De waarschuwende pen van Simon Wiesenthal
Zaalruimte bij 'De Soester Duinen'
aanwinst voor Soest en wijde omgeving
Klaas Hofstra speelt
Han van Meegeren in
'Ik was Vermeer'
R Stalenhoef b»
Het ontroerende relaas
van Max en Helen
Nieuwe accommodatie voorziet in grote behoefte
Auto-plaatwerk/Spuitbedrijf
1e Heeserlaantje 2 Soest
Telefoon 02155-18600
Inbraakpoging bij
juwelier
Inbraak in bedrijfspand
College wenst terughoudende opstelling
van Raad inzake vertrouwelijke stukken
Inbraak in caravan
centrum
Raadslid Visser treft geen blaam
11
Soester Courant van woensdag 13 april 1983
11
Het interieur van 'De Soester Duinen' heeft een grondige verandering ondergaan. Hier een blik in de 'Tuinzaal'.
naast is er vanouds het gerenommeer
de specialiteiten-restaurant, waar
chef-kok Sjaak Smedts de scepter
zwaait, en dat veel Soesters en mensen
uit de wijde omtrek zeer hebben leren
waarderen. Bekend zijn ook de "doe--
het-zelf "-voorzieningen voor barbecue
maaltijden, waarvoor een aparte
aantrekkelijke ruimte is ingericht.
Ook op het gebied van koude buffet
ten heeft *'De Soester Duinen" een
uitstekende naam verworven.
Zonder overdrijving mag dan ook ge
steld worden dat het restaurant een
Voorjaar in Wenen. Het bekende pret
park - het Prater - ligt er bouwvallig en
verlaten bij. Een vliegende storm giert
door het reuzenrad. De cabines zwaai
en heen en weer. Op zo'n zeventig
meter hoogte kijkt een verdwaalde
Japanse tourist zijn ogen uit. Vandaag
is de "blauwe" Donau loodgrijs.
We zijn op weg naar het adres van
Simon Wiesenthal, de wereldberoemde
nazi-jager die sinds 1945 meer dan 1100
oorlogsmisdadigers voor het gerecht
wist te slepen. Hij schreef daar talloze
boeken over. Zijn roman ,,Max en
Helen" verscheen deze maand bij El
sevier (ƒ17,90).
Een ruime steeg in de binnenstad: de
Salztorgasse. Voor de deur van een
grauw flatgebouw houdt een zwaarbe
wapende politieagent dag en nacht de
wacht.
Aanslag
Dat is niet voor niets. Meer dan eens
hebben neo-fascisten een bomaanslag
op Wiesenthal en de zijnen gepleegd. In
juli 1982 ontplofte een zware bom voor
de deur van zijn Weense woonhuis. Ge
lukkig vielen er geen slachtoffers.
In de schaduw van de eeuwenoude St.
Stephansdom fluistert de agent met de
regelmaat van de klok iets in zijn
walkie-talkie. Speurend kijkt hij de
straat op en neer.
Naambordjes
De ingang van Salztorgasse nr. 6 wijkt
op geen enkele manier af van onper
soonlijke flatgebouwen, die je over de
hele wereld in grote steden aantreft.
Tientallen vergeelde naambordjes met
even zoveel belknoppen. Nergens zien
we de naam van Wiesenthal staan.
Wel het onduidelijk getypte "Doku-
mentations Zenter". We bellen aan en
de intercom kraakt. Nadat we ons
bekend hebben gemaakt zwaait de
stalen deur open. Naar de tweede
'etage. In het trappenhuis staat alweer
een zwijgende agent. In de deur van
het appartement gluurt het glazen oog
van een televisiecamera naar ons.
Opnieuw moeten we bellen. Een blonde-
dame laat ons binnen. Van achter een
deur weerklinkt het bekende stemge
luid van Wiesenthal. Hij telefoneert.
Wanhopige blik
In de gang probeert een Amerikaanse
jongeman de secretaresse ervan te
overtuigen dat zijn onaangekondigde
bezoek van levensbelang is. Wiesen-
thal's assistente doet nogal afwerend
en wijst op ons: bezoek uit Nederland.
De wanhopige blik in de ogen van de
jongen en zijn verzekering dat het
maar een paar minuten zal duren,
laten ons niet onberoerd in deze omge
ving. We schenken hem de tijd en snel
gaat hij het kantoor van Wiesenthal in.
Dat geeft ons even de gelegenheid om
de vele plaquettes aan de muur te
bekijken. Dozijnen eerbetuigingen,
voornamelijk uit Amerika en Israël,
aan het adres van Wiesenthal.
Overleven
Een tijd later zitten we tegenover hem
de auteur van de nieuwe roman "Max
en Helen".
"Thema van het boek is de mogelijk
heid van te kunnen overleven. Tegen
elke prijs", zegt Wiesenthal. "Het
verhaal van Max en Helen werd mij
door de hoofdpersonen zelf verteld. Ik
kon mij vooral in de situatie van Max
inleven omdat hij uit mijn geboorte
streek afkomstig is. Ik weet hoe hij
denkt en voelt".
In Max en Helen speelt het spannings
veld tussen verstand en gevoel een
dominerende rol. Na de oorlog treffen
Max en Helen elkaar weer. Helen heeft
een kind. In ruil voor haar leven heeft
zij haar lichaam aan een Duitse kamp
bewaker gegeven. Een bericht dat Max
niet kan verwerken.
Concentratiekamp
Wiesenthal (thans 74 jaar oud) is in het
boek een Duitser op het spoor geko
men, die in de oorlog de leiding had van
een klein Pools concentratiekamp.
"Wanneer mijn twee rechercheurs een
vermoeden hebben komt de organisa
tie op gang", zegt Wiesenthal. "Dat
gaat heel omzichtig en indirect. Im
mers, als we zonder voldoende bewijs
iemand beschuldigen kan dat immense
gevolgen hebben. Vandaar dat wij alle
omstandigheden en iedereen in de
periferie van de verdachte moeten
controleren. Pas daarna kunnen we
bepaalde stappen ondernemen. Tij
dens ons werk is het gevaar levens
groot dat een verdacht persoon lucht
krijgt van onze activiteiten en de wijk
neemt. Daar valt weinig aan te doen.
Via bewijzen, documenten en getuigen
verklaring proberen we de legpuzzel
kompleet te maken, maar dat kost
doorgaans veel tijd. Pas als we voor
honderd procent overtuigd van onze
zaak zijn, stappen we naar de rech
ter".
Getuige
Tijdens de onderzoekingen van het Do-
kumentatiecentrum naar de levens
wandel van de commandant dient zich
een getuige aan. Een Joodse dokter -
Max - heeft in het betreffende kamp
gevangen gezeten. Max vertelt een
aangrijpend verhaal aan Wiesenthal.
Een relaas dat de naxi-jager al zo dik
wijls heeft moeten horen en dat hem
telkens weer beroerd.
Ook in dit kamp waren ontberingen en
wreedheden aan de orde van de dag.
De onderdrukkende activiteiten van de
Duitsers leidden tot gebroken mensen
en talloze doden.
Uiteindelijk weet Max uit het kamp te
ontsnappen. Zij verloofde - Helen -
moet hij bij zijn vlucht achter het
prikkeldraad laten.
Schok
Pas twaalf jaar na de oorlog ontdekt
Max dat Helen nog in leven is. Na veel
omzwervingen weet hij haar op te
sporen. Het weerzien gaat echter ge
paard met een enorme schok: Helen
heeft een kind. Het is de zoon van de
Duitse kampcommandant. Dat is de
prijs die Helen voor haar overleving
moest betalen.
Wiesenthal: "Max en Helen verkeer
den in grote nood. In de eerste plaats
kon Max de schok niet verwerken.
Maar samen wilden zij niet dat ik deze
kampbeul aanklaagde. Dan zouden zij
immers moeten getuigen met als ge
volg dat alle oude wonden zouden
worden opengereten. Persoonlijk ben
ik daaraan gewend. Nog elke dag
worden er in dit kantoor wonden open
gereten. De oorlog is heus nog niet zo
lang voorbij. Tot aan mijn dood zal ik
dan ook blijven werken aan de opspo
ring van oorlogsmisdadigers".
Vertrouwen
Wiesenthal heeft trouwens niemand
die zijn arbeid na zijn dood zal over
nemen. "Alles wat ik doe is gebaseerd
op vertrouwen", zegt Wiesenthal.
"Met één simpel telefoontje naar een
hoog geplaatste persoon bereik ik vaak
meer dan een ander met een maanden
lange briefwisseling. Zo'n groot ver
trouwen is natuurlijk persoongebon
den. Dat kun je niet aan iemand anders
overdragen."
Ondanks zijn gevorderde leeftijd gaat
hij door. Niet alleen tegen oorlogs-
misdadigers. Ook de signalering en
bestrijding van neo-fascisme zijn voor
hem van levensbelang.
Regelmatig reist hij door Europa en
naar Amerika. Op het ogenblik ver
blijft hij in Israël bij zijn kinderen en
zijn kleinkinderen.
"Zowel Israël als mijn kinderen wer
ken als een accu voor mij", zegt
Wiesenthal. "Het zijn vooral de kinde
ren, de nieuwe generatie, voor wie ik
dit werk doe. Waar mogelijk gebruik ik
mijn pen als waarschuwing. De doden
mogen niet voor niets gestorven zijn".
Onbekenden hebben vorige week ge
tracht hun slag te slaan bij een juwe
lierszaak aan de Soesterbergsestraat.
Zij probeerden met straatstenen de
etalageruit te vernielen, maar deze
bestond uit gepantserd glas. Het ge
volg ervan was wel dat de alarmin
stallatie in werking trad en een zwaai
licht ging branden. Gewekte buurtbe
woners Waarschuwde direct de politie.
Deze kon de daders echter niet meer
achterhalen.
Bij een inbraak in een bedrijfspanc
aan de Willem Stuutlaan in Soester
berg werd in het weekeinde een geld
kistje met een bedrag van 3500 buit
gemaakt, alsmede drie ingevulde giro
betaalkaarten. De daders kwamen bin
nen door het intrappen van een deur in
een houten wand aan de achterzijde
van het pand. Binnendoor drongen de
daders ook het naburige pand binnen.
Daar doorzochten zij het kantoor. Bij
het eerste onderzoek werd niets ver
mist.
Met de Ingebruikneming van de nieuwe
zaal accommodatie heeft restaurant
"De Soester Duinen" aan de Soester
bergsestraat niet alleen de beschikking
gekregen over zaalruimte die het aan
zien meer dan waard is, maar die ook
voorziet in een grote behoefte.
Sinds Fred en Mieke Klinkhamer, de
jonge en ondernemende eigenaars van
het restaurant, een paar maanden ge
leden besloten hun plannen voor de za
len door te zetten is er heel wat werk
verricht. De oude "Jachtzaal" en het
café hebben plaats gemaakt voor een
unieke ruimte, die bij wijze van spre
ken in één handomdraai kan worden
herschapen in vier verschillende zalen.
Dat gebeurt door een modern systeem
van geluidsisolerende, verrijdbare
vouwwanden, die de grote zaal (met
een maximum-capaciteit van 220 per
sonen!) op elk moment kunnen verde
len in twee, drie of vier kleinere zalen.
Eén van de opmerkelijke details is
daarbij dat in elk van die vier zalen
licht en geluid apart geregeld kunnen
worden, maar dat desgewenst ook het
geheel te "koppelen" is.
Er is bovendien een flinke dansvloer en
de zalen beschikken over eigen, ver
rijdbare counters en complete buffet
ten, met een uit Amerika afkomstig
uniek koelsysteem. De nieuwe ruim
ten, waarover een totaal vernieuwd
"gewelfd' plafond is aangebracht, dra
gen de namen van resp.- "Jachtzaal,"
"Parkzaal" en "Tuinzaal," eventueel
onder te verdelen in "groot" en
"klein."
Met de realisering van de nieuwe zaal
accommodatie spelen Fred en Mieke
Klinkhamer uitstekend in op de grote
behoefte aan geschikte zaalruimte die
zich in Soest en wijde omgeving doet
gevoelen. "We hebben onze plannen in
de vier jaar dat we hier nu zitten aar
dig verwezenlijkt," merken zij op.
"Toch zijn we nog niet echt klaar. We
blijven waarschijnlijk doorgaan - ten
slotte zijn we nog veel te jong om stil te
blijven zitten."
Met de nieuwe zaalruimte kunnen zij in
elk geval heel goed uit de voeten. "Tot
dusver waren de mogelijkheden nogal
beperkt. Grote bijeenkomsten, bruilof
ten, partijen, vergaderingen, die kon
den we hier eigenlijk niet zo goed on
derdak bieden. Dat is nu voorbij."
Intussen hebben al diverse gezelschap
pen de weg naar de nieuwe zalen ge
vonden. De ruimte is ook uitstekend ge
schikt voor het houden van bijvoor
beeld modeshows en sales-meetings.
en voor vergaderingen van groepen va
riërend van 15 tot 220 personen. Ook al
door de unieke ligging van "De Soester
Duinen" (centraal in ons land, omge
ven door bossen en duinen, dichtbij de
nieuwe rijksweg A 28, bij een verkeers
knooppunt waar het Noord-Zuid en het
Oost-West-verkeer elkaar kruist) kan
het restaurant nu nog meer dan tevo
ren inspelen op de grote behoefte op de
"vergadermarkt." In een paar dagen
tijd heeft de familie Klinkhamer dat al
goed kunnen merken. Zo zijn al diverse
reservingen geboekt.
Met de nieuwe accommodatie kunnen
zij ook op adequate wijze het hoofd bie
den aan het zgn. "para-commercialis
me," waarvan de echte horeca nogal
wat te lijden heeft. Daarmee wordt be
doeld de trek van gezelschappen naar
allerlei kantines en verenigingslokaal
tjes, waar men goedkoper uit denkt te
zijn voor het organiseren van een bij
eenkomst, van bruiloften tot verga
deringen. "Als men denkt dat men
daarmee voordeliger uit is, dan heb ik
daar zo m'n twijfels over", aldus Fred
Klinkhamer. "De mensen halen zich
een heleboel soesah en kopzorg op de
hals. In een echt horecabedrijf betaal
je sowieso al geen zaalhuur, en boven
dien staat er een heel professionele ac
commodatie voor je klaar, tegen een
prijs die waarschijnlijk verrassend
weinig hoger ligt dan in een kantine.
Bovendien liggen die gebouwtjes vaak
op de meest onmogelijke plaatsen, zon
der parkeerruimte, eet. en zijn ze in de
woonwijken verstopt, waardoor ze
voor buitenstaanders nauwelijks te
vinden zijn. En het belangrijkste is dat
we natuurlijk op het gebied van de
voorzieningen - eten en drinken - veel
meer te bieden hebben."
Frede en Mieke Klinkhamer denken
voor de toekomst al weer een stukje
verder. Het restaurant beschikt nu
over eigentijdse, aan de modernste ei
sen aangepaste mogelijkheden. Daar-
De zaalruimte kan gemakkelijk en doeltreffend worden aangepast aan de behoefte van het gezelschap.
Wanneer een belangrijk vertrouwelijk
stuk door derden aan het College van
Burgemeester en Wethouders ter be
schikking wordt gesteld, onder de na
drukkelijke voorwaarde dat het niet
zal worden verspreid, of wanneer het
College om speciale redenen het niet
toelaatbaar of ongewenst acht. mogen
de raadsleden zo'n geheim stuk niet
fotokopiëren. Voortaan zal dit met een
aparte aantekening op de stukken wor
den duidelijk gemaakt.
Dit schrijft het College in een brief van
8 april aan alle raadsleden, naar aan
leiding van een discussie in de com
missie Ruimtelijke Ordening over het
fotokopiëren van vertrouwelijke stuk
ken.
Een ambtelijk onderzoek had uitgewe
zen dat Jan Visser van "Progressief
Soest" vertrouwelijke stukken had ge-
kopiëerd. In een besloten vergadering
van het seniorenconvent gaf Visser toe
dit al acht jaar te doen, als hij die stuk
ken voor zijn raadswerk nodig had. An
dere fractievoorzitters doen het zelfde.
In de brief aan de Raad stelt het College
dat van de Raad een terughoudende op
stelling mag worden verwacht inzake
het fotokopiëren van ter inzage liggen
de vertrouwelijke stukken. "Er kunnen
zich echter situaties voordoen, dat
raadsleden behoefte hebben aan een
eigen exemplaar van een bepaald stuk.
In de praktijk blijkt dit nog al eens het
geval. Er is dan niets op tegen indien
het desbetreffende stuk wordt gefoto-
kopiëerd ter completering van de eigen
documentatie. Vanzelfsprekend onder
de voorwaarde dat het vertrouwelijk
karakter wordt geëerbiedigd."
De brief, die ondertekend is door loco
burgemeester Menne, eindigt met de
verzekering: "Het optreden van de
heer Visser past binnen deze regels."
Inbrekers zijn vorige week het kan
toorpand van het Caravancentrum
Midden-Nederland aan de Amersfoort-
sestraat in Soesterberg binnenge
drongen. Zij kwamen het gebouw bin
nen door het verwijderen van een ruit
uit de deur aan de achterzijde. Bij eer
ste beschouwing kon niet worden vast
gesteld of zij iets van waarde hadden
weggenomen.
De Amsterdamse acteur Klaas Hofstra
(39) speelt zaterdagavond 16 april in
de theaterzaal van het Artishock-ge-
bouw de éénakter "Ik was Vermeer"
van Marle Louise Doudart de La Grée,
die intiem bevriend was met de Haagse
kunstenaar. In dit toneelstuk speelt
Hofstra de grootste vervalser die wij
ooit hebben gekend: Han van Meegeren
(1889-1947).
"Ik ben die man niet," zegt Hofstra.
"Ik wil ook niet op hem lijken, zoals
Henk van Ulsen hem speelde. Ik speel
alleen wat hij wilde en voelde. Ik maak
me ook niet ouder dan ik ben. Ik pro
beer me wel in hem in te leven, zonder
uiterlijke middelen. Ik loop niet tril
lend over het toneel, en rook en drink
niet zoals van Meegeren, maar ik volg
wel zijn gevoelens, zijn levenslijn."
Amerika
Hofstra speelde deze oer-Hollandse,
door hem in het Engels vertaalde
monoloog verscheidene keren in de
Verenigde Staten. Dit jaar vertrekt hij
weer naar New York, Chicago en Los
Angeles om het stuk daar opnieuw te
spelen. De Amerikanen vinden het ver
haal een fascinerend sprookje. Veertig
keer heeft de acteur de tekst nu in het
Engels gespeeld, ook in Amsterdam en
in Den Haag. Op verzoek speelt hij het
nu in Soest voor de vierde keer in 't Ne
derlands.
Als leraar Engels is deze taal hem ver
trouwder. Het Engels is ook compac
ter, vindt hij. In het Nederlands heeft
hij soms moeite met het juiste ritme.
Al jong stond Klaas Hofstra voor de
keus om leraar te worden of naar de to
neelschool te gaan. Hij werd leraar
Engels in Soest, aan de Koningin Em
ma huishoudschool, nu de Scholenge
meenschap "Eemland" voorlager be
roepsonderwijs. In 1978 vertrok hij
naar een scholengemeenschap voor
HAVO-VWO in Amsterdam. Daar re
gisseerde hij de Midzomernachts-
droom van Shakespeare, gespeeld door
leerlingen en docenten.
"Ik heb altijd gedacht, dat ik te verle
gen was om zelf op het toneel te staan.
Daarom volgde ik in 1981, na het gran
dioze succes van de Midzomernachts-
droom, een regiecursus in Amerika en
leerde zo het métier beheersen. Daar-
unieke plaats inneemt en met de nieu
we zaalruimte een aanwinst is voor
heel Soest en wijde omgeving.
na hielp Elise Hoomans mij het "Were
I Vermeer." Het toneel heeft me vrij
gemaakt. Of het publiek het mooi vindt
of niet: ik doe nu wat ik altijd had wil
len doen."
Klaas Hofstra is ook bezig de sprookjes
van Grimm voor kinderen op het toneel
te zetten. In mei vindt de première
plaats.
Han van Meegeren
De Haagse schilder Van Meegeren was
geen sympathieke man, al komt hij wel
zo over in de creatie van Hofstra. Van
Meegeren was een matig kunstenaar
en had maar één doel in zijn leven: er
moest ooit een schilderij van zijn hand
in een museum hangen. Zes jaar heeft
hij zich voorbereid, technisch, op de
vervalsingen van de 17e eeuwse schil
derkunst.
Van Vermeer waren 37 doeken bekend,
maar men vermoedde nog een aantal
bijbelse taferelen. Het was een schok
voor de kunstwereld en een kick voor
Van Meegeren toen in 1938 "de Em
maüsgangers" werd geëxposeerd in
Museum Boymans in Rotterdam. Er
volgden nog vijf "Vermeers" en twee
'Pieter de Hooghs.
Na de oorlog ontdekte men één van de
ze schilderijen in de nalatenschap van
Göring. Het spoor leidde naar Van
Meegeren, die wegens collaboratie met
de nazi's twee jaar gevangenisstraf
kreeg. Hij verweerde zich door te stel
len voor deze vervalsing 200 echte Ne
derlandse schilderijen ter waarde van
bijna twee miljoen gulden te hebben
teruggekregen: "Ik heb Nederland
juist een dienst bewezen." Volkomen
overstuur belandde hij na zijn veroor
deling in de Valeriuskliniek, waar hij
stierf.
Het blijft een raadsel hoe de kunstcriti
ci er in zijn gevlogen en de verval
singen niet hebben ontdekt. Het pu
bliek vergaapte zich en masse aan de
schijnvertoningen. Is het dan toch
waar, dat een beroemde naam ma
gisch werkt en het schilderij zelf bij
zaak is?
Dat is het thema van de discussie die
na afloop van de voorstelling wordt ge
houden. Discussieleider is Wouter
Kotte uit Utrecht.
Produktie en presentatie van deze to
neelavond zijn in handen van Nelleke
Streefkerk.
