Nieuw ziekenhuis zal de naam „De Oelte" dragen
v
Zo gezien...
2*°
Zomertijd
Een ton steun voor
„De Borg"
Flitsend
Coördinatie
hoorzitting
ziekenhuis
Huisvuil
een half uur
vroeger
aanbieden
Bengelenbak
blijft open
Vraag folder aan Lilian
Sucrosa
Jonge kaas
Golden
delicious
Pracht
tulpen
Kuikendijen
"""O98
Honsbergen
Honsbergen
Honsbergen
Honsbergen
Honsbergen
Honsbergen
Honsbergen
Woensdag 24 maart 1982
60e jaargang no. 30
SOESTER
COURANT
Bureau voor redactie en administratie:
Van Weedestraat 29, Soest - Tel. 14152*
Postgiro 126156
Hoofdredacteur:
H. E. J. SMIT
Abonnement per half jaar f 12.—
Buiten Soest per halfjaar f 24.—
Verschijnt iedere woensdag
„DE Eul tafaebrokcn inlfi&l ^«tuund piutupfi/t mtÉó&ip'kortt-
Het nieuw te bouWen ziekenhuis op de grens van de gemeenten
Baarn en Soest aan de Noorderweg zal de naam „De Oelte"
gaan dragen. Het is een historische naam, die betrekking heeft
op het gebied waar het ziekenhuis gebouwd zal worden. De be
kende Baarnse geschiedschrijver Pluim spreekt in zijn boek
van „De Eult" en deze naam zal vele ouderen nog bekend in de
oren klinken. De naam „de Eult" werd aangedragen door me
vrouw J. A. Huysmans-Veltkamp uit Baarn. Zij krijgt a.s. vrij
dagmiddag de hoofdprijs uitgereikt tijdens een bijeenkomst in
het Griftlandcollege. De beslissing van de jury was unaniem.
In totaal zijn er in deze wedstrijd 364 naamsuggesties binnen
gekomen.
Met een eervolle vermelding (en een troostprijs) zijn bedacht
de inzenders van de namen: „De Maten"; „De Melm"; „zie
kenhuis Van Dijk" (naar de bewoner van een boerderij aan de
Praamgracht); „ziekenhuis door het oog van de naald" en
„Christoffel ziekenhuis" (naar Christoffel Pullmann)
De naam ,,de Eult" (of Oelte)
gaat ver terug in de geschie
denis.
De geschiedschrijver Gott-
schalk zegt daarvan
Oorspronkelijk vormde het veen aan
gene zijde van de tegenwoordige ge
meentegrens tussen Baarn en Soest
met het veen van Laag Hees, het Soes-
terveen en het veen bij Soestdijk één
geheel. Een eerste scheiding werd te
weeg gebracht toen in of kort na 1239
het kapittel van St. Jan te Utrecht uit
de omgeving van de Lage Vuursche de-
Oude Gracht naar de Eem liet graven.
In het midden van de 11/e eeuw maakte
een zeer lange (ca. 5 km.), brede
(meer dan 'fa km) strook veen langs
de noordzijde van de Oude Gracht deel
uit van het goed De Eult (die Oelte)
een „edel eygenvan een zekere God-
de Stael). In 1350 werd het goed De
In de nacht van zaterdag op zondag, 27 op 28 maart, gaat de zomertijd weer in.
De klok moet voor het naar bed gaan een uur vooruit gezet worden. Dat betekent
een uur minder slapen.
Voor wie heel laat zijn bed opzoekt: officieel gaat de zomertijd om 02.00 uur
in. Dan moet de klok op 03.00 uur gezet worden.
Eult in een noordelijke en zuidelijke
helft gesplitst en weldra werd de vrije
eigendom omgezet in een leenverhou-
ding ten opzichte van de bisschop. De
zuidelijke helft, binnen het territoir
van Soest gelegen, bleef voorlopig in
handen van de familie Stael; de noor
delijke helft, die tot Baarn werd ge
rekend, kwam in 1375 aan Jacob Ncu
rling.
Gegevens uit het begin van de 15c
eeuw doen blijken dat het veen, dat
eertijds tot De Eult behoorde, zich
uitstrekte tot aan het veen, dat in
1308 aan het Vrouwenklooster te Oost-
broek was gekomen, ten zuiden van de
Lage Vuursche.
De brede strook was in het begin van
de 15e eeuw echter reeds gesplitst in
smallere, waarvan er verscheidene in
handen waren van leden van de familie
Stael, kennelijk als gevolg van erf de
ling. Tussen een strook van Jacob
Nenning en een van de familie Stael
lag nog een smalle aaneengesloten strook
veen, die zich over de totale lengte
uitstrekte. De overige stroken daaren
tegen waren door de aanleg van de
Soestdijk verdeeld geraakt, zodat stuk
ken „boven" en „beneden" de Soest
dijk in verschillende handen waren ge
komen. Zo was b. v. het verlengde van
de strook van de bisschop ten oosten
van de Soestdijk aan de pastoor van
Eembrugge en nog een ander persoon
gekomen.
Het park achter paleis Soestdijk maak-
te eertijds voor een groot gedeelte deel
uit van de oorspronkelijk brede veen-
strook van De Eult. Van de lange smal
le stroken, waarin dit veen in de lengte
werd opgedeeld, zijn op de oudere to
pografische- kaarten nog resten her
kenbaar langs de zuidzijde van de
Soestdijkerstraatweg, waar deze langs
het park van het paleis loopt, als ook
ten zuiden van de Koningslaan".
In zijn boek „Wandelingen door Gooi
en Eemland en Omstreken" schrijft
De Rijk van dit gebied
(komend van de Torenlaan te Baarn)
„Onmiddellijk aan uw rechterhand
ziet gij een zwaar ijzeren hek met
hardsteenen palen, die eenmaal toe
gang verleenden tot een trotsch buiten
verblijf: de Eult. Het behoorde oud
tijds aan de Amsterdamse regenten
families Deutz en Bicker, die er meni-
gen zomer de toen reeds drukkende
atmosfeer van de hoofdstad ontvlucht
ten.
In 1668 was hier zelfs de Raadpensio
naris Johan de Witt bij zijn zwager
gelogeerd, om zich in de geurige bosch-
lucht van de staatszorgen te verpoo-
zen. Zijn vrouw Wendela Bicker ver-
want aan de Amsterdamse burgemees-
te familie van dien naam - werd er ge
vaarlijk ziek en kon nog ternauwer
nood naar Den Haag overgebracht
worden, waar zij spoedig stierf. - Tot
deze buitenplaats behoorde toenmaals
het uitgestrekte bosch, dat wij straks
zijn doorgewandeld en dat later door
de Oranje's iverd aangekocht om er
Soestdijk mee te vergrooten. Doch
daarover willen wij u straks, als wij
een rustig zitje hebben opgezocht, wat
nader vertellen; genoeg zij het u, thans
te weten,' dat het buitenverblijf werd
afgebroken en dat alleen de boerderij,
die wij iets verder rechts zien staan,
in wezen bleef. Evenwel, het huis zelf
is slechts een paar jaren oud; het
werd in 1900 door een onbekende oor
zaak in de asch gelegd, maar toch,
volgens den wensch van H.M. de Ko
ningin-Moeder geheel in den vroeger en
vorm herbouwd.
De Eult is n.l. het eigendom der Ko
ningin-Moeder die er met haar gasten
meermalen een bezoek komt brengen.
In haar kinderjaren kondet gij Konin
gin Wilhelmina hier meermalen vroo-
lijk zien rondhuppelen en nog onlangs
leerde hier een prinses van Bentheim
de geheimen van het kaasmaken. In
de boerderij blinkt u dan ook alles te
gen als een echt toonbeeld van onze
wereldberoemde netheid".
Ook Hooyer sr. spreekt in zijn ge
schiedschrijving van Baarn over ,,De
Eult". Op pag. 90 zegt hij: „Een appel
tje van ouwe Geurt uit de moestuin
van het paleis of een knolletje bij Van
de Grift op „de Eult" nam ons meer in
beslag als wij huiswaarts keerden".
Oelte
En tenslotte Pluim. Hij besteedt in zijn
bekende boek, dat twee jaar geleden
nog in herdruk verscheen, een hoofd
stuk aan „de Eult".
„De plaats, de Eult (of Oelte) is al
zeer oud; reeds in 1350 vond ik haar in
de archieven van het Domkapittel ver
meld. Dan maakt de bisschop Jan van
Arkcl aan „alle Inden bekend, dat hij
aan Gode Stael en diens erfgenamen
en nakomelingen in eeuwigdurende
erfpacht gegeven heeft, „dat erve dat
geheten is die Oelt, ghelegen tusschcn
Soes ende Baeme bi der oude graft".
En kort daarop schenkt hij de Eult
aan de Domkerk in Utrecht, ten be
hoeve van het altaar, dat dc Bisschop
in die kerk gesticht had.
In de vernieuwde stadsrechten van
Baarn (U/26) wordt van de Oeltwege
gewag gemaakt, die tweemaal per jaar
zou geschouwd worden. Er zal toen wel
een boerderij, maar nog geen landhuis
bestaan hebben. Die boerderij is er nog
altijd, iets verder naar de Praam
gracht toe.
Omstreeks 161/0 moet het buiten (de vil
la) de Eult er reeds hebben gestaan;
het behoorde toen aan de Amsterdam-
sche Patriciërsfamilie Mr. Joan Bi
cker en Agneta de Graeff, die er de
drukkende atmosfeer der groote koop
stad „aen d'Amstel en het IJ", verwis
selden voor de geurende dennenlucht
van hun buitengoed. Destijd behoorde
het geheele Bosch tusschen Konings
laan, Amsterdamse Straatweg en Van
Heutszlaan nog tot de Eult. De ge
noemde familie De Graeff was even
eens een burgemeestersgeslacht te
Amsterdam, en bezat als buitengoed
en zomerverblijf de hofstedeSoest
dijk, wdar later het Paleis is gebouwd.
De oudste dochter van Mr. Joan Bi
cker en Agneta de Graeff was Geer-
truid (gedoopt te Amsterdam op 8 Jan.
1631/), die het landgoed de Eult op 28
Dec. 1651/) als bruidsschat ten huwe
lijk meebracht, toen zij met Jan Deutz
trouwde".
En verder:
„Wij zagen reeds, dat Geertruid Bi
cker de Eult als bruidsschat mede
bracht. Haar zuster, Wendela, was ge
trouwd met niemand minder dan Jo
han de Witt, den Raadspensionaris.
Vandaar dat deze Staatsman en zijn
vrouw er meermalen logeerden; dit
was o.a. ook het geval van 26 tot 28
Juni 1668, toen Mevrouw de Witt op
de Eult ernstig ziek werd en ternau
wernood naar Den Haag kon vervoerd
worden, waar zij weldra stierf.
Jan Deutz, die de Eult als bruidsschat
zijner vrouw verkreeg, had nog een
broer, die Reinhard Deutz heette
(overleden 1654); diens dochter trouw
de met Johannes Scherenberg, even
eens een rijk koopman. Hun afstamme
ling Reinhard Scherenberg werd in
Baarn de stichter van Peking en Can-
ton. Maar keeren wij tot de Deutzen
op de Eult terug.
Mr. Jan Deutz, heer van Assendelft,
enz., werd bij zijn dood opgevolgd
door zijn zoon Willem Gideon (geb.
1697, overleden 1757). Ook hem ging
aanvankelijk alles voor de wind, dank
zij het kwikzilver. Hij richtte o.a. de
„Negotatie" (Maatschappij) van 1
mill. gld. op ten behoeve van eenige
planters in de kolonie Suriname, welk
bedrag weldra tot vier mill. werd ver
hoogd en waarvan Willem Gideon
Deutz 9 ton in aandeelen bezat!
Hierdoor werd hij de voornaamste im
porteur te Amsterdam van West-in-
dische suiker en koffie - een tweede
kwikzilvermijn voor hem.
Geen wonder, dat zulk een Patriciër
meermalen Burgemeester van Am
sterdam was, - eerlijk geteld vijf maal.
's Zomers vertoefde onze jonggezel
(want hij is nooit getrouwd) gaarne
op zijn buitengoed de Eult en spaar
de niets om het te vergrooten en te
verfraaien - dank zij het kwik en de
koffie.
In 1758 werd dus „de Eult" (het land
huis en de boerderij) het eigendom van
Soestdijk en is dat sedert gebleven.
Vooral de aanwinst van het Baarnsche
Bosch was van belang, zoodat voort
aan het Domein zich tot, aan het dorp
uitstrekte. (Die grens tusschen de Eult
en Soestdijk heb ik laatst gezien in
de vorm van een walletje, nl. in het
bosch tusschen de Troon en de Van
Heuszlaan).
Aanvankelijk werd het landhuis, nadat
het aan Soestdijk was gekomen, be
woond door 't Personeel van het Pa
leis; maar toen later het Lustslot door
vergrooting of verbouwing zelf dat
Personeel kon herbergen, werd de
Eult verhuurd. Zoo was het in 1850
bewoond door Jhr. de la Court, Raads
lid van Baarn (8 Juni 1868 tot 28 Juli
1869) en daarna Burgemeester van
Soest.
De laatste bewoner was de heer Kru-
se; in 1881 werd het huis afgebroken.
Alleen de stallen en het koetshuis ble
ven staan, vlak aan de Witte Laan.
Thans verstaat men onder „De Eult"
de boerderij der voormalige huizinge,
dicht bij de Naald; zij bewaart dus
nog altijd de naam, die reeds 6 eeuwen
geleden hier voorkwam. Zij behoort
nog steeds aan 't Domein.
Op 18 mei 1900 brandde het huis tot
de grond af, maar is als een phoenix
uit zijn asch herrezen.
Dikwijls komen de buitenlandsche
gasten van H.M. de Koningin-Moeder
een bezoek aan de Eult brengen om
er de echte Hollandsche kaas met
echte Hollandsche zindelijkheid te zien
maken; want die kunst houdt de pach
ter, eerst de heer D. van de Grift,
en sedert een paar jaren zijn zoon,
in hooge eere; neem u maar eens een
kijkje voor het uitstalraam", aldus
Pluim.
Ziekenhuis „De Oelte"
In overleg met het bestuur van de
Stichting Maarschalksbos/Zonne
gloren is uiteindelijk gekozen voor de
naam „De Oelte" vanwege de klank.
„De Oelte", zo vindt men, „ligt be
ter in het gehoor dan „De Eült"
Bovendien is de naam „Oelte" his
torisch geheel verantwoord.
De Stuurgroep Actie Behoud Zie
kenhuisvoorziening organiseert
op maandag 29 maart a.s. aanvang
16.30 uur in het gebouw Gemeente
werken, Lange Brinkweg 77 te Soest
een coördinatiebijeenkomst voor
de hoorzitting van Gedeputeerde
Staten, die op 1 april a.s. plaats
vindt.
Iedere organisatie of particulier,
die schriftelijk commentaar heeft
geleverd op het voorlopig stand
punt, dat Gedeputeerde Staten over
de bouw van een ziekenhuis voor
Baarn en Soest hebben ingenonien,
is van harte welkom.
De bedoeling is om de ingezonden
commentaren met elkaar te verge
lijken en vast te stellen of er pun
ten zijn, die nog niet naar voren
gebracht zijn in de schriftelijke re
acties.
Hiermee kan dan bij de mondelin
ge toelichtingen rekening gehouden
worden.
Eveneens kunnen de toelichtingen
waar mogelijk op elkaar afgestemd
worden.
Opgave voor deelname kan telefo
nisch gedaan worden bij de heer
A. v.d. Haar, Gemeentehuis Soest,
tel.: 16744toestel: 340.
Burgemeester en wethouders stellen
de raad voor aan de Stichting Wijk
(diensten) Centrum Soesterveen (De
Borg) een voorschot van honderd
duizend gulden te geven, ten laste van
het dienstjaar 1982.
De exploitatie van het dorpshuis is ach
tergebleven bij de indertijd gemaakte
prognoses en is vanaf het begin verlies
gevend geweest. In het raadsvoorstel
zegt b. en w. dat er zowel interne- als
externe factoren oorzaak zijn van deze
situatie.
Als gevolg van de verliezen zal over
enkele maanden een liquiditeitstekort
ontstaan en dan zal de gemeente, op
grond van het garantiebesluit, kunnen
worden aangesproken.
Het bestuur van „De Borg" heeft nu
verzocht een bijdrage te verlenen
waardoor het in staat gesteld wordt
aan zijn verplichtingen te voldoen tot
het tijdstip waarop de raad een defini
tieve beslissing kan nemen. Met de
honderdduizend gulden kan een perio
de tot 1 februari 1983 overbrugd wor
den.
In het rapport van de Nederlandse
Organisatie Kring (NOK) wordt wat
De Borg betreft ondermeer gesteld dat
het gebouw wel fraai doch kil en weinig
intiem is; dat het gebouw vele aktivi-
teiten tegelijk bevat die elkaar vaak
hinderen; dat het gebouw onover
zichtelijk is, in feite verkeerd ligt
waardoor het een doodse aanblik heeft
naar de straatzijde en dat de aanleg
van de horeca-faciliteiten zodanig is
dat er veel extra gelopen moet worden.
Dat heeft weer extra barbezetting tot
gevolg.
Van de toneelzaal wordt ondermeer ge-
Met ingang van maandag 29 maart
begint de gemeentelijke reinigings
dienst een half uur eerder met het op
halen van huisvuil. Dat betekent dat
men de plastic vuilniszakken een half
uur eerder buiten moet zetten dan men
op dit moment gewend is.
zegd dat het een fraai tweedelig balkon
heeft, maar dat men van een deel uit
het podium niet kan zien. Het andere
deel moet wel voorzien worden van een
oplopende tribune, anders is ook van
daar uit nauwelijks iets te zien.
De bowling is redelijk bezet, maar de
bediening is zeer onpraktisch.
In het rapport wordt van de ontmoe
tingsruimte gezegd dat het „de meest
problematische ruimte" is. De voor
spontane aanloop bedoelde nisjes en
zitjes, voldoen in de praktijk niet. De
spontane aanloop is uitgebleven. „Res
teert", aldus het NOK-rapport, „een
gapende verlaten ruimte".
Dronken automobilist
In samenwerking met de politie te
Amersfoort slaagde de Soester politie
er in een 32-jarige autobestuurder uit
Ermelo tot staan te brengen. De man
reed met een snelheid van 150 km.
zondagmorgen vroeg door Soest. Hij
was niet nuchter.
De openbare kleuterschool „De Ben
gelenbak" aan de Duinweg in Soest-
Zuid blijft voorlopig weer open.
Omdat het aantal Bengelen, dat deze
enige openbare school in Soest-Zuid be
zoekt, van jaar tot jaar nogal schom
melt, is het voortbestaan van de Ben
gelenbak elk jaar weer onzeker.
Maar juf Eline Smulders heeft ook dit
keer weer het verlossende telefoontje
gekregen: de Bengelenbak blijft het
komende schooljaar open.
Om dit leuke nieuws te vieren, kregen
alle kinderen slagroomtaart en limo
nade. Ook voor de ouders, die even
langs kwamen om de school te felicite
ren, was er koffie en gebak.
Onze wijnkelder of Beatnxzaal pnvé
voor uw receptie,familie
reünie, trouwparty. Voor
een zeer betaalbare prijs! Xg;,
Au beige Ie Postillon de
la Provence. Tel. 02155*87974
WIJ HELPEN U ONDER DAK
VAST(goed) EN ZEKER(heid)!!
De Soester NBM-makelaars
Zie pagina 4
GEKARDPADI
Al maanden van tevoren was
het hekend dat de muziekgroep
die op dat moment hij onze
jeugd populair was, ergens in
de buurt zou optreden. Der
gelijke verhalen willen nogal
eens via de kortste lijn tussen
heide oren het vaderlijk hoofd
met onverminderde snelheid
verlaten, maar deze keer wist
ik het me nog te herinneren
toen ze mij een week vóór het
concert opnieuw van dit heug
lijke feit op de hoogte stelden.
Of ik wist hoe je met open
haar vervoer van Soest naar
Cothen moest komen. Zelfs al zou
zó argeloos geweest zijn als de
jongens hoopten, dan nog zou
de aanwezigheid van enkele
voor deze éénacter speciaal
meegevoerde vrienden mijn
achterdocht wel gewekt heb
ben. Ik zei dus niks en keek
aandachtig wanneer ze uit hun
rol zouden vallen, hetgeen na
enkele ogenblikken geschied
de. "Kijk, we hadden gedacht
dat jij ons wel eens zou kun
nen rijden. Dan kunnen zij ook
gelijk mee en anders gaat het
hele feest niet door". Voor zo
veel aandrang ging vader door
de knieën en hij wist slechts
af te dwingen dat wanneer ze
niet klokslag 12 uur huiten zou
den staan, de auto met chauf
feur spoorslags retour zou
gaan. Op de avond zelf arri
veerde ik echter ruim vóór die
tijd en wist zonder betalen bin
nen te dringen "om mijn
jongens te zoeken". In feite
was ik buiten al in de ban van
de dreunende en stampende
muziekmachine geraakt.
Nauwelijks door de deur werd
ik al gesignaleerd: "Hé, 't is
nog geen tijd! Liplezen is niet
zo moeilijk als je van tevoren
weet wat er gezegd gaat wor
den. De rest van het gesprek
bij dit soort toestanden kunt u
het beste omschrijven als een
mond-op-oorschelp conversate.
Zo kwam ik te weten dat ik er
zo "flitsend" uitzag. Een effect
dat werd veroorzaakt door het
paarse licht, waarbij vooral
witte kleding fluoresceerde en
waarvan ik me, in pak één,
uiteraard niet bewust was. In
een ommezien was ik in zo'n
intiem mond-op-oorschelp con
tact geraakt met een alleraar
digste plaatselijke schone. Tot
dat ze mij als bij ingeving vor
send aankeek en in mijn oor
toeterde: "Zeg, hoe oud ben
jij eigenlijk?!". Gebrek aan
levenservaring en het be-
driegelijke lichteffect deden
haar mij 15 jaar jonger schat
ten. Omdat mijn overtuigings
kracht ontoereikend was ver
wees ik naar mijn oudste zoon
die in de buurt stond. Ze liep
op hem toe, schreeuwde: "Wie
is die goser daar? en wees
op mij. "Oh", zei hij on
verschillig, "dat is mijn oud
ste broer".
Deze week
Alleen donderdag
Alleen donderdag
Franse
Alleen donderdag
GROTE BOS
Alleen donderdag
van 11.98 voor U
Deze week
a 500 stuks
van 6.95 voor
250 GRAM
PlNDA's 2.
(Het lekkerste kippeboutje
zonder vet of vlies). I
Max. 3 kilo per klant.
500 GRAM slechts
Met gratis hitte
bestendig roerlepeltje
