Gemeente op stoel van ondernemer
ggl|
S
Zo gezien...
Buurtwinkelcentrum Overhees:
Provincie na kritiek
soepeler bij vestiging
van bedrijven
1 1
Tsss...
Woensdag 21 oktober
60e jaargang no. 9
Granny
Smith
*Tj
varkens
fricandeau
Sneeuwster
Honsbergen
Honsbergen
Honsbergen
Roombrie
60%
Honsbergen
Honsbergen
SOESTER
COURANT
Bureau voor redactie en administratie:
Van Weedestraat 29, Soest - Tel. 14152*
Postgiro 126156
Hoofdredacteur:
H. E.J.SMIT
Abonnement per half jaar 12.—
Buiten Soest per half jaar f 24.—
Verschijnt iedere woensdag
.Foto: Herman van Dam
Al enige weken loopt in onze gemeente de discussie over de bezetting van het
buurtwinkelcentrum in Overhees. Met name de Soester supermarkten verzet
ten zich tegen de komst van Jac. Hermans, een niet in Soest gevestigd bedrijf,
omdat dit in strijd is met het gemeentelijk winkelbeleid. Daarin immers ge
nieten alle in Soest gevestigde ondernemers de voorkeur boven van bui
ten komende ondernemers. En Jac. Hermans heeft weliswaar het hoofd
kantoor in Soest gevestigd, maar is wat een win kei vestiging betreft, een vreem
deling in Soest.
Dat burgemeester en wethouders de taak hebben een woonwijk te ontwik
kelen met daarin een goed functionerend winkelcentrum, wordt door nie
mand bestreden. Wel dat het college zover gaat de ondernemers te selecte
ren op kredietwaardigheid, aanzien en service-verlening en zelfs assorti
ment. Het zijn zaken die ver buiten de bevoegdheid van het bestuur liggen
en wat dat betreft lijkt Soest geschiedenis te gaan schrijven. In het vak
blad „Marktueel" (Food Magazine) zegt de redactie: ,,Als dit soort argu
menten in de toekomst criteria zouden gaan worden voor alle beleggers en
exploitanten van winkelcentra, dan kan de zelfstandige ondernemer het wel
vergeten om ooit nog eens met een supermarkt voor vestiging in zo'n winkel
centrum in aanmerking te komen. Dergelijke discriminerende afwegingen
zijn te gek om los te lopen. Men kan dan beter nu al vast boven elk winkelcen
trum een bord plaatsen met de tekst: verboden voor zelfstandige onder
nemers in levensmiddelen", aldus „Marktueel".
Kind van de rekening dreigt de huidi
ge exploitant van de noodwinkel in
Overhees, de Gebroeders Den Blanken
te worden. Voor hen zijn niet alleen
de plaatselijke supermarkthouders in
de bres gesprongen maar ook de in
koopcombinatie B.V. Sperwer Natio
naal. Want Sperwer heeft veel meer
met het winkelcentrum Overhees te
maken dan de Soester wethouder van
economische zaken, drs. J. L. Menne,
wil toegeven.
Sperwer is een inkoopcombinatie waar
zelfstandige kruideniers lid van kun
nen zijn. Die winkeliers kunnen dan
de naam ,,4 6" voeren, maar ook on
der eigen naam opereren.
Bij „4 6" zal menigeen zich de naam
herinneren van de eerste exploitant
van de noodwinkel in Overhees. Dat
was de Soester winkelier Jager, die
er echter na enkele jaren de brui
aan gaf.
De Sperwer-organisatie was niet zo ge
lukkig met de wijze waarop de naam
..4 6" in. Soest bekendheid kreeg, te
danken aan de wat andere manier van
zaken doen van de heer Jager.
Jager vertrok en Sperwer zat met een
in Soest aangetast image en in feite,
vanwege financiële binding met de
heer Jager, met een noodwinkel.
Dan doet zich de gelukkige omstandig
heid voor dat één van de leden van
de inkoopcombinatie bereid is de zaak
voort te zetten.
Een van de zonen van het familiebe
drijf Den Blanken komt in de nood
winkel en begint min of meer van on
deren af aan. Herstel van het geschon
den vertrouwen.
Op 13 april 1979 meldt Sperwer aan
het Soester college van burgemeester
en wethouders er in geslaagd te zijn
een nieuwe exploitant voor de nood
winkel te vinden. Een half jaar later,
eerder kon blijkbaar niet bericht
het college daarmee akkoord te gaan,
maar voegt er aan toe „dat er geen
sprake kan zijn van voortzetting van
rechten na ommekomst van de huur
termijn (1 juli 1984). „Dezerzijds", al
dus de brief, „zal echter worden bezien
of de firma (Den Blanken, red.) dan
wel een der vennoten als gegadigde
kan worden aangemerkt voor een su
permarkt in het toekomstige winkel
centrum Overhees".
Dit dan ondanks dat Jager indertijd
meegedeeld werd dat hij voorkeurs
recht had.
Er hebben zich wat verwikkelingen
voorgedaan vooraleer Den Blanken in
Overhees terecht kon. De gemeente
had een voorkeur uitgesproken voor
een andere in Soest gevestigde winke
lier, maar de Sperwer-organisatie
kreeg via een Arob-procedure gedaan
dat dat niet door ging. Met de ves
tiging van Den Blanken ging de ge
meente daarna, zoals gezegd, akkoord.
Commissie
Het gemeentebestuur van Soest werkt
zoals dat in vele gemeenten het geval
is met een adviescommissie, de win
kelbegeleidingscommissie. Daarin
hebben ondermeer zitting de Kamer
van Koophandel,, het Centraal Instituut
voor Midden- en Kleinbedrijf (CIMK),
de vereniging De Soester Ondernemer,
de consument en nog een aantal ver
tegenwoordigers van diverse richtin
gen.
Voor het buurtwinkelcentrum Over
hees wordt een aparte commissie in
het leven geroepen waarin vertegen
woordigd zijn het CIMK, de Kamer van
Koophandel, de Soester Ondernemer,
de woningbouwvereniging Soest, de
wijkvereniging Overhees en voor deze
gelegenheid ook de projectontwikke
laar van het plan, M.B.O.
Er melden zich tien gegadigden aan
voor de supermarkt in het buurtwinkel
centrum en dan gaat namens de eer
der genoemde adviescommissie alleen
de MBO-vertegenwoordiger met de as
pirant-kandidaten praten. M.B.O. is al
projectontwikkelaar, direct belang
hebbende, vermoedelijk méér dan wie
ook.
De „kleine" commissie komt niet tot
een eensluidend advies en ook de „gro-
Gedeputeerde staten wil het provinciaal beleid voor de vestiging van
nieuwe, en uitbreiding of verplaatsing van bestaande bedrijven versoepelen. Zo
wordt in het aangepaste plan, dat de naam Toetsingskader Bedrijfsvestiging
draagt, door de provincie medewerking verleend bij uitbreiding en binnen
gemeentelijke verplaatsing van bedrijven. Nieuwe bedrijven mogen in alle
gemeenten worden toegelaten indien de werkgelegenheid daar in grote mate
belang bij heeft. Dit geldt ook voor de vestiging van bedrijven met kleinschalige
vernieuwende activiteiten.
In het aanvankelijke plan had het
dagelijks bestuur van de provincie
deze mogelijkheden maar aan een
beperkt aantal gemeenten toebedeeld.
Uiteraard blijft wel de gangbare toet
sing op bijvoorbeeld milieuplanologi-
sche en financiële maatstaven be
staan.
Gedeputeerde Staten hebben tot de
wijzigingen besloten na een uitvoerige
inspraakronde voor gemeenten en be
drijven, en na overleg met de staten
commissie voor economische zaken.
Het Toetsingskader Bedrijfsvestiging
is onderdeel van een totaal pakket aan
provinciale economische beleids
nota's. De belangrijkste daarvan, de
nota Sociaal-Economische Beleid, is
inmiddels in september 1981 door Pro
vinciale Staten behandeld.
Over de nu voorgestelde wijzigingen
houdt de provincie een nieuwe over
legronde. Gemeenten, bedrijfsleven
en andere belanghebbenden kunnen tot
15 december op het Toetsingskader
Bedrijfsvestiging reageren. Op 29 ok
tober, om 19.30 uur vindt er een over
legronde plaats voor het bedrijfsleven
en andere belanghebbenden. Op 9 no
vember om 15.00 uur is er een ge
spreksronde met de Utrechtse gemeen
ten. De overlegronden vinden plaats in
de statenzaal van het provinciehuis
Achter Sint Pieter 20 te Utrecht.
Het Toetsingskader Bedrijfsvestiging
is te bestellen bij de provinciale biblior
theek, postbus 18100, 3501 CC Utrecht.
Telefonisch kan ook: 030-321632 toestel
278.
te" commissie slaagt daarin niet. Het
gevolg is dat er drie namen doorgege
ven worden aan het college en daarbij
behoren Jac. Hermans en ook Den
Blanken.
Het college kiest dan uiteindelijk voor
Jac. Hermans. Eén van de argumen
ten is dat Jac. Hermans een zoge
naamd „smal" assortiment voert en
daardoor volgens het college een
„trekker" wordt voor andere midden
standsvestigingen.
In deze beslissing heeft meegespeeld,
zij het in een ondergeschikte rol, het
feit dat een door enkele particulieren
gehouden enquête onder de bewoners
van Overhees de uitslag oplevert dat
de komst van Jac. Hermans wordt toe
gejuicht.
In een in deze krant opgenomen „me
ning van lezers" geeft de heer Pappot
daar ook nog eens blijk van. Den Blan
ken heeft het volgens hem bedorven
door té hoge prijzen te berekenen.
Desgevraagd zegt de heer D. den
Blanken ons dat er sinds vorig jaar
oktober een ander prijsbeleid gevoerd
wordt. De handschoen tegen de concur
rentie is opgenomen en de omzet steeg
met 25 tot 30%. Dat ligt ver boven
het landelijk gemiddelde. De stijging
is gezien het nieuwe prijsbeleid niet
verwonderlijk, maar is toch ook weer
een indicatie dat het vertrouwen van
de klant in Den Blanken is toegeno
men.
Voorkeur
De Sperwer organisatie legt zich niet
neer bij de keuze van b. en w. De ad
vocaat wordt ingeschakeld (mr. J. H.
Jonker) die medio 1977 het AROB-ge-
ding voerde en won.
In een brief aan het college zegt mr.
Jonker: „De exploitatie van een nood-
supermarkt is alleen dan verantwoord,
gelet op de investeringen en aanloop
verliezen wanneer deze exploitatie
naar alle waarschijnlijkheid zal lei
den tot definitieve exploitatiemoge
lijkheden voor de noodwinkelier. Het is
ook algemeen gebruik", schrijft mr.
Jonker, „dat de noodwinkelier de de
finitieve exploitatie krijgt toegewe
zen".
Hij schrijft ook dat het het college be
kend is dat Sperwer de verliezen van
de heer Jager heeft overgenomen met
het oog op de definitieve toewijzing.
Burgemeester en wethouders antwoor
den de heer Jonker dat de keuze op
Jac. Hermans is gevallen „na een zorg
vuldige selectie.
„Ons besluit is gebaseerd op de vol
gende overwegingen: 1. Jac. Hermans
geniet bij de consument de voorkeur
vanwege diens lage prijzen; 2. het be
perkte assortiment van Jac. Hermans
waarborgt meer mogelijkheden voor
de speciaalzaken om zich te kunnen
ontwikkelen; 3. Jac. Hermans kan wor
den beschouwd als een goede trekker,
hetgeen de start van het nieuwe buurt
winkelcentrum Overhees ten goede
komt", aldus burgemeester en wet
houders.
CIMK-rapport
Na het besluit van de gemeenteraad
dat in Soest een tweepolig winkelcen
trum zal ontwikkeld worden (Van Weede
straat en Soesterbergsestraat) krijgt
het CIMK het verzoek een distributie-
planologisch onderzoek in te stellen.
Het rapport is gereed, maar nog niet
in de openbaarheid gebracht.
De heer J. Vink van de Sperwer-or
ganisatie heeft het echter in kunnen
zien en hij veronderstelt dat de ge
meente het rapport van de CIMK-me-
dewerker drs. v. Peursen, aan het her
schrijven is.
De noodwinkel in Overhees, die al drie
jaar gerund wordt door de Gebr. Den
Blanken
„De kritiek op het Soester beleid is
niet zuinig", zegt hij. „Van Peursen
verwijt de gemeente om te beginnen
dat de opdracht pas gegeven is na
dat de opdracht pas gegeven is na de
beleidskeuze. Andersom was verant
woorder geweest". Verder zegt
het CIMK-rapport, volgens de heer
Vink, dat het voorkeursmodel van de
gemeente (2-polig) moeilijk uitvoer
baar is en dat men dan wel zeer op
timistisch moet zijn.
„Er is", zo staat in het rapport, „in
Soest ook economisch nauwelijks
ruimte voor het tweepolige model".
Het zal niet haalbaar blijken te zijn
vanwege de economische teruggang.
Wat Overhees betreft wordt in het
CIMK-rapport alleen een kwantitatief
advies gegeven; advies over de hoe
veelheid vierkante meters die gereser
veerd moet worden voor het winkel-
gebeuren.
Uit het rapport blijkt ook dat wat de
food-sector betreft Soest een grote
koopkrachtbinding kent: in 1981 zelfs
91%. Wel is er in deze sector sprake
van „overbewinkeling".
Paradepaard
Eén van de argumenten vóór de keus
van Jac. Hermans, welke wethouder
Menne in een persconferentie aan
droeg was het feit dat Hermans toege
zegd zou. hebben van de vestiging in
Soest een „paradepaardje" van de on
derneming te maken.
Vink van Sperwer daarover: „Welke
ondernemer, welke organisatie zal van
een nieuwe vestiging niet altijd het bes
te proberen te maken wat er is? En
dat betreft dan het uiterlijk, het inte
rieur, de werkwijze, de klantenbenade
ring en eigenlijk alles wat met onder
nemen te maken heeft".
„Wethouder Menne geeft met dergelijke
uitlatingen blijk" vindt de heer Vink,
„van ondernemen totaal niets te begrij
pen. Sperwer heeft zeshonderd leden
en is wat kwantiteit van de inkoop be
treft, aanzienlijk sterker dan Her
mans, met zijn circa 115 vestigingen.
Wij bestrijken wat het artikelen as
sortiment betreft de héle markt. Per
vestiging zal het verkoopassortiment
anders opgebouwd zijn. Ieder lid be
paalt dat als zelfstandige onderne
mer zélf. Maar het is volkomen logisch
dat het verkoopassortiment aangepast
is aan de wensen van de klant. Dat
namelijk is „ondernemen"; je in
stellen op wat gevraagd wordt en dat
zo goed mogelijk brengen", aldus
Vink.
Wat de gemeente met het binnenhalen
van Hermans eigenlijk aan het doen
is, is een derde winkelpool creëren.
„Het college vindt Hermans zó goed,
dat andere winkeliers zich graag in
de nabijheid van die zaak zullen ves
tigen. Maar is Hermans dan alléén
goed voor de bewoners van de wijk
Overhees, of zou héél Soest er op af
kunnen komen? En anderzijds: jaagt de
gemeente door het smalle assortiment
de bewoners de wijk weer niet uit
omdat men in andere supermarkten
méér heeft? Want zelfs de gemeente
zal niet geloven dat er naast Her
mans nóg een andere kruidenier in
Overhees komt", aldus de heer Vink.
„Wat je krijgt is een branche-verva
ging met al zijn beperktheid; een sla
ger die koffie en thee verkoopt en pak
jes soep of een bakker die kaas en
melk erbij heeft".
Zowel Vink als Den Blanken zijn er van
overtuigd dat het winkelcentrum op de
manier zoals wethouder Menne bezig
is, een flop zal worden. De midden
stander zal er zich voorlopig zeker
niet vestigen, zolang héél Overhees (1,
2, 3 en 4) niet is volgebouwd. De in
vesteringen zijn te hoog, het risico nog
te groot.
De gang van zaken rond het buurt
centrum Honsbergen had de gemeente
wijzer moeten maken. Ook daar waren
méér winkels gepland, maar uiteinde
lijk trok de „complete" Super Van
Dam er helemaal in. De winkels ble
ven leeg, ondanks de zorgvuldige plan
ning van de gemeente. Het CIMK-rap
port is wat de toekomst betreft zeer
duidelijk.
Er blijven nog heel wat vragen te be
antwoorden:
Wat gebeurt er met het CIMK-rapport?
Tilt juist Jac. Hermans het buurtwin
kelcentrum niet boven de wijk uit?
Komt Soest zo dan aan zijn derde win
kelpool? Hoe kan het smalle assorti
ment van Hermans gecontroleerd wor
den? Betreft het smalle assortiment
alléén de kruidenierswaren? Wat ge
beurt er tijdens de bouwperiode
Moet Den Blanken dan blijven of juist
weg? Zijn de bewoners dan een half
jaar of langer verstoken van een su
permarkt? Is aan de andere gegadig
den gevraagd of zij gedurende vijf jaar
hun assortiment beperkt willen hou
den? Wie stelt dat assortiment samen?
Hebben de zelfstandige middenstan
ders die zich in Overhees vestigen wil
len daar inspraak bij? Zal de naaste
toekomst niet zo worden dat de ge
meente de projectontwikkelaar MBO
sterk in de gaten moet houden opdat
het winkelcentrum niet té snel gevuld
zal worden met b.v. minder krediet
waardige ondernemers?
Hoe lang moet MBO zich houden aan
eventuele branche-afspraken?
Is er sprake, wat de gemeente betreft,
van rancune t.o.v. Sperwer?
Rechten
Gesteund door de Sperwer-organisatie,
het KNOV (Verbond van Onderne
mers), het NCOV (christelijke onder
nemers) en het Vakcentrum zullen de
gebroeders Den Blanken hun recht
eisen, desnoods via een kort geding.
Tot op heden was elk buurtwinkelcen
trum altijd hét domein van de zelf
standige handel. Maar zoals de zaken
er nu voor staan wordt die functie bin
nen de kortste keren overgenomen
door het grootwinkelbedrijf. Zoals het
In Soest nu gaat is de zelfstandige on
dernemer alleen nog maar goed om in
een noodwinkel de markt rijp te maken
en een weg te banen voor het groot
winkelbedrijf.
Het gemeentebestuur lijkt op een stoel
te zijn gaan zitten waar hij niet thuis
hoort: de stoel van de vrije onderne
mer. Méér dan voorwaarde scheppend
hoeft de gemeente niet te zijn. Of
wil Soest geschiedenis maken?
Zonnebloem
Soest/ Soesterberg
12% jaar
De Zonnebloem Soest/Soesterberg be
staat dit jaar 12jaar. Dit feest zal
met ongeveer 200 gasten op een in
formele manier worden gevierd op 31
oktober a.s. in de Kardinaal Alfrink
Mavo van 10.00 tot 16.00 uur.
De gasten zullen dit keer voornamelijk
bestaan uit mensen die niet aan andere
activiteiten hebben kunnen deelnemen
en uit dames/heren die hun aandeel
leverden aan de diverse welfare-afde
lingen.
Dit soort feesten kunnen alleen maar
gevierd worden, dankzij de inzet van
velen. Behalve eigen medewerk
sters, zijn dat degenen die altijd
maar weer bereid zijn hun chauffeurs
diensten aan te bieden, diverse leve
ranciers die hun artikelen gratis of
enz. Een woord van dank wordt vanaf
deze plaats uitgesproken. Dank zij hen
allen is het iedere keer weer mogelijk
allerlei evenementen te organiseren.
Alleen donderdag
PER KILO
Alleen donderdag
MAGERE
van 16.98 voor
Alleen dit week-end
Diepvries
(rond 19 cm)
NU SLECHTS
Zie onze advertentie
van 16.98 voor Hl ym
jP JU Zie onze advertentie
Alleen donderdag
150 GRAM
NU SLECHTS
GERARD PAUL
De telefoon rinkelde al toen ik
op kantoor arriveerde.
„Bent u die man die ik gisteren
aan de lijn had?" schetterde
ze in mijn oor en ik herkende
de harde, vrouwenstem die
daags tevoren een zolderka
mer te huur aangeboden had.
„Voor iemand van mijn eigen
richting, hè" had ze gezegd,
in het midden latend waar ze
heen wilde.
Het moet natuurlijk een be
schaafde jongen zijn. Geen
meisje, want zelf ben ik ook
geen doetje en daar komt al
leen maar herrie van. Weet
u geen student in de medicij
nen of een aankomend theo
loog? Niet zo'n jongen dus die
beatmuziek draait. Begrijpt u
wat ik bedoel? De jongen die
ik nu heb gaat weg.
Die is gewoon gereformeerd en
ook wel een nette jongen, maar
het liefst dus van mijn eigen
richting. Hij kan bij me eten en
de kost betalen. De kamer is in
dat geval gratis".
Ik wist een meisje dat op de
rand van de kneuzenbak ba
lanceert. Sinds ze een paar
jaar geleden van huis weggelo
pen is logeert ze bij vrienden
en kennissen. Thuis kan ze niet
meer terecht omdat haar moe
der gekozen heeft voor een
nieuwe vriend die de kinderen
niet accepteert. Op school is
het misgegaan en op haar werk
dreigt ze nu door alle onzeker
heden ook te mislukken.
„Misschien weet ik wel een
meisje dat een goed tehuis no
dig heeft" polste ik voorzichtig.
Het afweergeschut ratelde:
„Komt ze uit een goed gezin?
Wat is het voor een meisje?
Wat is ze van geloof?
Zonder de identiteit van het
meisje prijs te geven vertelde
ik in het kort hoe de vork in
de steel zat en, haar tegenzin
voelend, zei ik langzaam en
nadrukkelijk dat „haar rich
ting" misschien juist dit kind
op haar pad had geplaatst.
Even van de wijs gebracht om
dat ik haar taal sprak had ze
nog wat geprutteld en de ver
binding verbroken.
Nu hing ze dus weer aan de
lijn en knalde door de draad:
„Dat meissie hoef ik niet hoor!
Ik heb zelf problem en genoeg
En omdat ik niet reageerde:
„Ik wil best iemand verzorgen,
dan heb ik wat om handen.
Maar hier begin ik niet aan".
Toen ik mijn stem teruggevon
den had heb ik haar voorge
steld naar een ander huisdier
uit te zien.
Zie onze advertentie
Nieuwe directeur
„De Borg"
Met ingang van 1 november a.s. is door
het bestuur van de Stichting Wijk
(diensten) centrum Soesterveen de
heer G. Gjaltema (51) benoemd tot
directeur van hei dorpshuis „De Borg"
Hij wordt de opvolger van de
heer J. Lensing, die begin dit jaar
zijn proeftijd niet omgezet zag in een
vaste aanstelling. Lensings volgde in
dertijd de heer E. Maathuis op, die in
de bouwperiode van het dorpshuis zeer
aktief was, maar volgens het bestuur
niét de juiste man om na de opening
aan de staf leiding te geven.
De heer Gjaltema wat tot voor kort
directeur van een Utrechtse studenten
sociëteit en vervulde voordien admi
nistratieve functies in het bedrijfsle
ven.
Ook in september
minder gas verbruik
De gasafgifte in de maand september
bedroeg 1.924.738 m3. Ten opzichte van
1980 was dat een daling van 5 procent
(90.753 m3).
In september 1979 was de gasafgifte
2.656.783 m3 en in september 1980
2.015.491 m3. De gasafgifte dit jaar tot
en met september bedroeg 43.460.919
m3, dat is een daling van 9 procent ten
opzichte van dezelfde periode in-1980
toen de gasafgifte 47.626.918 m3 was.
In 1979 was dat in dezelfde periode
55.555.019 m3. Het aantal verbruikers
steeg, vergeleken met de maand
augustus, van 13.771 naar 13.773. De
verhuur van warmwaterinstallaties
daalde in dezelfde periode van 6.502
naar 6.492.
Het aantal c.a.i.-aansluitingen be
droeg eind augustus 9.989, terwijl dat
aantal eind september gestegen was
naar 10.007.
