Smeerkaas is de 'schuld' van
Jan Hendrikszoon Eyssen...
Al ruim tachtig jaar lang!
Pan Don Juan of:
Doe meer met smeerkaas
Groot feest bij Eyssen
:t
Vol Rond.
Een heerlijke 40-plusser
Nederland, kaasland van Europa
Viering 100-jarig bestaan
PAGINA 20 WOENSDAG 26 OKTQBFR
iELIG
stuk 1.90
4.25
SOESTER COURANT
PAGINA 21
11.75
7.90
.1.80
1.80
T
DEORECOR-
J34 MET HET
E V-2000SYS-
ft o.a voorpro-
van 5 program-
dagen, 35 voor-
2x24 uur speel
ig elektronische-
U VOOR
losgeklopt ei doorheen, laat het nog
een tijdje op het laagste pitje 'door
dansen' en blijf vooral roeren tot deze
aankomende saus echt dik is.
Komt er nog smeerkaas? Ja, natuurlijk
en wel als een niet misteverstane onder
grond. Smeer de ondertussen geroos
terde sneetjes wit- dan wel bruinbrood
meten daar is hel dan....smeer
kaas. Schep daarop de saus en komple-
teer deze pittige snack met een daad
werkelijk goed uitgelekt sardientje.
Garneer uw 'Don Juan Brood' tenslot
te met wat peterselie en een heuse
zwarte olijf. Meer nog: besprenkel,
juist voor het opdienen, deze smeer
kaas-de-luxe met enig verse citroen
sap. Een welgemeend Olé zal reeds
voor de laatste hap uw doel zijn!
Rappe 12-uurljes
Warm, koud. Trek, eigenlijk geen zin.
Tussen de bedrijven door toch 'hupsa-
kee' en het is in een mum van tijd op
tafel. Tenminste als u uitgaat van al
dan niet geroosterde sneetjes bruin- of
witbrood. Probeer het eens:
DIE GEWONE, dat sneetje brood
bestreken met smeerkaas en 'afge
maakt' met een ordentelijk plakje ham
naar keuze en wat takjes tuinkers, of
DIE OS, maar dan anders, dus: smeer
kaas op het uitverkoren brood. Daar
op een keurige hoeveelheid osseworst
en daarenboven schijfjes augurk of
groene olijf, of
DIE APPEL, en wel alduS: brood met
uiteraard smeerkaas. Maar daarover
een Engels walsje van marmelade en
bekroon het met niet al te dikke snip
pers appel.
Gekruide garnalenschelp
Klop met wat melk of zure room de in
houd van twee cupjes smeerkaas soe
pel. Voeg daar peper, selderij, kervel
en bieslook aan toe en vermeng het
goed voordat u er tenslotte 250 gram
en liefst Hollandse garnalen doorheen
mengt. Serveer deze 'garnalensmeer-
kaas' op een met een mooi slablaadje
bedekte schelp en geef er knapperig
stokbrood bij.
Dressings en dipsausen
De nu volgende recepten kunt u ge
bruiken bij het maken van dressings
voor sla of andere harde groentesoor
ten, sandwich spreads of dipsausen.
Door wat variatie aan te brengen in de
ingrediënten heeft u de mogelijkheid er
uw heel persoonlijke tintje aan te
geven.
Bij dit alles gaan we steeds uit van één
cupje smeerkaas vermengd met wat
melk, zure of half zure room.
- Roer daar mayonaise, met drupjes ci
troensap, peper, cayennepeper en
mosterd doorheen en u heeft een uit
stekende dressing voor harde groen
tesoorten, die overigens ook heel
goed als dipsausje te gebruiken is.
- Door elkaar geklopt met twee gerasp
te worteltjes en fijngemalen tuinkers
of peterselie, levert een smakelijke
sandwich spread op, die nog wat pit
tiger gemaakt kan worden door toe
voeging van peper.
- Zo'n sandwich spread is ook de vari
ant waarbij u drie of vier soorten ver
se, fijngesneden vruchten (iets meer
dan een kopje) door de als hiervoor
omschreven verdunde smeerkaas
roert.
- Door toevoeging van paprika- en
knoflookpoeder, kleine stukjes olijf
en groene paprika, alsmede een fijn
gesneden plak schouderham, zal uw
sneetje roggebrood (zwart) extra lek
ker smaken.
- Kinderen, tenslotte, zijn dol op het
volgende. Roer nu geen melk of
room door, in dit geval, de bekende
'Bambino' smeerkaas, maar één
theelepel sinaasappelsap. Voeg daar
één eetlepel honing en één theelepel
geraspte sinaasappelschil aan toe.
Smeerkaasfabriek Eyssen bestaat in 1983
honderd jaar. Dit jubileum v/ercL rond
28 augustus (j\^. in Alkmaar gevierd!
Samen
ES
itir geopend
fabrikaat)
Iln^cun?p*«nrSC|!^n^^^ie^ 'S Cr 'n Nederland 8een huisgezin te vinden, waar niet minstens
nnthiit. Pni a/i s*aal' Smeerkaas is een vanzelfsprekend ingrediënt op de
aevonden' ^ewor^en en we realiseren ons al lang niet meer, dat het ooit eens "uil-
Welnusm er 'emand °P het lumineuze idee kwam om het te maken.
e^r #aas.ls €r t*lans m verschillende varianten, gegeten door zo ongeveer elke Eu-
f nn Fv n 3 IS ,SC^UW* *n de beste betekenis van het woord, van Jan Hendriks-
zo yssen, zoon van een veehouder uit de Noordhollandse polder De Beemster.
Kaasmaker was van stond af aan het
vak van Jan Hendrikszoon. De fijne
kneepjes werden hem bijgebracht
door de twee Noordhollandse pioniers
van de fabrieksmatige kaasbereiding
Wouter Sluis en Pieter Boekei. Met
kennis van zaken vertrok Eyssen ver
volgens naar Frankrijk. Daar was hij
kaasmaker op een zuivelfabriek in de
buurt van La Rochelle, een omgeving
die hem kennelijk zo inspireerde dat
hij zich in zijn vrije tijd toelegde op de
bestudering van de Franse en Spaanse
taal. Bewust of onbewust, die laatste
aktiviteit kwam hem goed van pas
toen hij zich, eenmaal terug in Neder
land, als zelfstandig kaashandelaar
vestigde in Oosthuizen op 28 augustus
1883, de dag van zijn zevenentwin
tigste verjaardag. Die talenkennis stel
de Eyssen immers in staat zich gemak
kelijker te konsentreren op de export
van zijn produkten. Aldus geschiedde
en in eerste instantie naar Spanje, de
Spaans- en Franstalige landen en naar
Frankrijk. Niet lang daarna ook op
schepen richting evenaar, een niet een
voudige onderneming in die dagen. Er
werd vrijwel uitsluitend goed gerijpte
kaas geëxporteerd, ómdat die ten
minste bestand was tegen de tropische
warmte cn vochtigheid. Tegen onder
meer de aktiviteiten van insekten wer
den ze verpakt in koeie- of varkensbla
zen en eenmaal aangekomen op de
plaats van bestemming, bleek de kaas
steevast geworden te zijn tot dat wat
wij nu kunnen vergelijken met een
door en door oude Goudse of Edam
mer. Hoe graag men het ook wilde, in
jonge of zelfs belegen staat haalde
geen enkele kaas zijn reisdoel en dal
werd op den duur toch wel als een
groot gemis ervaren. In de vele landen
waar naartoe Eyssen exporteerde w ist
men van het bestaan van die 'andere'
kazen uit Holland, niemand had ze
echter ooit kunnen proeven.
Een en ander was voor Jan Hendriks
zoon rond 1890 aanleiding om een uit
gebreid onderzoek te starten teneinde
klanten in den vreemde ook 'jonge
malsche kaas' te kunnen leveren. Hij
experimenteerde net zolang totdat hij
erin slaagde een deugdelijke manier te
vinden om van de al wal vette kaas
weer jonge, smeuïge, volvette kaas te
maken. Eenvoudig gezegd kwam zijn
methode op hel volgende neer: de ka
zen werden eerst grondig gereinigd,
vervolgens van korst ontdaan cn daar
na vermaald in een speciaal omge
bouwde wals. Aan dit kaasmaalsel
werd vocht en boter toegevoegd en
tenslotte werden er kleine kaasjes van
gevormd.
Het bleek een sukscsvolle, in 1898 en
1899 in Frankrijk, Spanje, België en
Engeland gepatenteerde methode,
waarvan hel resultaat in 1900 onder
scheiden werd met de gouden medaille
op de wereldtentoonstelling van Pa
rijs. En nu we het toch over onder
scheidingen hebben: de 'vinding' zal
er ook niet vreemd aan geweest zijn
dat H.M. Koningin Wilhelmina het
predikaat 'Koninklijke' verleende aan
Eyssen op 31 augustus 1905.
Kaas werd konserve-artikel
Omwille van de houdbaarheid werd de
nieuwe kaas van de 'Koninklijke Fa
briek van Verduurzame Kaas
J.H.Eyssen', zoals het bedrijf thans
heet, aanvankelijk verpakt in spanen
doosjes en wel zoals Jan Hendriks
zoon dat gezien had in Frankrijk. Ver
pakt in deze doosjes bleek de houd
baarheid - vooral bij export naar de
tropen een dringende noodzaak - ech
ter niet te garanderen. Reden voor
Eyssen om naarstig te zoeken naar een
wel geschikte verpakking en die vond
hij tenslotte in een hermetisch gesloten
doosje van vertind blik. Daarmee was
kaas ook een konserve-artikel gewor
den!
Nadat de drie zoons Eyssen in 1928 te
Alkmaar het pand van de voormalige
'Coöperatieve Zuivel Export Vereni
ging Noord-Holland' hadden gekocht
om daarin het bedrijf van hun vader,
die zich inmiddels had teruggetrok
ken, voort te zetten, waren de 'kaas
blikjes' nog wat jaren een vertrouwd
beeld op de ontbijttafels in verre, tro
pische landen. Ze vormden niet zelden
een soort band tussen de Hollandse
tropengangers met hun vaderland; een
bijzonder gewaardeerde band, zoals te
lezen valt uit de vele enthousiaste brie
ven die regelmatig door de post bij
Eyssen werden bezorgd, afgestempeld
in Indië en andere verre streken. Die
'fanmail' is er overigens tot op de dag
van vandaag. Een heel curieuze en ge
lijktijdig komplimenteuze werd in
1974 afgeleverd. Toen werd in Wasse
naar een dertig jaar oud blik Eyssen
korstloze kaas opengemaaktna al
die jaren kon de briefschrijver melden
dat de inhoud nog steeds voortreffe
lijk smaakte. En dan te bedenken dat
deze voornamelijk naar de tropen
geëxporteerde verduurzame kaas of
smeltkaas in die tijd in de Europese
comestibles-winkels als alternatief
voor jonge kaas terug te vinden was
onder de naam 'fromage-de-luxe'.
Konstante
kwaliteitsbewaking
Daar zijn in de loop der jaren en met
behulp van steeds nieuwere appara
tuur, ten dele speciaal door en voor
Eyssens ontwikkeld, heel wat nieuwe
kaasjes aan toegevoegd: de 'Slankie'
magere smeerkaas, vele bijzondere
specialiteiten, zoals smeerkaas met
ham, komijn of champignons en re
centelijk nog de 40+ smeerkaas 'Vol
Rond'. Al met al vervaardigen de
bijna honderd kaasmakers van Eyssen
jaarlijks vele duizenden tonnen aan
smeltkaasprodukten, waarbij nog
steeds dankbaar gebruik gemaakt
wordt van de ervaringen die opgedaan
werden in de tropenjaren, met name
op het gebied van het houdbaar ma
ken. Daarnaast speelt thans ook de
moderne voedingsmiddelentechnolo
gie een grote rol binnen het produktie-
proces.
Gedurende de bereidings- en verpak
kingsfase is er een konstante kwali
teitsbewaking, waarbij steekproeven
aan de orde van de dag zijn. Met een
marktaandeel van 45 heeft Eyssen
een naam op te houden en past als le
verancier van onder meer ook gesmol
ten kaassoorten, zoals 20+ korstloze
kaas en dieetkaas, haar produktieme-
thoden op alle fronten dan ook steeds
aan de eisen van de tijd aan. Een goed
voorbeeld in dit verband is de over
schakeling, al vele jaren geleden, van
pakjes op cups smeerkaas.
De kaasmakers van Eyssen zijn trots
op hun produkten en willen de konsu-
ment ook graag laten genieten van de
'ontdekking' van Jan Hendrikszoon
Eyssen. Niet voor niets ging het aller
eerste onderwerp in het allereerste
STER-TV-blok, uitgezonden op 2 ja
nuari 1967, over de kaas die hij ruim
tachtig jaar geleden voor het eerst
maakte!
Je hoort het zo vaak: 'Nederland, kaasland van Europa'. Zonder aan de
ze bewering ook maar iets af te doen, kunnen we in ieder geval konstate
ren dat Nederland niet het 'snelkaasland' van Europa is. We zijn niet
zulke smeltkaas-eters en het verbruik per persoon en ook de produktie
in zijn totaliteit lopen duidelijk achter bij landen als Frankrijk, West-
Duitsland, Ierland, Italië en België. Kijken we naar het eerste, het ver
bruik per hoofd van de bevolking, dan neemt West-Duitsland de koppo
sitie in, gevolgd door België. In 1981 konsumeerde de Nederlander ge
middeld 0.6 kilogram smeltkaas en is daarmee op twee na de laagste: al
leen de Engelsen en de Denen waren nog zuiniger in het gebruik van dit
soort kaas.
Als producent van smeltkaas neemt
Nederland een wat betere plaats in. Na
West-Duitsland en Frankrijk nemen
we op de EEG-ranglijst een ogen
schijnlijke prima derde plaats in, maar
dat wil nog niet zeggen dat we ons
kunnen rekenen tot de grote smelt
kaasproducenten. Vergelijk maar:
West-Duitsland produceerde in 1981
ruim 124.000 ton, Frankrijk 85.000
ton en Nederland als derde royaal
22.000 ton! In vergelijking met 1980
was dat overigens wel een stijging van
meer dan 12%, een toename die ons
ook die derde plaats bezorgde. In 1980
stonden we met onze smeltkaaspro-
duktie immers nog genoteerd als
vijfde.
Bezien wij de huidige situatie in Ne
derland, dan ziet het er voor de groot
ste vaderlandse merken heel wat
gunstiger uit. Eru en Eyssen (specia
listen op het gebied van smeerkaas) en
Eyssen en Karperton (de mannen van
snijdbare gesmolten kaas) hebben hier
althans een totaal marktaandeel van
liefst 92%. Waarmee maar gezegd wil
zijn dat Nederlanders, voor zover zij
konsumenten van smeltkaasproduk
ten genoemd kunnen worden, boven
het buitenlandse aanbod, duidelijk de
voorkeur geven aan Nederlandse vari
anten daarop. Dat zijn meestal smeer
kazen met een extraatje, specialité's
met toevoeging van ham, kruiden,
champignons en dergelijke.
Na een periode van gedegen marktonderzoek en uitvoerige
smaaktesten werd onlangs „Vol Rond" gepresenteerd en
officieel op de markt geïntroduceerd. Het betreft hier een
door Eyssen ontwikkelde, wat luxere, maar in vergelijking
met andere, overeenkomstige kazen niets duurdere smeer
kaas voor alle dag. Wat meer konkreet kan deze „speciali
té" omschreven worden als een eerlijke, heerlijke 40+
smeerkaas met een geur en smaak die duidelijk verklapt
waar „Vol Rond" van gemaakt is, namelijk de allerbeste
kaas.
De introduktie van deze nieuwe kaas is
overigens slechts een van de aktivitei
ten waarmee Eyssen dit jaar het hon
derdjarig bestaan herdenkt. Liefheb
bers van smeerkaas - en dat zijn er heel
veel in Nederland - zullen dat kunnen
konstateren aan de komplete „face
lift" die de produkten van Eyssen heb
ben ondergaan dan wel zullen beleven.
In het kort komt het neer op een mo
dernisering van de verpakking en het
hier en daar aanpassen van de verschil
lende samenstellingen van de kazen.
Het is goed te konstateren dat deze ju
bilaris nog steeds kwiek en vief is en er
- geheel in de geest van oprichter Jan
Hendrikszoon Eyssen - niet oyer denkt
om op z'n lauweren te gaan rusten.
aat43
!2776
Een sneetje brood met smeerkaas zal een ieder wel eens gegeten hebben. Voor de konsument
smeerklaar gemaakte variaties daarop, al dan in niet een cupje, wellicht ook. Wat dat be
treft is het aanbod in ieder geval divers genoeg, van de 'specialité's' Kazepeper (met zwarte
peper), Fromidable (met kruiden), Creme d'Ardennes (met ardenner ham) en Champignons
via natriumarme smeltkaassoorten, met of zonder komijn en voor hen die geen zout mogen
gebruiken, tot dat wat we kennen onder de naam 'Slankie', een serie smeerkazen, naturel,
dan wel met ham, komijn of kruiden.
Minder bekend lijkt het feit dat met
smeerkaas en zonder al te veel aktivi
teiten in de keuken ook heerlijke hap
jes te maken zijn: eenvoudige, maar
niet minder lekkere 12-uurtjes, met
wat meer kulinair spektakel tot stand
gekomen gerechten en zeer smaakvolle
dressings en dipsausen. Hier volgen
een paar recepten, niet zonder u te ad
viseren uitsluitend te werken met cup
jes smeerkaas naturel:
Pan Don Juan
Snipper een niet al te grote ui en een
kordate teen knoflook. Pel, hoewel
dat niet persé hoeft, drie tomaten en
snijd ze in stukjes. Fruit vervolgens het
resultaat in hete olie (ongeveer twee
eetlepels, waarbij u eens moet denken
aan alternatieven als: tarwekiemolie en
de oliën van druiven, maïs en olijven).
Laat het, na toevoeging van paprika
poeder, cayennepeper en zout, in een
hoeveelheid naar smaak, sudderen tot
er een forse puree van geroerd kan
worden. Meng er een inmiddels frivool
