Groeneveld -
buitenplaats met
bewogen verleden
Werner Paans,
de nieuwe „kasteelheer"
van Groeneveld
Groeneveld meer dan
een prentenboek
„Groeneveldjes"
Groeneveld is een centrum. Van Staatsbosbeheer, voor mensen.
Mensen, die lang niet altijd geïnteresseerd zijn.
Groeneveld laat de natuur zien. De levende natuur.
Levend" is daarbij meer dan het biologische begrip. Het staat
voor de verandering waaraan de natuur voortdurend onderhevig
is, sinds mensenheugenis onder invloed van de mens.
Groeneveld onderschat de natuur allerminst, maar onderkent te
gelijkertijd dat de mens steeds sneller opdringt, bezig is natuur
aan banden te leggen, te beteugelen, soms te overvleugelen. Met
alle gevolgen van dien.
De invloed van de natuur op de mens, de invloed van de mens op
de natuur, de consequenties van het een en het ander. De versnel
ling waarvan sprake is, de wisselwerking die groeit naar een spi
raalbeweging, de bezinning die daarop nodig is. Dit spannings
veld raakt het bestaan van mensen en hun kinderen, raakt het be
staansrecht van Groeneveld.
Groeneveld signaleert, stelt, neemt stelling. Tot aan de verste grens
waartoe een ambtelijke dienst kan gaan. Maar wel genuanceerd.
Voor en tegen oorzaak en gevolg, noodzaak en zinloosheid moe
ten zichtbaar, voelbaar en inleefbaar worden. Onmiskenbaar, doch
afgewogen. Vanuit evenveel invalshoeken als er partijen zijn en
waar enigszins mogelijk met realistische alternatieven.
Groeneveld schuwt daarbij het verleden niet. Historie wordt echter
niet opgevoerd als element op zich, als verdoezelende factor of als
impliciete beschuldiging. Het verleden wordt gehanteerd om het
heden en de toekomst beter te begrijpen, duidelijker in perspec
tief te zien.
Nu en straks was en is een kwestie van kiezen. Groeneveld
helpt kiezen, door duidelijkheid, informatie, inzicht. Groeneveld
legt kneuzen voor, niet op. Toch is dat geen vrijbrief voor vrij
blijvendheid.
Omdat het over nu en met name straks gaat, en omdat de ver
andering accellereert, zal Groeneveld dynamisch zijn en blijven.
Groeneveld is nooit af.
Omdat natuur niet langer op zichzelf leeft, maar staat en valt met
mensen, zal Groeneveld vanuit de mens moeten denken en han
delen.
Groeneveld
de natuur is ook maar een mens.
In het soutterain van kasteel
Groeneveld is een fonkelende,
spiksplinternieuwe keukenap-
paratuur ondergebracht. De
chef-kok en zijn medewerkers
zullen van daaruit bezoekers
van het Cqntrum van smake
lijke hapjes en snapjes voor
zien. Ook de parkbezockers kun
nen er de inwendige mens ver
sterken. De keuken is ingericht
op eenvoudige maaltijden, de
prijzen voor voedsel en drank
zijn er betaalbaar.
„Groeneveldjes"
Het Staatsbosbeheer beschikt
in haar hoofdkantoor over een
zeer uitgebreide bibliotheek.
Een deel ervan zal worden on
dergebracht in kasteel Groene
veld. De daar ondergebrachte
lektuur is speciaal bedoeld voor
scholieren, die werkstukken
moeten maken.
Ter voorkoming van misver
stand: het is niet de bedoeling
een uitlccnbibliothcck in te
richten. Evenmin zullen echte
„deskundigen" daar alle infor
matie vinden. Wel zal worden
getracht een verivijssystccm
voor die groep van bezoekers
te ontwerpen.
„Groeneveldjes"
Groeneveld zal niet gaan func
tioneren als een attractie, die
een groep aandoet op weg naar
het dolfinarium of de speeltuin.
Het ligt in de bedoeling dat
groepen, die zich van tevoren
aanmelden een pakket informa
tie over Groeneveld krijgen. In
dien mogelijk zullen stagiaires
van P.A. 's en S.A. 's in de weken
voorafgaande aan het bezoek en
kele lessen op de school gaan
verzorgen. Daarin zal worden
aangegeven hoe een dag op
Groeneveld zal gaan verlopen.
Er zijn de volgende mogelijkhe
den waaraan de bezoekers kun
nen deelnemen:
a. Onderzoek naar deel van de
Landschappenexpositie
b. Onderzoek naar het gebruik
van verschillende gereedschap
pen.
c. Assistentie bij werken in de
boswachtcrij.
d. Onderzoek en determinatie in
het bos
e. Assistentie op de boomkweke
rij Drakenburg
f. Werken en determineren in
de kruidentuin van het Centrum
g. Samenstellen van een diapro
gramma voor de eigen groep,
onderwerp nader te bepalen.
h. Kreatieve handvaardigheid
met behulp van materialen, ver
zameld in het bos
Een compleet lesprogramma
zal t.z.t. worden samengesteld
met vertegenwoordigers van de
Stichting School In Bos en Land
schap, het I.V.N., De Dubbele
.■Palmboom (R'dammedewer
kers van T.M.-junior '(A'd\tm)
en medewerkers van het S.B.B.
„Groeneveldjes"
Welke minister straks ook de
hoofdrol op Landbouw en Visse
rij zal gaan vervullen, hij en zijn
belangrijkste medewerkers
kunnen op kasteel Groeneveld
terecht. Kroonluchters en stijl
meubelen vullen de zalen die „in
stijl" voor representatieve doel
einden zijn ingericht. In de Has-
selacrzaal, een zaal in Lodewijk
XVI-stijl, bestaan er tevens mo
gelijkheden voor dia. film- en
video-projecties. Een kleine
zaal, De Boomkamer, biedt
plaats aan 75 personen en zal
onder meer worden gebruikt
door de afdeling Vorming en Op
leiding van het Staatsbosbeheer.
„Groeneveldjes"
In de Groene zaal op de bel
etage zullen wisselexposities
worden ingericht. Verenigingen,
organisaties en particulieren,
die zich met „het milieu", de
natuur, het landschap bezighou
den. kunnen hier terecht, mits
de expositie past binnen de fi
losofie van het Centrum. Daar
naast zullen er op diverse plaat
sen in het Centrum mogelijkhe
den zijn kleinere, actuele zaken
te exposeren.
„Groeneveldjes"
Een concertzaal voor openbare
uitvoeringen is evenmin over
het hoofd gezien. Zodra de open
stelling van Groeneveld een
feit is zal met het organiseren
van concerten worden begon
nen. Eerste gast: stichting de
Buarnsc Muziekkring. Tevens is
contact opgenomen met de NOS
te Hilversum. Er blijkt in de ra
dio en lelevisiestad grote be
langstelling te bestaan voor klei
ne zalen waar kamcrconcertcn
kunnen worden opgenomen. In
overleg met de technische dienst
van de NOS zijn voorzieningen
getroffen waardoor directe uit
zendingen vanuit Groeneveld tot
de mogelijkheden behoren.
„Groeneveldjes"
Ook al is er nog slechts sprake
van plannen, de mogelijkheden
om op kasteel Groeneveld ook
kamer- en solo-toneelvoorstel
lingen te organiseren worden on
derzocht.
„Groeneveldjes"
Alhoewel de defintieve datum
voor de officiële opening nog
niet is vastgesteld lijkt het waar
schijnlijk dat medio oktober
Groeneveld, geheel in oude luis
ter hersteld, de poorten zal kun
nen openen. Waarschijnlijk zal
de nieuwe (of oude?) minister
van Landbouw en Vissehj de
openingsplechtigheid verrich
ten.
„Groeneveldjes"
Na de officiële opening zal Groe
neveld voor iedereen toeganke
lijk zijn. Met uitzondering waar
schijnlijk van de maandag is het
Centrum dagelijks geopend, ge
durende 12 maanden per jaar.
Over de te betalen toegangsprijs
kon nog geen mededeling wor
den gedaan. Vast staat in ieder
geval dat de financiële drempel
laag zal zijn, en dat 65 ers,
CJP'ers, houders van musea-
kaarten en gezelschappen op
een financieel meevallertje kun
nen rekenen.
Groeneveld in de loop der jaren, zoals wij het niet gekend hebben.
dan zul je ook gebruik moeten maken
van de beschikbare hedendaagse tech
nieken. Dat doen wij in dit centrum.
Om dat te realiseren is er een commis
sie van „wijze mannen" bijeen geroe
pen. Pierre Jansen (museumdirec
teur), Paul Metz, (reclame-deskun
dige) en Piet Brattinga (internationaal
vormgevingsdeskundige) maakten
deel uit van die commissie. Een com
missie die de leidraad voor dit centrum
heeft geconstrueerd. Uitkomst: wij
moeten de mensen hier laten zien en
voelen wat er in hun omgeving aan de
gang is, en daarnaast de alternatieve
mogelijkheden visueel aanbieden. Een
voorbeeld. Als iemand zegt: er moet
hier een brug komen, dan zal hij voor-
en tegenstanders voor zo'n plan ont
moeten. Wij zijn hier in staat de kon
sequenties van voor en tegen te laten
zien. Met zo'n beeld zet je de mensen
aan het denken. Ze staan voor een keu
ze die in principe onherroepelijk is. Het
verkeersplein bij Eemnes is daar een
voorbeeld van. Dat krijg je nooit meer
weg. Met andere woorden: laat de'
mensen proeven van iets wat ze niet
kennen, en laat ze later zeggen of het al
of niet smaakt. Met zo'n instelling
krijgen beide partijen gelijke kansen
en worden er geen ontverantwoorde
besluiten genomen. Wij beschikken in 1
dit centrum over computerachtige ap
paratuur die op nagenoeg alle vragen
in woord en beeld antwoord geeft".
Na vele uren praten wordt duidelijk
dat het nieuwe nationaal centrum voor
bos - natuur en landschap qua opzet
een bijzonder exclusief karakter heeft.
Een exclusiviteit die men onder geen
voorwaarde wil voorbehouden aan een
select publiek. Groeneveld is duidelijk
voor iedereen bedoeld. Aan Werner
Paans o.a. de taak een groot publiek
voor zijn centrum te interesseren.
Afgaande op hetgeen hij nu al heeft
bereikt is het niet voorbarig nu al te
concluderen dat Groeneveld en Staats
bosbeheer het slechter hadden kunnen
treffen.
Jan Leyendekker
Na zijn dood in 1968 bleef zijn stiefdoch
ter Mary Colson het huis bewonen. De
culturele activiteiten werden voortge
zet, waarbij zij gesteund werd door een
tweetal stichtingen, t.w. de Groeneveld
Stichting en de stichting Kasteel Groe
neveld, welke ten doen hadden er een
Kultureel Centrum te vestigen.
Omdat Monumentenzorg geen subsidie
kan geven voor gebouwen die Staats
eigendom zijn, en de Rijksgebouwen
dienst evenmin fondsen ter beschik
king had moest Staatsbosbeheer voor
de restauratie zelf reserveren.
In 1941 wordt het door Staatsbosbeheer
gekocht. Tot 1977 is het als particulier
woonhuis verhuurd. Sedert 1960 is
Groeneveld een beschermd monu
ment.
Restauratie/nieuwe bestemming
Vanaf 1973 wordt er bij het Staatsbos
beheer gewerkt aan de nieuwe bestem
ming voor het gebouwencomplex:
„Nationaal centrum voor Bos, Natuur -
en Landschap". Dit centrum zal bevat
ten een expositie van de Nederlandse
landschapstypen en een bosbouw-
museum en tevens funktioneren voor
opleidings - en representatieve doel
einden voor het Staatsbosbeheer.
Daartoe wordt het gebouwencomplex
voor de inrichting eerst gerestaureerd.
Het exterieur wordt in oude glorie
hersteld (balustraden op de dakran
den, portico's voor de bijgebouwen,
jalouzieën aan de ramen). Het inte
rieur is alleen op de parterre (bell-
étage) van historisch belang, dit blijft
gehandhaafd. Verder wordt het ge
bouw aangepast aan het nieuwe ge
bruik (nieuwe entree, ook voor invali
den, lift, grote trap naar zolder, CV
e.d.).
,Het bij het Huis Groeneveld behorende
terrein had aan het begin van de 18e
eeuw een lengte van ca. 3% km en een
breedte van enkele honderden meters.
Zoals blijkt uit een kaart van Stoopen-
daal uit 1763 was er een formele aanleg
(stijltuin) met rechthoekige percelen.
Daarbij vallen vooral de door het hart
van het Huis en in de lengterichting
van het landgoed lopende gezichtslaan
met oprijlaan en enkele dwarslanen
op.
Reeds aan het einde van de 18e eéiiw is
men begonnen met de verlandschap-
pelijking van het landgoed, zoals blijkt
uit een verkoop-affiche uit 1795 en de
eerste kadastrale kaart uit 1830. Uit de
eerste topografische kaart van 1847/48
valt af te leiden dat men toen met een
tweede verlandschappelijkingscam-
De achterzijde van kasteel Groeneveld
pagne bezig was, vermoedelijk op
basis van ontwerpen van J. D. Zocher
jr. De uitvoering daarvan moet in 1880
gereed zijn geweest daar de tweede
kadastrale kaart uit dat jaar de struc
tuur toont zoals deze zich heden ten
dage nog voordoen. Er waren toen
naast het Huis met koetshuis en oran-
gerie, 4 boerderijen, vele waterpar
tijen met bruggen, kunstmatige heu
vels met in een daarvan een ijskelder,
landbouwgronden, lanen, parkbossen
en tuinen.
In de loop der tijd is het park kleiner
geworden door nieuwe grenzen in het
westen met de inrichting Nieuwenoord,
in het zuidwesten de spoorlijn van
Baarn naar Hilversum (1874) en in het
oosten de Amsterdamsestraatweg.
Zodoende is er nu een ca. 120 ha groot
terrein met een landschappelijke aan
leg en enkele relicten van de stijltuin
(oprijlaan, delen van de gezichtslaan,
de dwarslaan voor het Huis). Het
geheel maakt nu een min of meer ver
waarloosde indruk. Weliswaar zijn
herhaaldelijk gedeelten van het park
verjongd, maar doordat het onderhoud
'de laatste decennia te wensen heeft
overgelaten komen veel elementen niet
meer tot hun recht, zijn uitzichten
dichtgegroeid, is het hakhout doorge
schoten, hebben de rodondendrons zich
sterk kunnen uitbreiden enz. Daardoor
hebben grote delen van het park een te
besloten karakter gekregen, hetgeen
bij de aanleg niet de bedoeling is
geweest. Bovendien zijn in de loop der
tijd enkele landbouwpercelen aan de
zuidrand van het landgoed met bos
beplant. Enkele door het park lopende
wegen zijn geasfalteerd.
Herstelplan
Als uitgangspunten voor het herstel
van het park is gekozen voor de struc
tuur, zoals die in de loop van de 19e
eeuw tot stand is gekomen, hetgeen een
landschappelijk park met stijltuinre-
licten, is omgeven door landbouwgron
den en doorsneden, „gedrage", door
veel waterpartijen. Daarbij zijn aan
passingen nodig aan de gewijzigde si
tuatie. Van de 4 boerderijen zijn er nog
2 in bedrijf, ééri is er afgebroken en één
wordt verbouwd tot dienstwoning en
excursieschuur. Bovendien zijn aan
passingen nodig aan het gewijzigde
recreatieve gebruik. In het algemeen
zullen de bezoekers op dezelfde wijze
van het park moeten kunnen genieten
als de vroegere bewoners. Dit betekent
dat het een rustig wandelgebied moet
blijven.
Werner Paans, de „kasteelheer" van Groeneveld.
De buitenplaats Groeneveld is vermoedelijk aan het einde van de 17e eeuw gesticht op gronden
van de noordelijker gelegen ridderhofstede Drakenburg. Dit was naast Drakenstein in Lage Vuur-
sche. Groeneveld zelf is nooit riddermatig geweest. De stichter van Groeneveld stamt uit het oude
adellijke geslacht van de Mamuchet, dat ongeveer 400 jaar geleden in Frankrijk leefde. Marius
de Mamuchet van Houdringen is waarschijnlijk in 4703 de bouwheer van Groeneveld. Dit bestond
oorspronkelijk alleen uit het rechthoekige middengedeelte en de twee bouwhuizen. De beide vleu
gels zijn ongeveer 50 jaar later gebouwd.
De buitenplaats is vele malen van
eigenaar veranderd:
1730: Arent van der Waai jen (1685-
1767)
1735: Cornelis Hasselaer (1676-1737).
1737: Mr. Pieter Cornelis Hasselaer
(1720-1795).
1755: Jonker Jan Lucas van der Dussen
van Groeneveld (1724-1773).
1774: Mr. Pieter Cornelis Hasselaer
(1720-1795).
1787: Jonkheer Mr. Joan Huijdecoper
(1796-1836).
1836: Mr. Simeon Petrus baron van
Heemstra (1815-onbekend).
1873: Louis Reinier baron Taets van
Amerongen (onbekend-1921).
1921: Erven Baron Taets van Ameron
gen, huis bewoond door Agneta Marga-
retha van Reenen (1857-1940).
Huize Groeneveld te Baarn
Omstreeks 400 jaar geleden leefde in
Frankrijk het oude adellijke geslacht
De Mamuchet. Eén der telgen uit dit
geslacht Jean de Marrège et Grunerie
was gehuwd met de erfvrouwe van
Houdringe en hun zoon Marcus werd
dus heer van Merrège Grunerie en
Houdringe.
Omdat hij hugenoot was wilde hij
wegens de vervolging onder Lodewijk
XTV het land verlaten. Hij verkocht al
zijn bezittingen en vestigde zich in
Nederland. Zijn zoon Andries de Ma
muchet van Houdringe vestigde zich in
Baarn, vermoedelijk op een hofstede
genaamd Groeneveld. Hij stierf op 8
september 1684 in Baarn. Zijn zoon
Marius de Mamuchet van Houdringe
was in 1703 hoogstwaarschijnlijk de
bouwheer van het huidige huis Groene
veld, hetwelk toen nog bestond uit de
beide bouwhuizen en het vierkante
middengedeelte van het kasteel. Ma
rius overleed in 1730 kinderloos en zijn
beide erfgenamen verkochten het huis
aan Arent van der Waayen, bewind
hebber der Westindische Compagnie.
In 1735 deed hij het landgoed over aan
Cornelis Hasselaer uit het geslacht,
waartoe ook de Haarlemse Kenau Sij-
monsdochter had behoord. Hij kocht in
hetzelfde jaar de titel en rechten van
Ambachtsheer der beide Eemnessen.
Zijn familiewapen werd gevormd uit
een dubbele arend (die thans nog staat
op drie van de vier schoorstenen van
het huis) met een „hartschild" met het
wapen van Eemnes.
Na zijn overlijden heeft zijn zoon
Pieter Cornelis in 1739 de beide ronde
vleugels aan het huis laten zetten. De
zoon verkocht in 1755 het huis Groene
veld aan Jan Lucas van der Dussen,
die zijn bezittingen rondom dit gebouw
met de hofsteden Ravenstein en Wil
denburg uitbreidde. Na zijn dood in
1774 ging het huis weer terug naar de
vroegere eigenaar P. C. Hasselaer.
In 1795 werd het landgoed verkocht aan
Mr. Joan Huydecoper van Maarsse-
veen. Sindsdien behoorde het kasteel
tot diens nakomelingen waartoe onder
ander behoorde Baron Van Heemstra.
Zijn schoonzoon Baron Taets van Ame
rongen werd in 1873 eigenaar. Na diens
dood in 1921 bleef zijn echtgenote het
kasteel bewonen en in 1941 werd het
kasteel eigendom van het Staatsbos
beheer.
Romantisch vergezicht, gezien vanuit
de achterzijde van het kasteel.
In 1946 werd het kasteel verhuurd aan
de heer J. L. Th. Colson, die een foto
bureau had in Amsterdam. Kasteel
Groeneveld werd in de eerste jaren na
de oorlog een voortzetting van het
kindertehuis dat Colson's moeder tij
dens de oorlog in Amsterdam leidde en
waar veel Joodse kinderen een overle
vingskans werd geboden.
Daarnaast was Colson bekend in krin
gen van schrijvers, schilders en jour
nalisten, die op Groeneveld vaak inspi
ratie kwamen opdoen. Van het buiten
goed werd dikwijls gebruik gemaakt
door filmers (Jan Vrijman maakte er
een film over Karei Appel) en televisie
regisseurs.
spaarzaam en met goed overleg be
heren. Hetgeen wij nog over hebben
aan schoonheid in de natuur zullen wij
moeten koesteren, willen wij straks de
kinderen van onze kinderen net zo
laten genieten van de dingen die wij nu
zien en waaraan wij een stuk vreugde
beleven. Zo'n opzet eist een keuze en
een beslissing. Er zullen maatregelen
genomen moeten worden. Iedereen,
groot, klein, jong, oud, rijk en arm
heeft invloed op zo'n beslissing. De be
doeling die wij hebben is mensen
bewust maken van hun eigen mogelijk
heden om te helpen bij die keuze. Als
wij bijvoorbeeld ópreken over Groene
veld als park, dan lopen hier per week
duizenden mensen te wandelen. Het
park is in een korte periode aangelegd.
Alle bomen zijn dus praktisch even
oud. Als Staatsbosbeheer geen beheer
zou voeren dan zou op een bepaald
moment over een aantal jaren het park
instorten. Dan neem je op zo'n moment
mensen iets af. Je had dat kunnen
voorkomen als je op lange termijn had
kunnen en willen denken. Met andere
woorden: als je beheer had kunnen
voeren. Daarmee wordt o.a. bedoeld
het vervangen van bomen, de aanplant
van nieuwe bomen. Het wordt niet door
iedereen begrepen. Er zijn vooruitstre
vende mensen die de beste bedoelingen
met bos en natuur hebben. Toch zijn ze
er naast wanneer ze de vuistregel
hanteren dat er geen boom omgezaagd
mag. Zo'n opvatting heeft dan te ma
ken met de veel gehoorde kreet: wat
wij hebben moeten wij houden. Natuur
lijk moet je niet naar persoonlijk
inzicht bomen om gaan hakken, of
paden of wegen gaan verleggen. Soms
is het echter pure noodzaak. De man
die park Groeneveld als het ware
geplant heeft kan natuurlijk in de
toekomst hebben kunnen kijken. Hij
heeft echter wel de visie gehad om het
zo te maken dat wij ons er happy in
voelen. Het is waarschijnlijk de heer
Huydekooper geweest die de Engelse
landschapsstijl er in heeft gebracht."
Wij stappen in ons gesprek over van
Groeneveld buiten naar Groeneveld
binnen. Hoe en op welke wijze krijgen
de vele intenties die Werner Paans en
de zijnen voor ogen staan binnen de ge
restaureerde kasteelmuren gestalte?
Werner Paans: „Wij maken er hier dus
geen museum van. Ook geen Panora
ma Mesdag waar je binnen kunt aan
schouwen wat er buiten allemaal te
zien is. Wij maken hier gebruik van
andere middelen. Anno 1981 stormen
dagelijks de beelden op mensen af. WÜ
je daarover iets aan mensen vertellen
Haarlemmer van Geboorte, woonachtig in Soest, 46 jaar, beheerder van kasteel
Groeneveld. Werner Paans is de naam. Een jongensachtig gezicht, slimme pret
oogjes, een grijze haardos. Iedereen die belangstelling toont voor alles wat zich
binnen en rond Groeneveld afspeelt heeft vandaag of krijgt straks met hem te
maken. Daarom in dit artikel kennismaken met een zeer druk bezet baasje die
de indruk maakt ook met kasteel Groeneveld te zijn getrouwd.
Werner Paans, in ieder geval een zeer
veelzijdig mens. Oordeelt U zelf. Van
huis,uit grafisch ontwerper. Werkte bij
een kleine Hilversumse drukkerij,
kwam terecht bij de Arbeiders Pers in
Amsterdam. Leerde in de hoofdstad
het vak van de legendarisch geworden
letterontwerper Jan H. Overbeek om
vervolgens bij de VARA als art
director in dienst te treden. Tien jaar
lang heeft hij met veel nadruk zijn
artistieke stempel gedrukt op de
vormgeving van de rode omroepgids.
Ontwikkelde en begeleidde tal van
suksesvolle acties.
Beleefde er veel arbeidsvreugde en
was er geruime tijd een gelukkig mens.
Van hem geen kwaad woord over de
VARA. Nog altijd draagt hij zijn vroe
gere werkgever een warm hart toe. Hij
ging er tenslotte weg omdat urenlange
vergaderingen en adminstratief werk
zijn creativiteit in de weg stonden.
Persoonlijke moeilijkheden speelden
daarin ook een rol, maar Werner
Paans is er de man niet naar om te
spugen in de bron waaruit hij gedron
ken heeft. Na zijn werkzaamheden in
omroepland werd hij benoemd tot di
recteur van een internationale school
in Ommen. Werd daar „kasteelheer"
van kasteel Eerde waar het onderwijs
instituut permanent gevestigd was.
Tijdens zijn directie vond een grondige
restauratie van het kasteel plaats. Een
restauratie waarbij Werner Paans be
paald niet werkloos heeft toegezien.
Hij was daarbij de grote stimulator en
het nieuwe gezicht van kasteel Eerde is
voor een belangrijk deel door hem
bepaald. Ondanks al zijn aktiviteiten
schonk het werk in het Oosten van het
land hem niet de voldoening waarmee
hij en zijn gezin konden leven. Hij
miste de sfeer en aantrekkingskracht
van het verenigingsleven waarvan hij
in Soest voor zijn vertrek naar Ommen
veel geproefd had. Was in Soest o.m.
vice-voorzitter van de plaatselijke
sportstichting, aktief lid en trainer van
de volleybalvereniging Olympia,
bouwde vele grote- en kleine dorps
feestjes en had een groot aandeel in de
uitwisseling Soest - Soest (West-Duits-
land). Toch is zijn verblijf in Ommen
indirect de oorzaak geweest dat wij
Werner Paans vandaag op kasteel
Groeneveld terug vinden. In Ommen
zocht hij voor zijn leerlingen contact
met de stichting School in Bos en Land
schap. Een contact dat in een later
stadium heeft geleid tot het gaan
werken bij Staatsbosbeheer. Daaruit
vloeide na verloop van tijd de opdracht
van de ruïne Groeneveld en het daarbij
behorende park iets te gaan maken.
Na zijn aankomst in Baarn kreeg
Werner Paans te maken met de door de
heerM. G. Wagenaar Hummelinck van
Staatsbosbeheer bedachte plannen om
van de bouwval Groeneveld een cen
trum te maken waarin getoond kon
worden hoe er in bos en natuur door
Staatsbosbeheer wordt gewerkt en op
welke wijze wij een stuk natuur voor de
toekomst kunnen behouden. Werner
Paans werd de coördinator bij de
uitvoering van de ontworpen plannen,
en kreeg de opdracht zich nadrukkelijk
met de totale restauratie bezig te
houden. Op 1 mei 1979 trad hij officieel
in dienst bij Staatsbosbeheer. Sinds 1
mei 1981 is hij officieel beheerder van
kasteel Groeneveld.
„En zo is het dus gekomen" luidt zijn
conclusie. Werner Paans, de „kasteel
heer" die tevens museumdirecteur is?
„Geen sprake van", is zijn antwoord.
Van het kasteel ben ik uitsluitend de
beheerder en het woord museum willen
wij duidelijk vermijden. Het woord
museum heeft bij de meeste mensen
toch een klank van een zekere stoffig
heid, en ook een klank van bewaren
van cultuurgoed.
Dat laatste doen wij hier ook. Wij
hebben een groot aantal mensen laten
zoeken naar gereedschappen die ge
bruikt zijn bij het beheren in vroeger
tijden van bos en natuurterreinen. De
kring Groeneveld en houtvesters uit
geheel Nederland hebben daarbij goed
werk gedaan. Op dat onderdeel zou je
ons een museum kunnen noemen.
Uiteindelijk bewaren en tonen wij hier
cultuurgoed wat in vroeger eeuwen is
gebruikt. Maar er is meer. Wij willen
namelijk niet te veel kijken naar het
verleden en hoe het allemaal gekomen
is, de aandacht is er vooral op gericht
naar hetgeen wij nu hebben en wat wij
daarmee kunnen en moeten doen. Wat
wij de mensen willen duidelijk maken
is dat wij samen als het ware op een
postzegel zitten. De weinige ruimte die
nog over is moeten wij ontzettend
