Verlies bescheiden vaak ©en dure grap
De ambtelijke molenspraktijkgevallen
Voorkom
narigheid
PASPOORT
KOX I kRlk
'NtDERLANDi'N
IliSi S tk
Konklusie
De koffers zijn of worden dezer dagen gepakt en de vakanties zijn voor
de meeste Nederlanders weer in zicht. Aanleiding voor de Nederland
se Consumentenbond haar leden er op te wijzen dat voorzichtigheid en
zorgvuldigheid met waardepapieren een absolute noodzaak zijn. Bij
gaand artikeldat wij met toestemming van de Nederlandse Consu
mentenbond publiceren, vertelt u alles over de ongemakken die u te
wachten staan wanneer u onverhoopt persoonlijke papieren zou kwijt
raken.
15
Soes ter Courant van woensdag 16 juli 1980
15
Afhaalcentrum voor paspoorten en rijbewijzen
Waardepapieren, bescheiden, officiële dokumenten. We krijgen
er steeds meer van en het moet allemaal worden opgeborgen.
Geen wonder dat we ze weieens laten slingeren, zoekmaken of
door diefstal verliezen.
In dit artikel beschrijven we, wat de ervaringen van gedupeer
den zijn, hoe je die ellende kunt voorkomen en hoe je je nieuwe
papieren kunt verschaffen. Konklusie: de betrokken instanties
kunnen best sneller, goedkoper en vooral minder bureaukra-
tisch werken.
ïnoeg heel de wereld
ren (bij verlies in het buitenland). Voor
deze direkte en indirekte kosten is men
meestal niet verzekerd en draait men
dan zelf op. Overigens kun je ook
achteraf nog je kosten beperken, voor
al bij de vervanging van paspoort,
rijbewijs en cheques.
Paspoort. Wie geen oud paspoort of
oude toeristenkaart kan inleveren,
moet 50,- extra kanselarijleges beta
len, welk bedrag door sommige ambte
naren ten onrechte als een boete of als
administratiekosten wordt aangeduid.
In het Legesbesluit staat echter dat
men deze leges niet verschuldigd is
„indien de belanghebbende ten genoe-
ge van de autoriteit aannemelijk
maakt dat de heffing een bijzondere
hardheid zou betekenen, of dat het niet
overleggen van het oude dokument
hem niet kan worden toegerekend".
Wie zich hierop beroept, kan in veel
gevallen de 50,- in zijn zak houden.
Rijbewijs. Wie vlak bij de provinciale
griffie woont, hoeft niet eerst naar de
gemeentesekretarie. Dat spaart tijd en
vaak ook gemeentelijke leges. Als het
verloren rijbewijs bijna verlopen was,
kun je beter een nieuw rijbewijs dan
een duplikaat aanvragen. Dat heeft
een volledig nieuwe geldigheidsduur en
kost nauwelijks meer.
Cheques. Na de ontdekking van verlies
of diefstal moet de bank zo snel moge
lijk worden verwittigd. Misbruik van
de cheques kan tot „rood staan" en
extra kosten wegens debetrente leiden.
Bij cheques,met beperkt eigen risico
hoeft deze debetrente echter niet zon
der meer betaald te worden.
Terecht tevreden?
Aan alle gedupeerden hebben we ge
vraagd, in hoeverre ze tevreden waren
over de behandeling van hun verzoek
om een nieuw exemplaar van het
verloren dokument. Over de vervan
ging van bankpas en rijbewijs waren
ze het meest tevreden.
Over de afhandeling van het kenteken
bewijs deel III en kopie deel III was
men minder, en van deel I en II het
minst tevreden. Merkwaardigerwijs
zegt de Rijksdienst Wegverkeer de af
handeling van de delen III „misschien
wel" te kunnen verbeteren, maar die
van de delen I en II niet.
Op de vraag naar verbetering van de
vervanging van het paspoort ant
woordt het Ministerie van Buitenland
se Zaken botweg „hiertoe is geen
reden". Dit terwijl de vervanging nu
over veel schijven loopt, de hardheids
clausule voor de extra kanselarij
leges niet soepel wordt toegepast en de
gedupeerden onnodig tijd verliezen.
Hoewel de feitelijke afhandeling flink
verbeterd kan worden, toont slechts
één op de tien gedupeerden zich (zeer)
ontevreden. Wij hebben echter het
[gJNÏSKtó abt' M.OWWVBKS-.
vermoeden, dat ze allang blij zijn als ze
eindelijk hun nieuwe papieren krijgen.
Daarom tonen zo weinigen zich onte
vreden. In hun afhankelijke positie,
onbekend met de regels, kunnen ze zich
vaak niet tegen de behandeling verwe
ren. Dat blijkt ook uit de brieven.
Bepaalde problemen na het verlies van
de papieren komen steeds terug. Knel
punten zijn klaarblijkelijk:
Na diefstal van een paspoort moet men
naast de gewone leges vaak nog de
kanselarijleges betalen: de gedupeer
de begrijpt niet waarom, de ambte
naar kan het niet uitleggen. Het kente
kenbewijs deel III moet men achter de
ruit hebben, maar na diefstal moet de
bestolene betalen: fouten en vertra
gingen in de afhandeling worden toege
schreven aan de computer of de gedu
peerde. Bij aangifte wil de politie,
vooral in het stedelijke westen., vaak
geen verbaal opmaken; maar als de
instantie van uitgifte dit eist, zit je
tussen wal en schip. Het meedragen
van een duur abonnement betekent een
flink.risico; maar dit risico wordt uit
sluitend gedragen door de gebruiker.
Tenslotte de bestraffende houding en
het schoolmeesterachtig optreden van
baflie-employees, een neiging die vaak
wordt gekonstateerd. Wie zich hun
positie indenkt kan dit begrijpen, maar
voor een gedupeerde die geen blaam
treft, is zo'n houding vernederend.
Ook al zijn gedupeerden uiteraard
opgelucht als de ellende achter de rug
is, toch zullen de instanties deze knel
punten moeten zien op te lossen.
Noodzakelijk voor leven tussen de wielen
Toegangsbewijs voor nagenoeg heel de wereld
We hebben een vragenlijst gestuurd
naar mensen, die hun officiële papie
ren hadden verloren. Merendeels ken
nissen van leden en verder gedupeer
den die op onze oproep hebben
gereageerd. We kregen 369 re-
akties, waarbij in meer dan de helft
van de gevallen diefstal als oorzaak
werd opgegeven, in het bijzonder voor
het rijbewijs, kentekenbewijs deel n
en girobetaalkaarten.
We hebben ook vragen gesteld aan de
instanties die de uitgifte van de papie
ren verzorgen.
Eerste melding
Als je ontdekt dat je iets kwijt bent,
weet je meestal niet wat je het eerst
moet doen. Bij diefstal van een pas
poort of rijbewijs blijkt men meestal
naar de politie te gaan om aangifte te
doen, maar dat is niet altijd de beste
weg. Je loopt onnodig het risico dat je
voor een dichte deur komt, verkeerd
wordt doorverwezen of te horen krijgt,
„we hebben wel iets beters te doen".
Beter kun je eerst de politie opbellen,
om te vragen op welke uren het bureau
gevonden voorwerpen is geopend en op
welke uren men aangifte kan doen. De
politie wil echter vooral in de grotere
steden soms niet meewerken aan de
aangifte van het verlies van rijbewij
zen, betaalpassen, abonnementen,
enzovoort. „Wegens drukte". Ook we
ten dienstdoende politiebeambten, zo
blijkt uit de brieven die wij ontvingen,
bij minder gebruikelijke waarde
papieren niet precies tot wie je je moet
wenden.
Daarom kun je nog het allerbeste
meteen naar de instantie bellen die het
waardepapier heeft afgegeven. Voor
het rijbewijs is dat de Provinciale
Griffie van de provincie waar het is
afgegeven; na verlies van het paspoort
de gemeentesekretarie in de woon
plaats; voor kentekenbewijzen de
Rijksdienst voor het Wegverkeer te
Veendam (05987-17920) en bij verlies
van het giropasje of -betaalkaarten het
girokantoor te Leeuwarden (05100-
49111) of het postkantoor.
Zelf er op af
Aan alle gedupeerden hebben we ge
vraagd, hoe vaak ze bij de politie en de
uitgevende instanties moesten langs
komen. Voor een paspoort moest men
gemiddeld 3,3 keer opdraven - de
verplichte aangifte bij de politie, de
melding bij de gemeente, het afhalen
van hel nieuwe paspoort en soms riog
een keertje voor niets tussendoor.
Voor een rijbewijs moest men gemid
deld 2,2 keer in persoon verschijnen.
Dit cijfer ligt wat lager, omdat hier de
aangifte bij de politie vaak achter
wege blijft.
Voor de kentekenbewijzen deel I, II, III
en kopie deel III moest men er respek-
tievelijk 2,1, 2,2, 1,6 en 1,3 keer zelf op
af.
Voor een nieuwe giropas of -betaal
kaarten, die vaak na de eerste melding
worden toegestuurd, hoefde men ge-
middels maar 1,4 keer langs te komen.
Voor de bankpas was dat 2,2 keer en
voor de bankcheques 2,4 keer, omdat
men deze meestal ook zelf moet opha
len.
Het moeizaamst en het meest omslach
tig is dus de procedure om het nieuwe
paspoort te verwerven.
In het algemeen blijkt het dus nogal
mee te vallen met het onnodig moeten
opdraven, maar in alle gevallen kan
het snipperdagen kosten.
Weken wachten
Verlies en diefstal leveren ongemak
op, niet alleen vanwege de procedure
daarna, maar ook omdat je moet
wachten totdat je weer over een nieuw
exemplaar kunt beschikken. .Meestal
duurt dat een tijdje. We hebben de ge
dupeerden gevraagd, hoé lang het bij
hen duurde. De afhandelingstijden tot
vernieuwing liepen-nogal uiteen, zowel
voor de verschillende soorten waarde
papieren als voor elke zelfde soort.
Buiten beschouwing lieten we de extre
me gevallen, dat wil zeggen de 20%
kortste en de 20% langste wachttijden,
en die gevallen waarbij men na enige
tijd het „verloren" dokument terug
vond. Wat blijkt nu? Dat men op een
nieuw rijbewijs 1 tot 4 weken en op een
nieuw paspoort 1 tot 5 weken wacht. Bij
de kentekenbewijzen bedraagt de af
handelingstij d voor deel 13 tot 6, deel II
3 tot 8, deel III2 tot 4 en voor kopie deel
III2 tot 6 weken. Tenslotte geldzaken:
de wachttijd is voor de giropas 2 tot 6
girobetaalkaarten 1 tot 6, bankpas 2 tot
8 en woor de bankcheques 2 tot 5
weken. Er zijn dus grote verschillen bij
de diverse dokumenten. Waarom kan
men in het ene geval een paspoort in
een week vervangen, maar duurt het in
vele andere gevallen vijf weken?
Daarvoor zijn verklaringen te geven.
Soms werkt de verplichte aangifte bij
de politie vertragend („zoekt u nog
maar eens goed"), het ene seizoen is
drukker dan het andere en de gevallen
verschillen inhoudelijk. Maar dat ver
klaart niet alles. Aan twintig gemeen
ten hebben we gevraagd hoe lang de
vernieuwing minimaal duurt. Soms
was dat 3 tot 4 dagen, eenmaal echter 1
tot 2 maanden. Ook hebben we aan de
provincies gevraagd hoe lang de afgif
te van een duplikaat rijbewijs mini
maal duurt. In Drenthe was dat 1 dag,
in Groningen echter 2 weken.
De gevonden verschillen wettigen het
vermoeden, dat tempoverschillen bij
individuele afhandeling óók worden
veroorzaakt doordat bepaalde admini
straties niet zo vlot mogelijk werken.
Noodgevallen
In bepaalde omstandigheden kan een
lange wachttijd enorme problemen op
leveren, als je zonder papieren zit.
Daarom hebben we de uitgevende in
stanties gevraagd, of ze in noodge
vallen de afgifte van een nieuw doku
ment versneld kunnen regelen.
Over het algemeen luidde het antwoord
ontkennend. Eenmaal kregen we zelfs
te horen dat „noodgevallen niet be
staan".
Toch kun je in noodgevallen soms wel
een spoedbehandeling krijgen, name
lijk bij vermissing van het paspoort en
van het rijbewijs.
Paspoort. Ga met de politieverklaring,
twee pasfoto's en 120,- naar het
gemeentehuis. Overtuig daar de be
ambte ervan dat het om een noodgeval
gaat. Ga met het aldaar ingevulde
formulier naar de griffie van de woon-
provincie en overtuig ook die amb
tenaar van het noodgeval. In tachtig
Uit de vele brieven die we ont
vingen over ervaringen met
het vervangen van zoekgeraak
te bescheiden, hebben we er
drie uitgekozen voor een ver
korte weergave. Ze geven weer
hoe de inzenders de behande
ling ervaren hebben.
Met het weergeven wil natuur
lijk niet gezegd zijn dat de ge
noemde instanties altijd zo
werken. En van hun kant zul
len de instellingen ook wel
weer verhalen hebben over on
mogelijke mensen vóór de ba
lie. Deze verhalen tekenen in
elk geval hoe het kan lopen.
„Ik ben uw buurman niet"
Een lid verhaalt de ellende die hij had,
toen onder andere de registratiever
klaring en het nummerbewijs van zijn
vouwwagen in het buitenland waren
gestolen. Thuisgekomen informeert hij
op het politiebureau wat hij moet doen.
Hij wordt verwezen naar het belasting
kantoor in Haarlem. Hij belt dit en
wordt doorverwezen naar een ander
kantoor in Haarlem. Dat gebeld en nu
Di.R
gemeenten kan men zich overigens de
gang naar het provinciehuis besparen,
omdat deze gemeenten zelf paspoorten
mogen afgeven.
Rijbewijs. Bel vooraf naar de provin
cie die het vorige rijbewijs heeft afge
geven en vraag, of je zonder tussen
komst van de gemeente een duplikaat
kunt krijgen. Niet alle provincies vol
gen dezelfde gedragslijn.
Kosten van vervanging
Vooral bij verlies van meer waardepa
pieren tegelijk kan de financiële scha
de in de honderden guldens lopen, zo
blijkt uit de door ons verzamelde
ervaringen. De direkte kosten van
vervanging zijn voor een paspoort
algauw 110,-, voor een duplikaat
rijbewijs 25,- en voor elk deel van het
kentekenbewijs 60,-. Meestal krijg je
voor verloren plaatsbewijzen en NS-
abonnementen niets vergoed. Bij mis
bruik kunnen euro-cheques en girobe
taalkaarten zelfs tot 300,- verlies
opleverenbankcheques nog meer. Bij
deze direkte schade kunnen nog indi
rekte kosten komen wanneer je bij
voorbeeld een reis moet annuleren
(bij verlies paspoort), een auto moet
laten keuren of moet huren (bij verlies
kentekenbewijs) of dure telefoonge
sprekken uit het buitenland moet voe-
wordt hij doorverwezen naar het Rijks
bureau voor het Wegverkeer in Den
Haag. Dit nummer gedraaid en door
verwezen naar Veendam: het bureau
is verhuisd. Veendam gebeld, vele
malen doorverbonden naar andere toe
stellen en... belt u Haarlem eens op.
Opnieuw Haarlem aan de lijn, pro
bleem uitgelegd en... doorverwezen
naar Veendam. Geduldig wederom
Veendam gebeld om tenslotte te wor
den doorverwezen naar Apeldoorn,
Rijksbelastingen.
In Apeldoorn hetzelfde verhaal: „U
moet in Veendam zijn". Weer Veen
dam aan de lijn. Uiteindelijk: „Mijn
heer, wat is het nummer van uw
vouwwagen?" Dat weet ons lid niet,
het nummerbewijs is hij tenslotte
kwijt. O ja, maar dat weten ze in
Haarlem wel. In Haarlem weten „ze"
echter alleen te melden, dat ze dat nu
juist in Veendam weten. Veendam:
„Als ze u in Haarlem niet kunnen
helpen, kunnen wij dat ook niet. Maar
als u niet met de vouwwagen naar het
buitenland wilt, is er niets aan de
hand". Dat wil mijnheer nu juist wel.
„Tja mijnheer, dan is er niets aan te
doen."
's Avonds in bed een helder idee:
gewoon opnieuw het daarvoor gelden
de tarief van negen gulden betalen. De
volgende dag Veendam gebeld: „Stel
dat ik uw buurman was en ik u zou
vragen, wat er gebeurt als ik opnieuw
aangifte doe." Antwoord, zeer veront
waardigd: „Mijnheer, ik ben uw buur
man niet." Hoorn op de haak. „Door
het dolle heen", schrijft ons lid, „deed
ik opnieuw aangifte. Het werkte per-
fekt. Alleen kreeg ik de daaropvol
gende zomer twee acceptgirokaarten.
Een ervan heb ik in de prullenmand
gegooid."
„Een misvatting van mijn
kollega"
Een kurieuze manier om deel III van
het kentekenbewijs kwijt te raken,
werd ons door iemand uit O. beschre
ven Met de auto op de A 52, gaat
plotseling de voorruit aan diggelen.
Geen onoverkomelijk probleem: we
genwacht erbij, noodruit geplaatst en
de auto in N. (waar de briefschrijver
werkt) naar de garage gebracht.
Niets aan de hand, lijkt het. Totdat
blijkt dat deel III, dat op de voorruit
zat, nergens te vinden is. Terug naar
de plaats van het gebeuren, maar
helaas, ook in de berm is niets te
vinden. Daarop gaat hij na zijn werk
naar het politiebureau in N„ om aan
gifte van de vermissing te doen.
„Woont u in O. Maar dan moet u daar
aangifte doen, mijnheer."
's Avonds de politie in D. gebeld, waar
het politiebureau staat van de gemeen
te R., waar O. toebehoort. „Komt u
maar hierheen, dan kunnen we uw
aangifte behandelen." Desgevraagd
blijkt, dat dat ook in N. had gekund.
„Een misvatting van mijn kollega te
N„ mijnheer."
Maar een nieuwe moeilijkheid doemt
op. Het kentekenbewijs staat op naam
van de vriend en huisgenoot van mijn
heer. „Toch moet uw vriend persoon
lijk aangifte komen doen, mijnheer".
Als die komt, lukt het inderdaad. Alle
delen van het kentekenbewijs worden
ingenomen, er wordt een tijdelijk be-
wijsje afgegeven'en de hele handel
gaat naar Veendam.
„Als ze de boel willen flessen"
Een mevrouw uit H. beschrijft de
belevenissen bij het verkrijgen van een
nieuwe toeristenkaart voor haar moe
der. „De vorige kaart", schrijft ze,
„was al drie jaar verlopen en inmid
dels ook zoekgeraakt." Een paspoort
had haar moeder nooit gehad. Maar op
het gemeentehuis van U., waar haar
moeder woont, vertelt men dat zij wel
degelijk een paspoort had bezeten. Dat
staat in haar dossier. „Maar dat klopt
helemaal niet", zegt mevrouw,
„vraagt u maar na in H., daar is
indertijd de toeristenkaart afgege
ven." Dat is volgens de ambtenaar
echter niet nodig; ze moet immers tóch
vijftig gulden boete betalen omdat ze
het oude dokument kwijt is. Een oude
re toeristenkaart van tien jaar gele
den, die inmiddels thuis gevonden is,
kan niet als „inruildokument" dienen.
De dochter heeft inmiddels op het ge
meentehuis van H. te horen gekregen
dat indertijd op het dossier van haar
moeder foutief is vermeld, dat ze een
paspoort had aangevraagd. Ook vertelt
men haar, dat men in H. geen boete
Verlies en diefstal van waardepa
pieren kunt u proberen te voorkomen.
De schade na verlies of diefstal kunt u
beperken. Hiervoor reiken we u de
volgende tips:
Maak van de belangrijke papieren
fotokopieën en berg die goed op. Ko
pieer vooral de pagina met uitgifte
datum. handtekening en nummers.
Noteer van het waardepapier num
mers, data, instantie van uitgifte en
geldigheidsduur.
Gebruik uw paspoort niet onnodig.
Een laagwaardiger identiteitsbewijs is
meestal voldoende.
Een NS-jaarabonnement is minder
riskant dan een maandabonnement.
Van het eerste wordt de afgifte gere
gistreerd en eventueel een duplikaat
verstrekt, van het laatste niet.
Bevestig kentekenbewijs kopie deel
III met een nietje op een flink vel
papier. Bewaar het bij de autoverzeke
ringspolis thuis.
Girobetaalkaarten en eurocheques
zijn veiliger dan de bankbetaalche-
ques.
Gebruik in de weken dat u het waar
depapier nog niet nodig hebt (bijvoor
beeld een paspoort vóór de reis) geen
origineel.
Let er bij de keuze van een reisver
zekering op, of ook reisdokumenten
meeverzekerd zijn.
Noteer, voordat u een verre reis
maakt, de telefoonnummers die u
eventueel^in den vreemde nodig hebt.
Bijvoorbeeld die van het ziekenfonds,
de ANWB-alarmcentrale, de instan
ties uit de paragraaf „Noodgevallen"
in dit artikel. Berg deze notitie apart
van uw waardepapieren op.
Uw auto is geen uitstalkast of kluis.
Laat daarom kentekenbewijs deel I en
II niet in de auto zitten.
Natuurlijk hebt u al honderd keer
gehoord dat u niet te veel cheques bij u
moet dragen en uw pasje en cheques
gescheiden moet bewaren. Maar doet u
dat ook?
hoeft te betalen als men een verlopen
dokument wil vervangen.
De ambtenaar in U., gekonfronteerd
met deze soepelheid, is verontwaar
digd. „Als ze in H. de boel willen
flessen, moeten ze dat zelf weten."
Mevrouw is een dokument kwijtge
raakt en de boete is volgens de ambte
naar bedoeld als straf: wie wat kwijt
raakt, moet betalen. Bovendien zit er
in die vijftig gulden ook een gedeelte
van de administratiekosten. Hoe dan
ook, betaald moet er worden.
Een paspoort, rijbewijs, kentekenbewijs, giro- of
bankdokument kwijtraken betekent, dat je tijdelijk
onthand bent en voor flinke kosten komt. Bovendien
is de procedure om aan vervangende dokumenten
te komen vaak onbekend, onduidelijk, onnodig
langdurig en onnodig duur. Op grond van deze be
vindingen pleiten wij er dan ook voor, dat de uit
gevende instanties hun werkwijze op dit punt eens
kritisch bezien.
Foto:
Goos van der Wilt
