Soester parlementariër MARCEL van DAM
„Nationaal kabinet is voor- en achterkant van het ongelijk"
Tweede deel van Heupersvolksverhalen
uit Gooi- en Eemland
SCHOEMAKER
Expositie „Het Kind"
in kader Soestock-festival
SIERADEN ALS OCCASIONS
Aaron Sassoon
Euro Video Club
SOLDAAT
ORANJEI
11
Soe*ter Courant van woensdag 2(1 mei 1981
11
Wij hebben schitterende gouden armbanden, chökers, han
gers, ringen, horloges (met en zonder gouden band), munten
e.d. voor 50 procent onder de normale prijs.
Kijkt u daarom regelmatig in onze goud-etalage, bij occasions.
diamantair - juwelier
Laanstraat 18 - Baam Rembrandtlaan 13 - Soest
.Meer dan een jaar geleden kwam het eerste deel uit van de door wijlen Engel-
bert Heupers verzamelde "Volksverhalen uit Gooi- en Eemland en van de weste
lijke Veluwe". Nu is het tweede deel in de boekhandel verkrijgbaar, terwijl
het derde en laatste deel eind 1983 zal verschijnen. Het eerste deel bevatte
bijna elfhonderd sagen die Heupers in de periode 1962-1971 optekende; in dit
tweede deel zijn er ruim 1300 opgenomen. De verhaaltjes gaan over spokerij,
voortekenen en bovennatuurlijke verschijnselen, die een lang leven beschoren
zijn en ook in onze dagen hier en daar nog opgeld doen. De verhalen zijn voor
zien van registers: op de personen, op plaatsnamen, op motieven en op zaken
die in de verhalen voorkomen.
De onmetelijke verdienste van Heu
pers is, dat hij in een tijd waar de
nostalgie nog niet zo leefde, al letter
lijk 'de boer op' ging, om overleve
ringen vast te leggen, die een eeuw
geleden zo'n grote invloed hadden op
het leven van de mens. De dood en
de duivel waren zaken waar men zich
alledag mee bezig hield. Huilde er een
hond, dan was de dood in aantocht;
als het stil is gaat er een lijk voor
bij; een dode mag niet op zondag over
staan omdat er anders weer een dode
komt; grafheuvels moet je met rust
laten.
Vroeger gebeurde er nog wel eens wat.
Ze uxiren overal bang veur en se sagen
overal veurtaikens. As het effen stil
was in de buurt, zo midden op de
dag. je hoorde nargens meer geluud.
dan zei ming moeder: "Er goal een
lijk over de weg". Doar geleufdcn ze
un. zukke dingen.
Veurtekens. dat was iets griezeligs,
altijd ging er een dood. Als er een
hond an een stuk lag te janken ging
er ren dood. Ook als de kaaien zo om
't huis vlogen kwam er een dooie.
Gebeurde het. dat de spiegel van de
muur viel of een schilderijtje, dan
kreeg je gauw een dooie in huis. Dat
wassen allemaal veurtekens.
Dieren speelden in het algemeen een
belangrijke rol. Zwaluwen bijvoor
beeld brengen geluk; een groot zwart
beest is de duivel; aan bijen moet de
dood van de baas medegedeeld wor
den; eksters en zwarte katten brengen
ongeluk; een heks verandert zich in
een ezel, een tovenaar in een veulen;
een kanarie gaat dood na het over
lijden van de eigenaar; de schreeuw
van een uil kondigt ongeluk aan;
koeien voorspellen het weer, een ooie
vaar kondigt een geboorte aan; dro
men van een slang brengt ruzie; ook
dromen van een paling doet dat; een
specht kondigt een sterfgeval aan.
Zwaluwennesten moet je loaten woar
ze z'n. Je mocht die nesten niet uut-
halen. Ook ukkcrmunnckcs niet. Nooit
ankommen. As er vroeger een kutuul
of een hoop eksters bie je huus zaten,
dan zou er wel gauw een sterven.
Ze geloofden hier vroeger un. Ok as 'r
een hond huulde
"Voortekens genoeg vroeger. Proat
me er niet vanZe leefden bie de
voortekens. As er 's nachts een hond
bie je huus, of in de buurt lag te
janken, dun ging d 'r een krosies.(dood).
da de eksters met elkaar speulden
en tekeergingen in de bomen dan was
er onraad. Ook as je een zwarte kat
in donker tegenkwam. 't Veur-
spelde niet veel beters".
"Veurtekens doar hadden ze het altied
over. Dan hcurden ze dit of dat en
dan most er wat gebeuren. Als de
koeien zo stonden te bloazen op de
kniezul (balk voor drinkgoot in de
stal) dan kwam er storm, winderig
weer. Als er een hond huulde. dun ging
er een dood en ok as t'r een kutuul
zo schreeuwde".
Dergelijke verhalen wist men overal
te vertellen; van Huizen tot Barneveld,
van Eemnes tot Scherpenzeel. Heu
pers zocht de mensen thuis op en
maakte aantekeningen als ze aan het
praten gingen. Overal spraken ze over
nachtmerries, weerwolven; de ge
heime kracht van vrijmetselaars; de
macht van de pastoor over de wind;
de kracht van het wijwater; over zi
geuners als kinderdieven.
"As er brand was. dan haalden ze de
pastoor d'r bie, en gelovig en god
vruchtig mens. dat spreekt vanzelf.
Die kon de wind loaten draaien, waar
heen hic wilde. Dan wier hic gehaald
en dan sting hic bic de brand te bid
den, hic deed niks as bidde. Dan
draaide de wind noar de goeie hoek
en was veul behouden gebleven".
Boerderij 't Klooster aan de Eemstraat, volgens oude verhalen via onderaardse
gangen verbonden met de Oude Kerk.
"Ik heb het zelf gezien. Twee kerels,
een ervan was vrijmesjon en die liep
op de golven. Hij liep op de plas must
het bootje waar de amler inzat, 't
Was een vrijmetselaar en die kunnen
meer as rechttoe. Je had er hier een
wonen en die ging alles goeiendag
zeggen. Allemaal ging hij ze langs.
Dronk hier en daar nog 's een borrel
tje. Toen hij thuiskwam, trok hij z'n
nachtgoed an en ging naar bed. Ander
daags was hij dood. Hij was aange
wezen deur 't komplot. Hij most dood.
"De nachtmerrie, dat was wat. Hic
moaktc dut je slecht sliep, geen oog
deej' toe. Wij roomsen deden alsmaar
bidden, als een van ons het had. De
tuiehtmcrric zou dan wel weggoan.
M'n moeder legde hcur kousen over
mekoar, kruislings veur 't bed. dun kon
de nachtmerrie niet bij d'r kommen.
Moet geholpen hebben ook nog.'".
De kerk nam een belangrijke plaats
in. Onder kerktijd mocht niet gekaart
wordenje kon er een toevlucht zoeken
tegen betovering; er zijn onderaardse
gangen. Dat de kerk op huiden ge
bouwd is wordt verteld zowel in
Utrecht als in Woudenberg en in West
broek. Over onderaardse gangen praat
men in Soest, in Harderwijk en in
Woudenberg. In Amersfoort weet men
te vertellen dat de St. Joriskerk weer
rooms zal worden.
"De kerk op de Hof te Amersfoort, de
Sint Joris, die hoorde vroeger an de
roomsen. Maar toch zal die weer terug
komen an de roomsen ook, want ze
hebt op een keer, toen niemand in
de kerk was en de deur op slot het
venccrcater daar horen zingen. Dit
wijst erop, dat de kerk een keer te
ruggaat noar de roomsen waar hij
vroeger van hoorde
"Bic de toren in de Karkcbuurt en
tussen 't Klooster, die ouwe boerderie
doar. op do Ecm an, doar leien onder-
oardse gangen. Die liepen noar de kurk
toe, noar de toren. 'sNaehts liepen doar
die zusters uut dat klooster deur om
in de kurk te kommen, as er onraad
was. En dan mosten ze heul die donke
re gang deur. ok 's ivintcrs wel. as
't bar koud was".
"Bij het klooster in de Sint Annu-
straat doar bij 't kloosterhuis. doar
liepen onderaardse gangen onder de
grotui door. Die hadden verbinding met
de kerk en 't kloosterhuis. Ze werden
gebruikt door geestelijken, die stiekum
bij de nonnen kivamen in 't klooster.
Ze kondcr er vroeger ook wat mee
Het boek staat vol met verhaaltjes die
ook nu nog velen bekend in de oren
klinken. Dat kan ook niet missen want
nazaten van de vertellers leven nog en
ook zij zullen, net als Heupers, veel
van die verhalen gehoord hebben.
Heuiers sprak in Soest o.a. met Gijs
Schimmel, Gerrit Jan Berkhof, Alber-
tus van Woerkom, Elisabeth Rietveld-
Broek, Aalt van de Brink, Maria van
de Brink-Natter, Willem A.Voort
huizen, Peter Tiggelaven, Theodorus
van Agterveld, Bernard Praag, Petro-
nella de Beer-van Dorresteijn, Breunes
Elbert Jansen, Maria van der Heijden-
van Doorn, Wijmpje Huurdeman-
Werhoven, Egbert Kok, en Johannes
Fetter. Dergelijke lijsten met namen
zijn ook op te geven van plaatsen als
Bussum, Nijkerk, Baarn, Nijkerker-
veen, Hilversum enz. Het is een aller
aardigst boek voor wie interesse heeft
in het dagelijks leven zoals dat zich
vroeger afspeelde. Deze uit drie delen
bestaande serie wordt uitgegeven door
de Volkskundecommissie van de Ko-
niklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen. De reeks staat onder
redactie van A.J.Dekker en J.J.Vos
kuil, belden verbonden aan het P.J.
Meertens-Instituut voor Dialectologie,
Volkskunde en Naamkunde te Amster
dam. Naar verwachting zal de totale
serie "Volksverhalen" dertig delen be
vatten. Dit tweede boek van Heupers
is in de boekhandel verkrijgbaar.
Vorige week is deze tentoonstelling op
moederdag geopend door de Amster
damse cabaretier Johan Berenschot,
die enkele toepasselijke „kinder
liedjes" zong. De volgende kunste
naars zijn met hun werk vertegen-
«fw.rdigd:
Ter gelegenheid van het tiende Soes
tock-festival heeft de Vereniging „Ar-
tishock" een aantal kunstenaars uitge
nodigd een werkstuk te maken, dat als
thema „Het Kind" meekreeg. De ten
toonstelling wordt naast de traditionele
ledententoonstclling gehouden in de
theaterzaal van het Artishockgeb<»uw
en duurt tot en met zaterdag 30 mei.
Dagelijks gratis te bezichtigen van 2
tot 4 uur.
1. Lied Zwagerman [40] uit Soest. Zij
zond een olieverfschilderij in, getiteld
„Poppenhemel".
2. Fred Schilder maakte een schitte
rende foto van een etende baby, dat als
titel meekreeg „De Kraai".
3. Geertje de Roovere [49] liet zich
inspireren door „Speelgoed" en schil
derde eveneens „Kind met bloemen".
4. Teddy Derksen [36] noemde haar
schilderij kortweg „Poppen".
5. Cristel Mineur |61] heeft eveneens
wal „Speelgoed" in olieverf op haar
doek uitgebeeld.
6. Bert l'Hoest [62] uit Soesterberg
zond een heel groot „Moeder met
kinderen" in van vinyl en wasverf.
7. Ray Sehiunk [42] liet zich inspireren
door de invloed die reclame heeft op
de jeugd: „The child as target for
advertisement.
8. Jan Visser 147] schree! een gedicht
voor de poezie-album van „Daphne".
Dit vers werd gecalligrafeerd door de
Amerikaanse beeldhouwster Marl
Shields.
9. Jeanne Oomen maakte voor deze
gelegenheid drie objecten. Het in
dringende „Kind uit Somalië", een
fraai plastiek „Twee Vriendinnen",
dat tijdens de opening al werd verkocht
en de houten „Babiebox".
10. Lia Waikowisky uit Amsterdam
debuteert in Artishock-kringen met
een opvallende drieluik „Vredeskind".
U. Nadzjeda van Ittersum heeft ?en
kostelijk broodplastiek vervaardigd
van „Meisje op w.c.".
12. Anna Rommen. de Bree is natuur
lijk aanwezig met haar naïeve „Pony
park".
IS. Paul Ovink [38] uit Baarn liet zich
inspireren door een tekening van zijn
zoon Miro (7). Deze tekening hangt
naast het paneel van zijn vader. Ovink
exposeerde dit jaar in Galerie „Mo-
kum" in Amsterdam en in „De Drie
Ringen" in Soest.
14. Manon Terheggen [26] wordt sterk
beïnvloed door Japanse kunstenaars
uit de 19e eeuw. Binnenkort exposeert
zij in Eindhoven en Breukelen. Haar
tekening heet „Child in time".
15. Ineke Talen [32] maakte voor deze
tentoonstelling in acryl „Kinder
wereld".
16. Jan Palma [57] noemt zichzelf
vrijetijdschilder. Hij exposeerde al
eerder bij Galerie Boersma in Hilver
sum en in Artishock bij het afscheid
van mevrouw Corver. Zijn aquarel
heet „Als na het feest, de gasten..."
Harry van der Wee [63] is lid van de
AKG „De Ploegh" in Amersfoort en
van de kunstenaarsvereniging „St. Lu
cas" in Amsterdam. Hij exposeerde
veel, dit jaar in Maartensdijk, en zoi J
de opvallende „Vluchtelingen' in
(gemengde techniek).
Wordt lid en huur voor 19.50 per 4
dagen KINDERFILMS, TEKENFILMS,
OORLOGSFILMS, WESTERNS,
LACHFILMS, EROTIEK enz. enz.
Van Weedestraat 78 Soest
Tel. 02155-10344
Kies bij Schoemaker
uit meer dan 100
verschillende Video
Bioscoop Films.
Een uitvoerige folder
ligt voor u klaar.
Zijn naam: Marcel van Dam. Leeftijd 43 jaar. Met echtgenote Milou, dochter
van Jan Derks, oud-Honfdredakteur van het dagblad De Tijd, en twee kinderen
sinds geruime tijd ingezetenen van Soest. Woonachtig in een Soester wijk waar
Oranje-klanten zich, wat de naamgeving van de straten en lanen betreft, thuis
zullen voelen. Hij en z'n gezin ook, hetgeen minder met de naamgeving dan met
de omgeving te maken heeft. Hoe men ook tegen zijn politieke gelijk of ongelijk
aankijkt, in ieder geval een persoonlijkheid met een stormachtige carrière.
Medewerker van de Wlardi Beckman-
stlchting, wetenschappelijk bureau
v.d. Partij v.d. Arbeid, eerste en nog
steeds meest gewaardeerde en ge
vreesde Ombudsman van de Vara.
Tijdens het kabinet Joop den Uyl
staatssecretaris Volkshuisvesting. Met
de komst van het kabinet van Agt terug
in de groene banken van de 2e Kamer.
Sinds zondag 19 oktober '80 heel na
drukkelijk in het nieuws met zijn toch
wel opzienbarende t.v.-serie „De ach
terkant van het gelijk". De hoogspan
ning waar onder hij en zijn politieke
vrienden tegenstanders vlak voor de
verkiezingen leven is van zijn gezicht
af te lezen. Dagelijks campagne-ver
gaderingen, dagelijks in een gehucht of
stad betrokken bij een verkiezings
tournee. Begrippen als 8-urige werk
dagen en 45-urige werkweken heeft hij
slechts van horen zeggen. Werk
weken van meer dan 80 uur zijn geen
zeldzaamheid, hetgeen overigens ook
in de turbulente dagen voor de aan
staande verkiezingen ook van toepas
sing is op aile vooraanstaande leden
van politieke partijen. Marcel van
Dam behoort daartoe. Met alle kon-
sekwenties van dien. Hij telt vrienden
en vijanden, en komt sinds jaar en dag
positief en negatief in het nieuws. De
politieke kleur van de media is daar
voor aansprakelijk.
Vele malen is de hoofdpersoon in dit
verhaal op nogal ongenuanceerde wij
ze op zijn nummer gezet. Wij confron
teren hem met een aantal uitspraken.
In 1972 werd hij uitgeroepen tot de
zachtmoedigste man van het jaar.
Marcel van Dam over deze kwalifica
tie: „Dat was te danken aan The
Foresters, een genootschap van men
sen die vanuit humanistische beginse
len aktiviteiten ontplooien. Die hebben
mij in mijn funktie als Ombudsman
The Forestersprijs gegeven, In de be
tekenis van mededogend. Dat ben ik
ook. Ik vind mij zelf wel een heel humaan
mens. Zo lang als ik werk. met uitzon
dering van de militaire dienst, heb ik
altijd funkties gehad in relatie met
mijn politiek opvattingen. Van Wiardi
Beckmanstichting via Ombudsman
Vara tot de beroepspolltiek. Dat werk
kies je natuurlijk niet als je niet gemo
tiveerd bent door bepaalde idealen. Ik
wil het niet overdrijven, maar het is
wel zo dat de motieven waarom je iets
doet altijd een mengsel is van een hele
boel dingen. Dat varieert van het
salaris dat er aan vast zit tot je idealen,
je werkomgeving, enfin noem maar op.
Voor zover een mens objectief kan zijn
durf ik te zeggen dat mijn politieke op
vattingen daarbij voorop staan. Dat is
geen kreet, ik kan het bewijzen ook.
Toen ik wetenschappelijk mede
werker was bij de Wiardi Beckman
stichting verdiende ik na een universi
taire studie met beide handen 15.000,-
bruto per jaar. Bij de VARA werd het
wat beter, maar in het begin van de
zeventiger jaren verdiende ik er ook
niet meer dan 40.000,-. Als staats
secretaris zo'n 115.000,-, daarna Ka
merlid en terug naar een bruto-salaris
van 89.000,-. Niemand hoort mij
klagen, maar wel even weten dat
kamerleden geen vakantie-geld en
ziekte-verzekeringen kennen.
Mensen met mijn politieke signatuur
hebben geen neveninkomsten.
Nog een kwalificatie. In zijn tijd als
Vara's Ombudsman werd hij door een
redakteur van het weekblad de Haagse
Post uitgeroepen tot een moderne Ro
bin Hood.
Marcel van Dam daarover: „Kijk, ik
kan moeilijk verantwoordelijk gesteld
worden voor alle journalisten onzin. Ze
moeten altijd een lekker verhaal ma
ken en dan verzinnen ze dit soort
dingen. Ik weet absoluut niet wat ik
daarbij moet denken."
Het ligt nogal voor de hand dat Marcel
v. Dam wel iets kan bedenken bij de
uitspraak die hij aan de vroegere
PPR-voorzitter Dolf Coppes te danken
heeft. Hij omschreef Marcel van Dam
als „een autoritaire vlerk." Korte stil
te, en dan met een niet van harte
lijkend lachje: „Ik denk dat ik die uit
spraak te danken heb aan het feit dat
hij toendertijd bij mij gesolliciteerd
heeft voor een functie bij de Ombuds
man.
Ik heb hem niet aangenomen en dat zal
er alles mee te maken hebben. Zo
simpel liggen die dingen vaak. En dan
vraag je je af als zo'n man mij een
autoritaire vlerk vindt waarom hij dan
bij mij gesolliciteerd heeft."
Nog een uitspraak die er niet om liegt.
Frans Goedhart (DS'70) zag in Marcel
van Dam „een politieke vrijschutter".
Wat Marcel van Dam betreft, niets
nieuws onder de zon." Kijk, ik denk dat
z'n uitspraak er komt omdat Frans
Goedhart en zijn partij het niet prettig
vinden dat ik politiek nogal eens effec
tief opereer. Om die onprettige gedach
te te verdringen moest er weer eens
worden geprobeerd mij in de hoek te
zetten."
Tom Pauka, P.v.d.A-ideoloog, ziet in
Marcel van Dam een waanzinnig
slimme persoonlijkheid. Bedachtzaam
roerend in z'n zoveelste kop koffie van
die dag stelt Marcel van Dam vast: „Ik
denk niet dat ik tot het domste deel van
de natie behoor. Ik geloof dat niemand
het mij kwalijk kan nemen dat ik ze op
een rij heb staan. Sluw zijn is weer wat
anders. Het zou betekenen dat je je
kennis en inzicht misbruikt om andere
mensen nadeel te berokkenen. Dat doe
ik niet. Ik zal overigens mensen wel
eens kwaad gedaan hebben, maar wie
Foto VARA-gids
heeft dat niet gedaan. Hij die zonder
zonden is werpe de eerste steen. Ik
denk niet dat ik daarin uitblink in het
kwaad doen van andere mensen."
Marcel van Dam. de zachtmoedige, de
autoritaire vlerk, de politieke vrij
schutter. de slimme politicus. De dui
delijke aanwezigheid van een niet ge
ringe hoeveelheid argwaan is hem.
zover ons bekend, nog niet aange
wreven. En toch is die argwaan er.
Vooral zichtbaar tijdens het stellen van
de vragen. Marcel van Dam: „Ik ben
argwanend in die zin dat ik niet zonder
meer alles wat andere mensen zeggen
zo maar geloof. Ik heb in de loop van
mijn leven ontdekt, dat je met woorden
een heleboel dingen kan zeggen en
verduidelijken, maar dat je er ook
vreselijk veel mee kunt verhullen. Ik
denk dat het heel goed is, althans dat is
mijn instelling, dat wat andere mensen
zeggen eerst eens te proeven op
smaak. Het etiket van de wijnfles zegt
mij niet alles, ik wil de inhoud kennen.
Woorden kunnen zoveel betekenissen
hebben. Ze worden zo dikwijls mis
bruikt om de ware bedoelingen te
verdoezelen. In de politiek zie ik dat
iedere dag, terwijl de democratie toch
veronstelt dat de dingen getoetst wor
den op hun eigenlijke waarden. Noem
het maar argwaan. In de praktijk blijkt
dat die ten volle op zijn plaats is."
Hel zijn niet bepaald zijn politieke
vrienden die hem een streberachtige
mentaliteit verwijten. Zijn reeds ge
schetste bliksemcarrière zou daarvoor
onder meer als bewijs moeten dienen.
Wanneer wij dit onderwerp ter sprake
brengen laat het antwoord even op zich
wachten. Hij steekt de vlam in een
lange dunne sigaar en gebruikt een
toonsoort die de rechterlijke macht
bekend in de oren moet klinken wan
neer advocaten gaan repliceren.
„Een streber ben ik niet, ik heb
ambities. Ik wil graag dingen doen, ook
in functies waarin ik de macht heb om
de dingen die ik belangrijk vind uit te
voeren. Ik wil graag in de politiek een
functie hebben waar ik de macht die
mij door het volk gegeven is, dat is de
democratie, kan gebruiken om die
belangen van de mensen te behartigen.
Dat is de essentie van de democratie.
Dat is niet iets negatiefs, het is alleen
maar positief, streber zijn wil zeggen
dat je om redenen van puur eigen
belang bepaalde dingen doet of nalaat
en daarbij methoden gebruikt die niet
door de beugel kunnen. Als ik een stre
ber was. en het pure eigenbelang voor
op stond, dan had ik in het verleden tal
van functies kunnen aanvaarden waar
bij ik meer verdiende. Wat dat betreft
zijn er in het verleden mij echt wel
hoge ambtelijke posten aangeboden.
Die heb ik geweigerd, omdat ik nu
eenmaal die andere ambitie heb. Ik
sluit niet uit dat het streber-zijn soms
gekoppeld is aan ambitie. Nogmaals
bij mij niet. Je moet voorzichtig zijn
met het toeschrijven van motieven aan
allerlei mensen. Ik ken vaak mijn
eigen motieven niet eens. Dat geldt
soms toch voor iedereen. Er worden
vaak etiketten opgeplakt. Ik weet pre
cies hoe dat in de journalistiek gaat.
Iedere journalist, of in ieder geval
iedere grote krant beschikt over map
pen met documentatie waarin alles zit
wat je ooit gezegd hebt. De ene journa
list verzint Robin Hood, een ander
kleurt je als de zachtmoedigste man
van Nederland, weer een ander noemt
je een streber. Bij ieder nieuw inter
view passeert alles weer de revue,
maar met de werkelijkheid van van
daag heeft het soms niets meer te
maken. Desondanks houdt 't een het
ander echter wel in stand. Dat is mijn
ervaring",
Wat recent in documentatie-mappen
werd ondergebracht is de samenstel
ling van een nieuw kabinet Den Uyl.
genoemd tijdens de 1 mei-viering te
R'dam, waarin „formateur Jaap
Burger zijn partijgenoot Marcel van
Dam als minister of staatssecretaris
onbesproken liet. Een misser die door
Joop Den Uyl hoogst persoonlijk werd
gecorrigeerd met de mededeling dat
bij Volkshuisvesting in zijn visie ook
heel goed Marcel van Dam zou kunnen
zitten. Heeft dat in de bres springen
mogelijk iets te maken met de steeds
meer gehoorde veronderstelling dat
Marcel van Dam in de toekomst als
opvolger van de tegenwoordige
P.v.d.A-fractievoorzitter mag worden
beschouwd?
Marcel van Dam: „Nonsens, absolute
nonsens. Zo'n veronderstelling is geba
seerd op het feit dat Den Uyl en ik een
goede relatie onderhouden. Bovendien,
ik ambieer het niet en zou het niet eens
kunnen. Het leiden van een fractie
vereist dingen die ik oprecht vervelend
vind. Daarom geloof ik dat ik ze ook
niet goed zou doen. Het zou 't plezier in
mijn werk een stuk verminderen."
Het is meer dan tien jaar geleden dat
de hoofdpersoon van dit verhaal voor
het eerst in het nieuws kwam. Hij
verliet als drs. sociologie de universi
teit. Zwaaide na zijn militaire dienst
als vaandrig af, kreeg bekendheid als
Ombudsman, na eerst sukses te heb
ben gescoord met zijn verkiezings
onde rzoeken die hij in opdracht voor de
toenmalige N.T.S. verrichtte. Met de
datum van de 26e mei in zicht zijn wij
bij hem dus zeker niet aan het verkeer
de adres wanneer wij om een prognose
vragen. „Mijn prognose is, maar dat
laten opiniepeilingen al jaren zien, dat
er een andere regering komt met
P.v.d.A. Komt er een behoorlijke link
se meerderheid dan acht ik de kans op
een echt progressief kabinet, zonder
CDA, redelijk groot. Is de linkse meer
derheid gering, of niet aanwezig, dan
denk ik dat de kans op een P.v.d.A-
CDA en D'66 kabinet groot is. Een
nationaal kabinet zie ik absoluut niet
zitten. Dat zou de voor- en achterkant
van het politieke ongelijk betekenen.
Het zou slecht voor de politiek zijn en
dus voor oplossing van de problemen.
Een nationaal kabinet veronder
stelt dat er een redelijke eensgezind
heid is over de manier waarop die
problemen moeten worden opgelost.
Als je de verschillen ziet tussen WD
en P.v.dA. over een onderwerp als in
komensverdeling dan zou er van welk
beleid ook op dit punt niets terecht
komen. Alle energie in een nationaal
kabinet zou gaan zitten in het beslech
ten van interne geschillen. Dan ben je
vier jaar bezig om het nooit eens te
worden. Van beleid kan geen sprake
zijn, van belangrijke beslissingen
evenmin. En om hel nog erger te
maken, er is dan ook geen sprake van
een oppositie die de fouten bloot kan
leggen. Een nationaal kabinet zou echt
de slechtste oplossing zijn van alle
maal."
In de kieskring Utrecht staat M.P.A.
van Dam te Soest voor zijn partij op
een hoog genoteerde derde plaats. Als
er ooit sprake is van een regering
waarin ook de P.v.d.A. deelneemt dan
is het niet onwaarschijnlijk dat de
man, die in de afgelopen vier jaar de
meeste critiek heeft geuit op het wo
ningbouwbeleid en hulsvesting wordt
opgeroepen. Wat mag er dan rede
lijkerwijs van hem verwacht worden?
Marcel van Dam„Er is sinds een jaar
of vijftien niet zo weinig gebouwd als in
de afgelopen vier jaar. Iedereen vindt
dat het omhoog moet. Om het huidige
bouwprogramma te kunnen voorzetten
is er al een tekort van 4Vè miljard
gulden. Er zullen zware ingrepen nood
zakelijk zijn om het geheel weer een
beetje op de rails te krijgen. Renove
ring en nieuwbouw kun je niet los van
elkaar zien. Voor renovering zijn ook
huizen nodig. Waar moet je de mensen
anders laten? Om de stadsvernieuwing
goed te laten lopen heb je ruimte in de
markt nodig. De productie van wonin
gen en wooneenheden voor alleen
staanden zal omhoog moeten. Er zal
veel meer geld in de stadvemieuwing
geïnvesteerd moeten worden. Van alle
onderdelen van een eventueel nieuw
regeringsbeleid kan dit het meest lo
nend zijn. Op dit moment wordt er per
jaar meer dan een miljard gulden aan
uitkeringen aan werklozen bouwvak
kers gegeven. Dat legt beslag op de
collectieve sector. Geen huis wordt er
van gebouwd. Als je die mensen aan
het werk zet is het tekort 1 miljard
minder, de bouwvakkers die aan het
werk kunnen gaan weer meer belas
ting betalen, de toeleveringsindustrie
vaart er wel bij, kortom het is een
injectie voor de economie."
Na 26 mei a s. zullen U en wij weten
waar wij de komende vier jaar in Den
Haag tegenaan moeten kijken. Wat
Marcel van Dam persoonlijk betreft
staat nu al vast dat er tenminste een
paar dagen stoom wordt afgeblazen.
Jan Leyendekker
