor
gaande zult u begrijpen, dat sommige
wetenschappers nogal skeptisch tegen
deze ontdekking aankeken. Velen
schaarden de fluoride ontdekking op
één lijn met de ui van de Egyptenaren,
de sex van de Chinezen en de wormen
uit de Middeleeuwen.
Ook was men bang voor bij-werkingen,
totdat wetenschappelijk aangetoond
werd dat fluoride-inderdaad kon hel
pen.
Van schoonmaken naar gezond houden
In Nederland duurde het toch nog tot
de 70-er jaren voordat men duidelijk
in ging zien dat een fluoride-toevoeging
aan tandpasta's een duidelijke hulp be
tekende bij het gezond houden van de
tanden en kiezen. Negen van de tien
tandpasta's bevatten tegenwoordig
fluoride. Maar zelfs heden ten dage
valt er nog een misvatting te signale
ren.
Fluoride is genoeg om tanden gezond
te houden
De meeste geloven in remedies tegen
mondproblemen in de geschiedenis
zijn achterhaald. De meeste mensen
denken dat fluoride alleen genoeg is
om hun gebit gezond te houden! We
zullen u uitleggen waarom!
Er zijn ook belangrijke mondproble
men welke fluoride niet kan bestrijden
1. Cariës
Fluoride helpt bij cariës. De fluoride
in de tandpasta versterkt het tand
glazuur en verkleint daarbij de kans
op cariës. Maar cariës is slechts één
van de mondproblemen. En er zijn er
nog meer:
2. Bloedend en ontstoken tandvlees
Bloedend en ontstoken tandvlees
wordt veroorzaakt door plak en bak-
teriën. Plak is een kleverig laagje
dat ontstaat op ieders tanden en kie
zen. Bakteriën in de plak zetten sui
kers om in zuren. Deze zuren ver
spreiden zich over het tandvlees en het
gebit. Het tandvlees begint te zwellen.
Als de plak blijft zitten wordt het tand
vlees rood en trekt zich terug. Door
druk op het tandvlees door het borste-
lèn of door iets anders gaat het tand
vlees bloeden. Om dit te voorkomen
is iets anders nodig dan fluoride.
3. Pijnlijke tanden
Als het tandglazuur niet sterk genoeg
is en de plak niet effektief verwijderd,
worden de tanden erg gevoelig en daar
om pijnlijk. Vooral bij het tandbeen
dat vrij komt als het tandvlees iets
gaat terugtrekken.
Om dit te voorkomen zijn twee dingen
belangrijk:
a. de plak móet goed verwijderd wor
den, zodat er minder plakbakteriën
zijn.
b. De zuurgraad in de mond moet
alkalisch zijn, zodat de eventuele bak
teriën minder aktief zijn.
Er is dus meer nodig dan fluoride
alleen
De meeste tandpasta's in Nederland
hebben fluoride.
Dat is goed. Maar zoals hierboven is
verduidelijkt is er méér nodig. Een
voorbeeld van een tandpasta die méér
doet dan alleen fluoride toevoegen aan
het tandglazuur is de nieuwe Clin-
dent Systeem Tandpasta.
Nieuwe tandpasta doet meer
Nieuwe Clin-ent' Systeem Tandpasta
bestrijdt:
1. Gevoelige tanden en tandvlees
De zuurgraad (PH niveau) van Clin-
dent is zodanig alkalisch, dat bakte
riën geen kans krijgen aktief te wor
den. Hierdoor worden het gebit en
tandvlees beschermd.
2. Bloedend en ontstoken tandvlees
De speciale Calcium Carbonaten in
Clin-dent Systeem Tandpasta zorgen
voor een effektieve en veilige verwij
dering van plak. Daardoor blijft het
tandvlees in goede konditie en gaat
niet bloeden.
3. Cariës
De extra aktieve fluoride CGP
Calcium Glycerophosphaat) in Clin-
dent Systeem Tandpasta 3,95) dient
om het tandglazuur extra te verster
ken.
Deze tandpasta is alleen verkrijgbaar
bij Drogist en Apotheker en kost
3,95. En dat is toch een zeer schap
pelijke prijs als je bedenkt dat je voor
slechts 8 cent per poetsbeurt daarmee
de kans op een gezond gebit aanmer
kelijk verhoogt.
Er zijn van die geurtjes die hardnekkig de keuken weigeren te verlaten;
die van gebakken sardines of makreel bijvoorbeeld. Maar ook zijn zij
niet opgewassen tegen de welriekende stoom die opstijgt uit een pan
kokend water waarin een handje van één van de volgende kruiden werd
gestrooid: eucalyptus, rozemarijn, mqnt of thijm. Gewoon enkele
minuten laten koken. Eucalyptusdamp is bovendien een uitstekend
middel om.de winterse microben te verjagen. Aanrecht en keukentafel
kunt U van tijd tot tijd eens opfrissen door ze af te soppen met een ge
parfumeerd concentraat dat U zelf kunt maken. Los daartoe vier
eetlepels zuivere zeepvlokken op in een kwartliter gloeiend heet water.
Voeg erbij 1/8 liter alcohol van 90% (verkrijgbaar bij drogist) en 1/8
liter citroensap. Het mengsel bewaren in bijveen uitgewassen lege fles
voor afwasmiddel. Na het gebruik hiervan zal er in de keuken een hele
tijd lang een verrukkelijke frisse geur van citroenen blijven hangen.
„Voor trimmen hoef je geen reclame meer te maken. Iedereen weet dat het goéd
is voor je gezondheid. Alleen de manier waarop, hoe je en wie ermee begint, dat
is heel belangrijk" zegt dr. Marleen van Baak. Enige tijd geleden stelde zij een
onderzoek in naar de inspanningen die het lichaam te verduren krijgt bij het
trimmen, waarvoor haar de Prijs voor Sportgeneeskunde 1979 werd toegekend.
„Hoeveel trimmers er in Nederland
zijn kan ik niet met zekerheid zeggen.
Wel weet ik dat er veel zijn. Ik heb voor
het onderzoek dat ik heb gedaan 80
personen begeleid die wilden trimmen
om de meest uiteenlopende redenen.
Voor de meesten was het gezondheids-
aspekt toch wel het belangrijkste. Voor
een betere konditie, om af te vallen of
zomaar voor de lol, maar er waren er
weinig die gingen trimmen omdat ze
bang waren voor hart- en vaatziek
ten". Marleen van Baak zelf heeft
haar hart verpand aan de racefiets.
„Al toen ik op de middelbare school zat
moest ik elke dag een behoorlijk eind
fietsen en daar had ik erg veel plezier
in. En hoewel ik nu elke dag van Eys
naar mijn werk in Maastricht met de
auto rij, het duurt anders veel te lang,
fiets ik per week nog heel wat uurtjes".
Limburg is van oudsher al de provincie
geweest waar veel wordt gefietst. Doc
tor Van Baak schrijft dat toe aan het
feit dat bijvoorbeeld hardlopen als
trimsport in het zuiden van Limburg
met de vele heuvels en dalen erg
inspannend is. „Toch kijken de mensen
nog wel eens raar op als ze een vrouw
op een racefiets zien, al worden het er
steeds meer."
Ze is van mening, dat sinds we een
steeds meer zittend bestaan zijn gaan
leiden, de sport en het trimmen veel
opgang heeft gemaakt. „Het is natuur
lijk aardig als de mensen één keer in de
week trimmen, maar om een optimaal
effect op de conditie te krijgen moet je
het toch wel een paar dagen per week
doen en moet je wel gemotiveerd zijn.
Trouwens de meesten die er eigenlijk
niet van houden stoppen er toch al vlug
mee.'* Toch is trimmen niet zomaar per
definitie gezond. Dat bleek wel tijdens
het onderzoek dat Marleen van Baak,
mede op verzoek van de Nederlandse
Hartstichting, verrichtte. „Het gevaar
bestaat dat mensen een trimvorm
kiezen die voor hen niet geschikt is. Het
ligt bijvoorbeeld aan je conditie. Is die
nou niet zo goed, dan loop je het gevaar
dat je jezelf gaat forceren, overbelas
ten dus. Zo iemand kan het beste
beginnen met wandelen of fietsen.
Daarvan kun je het tempo zelf bepalen,
terwijl dat bij hardlopen veel moei
lijker is. Je ziet dan ook dat bij
beginnende trimmers die gaan hardlo
pen veel meer blessures voorkomen.
Ze voelen soms een beetje pijn en
willen toch maar doorlopen". Het is dr.
Van Baak gebleken dat het voor ieder
een goed is om vooral rustig met
trimmen te beginnen. Overigens wil zij
wel kwijt dat, alhoewel zelf fervent
fietster, ze niets tegen hardlopen heeft.
„Want", zegt ze „het is een uitstekende
manier om een goede conditie op te
bouwen". Ook in jogging ziet we weinig
bezwaren, als maar rustig begonnen
wordt. Bijvoorbeeld de eerste dag 5
minuten, de tweede dag 10 minuten.
Gaat dat niet zo best, dan maar weer
liever een dag of wat 5 minuten joggen.
Marleen: „Voor iedereen die gezond is,
is het lichaam een prima graadmeter
om vast te stellen tot hoever je met het
trimmen kunt gaan. Als je lichaam
gaat protesteren is het gewoon tijd om
het wat kalmer aan te doen". Het
onderzoek van Marleen van Baak heeft
ertoe geleid dat er enige tijd geleden
een herzien trimboekje door de Neder
landse Hartstichting is uitgegeven.
Een vorig boekje, geschreven door een
Amerikaanse arts, bleek wat onduide-
lijkheiden te bevatten waardoor de
kans op blessures niet denkbeeldig
was. Dr. Van Baak heeft wel kritiek op
het feit dat het voorkomt dat een
huisarts iemand zomaar aanraadt om
te gaan trimmen. „Het advies om te
gaan hardlopen om. alleen daardoor
wat pondjes overgewicht kwijt te ra
ken bijvoorbeeld, heeft geen zin. Van
alleen hardlopen val je namelijk nage
noeg niet af. Voor fietsen, en dan
bedoel ik niet direct racen, geldt het
zelfde. Maar fietsen en tegelijkertijd
op je gewicht letten - en dus je voedsel-
opname controleren - is wel een goed
en gezond hulpmiddel. In de opleiding
van huisartsen tref je bijna niets aan
over inspanningsleer, zodat die arts
ook niet voldoende in die materie thuis
kan zijn om een goed advies te geven."
Ze vindt het jammer dat er jaarlijks
zoveel geld aan het genezen van sport
blessures moet worden uitgegeven. Ze
zegt: „Dat geld kan beter gebruikt
worden om goede voorlichting te ge
ven, zodat er minder blessures ont
staan. TwijfePje er nou aan of je een
bepaalde vorm van trimmen wel of
niet kunt doen zonder je gezondheid te
schaden, dan kun je altijd een keuring
laten verrichten bij een van de Sport
Medische Adviescentra of bij een
plaatselijk sportkeuringsbureau".
Ondanks haar waarschuwingen blijft
Marleen van Baak een warm voor
standster van trimmen. „Als je gaat
trimmen merk je na verloop van tijd
dat je hartslag verandert. Het hart
gaat langzamer slaan, waardoor het in
staat is per slag meer bloed rond te
pompen. Het fijne daarbij is dat je
maximum hartslag niet verandert. Als
je dus eens heel hard moet lopen, kan
je hart toch even snel kloppen als
vroeger. Die lager hartfrequentie
heeft het voordeel dat de pompcapaci-
teit veel beter is en er als het ware
minder slijtage van het hart optreedt."
Ook voor het hartpatiënten is het goed
om te trimmen. Ze zegt daarover: „het
is gewoon zo dat aangepast trimmen,
dus wel heel voorzichtig en onder
leiding beginnen, voor hartpatiënten
een uitstekende vorm van revalidatie
kan zijn. Het is jammer dat er op dat
gebied in Nederland nog veel te weinig
wordt gedaan".
Na een periode van grote populariteit inmiddels enkele eeuwen geleden - raakte
lamsvlees uit de gratie bij de Nederlanders. Tot op de dag van vandaag kan wor
den vastgesteld dat lamsvlees miskend is, hoewel het in Frankrijk en tal van na
bije Oosterse landen in zeer hoog aanzien staat.
Over de voorkeur van de Fransen kunnen we kort zijn, die weten gewoon van
huis uit wat lekker is. Voor wat de Oosterse landen betreft ligt de zaak iets an
ders. Zowel de Joodse wetten als die van de Islam verbieden het gebruik van
varkens- en bepaalde soorten rundvlees, waar nog bij komt dat deze vlees
soorten in het droge en warme klimaat niet enkel schaars, maar bovendien
slecht van kwaliteit zijn.
Lekkerbekken die wel eens iets anders
op hun bord wilden hebben dan de
eeuwige bal gehakt, de varkenscotelet
of de runderrollade, zagen zich, in
dien hun keus op lamsvlees viel, veelal
aangewezen op diepgevroren lam.
Die tijd is echter voorbij. Vanuit het
Britse koninkrijk komt dagelijks vers
lamsvlees naar Nederland. Vlees van
een uitstekende kwaliteit en niet inge
vroren, maar gewoon mesvers.
Verwarring
Als lamsvlees tot op heden door de
kieskeurige Nederlander werd ver
smaad, kwam dit doorgaans door drie
faktoren. Weinig mensen weten vol
doende over de wijze van bereiding,
er was hoegenaamd geen invoer en ten
slotte omdat lamsvlees vaak verward'
wordt met het „sterker smakende"
schapevlees.
Aan al deze „maren" is een einde
gekomen nu de Britten, wier keuken
waarempel toch niet tot de wereldbe
roemdste mag worden gerekend, op
grote schaal hun kwalitatief uitsteken
de lamsvlees naar de continentale
lekkerbek komen brengen. Dat vlees -
dat vers geslacht meteen naar ons land
word geëxporteerd zonder dat het
wordt ingevroren - komt van lamme
ren die vrij gefokt worden in de majes
tueuze heuvels van Engeland. De uit
muntende smaak is voornamelijk te
danken aan de grote verscheidenheid
van planten waarmee het rondscharre
lende lam zich voedt. En dankzij het
speciale klimaat, Groot Brittannië
heeft door zijn royale uitgestrektheid
„verschillende" klimaten, worden het
hele jaar door lammeren geboren.
Lamsvlees (dus niet te verwarren met
het sterker smakende vlees van de ou
dere schapen) is in twe categorieën in
te delen. Het beste vlees komt van
lammeren die tussen de twee en de vijf
maanden oud zijn, terwijl het zoge
naamde zooglam of zuiglamsvlees (ag-
neau de lait, zegt de Fransman) af
komstig is van dieren onder de twee
maanden. Dit laatste vlees is nogal
prijzig en bovendien bpperkt voorra
dig.
Specialiteiten - zeker wanneer die
vanuit al dan niet verre buitenlanden
moeten worden ingevoerd - blinken
niet zelden uit door hun gepeperde
prijzen. Hoe liggen de prijskaarten
bij het Britse lam?
Er kan worden vastgesteld dat lams
vlees beslist niet duurder hoeft te zijn
dan de bekende soorten due uw slager
onder het mes heeft. Want zoals rund-,
kalfs- en varkensvlees biedt ook lams
vlees de goedkope stukjes.
En wanneer de gourmet meent dat
een voortreffelijke lamsbout redelijk
duur is voor de dagelijkse hap, dan
moet worden opgemerkt dat er aan
lamsvlees bitter weinig afval zit. De
klant hoeft nimmer zijn goede geld
te geven voor fikse botten waar u uit
sluitend de hond een plezier mee doet.
Voor de lekkerbek die straks avontuur
lijk aan de lamsbout gaat: laat het u
goed smaken!
Eénpansgerecht
Lamsschouder op
Hongaarse wijze
(4-6 personen)
Koop hiervoor 750 gram in blokjes
gesneden schoudervlees van vers Brits
lam.
Neem een stevige braadpan met deksel
en verhit daarin 40 gram boter, vet of
olijfolie. Braad de blokjes lamsschou
der aan en voeg daar 250 gram in
ringen gesneden ui, 200 gram grof ge
sneden en van zaadjes ontdane groene
paprika, 200 gram in stukken gesneden
tomaten, 200 gram aardappelen in par
tjes gesneden, wat zout, peper en een
dessertlepel paprikapoeder aan toe.
Het geheel begieten met een kwart
liter bouillon (mag van een blokje)
en ongeveer 30 minuten met deksel la
ten smoren. Het gerecht zeer warm
serveren, bestrooid met wat gehakte
blaadjes peterselie.
Wijnsuggestie: Egri Bikavèr, een rode
Hongaarse wijn.
Lamsbout
met kruidenboter
(6-10 personen)
Neem hiervoor een mooie achterbout
van vers Brits lam van 2 tot 2^ kg.
Peperen en zouten met 2 theelepels
zout en vers gemalen peper.
De oven voorverwarmen tot 175 gra
den. Door 50 gram boter, gedroogde
salie, thijm en kervel (van elk 1 thee
lepel) mengen. Het vlees hiermee be
strijken en in aluminium folie wikke
len. Eventueel een vleesthermometer
in het dikste punt steken en ongeveer
2% uur braden tot de warmtemeter
77 graden aangeeft.
Alvorens het vlees te snijden, 10 mi
nuten laten rusten in de folie.
Heel lekker hierbij is een garnituur
van gebakken aardappeltjes, en ge-
mengde knisperende sla.
Een glas droge, rode wijn (b.v. Spaan
se Rioja) smaakt er verrukkelijk bij.
