T
Boterboten
worden opgelegd
Landbouw 1981
geen goud wat er blinkt
l
Kruiswoordpuzzel
I
Allgauer Emmentaler
Koning
van de Duitse kazen
Glas in de container
Scherven brengen
nieuw glaswerk
Huisvrouw besteedt 8
miljard aan vlees en
vleeswaren
Nieuwe keukenrol in
perfecte harmonie
met modetrends
Minder nitraat in groente?
&tCendat met tevael
twinsmi waard
KNIPTIP
,gfr
14
15
Duitsland kent zo'n 600 verschillende
l^soo rten.
£lbe streek heeft haar eigen recepten.
De Allgau is zo'n aparte landstreek
j, het zuidoosten van de Bondsrepu
bliek. Koeien en kaas horen bij de
ais de weiden en de bergen.
ils u in september in de Allgau bent
kunt u met enig geluk getuige zijn van
de „Almatrieb". De koeien, feestelijk
versierd, worden dan vanaf de hoog
gelegen weiden - de almen - weer te
ruggedreven naar het dal
Deze traditie laat zien hoe hoog de
koeien in de Allgau in aanzien staan,
^smaken is hier een kunst die nog
naar 150 jaar oud is, maar de be-
foemde harde kaas met grote gaten,
de Allgauer Emmentaler, is deson
danks wereldberoemd.
Van oorsprong afkomstig uit Zwitser
land is deze kaas in de Allgau tot
een geheel eigen specialiteit geworden.
De Emmentaler is een harde kaas,
hetgeen wil zeggen dat de kaas een
droge stofgehalte heeft van tenmin
ste 60^-
Emmentaler kazen herkent men direct
aan de molensteenvorm met een door-
j snee van soms een meter en een dik-
j van 12 tot 15 cm. Het gewicht
van een kaas kan wel tot 130 kilo
oplopen. De buitenkant is donkergeel
lot lichtbruin, terwijl de binnenkant
matgeel is met regelmatig verdeelde
gaten ter grootte van kersen. All
gauer Emmentaler is een volvette
I kaas en heeft dus minimaal 45 pro
cent vet in de drogestof van de kaas.
Voor dat zij (verkocht) wordt heeft
Emmentaler drie maanden rijping
achter de rug. Thuis kunt u haar nog
I twee weken bewaren.
Allgauer Emmentaler geldt als een
klassieke tafelkaas en mag dan ook
niet ontbreken op een goed gesorteer
de kaasplank. Voor kaasfondue moet
een volrijpe Allgauer Emmentaler
gebruikt worden.
Dat deze kaassoort zeer geliefd is,
blijkt wel uit het feit dat als men de
fenmmenWeenaSUktie °p zou stape"
bereikt. hoogte van 161 meter
mtnStllcrnJ,eCept Voor AUgSuer Em-
voor hpt n J °°k n°g enige tips
g" °mgaan met in het ll-
goed inkopen
m^enlegTen wtdt a'S
smaak hch T StUk bli3ft beter de
smaak behouden dan gesneden kaas.
Goed bewaren
De beste methode om kaas te bewaren
rt oge' koele keld<f gra-
nfsnk u °P 8en goed geluchte
plank- Voor velen zal dit niet moge-
«Jk zijn en moet de koelkast uitkomst
brengen. Denk hierbij aan het volgen-
harde en snijkaas doorstaan de koude
schok beter dan de zachte kaassoorten.
Zorg dat de kaas goed verpakt is.
Wikkel haar bij voorkeur in een voch
tige doek of plaats haar onder een
stolp met een halve tomaat. Haal
kaas een uur van te voren uit de koel
kast.
ALLGAUER SENNER-SALAT
voor 4 personen
Bereid uit 3 eetlepels wijnazijn, wat
zout. peper en suiker, theelepel mos
terd en twee eetlepels olie een mari
nade.
Snij 400 gram Allgauer Emmentaler in
kleine staafjes en leg deze met 1 eet
lepel uitgelekte kappertjes in de mari
nade.
Zet dit alles gedurende 1 uur koud
weg. Vervolgens 300 gram Kasseier
ham in dunne repen snijden en voor
het serveren bij de kaas voegen. De
salade goed mengen en eventueel wat
peper en room toevoegen. Serveer het
geheel met sla, stevig boerenbrood
en een glas koel Duits bier. Eet sma
kelijk.
Het zag er even naar uit dat een recent besluit \an het Europese Hof \an .lus
titie het bestaan van tax free winkels in gevaar bracht maar de internationale
reiziger hoeft zich geen zorgen te maken. Maandenlang verschenen ongelun
deerde berichten en werd er he\ig gespeculeerd o\er de mogelijke, drastische
gevolgen die een in 1981 genomen besluit van het Europse Hot \an Justitie /mi
kunnen hebben voor deze verkoop. De Commissie in Brussel heett nu nadruk
kelijk ontkend dat de beslissing een bedreiging vormt voor de talrijke winkel-
in luchthavens.
De rechterlijke beslissing en de hieruit
voortvloeiende maatregelen zullen
geenszins gevolgen hebben voor de
winkels en hun, naar schatting. 3000
werknemers. Het besluit betekent ech
ter wel dat de trips op de zogenaamde
boterboten gestaakt moeten worden.
Deze boterboten vertrekken vanuit
havens aan de Noord- en de Baltische
Zee voor korte excursies net in de in
ternationale wateren zodat technisch
gesproken tax-free artikelen verkocht
mogen worden.
Het besluit van het Hof en de Commis
sie om een eind te maken aan deze-
versluierde wetsontduiking en de nor
male tarieven en belastingen te han
teren, leidden ertoe dat het voortbe
staan van de tax-free winkels in twij
tel werd getrokken.
Toen de Commissie een paar maanden
geleden te kennen gaf dat ze gerech
telijke stappen ging ondernemen tegen
een aantal Lid-Staten die niet de hand
hielden aan de voorschriften met
betrekkeing tot de boterboten en tarie
ven, nam de bezorgdheid toe. Com
missaris Christopher Tugendhat, die
belast is met belastingen en finan
ciën, heeft herhaaldelijk ontkend
dat deze maatregelen een bedreiging
betekenen voor de tax-free winkels.
Hij legde er de nadruk op dat de Com
missie verwacht dat de meeste Lid-
Staten van plan zijn de beslissing voor
hét eind van het jaar op te volgen.
Dat zou het aanspannen van een pro
cedure bij het Europese Hof van Jus
titie overbodig maken.
HIJ gaf de verzekering dat de Com
missie zich rekenschap geeft van de
omvang van de inkomsten, akkomstig
qtt de verkoop van belastingvrije ar
tikelen, voor luchthavens en andere
autoriteiten, van de werkgelegen
heid die het schept voor de 3000 werk
nemers in deze winkels en de omzet
van verschillende fabrikanten van ver-
brulksartikelen als gevolg van dit
soort verkoop. Boterboten vormen
slechts een klein onderdeel van de
belastingsvrije handel.
Het resultaat is dat de Europese reizi
ger ook in de toekomst zal kunnen pro-
Sieren van belastingvrije aankopen.
Glasscherven, daar gaat het om. Nog
lang niet alle mensen zijn zich bewust
van de grote voordelen die het heelt, de
glazen potten, flessen en potjes niet in
de afvalbak te kieperen, maar naar de
speciaal daarvoor geplaatste glasbak
te brengen. Inderdaad, het kost een
beetje moeite, er staat er niet altijd een
pal naast de deur. Gelukkig maar,
want te veel van die bakken is ook geen
gezicht. Heel veel huisvrouwen en huis
mannen ook, denken „wat een last,
weg is weg". Inderdaad voorlopig,
want waar komt het afval-glas te
recht? Op de vuilnisbelten, die door
meer glas, dat erg veel ruimte inneemt
en niet zomaar verdwijnt, veel en veel
groter worden. Dit betekent meer
stortplaatsen en grotere aantasting
van onze toch al schaarse natuurge
bieden.
Voor ons land is in de fabrieken voor
glasfabricage de vraag naar afvalgias
groot. De scherven worden gebruikt
voor het maken van nieuwe potten en
flessen. Een geregelde aanvoer is be
langrijk. Sinds de afschaffing van het
statiegeld op de meeste verpakkingen
en sinds men steeds meer overging op
het gebruik van een eenmalige verpak
king, groeide de hoeveelheid glas in het
huishoudafval sterk. En menigeen zal
met spijt potten en flessen in de afval
bak gooien. Zonde van het geld. En zou
men kunnen denken: Glas is toch niet
milieu-onvriendelijk, het vervuilt niet,
het bevat geen gevaarlijke stoffen.
Maar het is niet makkelijk weg te wer
ken. Glas wordt vervaardigd van zand,
soda en kalksteen en glasscherven.
Niet alle zand is geschikt voor glasfa
bricage. Soms moeten voor zandwin
ning weer natuurgebieden worden af
gegraven. Het vervoer kost energie en
ook soda moet gefabriceerd worden.
Hoewel voor frisdranken-, bier- en
melkflessen het statiegeld nog bestaat,
wegen de voordelen van grondstofbe
sparing niet op tegen de kosten die op
slaan, sorteren, schoonmaken en ver
voer met zich mee brengen. Dit zijn na
delen, die ook weer energie, water en
schoonmaakmiddelen kosten.
Geen wegwerpglas
Eenmalig glas hoeft geen wegwerpglas
te zijn. Het gebruik van glascon
tainers, die in steeds meer gemeenten
in steeds grotere getale verschijnen, is
een verantwoorde manier om het een
malige glas te verzamelen. De con
tainers zijn vaak geplaatst bij drukke
winkelcentra en andere druk bezochte
punten. Om de glasbak echter zo dicht
mogelijk bij het publiek te brengen,
gaat men er steeds meer toe over de
felgekleurde, rechthoekige of bol
vormige glasbakken in de wijken te
plaatsen. Dan kan men het glas al
kwijtraken onderweg naar de winkel.
'Want waar is waar, ook leeg in de bood
schappentas is het niet licht en neemt
het hinderlijk veel plaats in. De con
tainers worden regelmatig geleegd
door een grote glasfirma. In veel ge
vallen wordt de container op de laad-
bank van een grote vrachtauto gehesen,
er goed boven gehouden en zo leegge
stort. Later wordt het glas verder ver
brijzeld en zo komen de "ovenklare"
scherven bij de glasfabrieken.
Proeven hebben aangetoond dat men
voor het maken van nieuw glas 80%
i.p.v. 20% scherven kan gebruiken,
zonder dat verlies van kwaliteit op
treedt. Dit betekent dus een grote be
sparing van grondstoffen. In Amerika
is jaren geleden al een methode
ontwikkeld om een nieuw soort asfalt
te maken, dat voor een groot deel uit
fijngemalen glaskorrels bestaat. Deze
vervangen het kalksteen, dat normaal
in asfalt wordt gebruikt. Het
"Glasfalt" heeft geen nadelige invloed
op de autobanden.
Zo ziet men maar, wat mogelijk is als
er genoeg glas wordt ingeleverd. En
het is een fijn idee te weten, dat de lege
potjes van jam, mayonaise, pindakaas
enz. een nieuwe bestemming krijgen
en dat na de inworp in de container de
potjes weer gloednieuw op tafel ko
men.
Indrukwekkende kwaliteitsopdruk.
Tot op de dag van vandaag wordt in de Allgau de kaas na een strenge keuring
met een stempel als hierboven tot een kwaliteitsprodukt bestempeld.
Deze ceremonie is voor een ieder te zien in het kaasmuseum Wangen in Baden-
Württemberg. Anton Matthias Schnetz, oprichter van het museum hanteert
hier het in velerlei opzicht gewichtige stempel.
De consumptieve bestedingen aan vlees en vleeswaren bedroegen in 1980
bijna 8 miljard gulden. Dit is ruim 550 gulden per hoofd, of wel een tientje in de
week. Ongeveer tweederde daarvan wordt uitgegeven voor vers vlees. Vooral
varkensvlees mag zich in een grote en toenemende belangstelling ver
heugen. De verkoop van rundvlees vertoont de laatste jaren een dalende ten
dens. Verwacht wordt dat deze verschuiving in het consumptiepatroon naar
goedkopere vleessoorten zich zal voortzetten.
Dit schrijft het E.I.M. (Economisch
instituut voor het Midden- en Klein
bedrijf) in de onlangs verschenen
branche-oriëntatie „Het Slagersbe-
drijf". Door de opkomst van de super
markt is een flink deel van de vlees
verkoop naar het levensmiddelenka
naal gegaan. Het marktaandeel van de
algemene levensmiddelenhandel
(supermarkten, zelfbedieningswin
kels, discountbedrijven etc.) is öpge-
lopen tot ruim boven de veertig pro
cent. De verkoop van vlees en vlees
waren gaat voor iets meer dan de
helft via het levensmiddelenkanaal.
Het totale aantal slagerijvestigingen
(inclusief de circa 1.700 slagerijen
van de supermarkten) is gedaald
van 9.751 in 1960 tot 8.578 in 1981. Deze
relatief beperkte daling steekt zeer
gunstig af bij de afkalving van het
aantal winkels in andere branches
van de voedings- en genotmiddelen
detailhandel. Tot 1980 maakte de
slagersbranche als geheel (zelfstan
dige slagers plus supermarktslage
rijen) een gunstige ontwikkeling door.
Als gevolg van de toenemende wel
vaart steeg de comsumptie van vlees,
terwijl ook de brutowinstmarge kon
toenemen. De laatste paar jaar is de
consument echter kritischer gewor
den, zowel ten aanzien van het product
vlees als*zodanig (mede onder invloed
van consumentenorganisaties) als
ten aanzien van zijn portemonnee.
Het aantal „gehakteters" zal groter
worden, terwijl dat gehakt ook van
een onberispelijke kwaliteit moet zijn
en gesierd met een aantrekkelijk
prijskaartje. Er zullen dan ook hoge
eisen aan het vakmanschap en het
bedrijfseconomisch inzicht van de
slager worden gesteld. Kansen liggen
er in het inspelen op veranderende
eetgewoonten (meer vrije tijd, één-
en tweepersoonshuishoudens, kokke
rellende mannen etc.) en het sterker
naar voren brengen van eigenge
maakte worst en vleeswaren. Samen
werking met collega's kan daarbij
soms verrassende mogelijkheden
bieden. De jaren tachtig zullen moei
lijk worden voor de slagersbranche
en er zullen ongetwijfeld zwakke broe
ders afvallen. De vakbekwame en
alerte slager zal echter een behoor
lijke boterham kunnen blijven ver
dienen, niet in de laatste plaats dank
zij de vakopleiding, die in Nederland
op een hoog niveau staat. De consu
ment zal derhalve van een in veler
lei opzicht verantwoord stukje vlees
kunnen blijven genieten.
Veel mensen maken tegenwoordig iets moois en gezelligs van hun keuken. Ze
doen links en rechts ideetjes op om die toe te passen in eigen huis. Zo zien we te
genwoordig steeds meer keukens en attributen als apparaten en voorraadbussen
in de modekleur beige. Voor het eerst is er nu keukenpapier dat daar perfect bij
past: decoratieve keukenrollen van Page, volgens de laatste mode in beige, be
drukt in bruin.
De smaak van de
modebewuste consument
Als eerste haakt Page in op de smaak
van de modebewuste consument met
een keukenrol uit tweelaags tissue re
liëfpapier in een eigentijdse kleurstel
ling: beige met een bruine bedrukking.
Ook het moderne motief sluit aan bij de
mode in de keukenop elk blaadje van
de rol zien we bekende kruiden afge
beeld.
Page is niet zomaar tot de beslissing
gekomen kruiden af te beelden: er is
uitgebreid onderzoek aan vooraf ge
gaan. Van alle geteste decoraties -
kruiden, klavers, ruiten, appels, eikels,
blokken en abstracte ontwerpen op zes
verschillende papierkleuren - vielen de
kruiden, gedrukt in bruin op beige, het
meest in de smaak. Dat papier ligt nu
in de winkels om de moderne Neder
landse keuken te sieren
Wij Nederlanders grijpen steeds vaker
naar de keukenrol omdat die zo makke
lijk is en bovendien hygiënisch. In de
meeste keukens heeft de rol een vaste
plaats veroverd. Daarnaast wordt hij
vaak gebruikt als servet, zaxdoek of
om de handen af te vegen na een kar
weitje aan brommer of auto.
Voor een rol in de garage maakt de
kleur misschien niet veel uit, maar in
de keuken is die des te belangrijker.
Vrouwen die gevoelig zijn voor mode
trends hebben nogal eens commentaar
op sommige keukenrollen. Ze vinden
de kleur te saai of de bedrukking te
bont. Ze zouden liever papier kiezen,
dat beter past bij hun keukeninrich
ting.
Een zwaluw maakt nog geen zomer.
Ondanks de betere boereninkomens in
1981 is de land- en tuinbouw nog ver
verwijderd van het paradijs. De wer
kelijke situatie op het platteland iaat
zich niet vatten in een simpel inko
mensplaatje. Waarom geen agrarische
feestvreugde, maar wel boeren be
dachtzaamheid? Het antwoord komt
van de boer zelf: Prijs de dag niet
voor het avond is.
Het Landbouw Economisch Instituut
presenteert elk jaar een overzicht van
het reilen en zeilen in de land- en tuin
bouw. De rekenmeesters produceren
indrukwekkende cijferlijsten die de
agrarische bedoening in beeld moeten
brengen. Een niet-ingewijde lezer
wordt tureluurs want behalve de ta
bellen vliegen ook de vaktermen ar-
beidsopbrengst, ondernemers- en ge
zinsinkomen, im- en export, en andere
om de oren. Jantje Buitenstaander
knoopt er de volgende reactie aan
vast: ,,Het zal wel zo zijn. Als ik de
krant lees constateer ik dat de boeren
verleden jaar uitstekende resultaten
hebben bereikt. De boeren doen het
dus beter dan al die burgers die door
Van der Stee tot inleveren worden ge
dwongen".
In feite ligt in de reactie van Jan
Buitenstaander een brok boerentra-
giek opgesloten. Boer en Tuinder zou
den graag willen feesten maar er is
geen enkele aanleiding: sterker nog:
ze hebben niets om te feesten.
Agrarische prestaties
niet beloond
De land- en tuinbouw heeft in 1981
de totale produktiewaarde met 16%
opgevoerd tot 25 miljard gulden. Toch
bleef deze waarde nog met 2 miljard
gulden achter bij de totale kosten. De
ze naakte balans geeft dus al aan
dat er in de land- en tuinbouw wei
nig of niets is verdiend. Ook in het
handelsverkeer met het buitenland
blazen de boer en tuinder een goede
partij.
De agrarische sector voert meer uit
dan in. Dat netto verschil is zelfs met
4 miljard gulden gegroeid. In vakter
men heet het dat het netto-export-re
sultaat verleden jaar 14,7 miljard gul
den was. Daarmee is de bijdrage van
de land- en tuinbouw aan onze econo
mie ongeveer even groot als de aard
gasbel waarover we jarenlang de na
tionale loftrompet hebben gestoken.
Nederland telt nog 141.000 land- en
tuinbouwbedrijven, waarvan er 26.000
als part-time of nevenbedrijf worden
geëxploiteerd. Het aantal bedrijven
neemt jaarlijks met 2,3% af. Op. dit
ogenblik verkeren heel wat boeren
in tweestrijd: door de slechte resul
taten zijn ze gedwongen de pijp aan
Maarten te geven en door de beroer
de werkgelegenheid buiten de land
bouw zijn ze gedwongen op de boerde
rij te blijven. Slechte resultaten: hoe
is dat nu te rijmen met de gunstige
op te stellen die door landbouwvoor-
lichters aan de tuinders kunnen wor
den doorgegeven. Juiste raskeuze,
matige bemesting en telen in het goede
seizoen zijn maatregelen die zullen
helpen het nitraatgehalte binnen de
perken te houden. De bemesting is
van groot belang. Bij toepassing van
kunstmest, (irijfmest en gier komt er
direkt veel nitraat in de bodem, meer
(jan de planten kunnen gebruiken. De
overmaat wordt door het gewas op
geslagen. Uit stalmest en kompost
komt het nitraat langzaam vrij. De
planten zullen dan minder nitraat be
vatten. Naast de vorm van bemesting
spelen ook temperatuur en licht een
rol. Deze faktoren beïnvloeden omzet
ting van het nitraat in de plant.
In een koude, donkere omgeving
hoopt het nitraat zich op. Bij warme
en lichte omstandigheden kan het ni
traat worden gebruikt voor bijvoor
beeld de opbouw van eiwitten. Het
Produktschap Groete en Fruit brengt
verder als bezwaar naar voren, dat
de konkurrentiepositie van de Neder
landse tuinbouw zou worden aangetast
als de voorstellen van de
staatssecretaris praktijk zouden wor
den. Hier valt tegenin te brengen,
dat door reklame te maken voor de
nitraatarme groentes uit Nederland de
•positie van de Nederlandse tuinbouw
juist kan worden versterkt.
Over nitraat in groentes is het één en ander te"doen geweest. Tegenstrijdige
berichten hebben nogal wat verwarring gezaaid. Bij dit alles moeten wij ons
realiseren dat nitraat een normale verbinding is, die van nature in veel groen
tes voorkomt. Voor de ontwikkeling van deze groentes is de opname van nitraat
nodig, onder andere voor de opbouw van eiwitten. In de groenteteelt wordt
daarom nitraat door bemesting aan de planten toegediend. Bladgroentes als
spinazie, sla en andijvie bevatten vaak veel nitraat. Op zich is nitraat helemaal
geen gevaarlijke stof. Maar het nitraat kan gemakkelijk worden omgezet
in nitriet.
Dat kan al gebeuren voordat de groen
te wordt gegeten, door de manier van
bewaren, bewerken en bereiden. Maar
ook in de mond en de maag kan deze
omzetting plaatsvinden. In de maag
kan nitriet reageren met andere stik
stofverbindingen, waardoor zoge
naamde N-nitrosoverbindingen ont
staan. Bij proefdieren veroorzaken
deze verbindingen kankergezwellen.
Bij de mens is tot nu toe geen verband
gevonden tussen nitraatgehalten van
groentes en het vóórkomen van kanker.
Als het nitriet onveranderd de maag
is gepasseerd kan het in het bloed
worden opgenomen. In dat geval hecht
het zich aan de zuurstofdrager hemo
globine, waardoor het zuurstoftrans-
port wordt belemmerd. In bepaalde
gevallen hebben baby's hiervan te
lijden gekregen.
Normen voor nitraatgehalten
De Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) heeft normen opgesteld voor
de opname van nitraat en nitriet.
Deze organisatie vindt dat je per dag
maximaal 220 mg nitraat en 8 mg
nitriet binnen mag krijgen. De Neder
landse konsument zou volgens gege
vens van het Ministerie van Volks
gezondheid en Milieuhygiëne en van
een onderzoek van CIVO-TNO ruim
onder deze normen blijven. Bekend is
dat bladgroentes als andijvie, sla en
spinazie verantwoordelijk zijn voor
60 tot 80 procent van het nitraat
dat een mens binnenkrijgt. Op dit mo
ment bestaat voor het maximale ni
traatgehalte van groentes nog geen
officiële norm in Nederland. "Offi
cieus" vindt de overheid voor bij
voorbeeld spinazie van een gehalte
van 1800 mg nitraat per kg aanvaard
baar. Aan de tuinders worden adviezen
gegeven hoeveel kunstmest ze mogen
gebruiken om het nitraatgehalte bene
den de streefwaarde van 1500 mg
per kg te houden. Deze normen zijn
gebaseerd op het uitgangspunt dat
bij bereiding van spinazie 60 tot 80
procent van het nitraat verloren zou
gaan. Onderzoekers uit Wageningen
(Landbouwhogeschool, vakgroep Huis
houdkunde) hebben berekend dat dit
verlies gemiddeld minder dan de helft
bedraagt. Een maaltijd van spinazie
met aardappelen (ook een belangrijke
bron van nitraat) leverde gemiddeld
ongeveer 600 mg nitraat op; hieruit
kan 25 mg nitriet worden gevormd.
De normen van de WHO worden hier
dus ruim overschreden. Medici uit Nij
megen echter zeggen dat het wel mee
valt. Zij behandelen patiënten met
nierstenen met maximaal 9000 mg ni
traat per dag. Dat is 40 keer zo veel
als de norm van de WHO. Toch onder
vonden de patiënten geen schadelijke
gevolgen van de behandeling. We moe
ten echter wel in de gaten houden dat
het Nijmeegse onderzoek wel een
heel bijzondere situatie beschrijft.
De normen moeten omlaag
De Staatssecretaris voor Volksgezond
heid en Milieuhygiëne wil grenzen stel
len aan het nitraatgehalte van groen
tes. Vanaf midden 1982 zouden sla van
de volle grond, andijvie en spinazie
niet meer dan 4000 mg per kg versge
wicht mogen bevatten. Voor kassla
zou deze norm vanaf midden 1983
op 5000 mg moeten liggen. In de toe
komst moet volgens de voorstellen van
de Staatssecretaris de norm voor
alle groentes tot 2500 mg per kg
worden teruggebracht. Het Produkt
schap Groente en Fruit ziet niets in deze
voorstellen. Volgens deze organisatie
zouden de tuinders niet weten wat
zij zouden moeten doen om beneden
de norm te blijven. Tegen dit bezwaar
kunnen we inbrengen, dat door land
bouwkundig onderzoek adviezen zijn
berichten van het Landbouw Econo
misch Instituut?
Inkomensachterstand
De inkomenssituatie in de landbouw
is het afgelopen jaar inderdaad verbe
terd. Maar als de boer „volgens het
boekje" (d.w.z. volgens de elders te
hanteren beloningspraktijken) be
taald zou worden, komt hij nog altijd
22% te kort.
In vaktermen heet het dat de belo
ningsaanspraken van arbeid, grond en
kapitaal voor 78% worden gehono
reerd. Voor Jan Buitenstaander moet
het echte verhaal enigszins worden
herschreven. De doorsnee Nederlan
der heeft tot nu toe een reële inko
mensachteruitgang kunnen voorko
men. Daarvoor geldt nog steeds een
prijscompensatie. In die uitgangs
situatie wordt de Nederlander een in-
leververhaal aangepraat. In de agrari
sche wereld klinkt het anders: sinds
1974 hebben de boer en tuinder jaar
lijks een stukje van zijn reëel inkomen
moeten prijsgeven. Zij hadden een in
komensachterstand die enkele ja
ren geleden zelfs tot de helft van het
vergelijkbaar niet-agrarisch inkomen
was gekomen. Gelukkig hebben de boe
ren een gunstig jaar achter de rug;
maar dit heeft nog steeds niet
geleid tot een algehele overbrugging
van de bedoelde inkomensachterstand.
Het simpele inkomensplaatje van de
land- en tuinbouw doet zelfs helemaal
onrecht aan de glastuinders. Vele
duizenden tuinders moeten het stel
len met een schamel inkomen en
kunnen de touwtjes niet meer aan el-/
kaar knopen.
Een doorsnee glasbloementeler moest
het in 1981 stellen met een arbeids-
beloning van 6.200,-. Wie dan de door
snee C.A.O.-loner bestudeert moet
constateren dat het in de glastuinbouw
kommer en kwel is. Een genuanceer
de benadering van de agrarische wer
kelijkheid leert dat de feestvreugde
over 1981 wordt getemperd en begrij
pelijkerwijze omslaat in een afwach
tende onzekerheid: „Want de dag
wordt niet geprezen voor het avond
Bloemen zijn ideale
motieven voor het ma
ken van foto's en dia's.
Ze zijn mooi, kleurig en
erg geduldig.
63 54 MSB 6 5
Horizontaal: 1. onderwijzer: 7. oneer; 13. uitroep; 14. oosterse titel; 15.
collektieve arbeidsovereenkomst (afk.16. deel van de dag; 17. de onbekende
(afk.); 18. meisjesnaam; 19. Europeaan; 20. slede; 22. aanw, voornaamwoord;
24. voormalige eiland in Nederland; 26. verharde huid; 29. werpstrik; 31,
dichtbij; 33. enig; 35. pl. in België; 36. bevel; 37. zangnoot; 38. vogeleigenschap;
40. hoofddeksel; 41. vervoerbedrijf (afk.); 42. plaats in Iran; 43. of dergelijke
(afk.); 45. danskoor; 46. gegraven gat; 48. administratie-troepen (afk.); 50.
dier; 52. niet raak; 54. planeet; 56. reus; 57. voorschrift; 59. draai, omwenteling;
60. aanw. voornaamwoord; 61. jongensnaam; 63. de oudere (afk.); 65. bijb.
naam; 66. ijzerhoudende aarde; 67. zangnoot; 68. kraan; 70. fr. lidwoord; 72. pl.
in Gelderland; 73. insekt; 74. begeleiding; 75. groente.
Verticaal: 1. beroep; 2. lidwoord; 3. vogelprodukt; 4. deel v.h. gebit; 5. effen; 6.
rondhout; 7. scandium (afk.); 8. pl. in Egypte; 9. meetkundeterm10. bijwoord;
11. spoedig; 12. vroeger; 21. oosterse jongensnaam; 23. stapel; 24. deel v.
Amerika (afk.); 25. laboratorium (afk.); 27. een zekere; 28. sekonde; 30.
weldra; 31. visgerei; 32. waardebriefje; 34. keukengerei; 36. pl. in Italië; 39.
lopend touw; 40. voedsel; 43. mil. rang; 44. spaanse titel; 45. elasticiteit; 47.
geheel de uwe (fr. afk.); 48. groet; 49. grondig; 51. ijle stof; 52. voorzetsel; 53.
droog (van wijnen); 55. zeehond; 57. vrolijk en bekoorlijk; 58. noodgebouw,
keet; 60. deel v.e. huis; 62. smalle strook; 64. soort; 67. deel v.h. lichaam; 69.
permanente commissie (afk.); 71. water in Friesland; 72. en anderen (afk.); 73.
titel (afk.).
mui -gi
ZL '12, 'vd '69 :Sru A9 :sbj -*9 :daaj Z9 :.map 09 :spooi '89 UireiJ A9 Iqoj 99
laas gg Ijaux 69 'snS 'T9 laSap-iaj et- '8Ê W 'Af- '9* :uop ff ïajsjaAO
aSaadse gj, tojjoosa
■fl '.3mu '8A :apg ZL 0L :dt?l '89 'z* '2,9 iJao -99 ïeaq -gg Ijs 99 '.joo
19 UlP '09 '63 :i9Saa '2,9 !>l«ua '93 'apjen >9 :siui ZQ !ia3oA 03 "Sï- !ind
9fr Jtaj Qf :po 8* !uejaqaj, Zf ^SN '1* '-lad '0* '3d\ '88 :aa 'AS IpoqaS *98 :eds
ge '.jjaiun eg :fjqeu ig :ossei -02 :naa qz lawi ES U«p 'SS 'JB OS ^I '61 :bui
81 '.uu AI '.ajn '91 'OVO 'SI 'EI Ijao'gx Japueqos a iJajsaaui x HstquozijoH
I
I
lazznaaaooAvsiiiJTH onissouo
