Is mensentaal
Evolutietheorie wankelt
Met Raad
en Daad
Filmagenda
Amersfoort
I'I
ff!
Taal en communicatie bij mens en aap
comPuteR
Ondanks
rijontzegging
toch achter
het stuur
Tachtig
aanrijdingen
in januari
Aangifte van
verduistering
Gevarieerde buit
bij inbraken
Agenda
Soester
gemeenschap
maar biologen houden haar overeind
Kelderbox
in brand
Diefstal ring
Tienjarig meisje
aangereden
Aanrijding met
letsel
Zeven rijverboden
na alcoholcontrole
Hondje weg
Hondje terug
Inbraak in school
I'
18
Soester Courant van woensdag 11 februari 1981
Sinds een vijftiental jaren zijn Amerikaanse onderzoekers druk doende om men
selijke taal aan mensapen te leren. Aanvankelijk leek dit met behulp van
gebarentaal en computersymbolen een succes te worden. Maar onlangs raak
te de wereld van de apenonderzoekers in heftige beroering, toen één van de
ze onderzoekers, de psycholoog Herbert Terrace, tot de slotsom kwam dat er
toch grote verschillen zijn tussen apen en mensenkinderen in het vermogen een
taal aan te leren. In eigen kring werd Terrace als een overloper beschouwd,
terwijl er toch al jaren ernstige kritiek op deze proeven bestaat. Daarbij valt
het op dat taalkundigen zich weinig met de hele zaak hebben bezig gehouden.
Volgens dr. J. Koster, taalkundige uit Nijmegen, is dit niet verwonderlijk.
Hij meent dat taalkundigen al direkt begrepen dat deze proeven weinig met
menselijke taal te maken hebben.
Maar dat neemt niet weg dat apen best intelligent zijn, en dat daardoor mens
en aap met elkaar kunnen communiceren.
Apentaal
Al in de vorige eeuw probeerde men
apen te laten praten. Deze experimen
ten mislukten altijd. Waarschijnlijk
komt dit doordat de stembanden en
het strottenhoofd bij apen anders ge
bouwd zijn, zodat een aap sommige
klanken uit de menselijke spraak niet
eens kèn nabootsen. In 1925 werd
daarom de suggestie gedaan het eens
met een gebarentaal te proberen. In
de zestiger jaren werd deze suggestie
voor het eerst uitgevoerd door het
Amerikaanse echtpaar Gardner, en
natuurlijk door hun chimpansee Wa-
shoe. De Gardners leerden Washoe de
Amerikaanse gebarentaal voor doven
(American Sign Language - ASL),
waarvan Washoe zich ongeveer 85 ge
baren eigen maakte. Deze chimpansee
werd de taal geleerd op dezelfde ma
nier waarop dat met een doof kind ge
beurt. Washoe werd zelfs in een ka
mer gehuisvest met meubels en ande
re mensenspulletjes, en kreeg vaste
verzorgers en een eigen onderwijzeres.
Het leren gebeurt volgens het „belo
ningssysteem", d.w.z. de onderwij
zeres maakt het teken voor banaan
en laat daarbij een banaan zien. Als
de aap het gebaar op de juiste wijze
nadoet, krijgt zij als beloning de ba
naan (dit belonigssysteem is in grote
trekken ook nu nog in het Amerikaan
se - en in het Nederlandse - onder
wijs te herkennen).
Later zijn deze proeven door anderen
overgedaan. Zo leerde de chimpansee
Nim plm. 125 „woorden", en lukte het
ook met de gorilla Koko. De chimpan
see Lana leerde een kunstmatige taal
die bestaat uit symbolen op het toet
senbord van een computer
Om iets te „zeggen"
moet de aap dan de juiste toets indruk
ken. Over deze methoden verschilt
men van mening. Sommigen vinden
de computermethode te kunstmatig:
de vrijheid en natuurlijke spontaniteit
ontbreekt erin. Daarentegen is de com
putermethode veel nauwkeuriger dan
de ASL-methode, die door anderen
weer onwetenschappelijk wordt ge
noemd.
Dissident
De Amerikaanse psycholoog Herbert
S. Terrace, verbonden aan de Colum-
bia Universiteit te New York, kan met
recht een dissident onder de apenon
derzoekers genoemd worden. Terrace
voedde de chimpansee Nim op als een
mensenkind, leerde hem de gebaren
taal, en vergeleek de ontwikkeling van
Nims taalgebruik met dat van kinde-:
ren. Dus droeg Nim luiers, zat in een
kinderstoel, en leerde woorden die hij
aaneenreeg tot „zinnen". Aanvanke
lijk concludeerde Terrace dat Nim in
staat was korte zinnen te produceren
volgens nog onduidelijke grammatica
le regels. Bij nader inzien vielen hem
echter allerlei verschillen met de taal
ontwikkeling van de kinderen op. Zo
ontdekte hij dat Nim zelden zelf een
gesprek begon, en dat 90uit herha
lingen van tekens van de onderwijze
res bestond. Ook bleek Terrace in de
loop der jaren geen groei in de leng
te van Nims zinnen te kunnen vinden,
wat bij de normale ontwikkeling van
kinderen wel het geval is. Wanneer
een „zin" wel langer uitviel dan ge
woonlijk, bleek dit vaak een herhaling
van woorden te zijn, zonder dat iets
aan de betekenis werd toegevoegd.
Zo luidde één van Nims langste zin
nen: „Geven sinaasappel mij geven
eten sinaasappel mij eten sinaasappel
geven mij eten sinaasappel geven mij
jou". Door deze uitbreiding werd het
dus niet een echte zin; daarvoor vol
doet het niet aan de vereiste gramma
ticale regels. Bij kinderen treedt wel
een ontwikkeling op naar langere en
meer ingewikkelde zinnen, die bete
nis dragen en aan grammaticale re
gels voldoenook bij dove kinderen die
de gebarentaal leren, is dit het geval.
Kritiek
De apenonderzoekers waren niet kin
derachtig met hun kritiek op Terrace.
Zo zou zijn trainingsmethode en het
beloningssysteem niet deugen, en zou
Nim te veel verschillende onderwijzers
hebben gehad. De aap Washoe zou wel
spontaan een gesprek beginnen, en
men zou ook hebben waargenomen dat
apen met elkaar „spraken" met be
hulp van de aangeleerde gebarentaal.
De meningsverschillen liepen zo hoog
op, dat er een nogal ruzieachtige sfeer
ontstond. Terrace bestreed zijn tegen
standers bijvoorbeeld op een congres
dat aan het thema „misleiding" gewijd
was. Een buitenstaander merkte al op
dat de apenonderzoekers elkaar be
strijden volgens de wetten van de jung
le, die zij beter beheersen dan hun
proefdieren.
Sommige punten zijn inderdaad onop
losbaar. Toen Washoe eens een zwaan
zag, en haar gevraagd werd wat zij
zag, antwoordde zij in de gebaren
taal „watervogel".
Maakte Washoe nu een nieuw woord
„watervogel", of vertelde zij precies
wat zij zag „water" en „vogel" (twee
woorden die zij had geleerd?We kun
nen het haar niet vragen, en daarom
kunnen we deze vraag niet beantwoor
den. Wel is men het erover eens dat
apen net als mensen woorden gebrui
ken als tekens, waarmee men informa
tie overdraagt. Maar het gaat er nu
juist om of men hier van een echte
taal kan spreken.
Het is opvallend dat deze proeven, die
veelal door Amerikaanse psychologen
zijn uitgevoerd, in biologische kring
zoveel weerklank hebben gevonden.
Dat is wel een beetje begrijpelijk, wan
neer men bedenkt dat deze proeven
de oude kloof tussen mens en dier
wat meer lijken te dichten. De meeste
biologen zien goede redenen om de
mens en bijvoorbeeld de chimpan
see nauw verwant te noemen. Als de
overeenkomsten in uitwendige bouw
en het erfelijk materiaal zo groot zijn,
en als er ook overeenkomsten in het
sociaal gedrag zijn, waarom dan niet
ook in communicatiemethoden? vraagt
een bioloog zich af. Toch gaan de proe
ven met apentaal uit van een merk
waardige gedachtengang, namelijk het
idee om apen in een menselijke omge
ving op te voeden. Voor een bioloog is
hét veel zinvoller zich te verdiepen in de
natuurlijke situatie. Dus niet met veel
moeite apen een mensentaal aanle-
Hiermee doelt hij op het bcum»
straf-systeem als leermethodem een
typisch Amerikaanse aanpak die als
het „behaviorisme" bekens staat.
Het uitgangspunt is hierbij dat je een
mens alles kunt leren, als je deze me
thode maar voldoende toepast. „Als je
het zo bekijkt, lijkt er inderdaad wei
nig verschil tussen mens en aap te
zijn", aldus Koster, die echter tege
lijkertijd deze aanpak „nogal be
lachelijk" noemt.
Eeri levend wezen is geen onbeschre
ven blad. Vooral door zijn biologische
erfenis blijkt het blad al voor een be
langrijk deel beschreven te zijn. Zo
heeft een mensenkind een aangeboren
taalvermogen meegekregen. Op een
bepaalde leeftijd wendt een kind dit
vermogen aan om zich de taal van zijn
omgeving eigen te maken, of dit nu
plat-Utrechts is of Chinees; op latere
leeftijd blijkt dit aanleren alweer heel
wat moeizamer te gaan. In de ver
schillende natuurlijke talen hebben
taalkundigen ook belangrijke overeen-
ren, maar apentaal bestuderen bij
apen in hun eigen omgeving, zonder
luiers, kinderstoelen enzovoort. En wat
zeggen degenen die mensentaal bij
mensen bestuderen, de taalkundigen,
ervan?
Onbeschreven blad
„Vanaf het begin is deze hele zaak ei
genlijk nauwelijks serieus genomen
door taalkundigen", zegt de taalkundi
ge dr. J. Koster. „Ik denk dat dit
komt omdat achter deze aanpak zo dui
delijk het idee zit van de mens als een
onbeschreven blad".
komsten ontdekt. Zij noemen deze
„universalia" (het vóórkomen van
werkwoorden bijv.en vermoeden dat
deze universalia wel eens biologisch
vastgelegd kunnen zijn. Welnu, vol
gens Koster is datgene, waarmee taal
kundigen zich bezig houden, met de
beste wil van de wereld niet terug te
vinden in de gegevens over apentaal.
Uniek?
De kern van het misverstand zou wel
eens kunnen zijn dat men de begrip
pen taal en communicatie verwart.
,;K
Een 29-jarige Soester werd door de
politie op de Smitsweg aangehouden.
Hij bestuurde ondanks een rijontzeg
ging tot mei '82, een auto. Bovendien
verkeerde hij onder invloed van sterke
drank. De rijontzegging zal ongetwij
feld verlengd worden.
In de maand januari vonden er op het
grondgebied van de gemeente Soest
liefst tachtig aanrijding plaats, waar
bij de politie werd ingeschakeld. Er
viel een dode te betreuren en twaalf
gewonden moesten in het ziekenhuis
worden opgenomen.
Een man uit Soesterberg deed vorige
week aangifte bij de politie van ver
duistering van zijn klopboormachine
ter waarde van 1368 gulden. Het appa
raat was uitgeleend aan een 24-jarige
inwoner uit Driebergen, die de boor
machine al enige maanden thuis had.
Aan het verzoek van de eigenaar om de
boormachine terug te brengen gaf de
man uit Driebergen geen gehoor.
De man uit Soesterberg stapte vervol
gens naar de politie die een onderzoek
instelde. Hieruit bleek dat de man uit
Driebergen het apparaat had verkocht
voor 100 gulden aan een 45-jarige
kennis. Tegen de 24-jarige man werd
proces-verbaal opgemaakt wegens
verduistering. Ook de 45-jarige man
kreeg een proces-verbaal wegens he
ling.
In een automobielbedrijf aan de
Amersfoortsestraat te Soesterberg is
het afgelopen weekeind ingebroken.
Een enveloppe met 1300 gulden werd
weggehaald.
Uit een tuin aan de Klein Engendaal-
weg zijn het afgelopen weekeind acht
kerstsparren ontvreemd. De waarde
van de boompjes bedraagt 180 gulden.
Een inwoonster van Soest deed het
afgelopen weekeind aangifte bij de
politie van haar gestolen suede jas ter
waarde van 400 gulden. De jas had zij
opgehangen in het E.H.B.O.-gebouw
aan de Parellelweg.
Uit een tuin bij een woning aan de
Kerkstraat is het afgelopen weekeind
een beeldje, voorstellend een meisje
met bloemen, ontvreemd. De bewoon
ster deed aangifte bij de politie.
Ook in de kantine van het VVZ-gebouw
werd ingebroken. Hier werden een
cassetterecorder ter waarde van 600
gulden, een microfoon ter waarde van
200 gulden en 25 flessen wijn ter
waarde van 200 gulden weggehaald. De
dader is via een lichtkoepel binnen
gekomen.
11 februari:
Vrouwencafé Artishock met de film,
„Getting Ready" (Opgroeien tot aan
passing), regie: JanetMeyers. De film
is in kleur en duurt 50 min. Aanvang:
21.00 uur, toegang/5,-, leden 4,-in het
Artishockgebouw, Steenhoffstraat 46 te
Soest.
Met de Ned. Ver. van Huisvrouwen een
koffie-ochtend in de „Prom" Amalia-
laan 2 te Baarn, aanvang tussen 10.00
en io.30 uur. Om half elf begint mevr.
Schelland met een demonstratie van de
bekende plastic artikelen.
Het Nut, Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen organiseert een lezing met
als spreker Prof. Dr. B. C. J. Lieve-
goed. Prof. Lievegoed is de stuwende
kracht achter het Ned. Pedagogisch
Instituut te Zeist en de Vrije Hoge
School te Driebergen. Aanvang van de
lezing 20.15 uur in het wijkcentrum
„De Borg", Willaertstraat in de wijk
Overhees te Soest.
12 februari
Filmhuis Artishock met de film, „That
sinking feeling"regie Bill Forsyth, in
kleur, 80 min. lang, Schotland 1979.
Aanvang 21.00 uur in het Artishockge
bouw, Steenhoffstraat 46, Soest.
De Historische Vereniging Soest komt
bijeen in het gebouw Credo aan de
Julianalaan om 20.00 uur.
13 februari
Met de Ned. Ver. van Huisvrouwen een
wandeling georganiseerd in de bossen
en duinen van Zonnegloren. Verzamel-
len op de Parkeerplaats bij restaurant
Korte Duinen aan de oude rijksweg
Soest-Amersfoort. Vertrektijd 10.05
uur. Bij twijfelachtig weer even bellen
nr. 02155-17418.
15 februari:
„Muziek in Artishock", een koffiecon
cert met een klavecimbel-gitaarduo
(onder voorbehoud). Aanvang: 12.00
uur, entree 6,-, leden enz. 5,-.
Inlichtingen: Elly Joosten, tel. 02155-
18730.
16 februari
Met de Ned. Ver. van Huisvrouwen een
excursie „Bauknecht". Opstaptijden
8.00 uur Honsbergen, 8.10 uur la Gran
de Bouffe, 8.10 uur Busstation Soest-
Zuid, 8.15 uur Molenstraat, 8.17 uur
Raadhuis, 8.17 uur Braamhage, 8.20
uur Nieuwerhoek, 8.20 uur Colenso,
8.25 uur Station Baarn, 8.27 uur Tolhuis
(bushalte) 8.28 uur Geerenweg (bushal
te) 8.30 uur Heemstralaan. Inl. 02154-
17121 en tel. 02155-17096.
17 februari
Van de Ned. Ver. van Huisvrouwen een
ledenvergadering in het Brandpunt te
Baarn, Oude Utrechtseweg 6, na afloop
kienen, aanvang kwart over twee.
„Groei en Bloei" afd. Soest organi
seert een lezing met als onderwerp
„Groente kweken". Deze lezing wordt
gegeven door de heer W. Tromp, direc
teur van het Tuinbouwonderwijscen-
trum te Utrecht. In het Medisch Cen
trum Nieuweweg 14 (hoek Smitsweg),
aanvang 20.00 uur te Soest.
18 februari
Vrouwencafé Artishock vanaf 20.30 uur
in de Soos in Artishock te Soest.
Volgens Koster formuleren biologen
het begrip communicatie zo breed, dat
het gedrag van een pantoffeldiertje en
het gedrag van een professor in de bio
logie vergelijkbaar worden. Maar
communicatie noemt hij slechts één
van de funkties van mensentaal; er
zijn meerdere funkties. Zo is taal ook
een hulpmiddel om gedachten tot ui
ting te brengen. Over de gedachten en
gevoelens van dieren weten we nog al
tijd praktisch niets.
Op de achtergrond van de „taalstrijd"
onder apenonderzoekers speelt de
vraag of taal uniek is voor mensen.
„Voor zover we weten zijn de taal en
het taalgebruik inderdaad uniek voor
de mens", luidt Kosters antwoord,
„maar dat betekent niet dat de mens
zelf voor 100% uniek is. Er zijn ook
veel overeenkomsten met bijvoorbeeld
mensapen, ook op het gebied van ge
voelens en ervaringen". Volgens hem
roepen biologen in deze diskussie al
snel dat ieder die mensentaal uniek
noemt, alle biologische verwantschap
wil ontkennen. Dit verwijt noemt hij
een „oneigenlijk argument". Taal kan
heel goed alleen aan mensen eigen
zijn. Daarentegen kent een hond een
wereld van geuren waar wij nauwe
lijks benul van hebben. De mens is
uniek in zijn soort, zoals ook een poes
of een chimpansee op een andere ma
nier uniek zijn. Dieren communiceren
ook, op talloze ingenieuze manieren.
En hogere dieren, zoals de chimpansee
doen dit heel intelligent. De experi
menten met apentaal zouden ons wel
eens veel meer over apenintelligentie
kunnen leren, dan over mensentaal.
Overigens blijken taalkundigen zich
toch wel voor deze diskussie te inte
resseren.
Na ons gesprek over apentaal reisde
dr. Koster namelijk snel af naar Pa
rijs om daar een lezing van Herbert
Terrace bij te wonen.
Dit verhaal is een bewerking van het
artikel Apentaal of Apekool?" van
Huup Dassen, dat te vinden is in het
zojuist verschenen Cahier Mensapen/
Taal of Teken van de Stichting Bio-
Wetenschappen en Maatschappij. Voor
meer informatie hierover kunt u bel
len met onderstaand telefoonnummer,
vragen naar Gerjan Huis in 't Veld.
Een kado zoeken voor familie, relatie
of vriend moeilijk? Probeer eens een
Soester kadobon. Makkelijker kunt u
het zichzelf en de ontvanger niet ma
ken.
Van donderdag 12 februari t/m woens
dag 18 februari 1981.
GRAND 1: Tel. 0331-14632. Alles wat
fout kón gaan, ging fout op deze
vliegreis. FLYING HIGH a.1.
Dagelijks: 13.30 - 18.30 - 21.15 uur
Zondag: 13.30 - 16.00 - 18.30 - 21.15 uur
GRAND 2: De nieuwe Nederlandse
speelfilm van Wim Verstappen. HET
VERBODEN BACCHANAAL, 16 jr.
met Rijk de Gooyer, Pleuni Touw
e.v.a. Naar de roman van Simon Vest
dijk.
Za., zo. en wo.18.30 - 21.15 uur
Overige dagen: 13.30 - 16.00 - 18.30 -
21.15 uur
GRAND 3: De meest opwindende film
ervaring aller tijden. Met „The all
American Hero": FLASH GORDON,
12 jr. Een film van Dino de Laurentiïs
met in de hoofdrol Sam Jones. Muziek:
Queen.
Dagelijks: 13.45 - 18.45 - 21.30 uur
Zondag: 13.45 - 16.15 - 18.45 - 21.30 uur
GRAND 4: Een onnavolgbare Peter
Sellers in BEING THERE a.1.
Dagelijks: 14.00 - 19.00 - 21.45 uur
Zondag: 14.00 - 16.30 - 19.00 - 21.45 uur
GRAND 5: Neil Diamond op weg naar
de top. THE JAZZ SINGER a.1. met
alle nieuwe hits.
Dagelijks 14.00 - 19.00 - 21.45 uur
Zondag: 14.00 - 16.30 - 19.00 - 21.45 uur
GRAND: MATINEE:
Tekenfilmplezier voor jong en oud
THE ARISTOCATS; a.1. geheel Neder
lands gesproken.
Za. en wo.13.30 uur
Zondag: 13.30 - 16.00 uur
CINEMA 1: Tel. 033-18900. Brooke
Shields en Christopher Atkins in een
hartveroverende film. THE BLUE LA-
GOON, a.1. regisseur: Randal Kleiser
(Grease). De eerste 10.000 bezoekers
ontvangen een originele filmposter, (zo
lang de voorraad strekt)
Dagelijks: 13.45 - 18.45 - 21.30 uur
Zondag: 13.45 - 16.15 - 18.45 - 21.30 uur
CINEMA 2: Het vérvolg op „Star
Wars". THE EMPIRE STRIKES
BACK; a.1.
Za., zo., en wo.: 18.30 - 21.15 uur
Overige dagen: 13.30 - 18.30 - 21.15 uur
CINEMA 2: De in Amersfoort opge
nomen jeugdfilm. DE BENDE VAN
HIERNAAST a.1.
Za. en wo.13.30 uur
Zondag': 13.30 - 16.00 uur
EURO: tel. 033-33655. Het heroisch
verhaal van 18 reservisten die in neu
trale wateren een schip tot zinken
brengen. SEA WOLVES a.1. met Roger
Moore, David Niven e.v.a.
Za. en wo.18.45 - 21.30 uur
Zondag: 13.45 - 16.15 - 18.45 - 21.30 uur
Overige dagen: 13.45 - 18.45 - 21.30 uur
EURO: KINDERVOORSTELLINGEN
Tel. 033-33655. Een heerlijke kinder
film. PANDA'S AVONTUREN a.1.
Za. en wo.: 13.45 uur
DUO 1: Tel. 033-16572. Ze zijn nog jong,
maar HETE HEERLIJKHEDEN 18 jr.
Dagelijks: 14.15 -19.15 - 21.30 uur
Zondag: 14.15 - 16.30 - 19.15 - 21.30 uur.
DUO 2: Kris Kristofferson en Ali
Mac Graw CONVOY 16 jr.
Dagelijks: 14.00 - 19.00 - 21.15 uur
Zondag: 14.00 - 16.15 - 19.00 - 21.15 uur
DUO 1: NACHT VOORSTELLINGEN
Balancerend tussen taboes en wilde
fantasieën. KLEINE POESJES, GRO
TE DADEN 18 jr.
Vrij. en za.24.00 uur
DUO 2: Ex-bokser Ken Norton in strijd
tegen de slavernij. MAN DINGO 18 jr.
Vrij. en za.: 23.45 uur
Apentaal in diskussie, en daarmee opnieuw de unieke soort mens. Als vanzelf
sprekend ligt aan deze diskussie de evolutietheorie ten grondslag. Vanzelfspre-
kend?
In menig Zeeuws en Veluws dorp is het onderwerp nog steeds taboe. In de
Verenigde Staten verklaarde president Ronald Reagan eraan te twijfelen; me
nig kiezer van Reagan wenst dat zijn kind op school een letterlijke uitleg van
het Bijbelverhaal over de eerste mensen Adam en Eva te horen krijgt (deze
stroming schijnt steeds meer invloed te krijgen). En nu beginnen zelfs steeds
meer wetenschappers aan de evolutietheorie te twijfelen.
„Geloof jij er nog in?".
„Dat ligt eraan hoe je 't bekijkt".
Flarden uit een gesprek aan de ont
bijttafel, aan het eind van een recent
Amerikaans congres voor evolutiebio
logen. Hoewel het congres nog niets
concreets heeft opgeleverd, is het al
door sommige congresgangers een
beetje hoogdravend „een historische
gebeurtenis" genoemd. Voor het eerst
in meer dan 25 jaar kwamen biologen
bijeen, die vanuit verschillende invals
hoeken (studie van erfelijk materiaal,
versteende resten, samenstelling van
groepen dieren) de evolutie benaderen.
En daar was reden toe, want „hun"
theorie lijkt in gevaar te verkeren.
Er werd zelfs een vergelijking ge
maakt met het roemruchte congres in
Princeton in 1946, toen onderzoekers de
Moderne Synthese in de evolutietheo
rie opstelden.
Micro en macro
De Moderne Synthese - de term stamt
van de Engelse bioloog Julian Huxley -
is een „huwelijk" tussen de theorieën
van twee „peetvaders" uit de biolo
gie: Charles Darwin en Gregor Men-
del. Sinds ongeveer 35 jaar verklaart
men het mechanisme van Darwins
evolutiegedachte met behulp van de
erfelijkheidsleer van Mendel. Kleine
wijzigingen (mutaties) in het erfelijk
materiaal zouden veranderingen in le
vende wezens mogelijk maken. De best
aangepasten aan de omgeving hebben
dan de sterkste papieren voor een goe
de overlevingskans. Dit staat bekend
als natuurlijke selektie.
Nu blijkt deze theorie aardig op te gaan
op het nivo van groepen dieren van
één soort; men noemt dit micro
evolutie. Maar als het gaat om het ont
staan van diersoorten of het uitsterven
ervan, de zogenaamd macro-evolutie,
ligt het allemaal veel moeilijker. Men
had verwacht een mooie geleidelijke
overgang tussen verwante diersoorten
aan te treffen in de studie van de ver
steende resten of afdrukken van die
ren, de fossielen. Maar dat viel, een
enkele uitzondering daargelaten, flink
tegen. Tot nu toe werd dit altijd af
gedaan met de mededeling dat fossie
len van verwachte tussenvormen nog
niet gevonden waren.
Maar dit verhaal gaat ondertussen niet
meer op. „Ik ben het beu steeds te moe
ten horen dat bepaalde fossielen ont
breken", verzuchtte één van de con
gresgangers.
„Miljoenen jaren blijven diersoorten
in onze vondsten onveranderd, en in
eens zijn ze er niet meer en vinden
we andere nauw verwante soorten",
zegt de vooraanstaande Amerikaanse
evolutieonderzoeker Stephen Jay
Gould van de Harvard Universiteit.
Nou ja ineens, het gaat om een perio
de van nog altijd enkele tienduizenden
jaren, maar vergeleken met de gemid
delde levensduur van een soort (5-10
mijoen jaar) is dit inderdaad snel.
„De sprongen die we zien zijn echter
niet het gevolg van het ontbreken van
bepaalde vondsten", zegt Gould,
„maar van de sprongsgewijze manier
waarop de evolutie zelf plaats vindt".
Zo ontvouwde hij op dit congres in
Chicago samen met collega Niles
Eldredge van het Museum voor Na
tuurlijke Historie in New York, een al
ternatieve theorie.
Sprongen
Gould en Eldredges theorie van de
sprongsgewijze veranderingen houdt
in, dat er in feite voortdurend in de
loop der tijd kleine veranderingen in
de vormen van levende wezens plaats
vinden; dit zijn als het ware schomme
lingen rond één gemiddelde vorm.
Maar voor de fossielenonderzoeker lij
ken deze veranderingen nauwelijks be
tekenis te hebben, en de diersoort
lijkt stabiel te blijven. Tot zich een
verandering voordoet waardoor een
nieuw soort ontstaat of de oude soort
verdwijnt. De geleidelijke verandering
is dus slechts schijn, beweren Gould
en Eldredge. Hun model zou de werke
lijke loop van de evolutie beter weer
geven.
Volgens de evolutiebiologie Elisabeth
Vrba heeft men bij verklaringen voor
het uitsterven en ontstaan van dier
soorten te veel gekeken naar omge
vingsinvloeden. Zij stelde op het con
gres voor meer te letten op eigenschap-
oen van het dier zelf. Met namdie.
?en die sterk gespecialiseerd zbn in
een bepaalde leefwijze zouden vcigens
haar frequenter uitsterven, terwijl
mTer algemeen georiënteerde dieren,
bijvoorbeeld alleseters, minder yaak
het loodje zouden leggen; van d^ an-
dere kant ontstaan uit specialisten ge
makkelijker nieuwe soorten dan ujt al-
gemene types.
Nieuw Lamarckisme?
Jean-Baptiste Lamarck stelde in, het
begin van de 19e eeuw dat verwor
ven eigenschappen kunnen woeden
overgedragen aan een volgende gtene-
ratie Darwin stelde dat alleen aange
boren eigenschappen worden overge
dragen De strijd Lamarck-Darwih is
al lang in het voordeel van de laagte
beslist. Recent doemen echter specula
ties over een nieuw Lamarckisme i op
nieuw op. Met name de Amerikaanse
onderzoeker Ted Steele is hieryoor
verantwoordelijk. Hij ontdekte dat
mannelijke muizen in staat zijn be
paalde verworven eigenschappen van
het afweersysteem op hun nakomelin
gen over te dragen. Dit blijkt mogelijk
te zijn doordat virussen in staat zijn
stukjes boodschapper-RNA een copie
van DNA) van de ene cel naar een
andere cel over te brengen. Wanneer
dit boodschapper-RNA opnieuw „geco-
pieerd" wordt, is het mogelijk dat
deze copie in het erfelijk materiaal van
die cel wordt ingebouwd. En als dit
in een geslachtscel zou gebeuren, kan
deze informatie dus aan de nakome
lingen worden doorgegeven. Een wij-
ziging (mutatie) in het boodschapper-
RNA, veroorzaakt door invloeden van
buitenaf, kan op deze manier in het er
felijk materiaal terecht komen.
Dit druist lijnrecht in tegen de opvat
ting die tot nu toe heerste, name
lijk dat erfelijke informatie altijd een
éénrichtingsverkeer is: van het DNA
naar de cel toe. De omgekeerde weg
zou een nieuw Lamarckisme mogelijk
maken.
Het is nog te vroeg om over de juist
heid hiervan te oordelen. Maar als het
juist mocht blijken te zijn, zullen de
gevolgen ervan menig bioloog doen
duizelen.
Mythe
Dus toch overdracht van verworven
eigenschappen? Komt de evolutietheo
rie op straat te staan? Dat is onwaar
schijnlijk, want er is eens gezegd dat
„voor een bioloog het alternatief voor
evolutionair denken is: helemaal niet
denken". Bovendien zitten er zoveel
haken en ogen aan de evolutie en de
fossiele vondsten, dat al lang geleden
beweerd is dat de evolutiegedachte als
wetenschappelijke theorie eigenlijk
niet meer houdbaar is. Overtuigd zijn
van de evolutie is meer een soort
leer, een mythe. Misschien is dit wel
zo, maar er zijn tegelijkertijd goede
gronden om deze mythe boven andere
mythen te verkiezen. Biologen zullen
wel niet zo gemakkelijk van hun evo
lutionair geloof afvallen, zo lang deze
theorie nog altijd de beste verklaring
geeft voor vragen naar verwantschap
in de natuur.
Een kelderbox aan de Kamperfoelie-
straat brandde vorige week geheel uit.
De brand ontstond toen een 13- en
15-jarige jongen een krant met benzine
in brand staken. De benzine werd door
hen eerder uit een voor de flat staande
brommer weggenomen. Doordat de
jongens een spoor van benzine nalieten
ging het vuur mee de kelderbox in.
Hier greep de brand snel om zich heen
waardoor de gehele box uitbrandde.
Ook sprong de waterleiding en liepen
de isolatie van de verwarmingsbuizen
en de telefoonverbindingen aanzien
lijke schade op.
De brand werd door de brandweer ge
blust. Vanwege de hevige rookontwik
keling moest gebruik gemaakt worden
van persluchtapparatuur.
Een juwelier aan de Van de Weede-
straat deed vorige week aangifte bij de
politie van diefstal van een wit gouden
damesring waarin 24 briljantjes waren
verwerkt. De ring heeft een verkoop
waarde van 4500 gulden. De, juwelier
miste hem toen hij aan een klant een
aantal ringen liet zien die opgeborgen
waren in een' cassette. De dure ging
bleek te zijn omgewisseld voor een
„nep" ring. Wanneer de diefstal is
gepleegd is niet bekend.
Op de Dorresteinweg werd zondagmid
dag een tienjarig meisje uit Amers
foort aangereden door een passerende
automobilist. Het slachtoffertje stak
plotseling de rijbaan over en de auto
bestuurder kon de aanrijding niet voor
komen. Zij werd voor onderzoek naar
het ziekenhuis Zonnegloren gebracht.
Op de kruising Soesterbergsestraat-
Eikenlaan verleende vorige week een
48-jarige automobiliste geen voorrang
aan een 18-jarige fietster. Zij werd
door de auto geschept en liep daarbij
enige schaafwonden op. Na behan
deling door een arts kon ze weer naar
huis.
De regionale alcoholcontrole, welke
in de nacht van vrijdag op zaterdag
van 00.00 tot 04.00 uur, ook in Soest
gehouden werd heeft voor zeven auto
bestuurders een rijverbod opgeleverd.
Zes ervan kregen bovendien een pro
cesverbaal nadat de blaasproeven voor
hen negatief waren uitgevallen.
Bij hen werd ook de bloedproef af
genomen-.
Van deze zes bestuurders kwamen er
vier uit Soest en twee uit Amersfoort.
Hun leeftijd ligt tussen de 24 en 29
jaar. Ook de man die alleen een rij
verbod kreeg, woont in Soest.
LANGE RUI Omdat onze kanarie elk
jaar lang over de rui doet, raden buren
aan het dier minstens drie dagen in 't
pikkedonker te zetten als 't zover is.
Zou dat helpen?
Antwoord: Geloof die mensen maar
niet. In de pluimveehouderij past men
drie dagen Egyptische duisternis, plus
hongeren en dorsten, juist toe om rui
uit te lokken. Geforceerde rui heet dat.
Hoe beter u uw vogeltje verzorgt, des
te eerder zal het uit de rui zijn. Voeg
maar liever iets levertraan aan het
voer toe, want vitaminen A en D3
verkorten de rui. Dat is beter dan rare
experimenten.
BROER EN ZUS - Sinds mijn zuster
weduwe is, leven wij in mijn huis onder
één dak en voeren we een gemeen
schappelijke huishouding. Mijn zus be-
Stichting AMIVEDI Soest is te berei
ken onder telefoonnummer (02155)-
10667.
Tevens is het raadzaam het Dierente
huis, Klein Engendaalweg, telefoon
nummer 13583, en de plaatselijke poli
tie (Politie Soest, telefoon: 19444) op de
hoogte te stellen van vermissing ol
vondst van een huisdier.
GEVONDEN:
6-2. Bouvier, ongecoupeerde oren,
4 jaar, Koningsweg. Verblijft in het
Dierentehuis aan de Klein Engendaal
weg, tel. 13583.
7-2. Zwart/witte poes, zwarte vlek op
de neus, klein van stuk. Verblijft even
eens in het Dierentehuis.
Gezien op sloperij firma De Ridder
aan de Kerkstraat, cyperse poes met
één blind oog en vlooienband om.
Een leerkracht van een lagere school
aan de van Hamelstraat deed vorige
week aangifte bij de politie van in
braak. Uit de school werden een ther
mostaat, een cassetterecorder en een
hoeveelheid cassettebandjes ont
vreemd.
taalt nu ook mee aan de aflossing van
de hypotheek op mijn huis. Hoe moet
het nu met verzekeringen, en evt.
overlijden met het oog op de kinderen
van beiden, die allemaal uit huis zijn?
Antwoord: Omdat de wet uitsluitend
bij huwelijken van toepassing is als
mensen samenwonen, moet u in dit
geval zelf een contract op laten maken.
Stap eens samen naar een notaris met
een volledige lijst van ieders inge
brachte eigendommen en beider ver
plichtingen, dan kan hij een overeen
komst opstellen inzake het gemeen
schappelijk beheer van elkanders be
zittingen en de vergoeding daarvan,
het beheer van beider inkomens en hoe
een en ander moet worden geregeld als
de samenwoning wordt beëindigd. Dat
voorkomt óók moeilijkheden met de
kinderen als één van beiden komt te
overlijden. Vooral met verzekeringen
is het oppassen. De premies kunnen
wel uit de gemeenschappelijke huis-
houdpot worden betaald, maar de po
lissen en de uitkeringen moeten op de
eigen naam (blijven) staan.
BRANDKASTZEGELS - Ik kreeg een
bnef in handen, waarop naast gewo
ne postzegels van die tijd een rood
bruine zegel van 2,25 en een zwarte
zegel van 4,50 zijn geplakt met op-
..Drijvende brandkast". Waren
dit sluitzegels of reclamezegels of ziin
ze wat waard?
Antwoord: Dat zijn zéér waardevolle
postzegels, door de PTT uitgegeven
tenbehoeve van de afzenders van
waardezendingen naar Nederlands In-
die, die aan boord van de mailboten
opgeborgen moesten worden in specia
le brandkasten van de NV tot exploi-
ë£6 Ian ,Blaaderens Drijvende
Scheepsbrandkasten. Als het schip on
verhoopt zonk, zou die brandkast blij
ven drijven, zodat de inhouw altijd ge
red zou kunnen worden. De serie is ver
kocht van 1 februari 1921 tot en met
september 1923. Daarna zijn de restan
ten vernietigd. Omdat slechts zo'n vijf
duizend series waren verkocht, hebben
S/2?! SU h?P verzamelwaarden,
mït riï iH )^.,g:ulden is nu (gestempeld
oSÏ? 3 datumafdruk) 1800,-
7aa^d en de andere van
4,50 zeker 2250,- a 3500,-.
AUTO AANVRETERS - Volgens een
f?hoSerSUder Zl3n reinigingsmiddelen
schadelijker voor de autolak dan het
vuil dat er opkomt. Is het dan ver
keerd om de auto te wassen?
Antwoord; Er zijn vele autowasmidde
len in de handel, maar zelfs de ANWB
durft die niet zomaar aan te bevelen
Aan de andere kant bevinden zich
in de atmosfeer gevormde zuren en
ander chemisch vuil in het regenwater
en m sneeuw en die tasten wel de lak
aan, vooral als u ze niet snel weg
spoelt. De deskundigen zijn het er niet
over eens wat op de duur het beste is.
De gevoeligste plaatsen en vlakken la
ten tectyleren, d.w.z. van een bescher-
mende laag voorzien, is punt 1. Met
heel schoon water wassen is punt 2.
