Gezicht '81: een IK-gezicht
si
Alcohol en
hart- en vaatziekten
V
Knackebröd oergezond
oerbrood
Hart(s) vragen aan de medicus
Filter-,, tip'
22
23
Soeater Courant van wrensdag 34 december 1
E: :3J
Rechts: kleine new wave bril; Links: montuur ïn reeds bekende vorm, maar nu veel kleiner, in pasteltinten.
Voor u gelezen in „Hartslag", het orgaan van de Ned. Hartstichting:
„Het is bemoedigend om vast te kunnen stellen dat niet alle plezierige dingen in
het leven je vatbaar maken voor ziekten van hart- en bloedvaten. Er is
momenteel geen enkele aanwijzing, dat we matig alcoholgebruik moeten
opgeven om een hartaanval te kunnen vermijden. Ik ben er zeker van dat
degenen die dit lezen bereid zijn een dronk uit te brengen op deze uitspraak." Zo
eindigt William B. Kannel een samenvattend overzicht in een toonaangevend
Amerikaans medisch tijdschrift.
Dr. Kannel is een van de epidemiolo
gen uit het bevolkingsonderzoek in
Framingham, een voorstadje van Bos
ton. De meeste kennis op het gebied
van de risico-factoren kwam uit dit
onderzoek. Dr. Kannel heeft wel recht
van spreken.
Beschermende werking
Wat zijn de feiten? De gegevens uit
verschillende onderzoeken over het
verband tussen alcohol en coronaire
hartziekten spreken elkaar tegen. Bij
onderzoeken in het Zweedse Gothen-
burg werd geconstateerd dat alcohol
gebruik de kans op een hartinfarct
vergroot. Een onderzoek bij het perso
neel van een groot Amerikaans bedrijf
leverde geen verband op tussen alco
holgebruik en ziekten van de krans
slagaderen van het hart. Maar de
laatste jaren verschijnen er steeds
meer berichten, dat het gebruik van
alcohol een beschermende werking
heeft. In Framingham werd bijvoor
beeld gevonden, dat degenen die ten
minste 900 ml. zuivere alcohol per dag
gebruikten minder (ongeveer kans
op een hartinfarct hadden vergeleken
met degenen die geen of slechts weinig
alcohol gebruikten. In een onderzoek
bij 900 patiënten uit 2 ziekenhuizen in
de bierbrouwersstad Milwaukee werd
gevonden dat degenen die meer dan 180
ml. alcohol per dag gebruikten minder
afwijkingen aan hun kransslagaderen
hadden dan zij die minder of niets
dronken. Het gaat hier dus om het
gebruik van grote hoeveelheden alco
hol.
Kleine hoeveelheden
Een andere groep van onderzoekers uit
Boston in de V.S. beweert, dat juist
kleine hoeveelheden (60 ml of minder)
een beschermende werking hebben.
Zwarè drinkers daarentegen zijn niet
in het voordeel wat hartziekten betreft.
De geleerden zijn het dus over de
details niet eens, maar momenteel zijn
steeds meer onderzoekers van mening
dat alcoholgebruik best eens een be
schermende werking zou kunnen heb
ben op het hart. Er zijn zelfs weten
schappers, die menen, dat de daling
van de sterfte aan hart- en vaatziekten,
die in de laatste jaren in de Verenigde
Staten wordt waargenomen een gevolg
is van de gestegen biercomsumptie. De
geleerden hebben hiervoor ook een
verklaring bij de hand. Gebleken is,
dat het gebruik van alcohol het HDL-
gehalte van het bloed verhoogt. HDL is
een afkorting van High Density Lipo-
proteïne. Een groep van vet (en choles
terol) transporterende eiwitten die een
beschermende werking hebben op de
bloedvaten. Deze stoffen, zo stellen de
wetenschappers zich dat voor, zorgen
wellicht voor het afvoeren van het
cholersterol uit het weefsel naar de
lever. Of deze opvatting over de wer
king van alchohol juist is zal door
verder onderzoek moeten blijken. Wel
licht zal ook een nieuw onderzoek over
de afbraak van vettransporterend ei
wit door de lever ons daar wat over
leren. Dit onderzoek wordt uitgevoerd
door de Universiteiten van Rotterdam
en Utrecht met steun van de Neder
landse Hartstichting.
Een andere mogelijke verklaring,
waarmee de onderzoekers overigens
weinig rekening hebben gehouden is,
dat alcohol een zeer energieryke voe
ding is. Mensen die veel alcohol gebrui
ken, eten daardoor in het algemeen
minder. Dat wil zeggen, dat zij waar
schijnlijk met de voeding ook weinig
vet en cholesterol binnen krijgen. Het
zou best kunnen zijn, dat daardoor wat
minder hartinfarcten optreden bij zwa
re drinkers, in plaats van door de
alcohol zelf.
Stijging aantal ziekenhuisopnamen
Betekent dat nu, dat de voorlichting
van de Hartstichting weldra de aande
len van onze bierindustrie en gedestil
leerd omhoog zal jagen? Het zou de
werkgelegenheid wellicht bevorderen,
helaas niet alleen in de geesthoudende
branche, maar ook in de ziekenhuizen.
Cijfers van het CBS (Centraal Bureau
voor de Statistiek) latén zien,' dat ih ons
land tussen 1955 en 1976 het gebruik
van bier 5 maal zo hoog werd, dat van
wijn 8 maal en van gedestilleerd 3
maal. Dr. Hogendoorn wees er onlangs
in het Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde op, dat in 6 jaar tijd in
ons land het aantal ziekenhuisopnamen
voor ziekten die door alcohol worden
veroorzaakt sterk was toegenomen. In
1976 vielen 4000 ziekenhuisopnamen, (3
maal zo hoog bij mannen en 4 maal zo
hoog bij vrouwen) zoals bewusteloos
heid door beschadiging van de lever,
leververharding, onsteking van de al
vleesklier en kanker van de slokdarm.
Nederland loopt daarbij nog niet voor
op. In een reeks van 15 West-Europese
landen komt het Nederlandse alcohol
gebruik per hoofd van de bevolking op
de lle plaats achter lijstaanvoerder
Frankrijk. De sterfte aan leverver
harding is daar dan ook relatief 7 x zo
groot als bij ons. Het duurt echter een
aantal jaren voordat het effect van en
te hoog alcoholgebruik merkbaar
wordt. Dr. Hoogendoorn noemt het dan
ook een schrale troost dat ons land een
betrekkelijk lage plaats inneemt in de
rij. De sterkste stijging van de alcohol
consumptie in ons land doet hem vre
zen, dat wij spoedig naar hogere regio
nen zullen opschuiven. Momenteel
geldt dit voor de 25 tot 54 jarigen. De
snelste stijging ziekenhuisopname
voor leververharding ziet men in de
leeftijd van 25 tot 34 zowel bij mannen
als bij vrouwen!
Alcoholmisbruik
Waar gaat alcoholgebruik over in mis
bruik? De dokters Dees, Gratema en
De Jong uit het St. Franciscus te
Rotterdam hebben daarvoor de vol
gende richtlijnen opgesteld,
tachtig gram zuivere alcohol per dag
wordt in het algemeen zonder schade
verdragen (dit komt overeen met 2
liter bier, 1 liter wijn, 2/3 liter sherry
of *4 liter jenever, cognac of whisky)
Wanneer consumptie boven de 160
gram per 24 uur stijgt zal de lever hier
vrijwel zeker schade van ondervinden.
Het ontstaan van een leverbeschadi
ging bij een consumptie tussen de 80 en
160 gram is niet goed te voorspellen.
Hartbeschadiging
Om terug te keren tot het hartook dit
kan direkte schade ondervinden van
alcoholmisbruik. Alhoewel het erop
lijkt, dat alcohol weinig nadelig ja
misschien wel enige voordelige invloed
heeft op de kransvaten, kan de hart
spier direkt beschadigd worden door
overmatig alcoholgebruik. Dat kan ik
drie vormen:
- Alcoholici eten soms vrijwel niets, of
zó eenzijdig, dat zij vitamine-gebrek
krijgen en vooral vitamine Bl. Bij
vitamine Bl tekort kan het hart be
zwijken door de sterk verhoogde hoe
veelheid bloed die het moet uitpom
pen; bij de ziekte Beri Beri, die door
het vitamine Bl gebrek kan ontstaan.
- Ernstige stoornissen van het hartrit
me. Een vrij veel voorkomende oor
zaak van de plotselinge dood van
alcoholici. Dit komt vooral bij mensen
voor, die hun vrije dagen vullen met
het nuttigen van grote hoeveelheden
alcohol („het vrije dag hart")
- Maar er komt ook een beschadiging
van de hartspier zélf voor. De alcohol
maakt dan dat de spiervezels hun
kracht en elasticiteit verliezen waar
door het hart niet alleen minder krach
tig kan pompen maar waardoor -
evenals bij een te ver uitgerekt elas
tiekje - de spierwand van het hart
wordt uitgerekt en een hartver-
groting ontstaat. Dit leidt op zijn
bèurt weer tot' minder krachtig
pompen, kortademigheid, dikke voeten
en allerlei andere problemen.
Mensen die regelmatig teveel drinken
hoeven zich niet zoveel zorgen te ma
ken over hun hart als wel voor hun
lever. Ook bij chronische alcoholisten
is de alcoholische hartbeschadiging
zeldzaam. Alcohol is een belangrijke
oorzaak van ziekte en sterfte. Veroor
zaker van een hoeveelheid sociaal leed
die zich vaak in stilte achter de mu
ren van de huizen afspeelt. Een
stijgende bron van zorgen, ook in ons
land. Maar ook een bron van gezellig
heid en ontspanning, die het hart op
onschuldige wijze lijkt te verwarmen
voor wie matig is en kans ziet dat te
blijven.
Lekker jezelf zijn. Doen wat je wilt.
Kleren dragen die je fijn vindt. Steeds
meer mensen beginnen ermee. Het
IK-tijdperk komt op gang. Geen won
der, dat ook de brilmode daarin mee
draait. Het Gezicht '81 is een IK-ge-
zicht.
Dat betekent: ontzettend veel keus
voor iedere neus. Brillen die je gezicht
precies dat geven dat je graag wilt.
Een kleurig accent, een zakelijk trek
je, een gekke toet, een uitdrukking van
„love and understanding". Bescheiden
brillen en brutale brillen. Naar ieders
wens.
Het Voorlichtingscentrum ..Oog
Bril" - van de gezamenlijke Neder
landse opticiëns - liet ze deze week
zien. Straks heeft de opticien ze in huis.
Brillen van grote en kleine brilmode-
huizen. De brillen voor het gezicht
anno 1981.
De bril voor het IK-gezicht kan be
scheiden zijn. Een bril die niet op de
voorgrond treedt, maar die harmo-
nieërt met degeen die hem draagt.
Doublé (geel), of weinigwegend kunst
stof in zachte kleuren en niet al te grote
modellen. De vormen zijn te herkennen
uit de zeventiger jaren, maar ze zijn
kleiner, dunner en vloeiender gewor
den. De kleuren zijn zacht als rose,
geel, pastelgroen en blauw. Verder
lichte bruintinten, combinaties met
transparant of parelmoer.
De vlinderbril, vorig jaar al terug van
weggeweest, is nu mooier dan ooit;
vloeiender en kleiner van lijn, fraai
verwerkt materiaal.
Ook de herenbrillen zijn bescheiden.
Veel doublé en lichtbruine tinten. Ver
der is de randloze bril heel belangrijk,
ook voor dames.
Het is de bijna-niet-bril, die alles wat
er maar tot uitdrukking te brengen valt
geheel aan het eigen gezicht overlaat.
De bril voor het IK-gezicht kan ook
brutaal zijn. Punk en New Wave laten
hun invloed gelden op bijvoorbeeld de
strakke „plankjes" om doorheen te
kijken, op de strenge kleuren als paars
met geel, zwart met wit.
Tot slot de jongste generatie, die nu
ook door de brilmodemakers is ont
dekt. Eindelijk is er voor kinderen 'iets
méér keus dan de traditionele piloot-
bril of het ronde „fietsje". Voor hen is
nu ook alles mogelijk: speelse model
len en vrolijke kleuren, brillen om mee
te leven.
Een volwassen kindergezicht. Links: kunststo! bril in pastel met transparant. Midden: sportieve kunststof brU.
Rechts: kunststof bril in schildpadmotief.
Ergens in de eeuwig zingende bossen van Zweden, vlak bij de plek waar de schrijf
ster Selma Lagerlöff haar inspiratie vond, staat een klein houten bakhuis. Daar
binnen vier bedrijvige vrouwtjes, bezig met iets dat in Zweden al vijfhonderd
jaar op dezelfde manier gebeurtzij bakken knackebröd.
Net als hun grootmoeders en vele generaties daarvoor bakken Karen Karlsson
en haar vriendinnen het traditionele „breek"-brood, dat iedere Zweed vandaag
nog eet. Uit volkoren roggemeel, gist en water maken zij kleine deegbolletjes,
die zij na het rijzen uitrollen tot platte pannekoeken. Een flink rond gat in het
midden maakt het mogelijk, het warme, nog wat buigzame brood dat na enkele
minuten uit de houtgestookte oven komt, aan een stok te drogen te hangen.
Als het droog is kan het brood aan diezelfde stok, tegen de zoldering, worden
bewaard: hoog, dus onbereikbaar voor kinderhanden en muizetanden, en droog,
dus ongevoelig voor schimmel en bederf. Zo nodig maandenlang. En dat was
echt nodig in het dunbevolkte Zweedse land, dat lange winters kent. Winters,
waarvoor in de herfst een grote voorraad brood werd gebakken.
In de laatste iaren is er een duidelijke verschuiving waar te nemen in de
rookgewoonten met betrekking tot sigaretten. Tien jaar geleden was de
filtersigaret slechts bij 38% van rokend Nederland popu air. Het
produkt sloeg toen voornamelijk aan bij de vrouwelijke rokers, die
graag een wat langere, elegantere sigaret opstaken. De heren zagen
echter ook al gauw de voordelen van dit produkt. Niet alleen werd de
rook gefilterd en van stukjes tabak op de lippen had men geen last meer.
In 1974 rookten er al minstens evenveel mensen met als zonder filter. Er
was in dat jaar zelfs een positieve ombuiging naar de filter te bemerken.
Hoe populair zij uiteindelijk is geworden komt duidelijk naar voren uit
de cijfers van 1979. Het marktaandeel steeg maar liefst tot 72%! Er is
dus binnen 10 jaar een complete omkering te constateren. In 1970
rookten 63% zonder filter en in 1979 bijna hetzelfde percentage met
filter.
De vragen en antwoorden zijn ontleend aan de brochure „Gewichtige yraS®"
een recente uitgave van de Nederlandse Hartstichting die op (schriftelijke)
aanvrage gratis verkrijgbaar is.
Vraag: Waarom is te dik zijn ongezond?
Antwoord: Lange tijd een zware koffer
of boodschappentas dragen, is ver
moeiend. Die koffer of tas kunt u neer
zetten. Met eigen overgewicht (te veel
lichaamsvet) lukt dat niet. Het blijft
een voortdurende belasting voor uw
voet- en kniegewrichten.
Moeilijk lopen, pijnlijke voeten en
knieën komen bij heel dikke mensen
dan ook niet zelden voor. Verder is uit
onderzoeken gebleken, dat „te dik
zijn een bijdrage kan leveren aan o.a.
hart- en vaatziekten, diabetes en gal-
blaasziekten.
Vraag: Hoe kan ik afslanken?
Antwoord: Het beste kunt u afslanken
door het aanleren van goede voedings
gewoonten. Het is niet alleen belang
rijk dat u afslankt, maar ook dat u
op dat goede gewicht blijft. Uw ge
wicht individueel aanpakken kunt u
door uw huisarts een schriftelijke ver
wijzing naar een diëtist te vragen. In
overleg met een diëtist wordt een dieet
samengesteld, dat aangepast is aan uw
leefgewoonten.
Diëtisten kunt u bereiken via een kruis
vereniging of via uw huisarts.
Ook in groepsverband afslanken is mo
gelijk. U ziet dan dat u niet de enige
bent die met overgewicht kampt.
Vermageren in groepsverband wordt
gedaan via een aantal kruisverenigin
gen en afslankclubs..
Waag u in elk geval niet aan spe
ciale kuren, pillen of revolutionaire
diëten uit tijdschriften. U komt daar
na meestal toch weer aan. Ook het
dieet waar één van uw kennissen zo
goed van is afgeslankt is daardoor
nog niet geschikt voor u. Het vermo
gen om af. te vallen is nu eemriaal
voor iedereen verschillend. Overleg in
elk geval voor u begint eerst met uw
huisarts.
Vraag: Is dik zijn erfelijk?
Antwoord: Er is geen erfelijke eigen
schap aangetoond, waardoor kin
deren van dikke ouders later opgroeien
tot dikke volwassenen. Sommige facto
ren kunnen er wel toe bijdragen, zoals
b.v. lichaamsbouw. Een zware li
chaamsbouw kan op het eerste gezicht
de indruk geven, dat iemand aan de
dikke kant is. Meestal nemen kinderen
eetgewoonten van hun ouders over.
Dus ook de verkeerde. Probeer daar
om zo gezond mogelijke eetgewoonten
te krijgen en zorg voor voldoende li
chaamsbeweging. Dat geldt natuur
lijk ook voor de kinderen.
Vraag: Word je van aardappelen dik?
Antwoord: Aardappelen zijn geen
energierijke voedingsmiddelen. Van
een gewone portie aardappelen in een
maaltijd wordt u niet dik.
Wel kunt u dik worden door er veel
vette jus of saus bij te eten.
Vraag: Als ik wil afslahkén, kan ik dan
boter en margarine beter vervangen
door olie of dieetmargarine? Olie en
dieetmargarine zijn toch minder vet?
Antwoord: Dat is niet het geval. Mis
schien werkt de aanduiding „dieet"
wat verwarrend. Boter, margarine,
plantaardige margarine en ook „dieet
margarine" bevatten evenveel vet en
wel 80%.
Ze leveren dus evenveel energie. Al
leen bevat dieetmargarine zogenaam
de meervoudig onverzadigde vetzuren
(b.v. linolzuur), op de verpakking
aangegeven als het percentage m .o. v
Plantaardige margarine, vetten en-
oliën zijn net zo vet als dierlijke, maar
ze bevatten vaak linolzuur net zoals
dieetmargarine. Gebruik van dieet- of
plantaardige margarine (linolzuur)
helpt dus hiet om af te vallen, maar
het kan wel een onderdeel zijn van de
maatregelen ter voorkoming van hart
en vaatziekten. Halvarine is half zo vet
als boter of margarine. Het bevat
40% vet. Olie, bak- en braadvet be
staan voor 100% uit vet en leveren
dus nog meer energie dan boter of mar
garine.
Vraag: Word je van vis minder dik
dan van vlees
Antwoord: Er bestaan zowel magere
vlees- als vissoorten.
Wilt u afslanken dan kiest u voor de
magere soorten.
Verder is vis even gezond als vlees.
Wilt u het dagelijkse menu variëren,
dan wordt als regel 100 gram vlees
vervangen door 150 gram vis.
Vette vleessoorten zijn o.a. gehakt,
speklappen, slavinken. Vette vleeswa
ren zijn o.a. salami, boterhamworst,
ontbijtspek.
Vette wildsoorten zijn o.a. eend en
konijn.
Vette vissoorten zijn o.a. ansjovis, ha
ring, makreel, paling, schelvislever.
Magere vleessoorten zijn o.a. biefstuk
(tartaar), varkenshaas, lever, nier,
tong.
Magere vleeswaren zijn o.a. magere
ham, gekookte lever, rosbief, rook
vlees, fricandeau.
Magere wildsoorten zijn o.a. kip, kal
koen, haas.
Magere vissoorten zijn o.a. baars, fo
rel, kabeljauw, schol, tong en wijting.
Vraag: Waarom is lichaamsbeweging
gezond bij vermageren?
Antwoord: Lichaamsbeweging is niet
alleen maar goed om te vermageren.
Het hoort bij een gezonde leefwijze.
Veel mensen leiden een zittend leven,
zodat spieren, hart en longen de kans
met krijgen om te laten zien waartoe
ze in staat zijn.
Wanneer er nauwelijks een beroep op
hun prestatievermogen wordt ge
daan, gaat hun kwaliteit achteruit. Ak-
tiviteiten maken niet alleen hart, spie
ren en longen krachtiger, ook andere
lichaamsprocessen verlopen beter
Wanneer u wilt afvallen is het niet de
bedoeling, dat u naast een dieet ook
nog plotseling een krachtsport beoe
fent. Een dieet wordt namelijk aange
past aan de hoeveelheid lichaamsbe
weging die u normaal hebt. Ineens
véél meer lichamelijke inspanning dan
u tot nu toe gewend was, maakt u
te hongerig om een dieet goed vol
te houden en is ook verder niet goed
voor uw gestel. Vraag vooraleer u gaat
trimmen of sporten eerst advies aan
uw huisarts, bedrijfsarts of een Sport-
medisch Adviesbureau. Meer li
chaamsbeweging krijgtu o.a. door:
- de trap te nemen i.p.v. de lift; -
een halte eerder-^uit de bus of tram
te stappen; - boodschappen lopend of
met de fiets te halen; - enkele keren
per week een uurtje te sporten) - aan
de 10 min. obhtengymnastiek op de
radio mee te doen.
Vraag: Word je van fruit dat- zoet
smaakt dik?
Antwoord: De zure of zoete smaak van
fruit heeft geen invloed op het energie
gehalte. Bijv.peren lijken zoeter dan
appels. Toch bevatten ze beide 10% sui
ker. Aardbeien, bosbessen, bramen,
frambozen, kruisbessen, rode en zwar
te bessen, om er maar een paar te
noemen, bevatten minder dan 10%
suiker. Het suikergehalte van meloe
nen is meestal laag en wel 3%. Het
kan in zuidelijke streken waar veel
zon is oplopen tot 20%.
Steeds meer buitenlandse vruchten
zijn verkrijgbaar, zoals b.v. avocado.
Het suikergehalte van de avocado is
erg laag (7%), maar er zit wel 10%
vet in. In andere vruchten komt geen
of nauwelijks een grammetje vet voor.
Het maakt wel verschil of u vers fruit
of fruit uit blik eet.
Aan vruchten uit blik is altijd extra
suiker toegevoegd.
Ook speciaal voor suikerpatiënten zijn
blikvruchten in de handel. Daaraan is
meestal sorbitol toegevoegd.
Fruit is een welkome afwisseling en
zeker belangrijk als u puddinkjes en
toetjes wilt laten staan om af te slan
ken. Of tussen de maaltijden door in
plaats van snoep.
Wanneer u probeert af te slanken kunt
u zich het beste beperken tot drie por
ties fruit per dag. Want wanneer u
op een dag te veel fruit eet, kan het
fruit ook bijdragen aan het „dik" wor
den. Let ook op met druiven en ba
nanen. Ze bevatten nogal veel suiker.
Vraag: Wordt je maag kleiner als je
vermagert?
Antwoord: Een goede voeding om af te
slanken bevat alle voedingsstoffen, die
u nodig heeft. Bovendien eet u op re
gelmatige tijden. Het voorkomt dat u
tussen de maaltijden door enorme trek
krijgt of zo hongerig aan tafel gaat
dat u zoveel eet als u maar op kunt.
Achteraf zit u dan met een verzadigd
en opgeblazen gevoel. Door kleine
maaltijden over de dag te verdelen,
zoals bij een goed dieet het geval is,
lijkt het net of uw maag „gekrompen
is. Uw maag is echter niet kleiner ge
worden, maar u kunt zeer waarschijn
lijk beter aanvoelen wanneer u genoeg
gegeten hebt.
Vraag: Als je eenmaal kinderen hebt
gehad, kun je dan nog wel net zo slank
zijn als vroeger?
Antwoord: Met een verstandige voe
ding kunt u nog net zo slank zijn als
vroeger. U hoeft tijdens de zwanger
schap niet „voor twee" te eten. U komt
dan zoveel aan dat u het er moeilijk
weer af kunt krijgen. Vraag een goed
advies aan uw huisarts.
Vraag: Mag ik kruiden en specerijen
gebruiken als ik af wil slanken?
Antwoord: Ze leveren weinig of geen
energie. U kunt de maaltijden er sma
kelijk mee maken en kruiden en spece
rijen geven afwisseling aan het eten.
De vrouwtjes in het bakhuis doen het
nu voor hun plezier. Knackebröd wordt
nog maar zelden in huisvlijt toebereid.
In een land waar de mensen per hoofd
van de bevolking tussen de 6 (in het
zuiden) en de 11 (in het noorden) kilo
knackebröd per jaar eten, móeten wel
fabrieken zijn. Knackebrödfabrieken.
De grootste staat in Filipstad. Het is
de Wasa-Knackebrödfabriek, genoemd
naar koning Gustav Wasa, die in de 15e
eeuw de gezondheid van zijn volk wil
de bevorderen door het meer brood van
roggemeel te laten eten.
Lopende band
De Wasa-fabriek werd gesticht in 1931,
toen een meneer K. Lundstrom uitvond
hoe je op een lopende band in een
lange elektrische oven knackebröd kon
bakken. Met dezelfde zorgvuldigheid
als de vrouwtjes in het bakhuis. Maar
dan een heleboel tegelijk.
De produktie groeide met de techni
sche vooruitgang en vandaag wordt
er per dag net zoveel knackebröd ge
produceerd als destijds in een heel
jaar.
Droogruimte
Het spreekt ook vanzelf, dat het brood
na het bakken niet meer tegen de zol
der te drogen wordt gehangen. Vol
gens eenzelfde lopende band systeem
passeert het versgebakken brood
een droogruimte. Daarna worden de -
tegenwoordig meestal vierkante in
plaats van ronde - „koeken" machi
naal in zessen gesneden. De recht
hoekige sneetjes komen dan weer op
een lopende band terecht, die ze - na
te zijn goedgekeurd door het spiedend
oog van controleuses - vervolgens naar
een inpakmachine brengt. Zo worden
dagelijks vele duizenden kilo's knacke
bröd klaargemaakt, dat knapperig
vers door heel Zweden wordt verzon
den of naar een van de vele export
landen. Een daarvan is Nederland,
waar het brood als Verkade Wasa
Knackebröd wordt verkocht.
Vijf soorten
Van de ongeveer 16 variëteiten die in
de Wasa-fabrieken in Zweden (of in de
zusterfabrieken in Duitsland) worden
gemaakt, is bij ons een vijftal in de
winkel te krijgen. Drie soorten gebak
ken uit volkoren roggemeel (Boeren-
bruin, Bruin Speciaal en Lichtgewicht)
en twee uit volkoren tarwemeel, waar
van één extra smakelijk is gemaakt
met sesamzaad.
Gezond
Alle knackebröd wordt uit volkoren-
meel gebakken. Volkorenmeel, dat
alle waardevolle voedingsstoffen van
de oorspronkelijke graankorrel nog
in zich heeft. Om daar zeker van te
zijn, worden rogge en tarwe bij Wasa
in eigen maalderij gemalen. Tot ver
schillende fijnheden, die aan het eind
van het proces in een bepaalde ver
houding weer worden samengevoegd. v
Inclusief het ruwvezel-materiaal, de
zemelen, die ons lichaam niet kan mis
sen voor een goeds doorvoer van ons
voedsel door het spijsverteringska
naal.
Dankzij het volkorenmeel en de toe
voeging van uitsluitend natuurlijke
grondstoffen als gist, zout en water,
heeft knackebröd van alle broodsoor
ten het hoogste percentage gezonde
voedingsstoffen. Iedere honderd gram
knackebröd bestaat voor ongeveer
75% uit energieverschaffende kool
hydraten. Het bevat verder het hoog
ste gehalte aan eiwit (bouwstoffen).
De kiemoliën uit de volle graankorrel
maken knackebröd tot een belangrijke
leverancier van meervoudig onver
zadigde vetzuren. En omdat het bak-
proces naar 7 minuten in beslag neemt,
is knackebröd meer dan ander brood
een bron van B-vitamines.
Lekker
Knackebröd is niet alleen gezond. Het
is nog lekker ook. Het smaakt overal
bij en het kan op allerlei manieren
worden gegeten. Bij het ontbijt of
bij de lunch, belegd met zoet, met
kaas, met vleeswaren of vis. Bij een
koud buffet of bij de soep. Versierd
met hartigheden als snack bij de bor
rel. En vochtvrij verpakt om later te
beleggen kan knackebröd goede diens
ten bewijzen bij de picknick of als
lunch op het werk.
Knackebröd is modern brood. Het is
gezond en het is lekker. Ook al is het
recept al eeuwenoud, het past in een
tijd, waarin ons van alle kanten wordt
gevraagd, meer aandacht te geven
aan de voeding in ons voedsel.
