Soester Courant | 1985 | 1 mei 1985 | pagina 16

CD-nieuws van de
compact disc-specialist
in Soest.

m

y y v

J' 3 J - ,r'

f

Verhuizing Artishock naar de Borg
levert beoogde bezuiniging lang niet op

Nieuwe Amro-bank
in Hartje-Zuid

Concert van de Kon. Luchtmacht Kapel

'Als de regering in Londen de spoorweg,
staking had afgefloten, was er geen
hongerwinter geweest'

College vindt ontslagen pijnlijk maar 'te verwachten'

Natuurlijk bij de

Portemonnee gestolen
tijdens bruiloft

Evangelische
peuterspeelzaal
nu drie ochtenden

open

Abva Kabo- kandidaten voor
dienstcommissies bij Defensie

.-:N f-xt ji f») V" - -mm -T V». -

Soester historicus Trienekens priktmythe door

Kroii
van
een
maai

WOENSDAG 1 MEI 1985

SOESTER COURANT

PAGINA 16 WQE|V

Het College van Burgemeester en Wet
houders houdt vast aan de sluiting van
het Artishockgebouvv en overbrenging
van de activiteiten naar de Borg. Het
voordeel daarvan is dat de uitgaven
minder zijn dan bij continuering van
de huidige activiteiten in beide gebou
wen. Ook nu de beoogde bezuiniging
(van 142.000 gulden; de raad stelde
destijds vast dat er maar liefst 218.000
gulden aan bezuinigingen uit de ope
ratie moest voortvloeien!slechts voor
een deel wordt gehaald, gaat het niet
temin om een substantiële bezuiniging.
Bovendien krijgt de Borg een functie
die beter appelleert aan de behoeften
en mogelijkheden van het gebouw, al
dus het College.

"Dat het pijn doet ontkennen wij niet.
Wij denken vooral aan de medewer
kers die hun baan verliezen. We heb
ben ons beraden over alternatieven,
maar achten deze niet acceptabel. Er
valt niet aan te ontkomen dat ook in het
personele vlak wordt gesaneerd",
aldus het College in het voorstel aan
de raad, dat gebaseerd is op het on
langs uitgebrachte eindrapport van de
werkgroep Toekomst de Borg.

"Alhoewel risico's genomen dienen te
worden ten aanzien van de exploitatie
uitkomsten adviseren wij u de voorge
stelde aanpak te ondersteunen en het
Artishockbestuur vooral ook vertrou
wen te schenken als motivatie om er
de schouders onder te zetten", klinkt
het bijna bezwerend. "In het belang
van de Soester gemeenschap, die straks
met ieders hulp een bescheiden cultu
reel centrum en een beter benut ge
bouw de Borg rijker zal zijn."

'Uiterste beroep'

Het College eindigt het raadsvoorstel
met een "uiterste beroep" op de Ver
eniging Artishock (die in maart af
haakte) om mee te doen. "Wij zouden
dat toejuichen, maar kunnen met het
oog op een goede en duidelijke start be
slist niet afwijken van de aangegeven

uitgangspunten."

De bedoeling van het voorstel is vol
gens B. en W. te komen tot een zodanig
gebruik van de Borg "dat het culturele
leven in onze gemeente daar wel bij
vaart", maar het tekent tevens aan
dat er grote moeilijkheden te over
winnen zijn. "De vereniging heeft afge
haakt. De gevolgen op het personele
vlak zijn pijnlijk." En bovendien: "De
exploitatie-uitkomsten zijn onzeker
omdat die voor een deel afhankelijk
zijn van de mate waarin de nieuwe
situatie zal blijken aan te slaan bij de
bevolking." Het College voelt zich aan
gesproken door het afwisselende en
actieve gebruik, dat uit het overzicht
van de toekomstige activiteiten spreekt,
maar waarschuwt tegen het beeld dat
het gehele scala van activiteiten van
Artishock in volle glorie in de Borg
zal worden aangetroffen. "Daartoe
zijn middelen en mankracht niet toe
reikend..."

Pijnlijk

Voor wat de personeelssituatie betreft
staat vast dat geen van de Artishock-
docenten zal worden ontslagen. Bij de
Borg zullen echter de formatieplaat
sen van de directeur, een administratief
medewerkster en een schoonmaakster -
samen 1,75 formatieplaatsen - komen
te vervallen. Het College laat weten
deze ontslagen temeer pijnlijk te ach
ten "daar betrokkenen in hun functio
neren niets te verwijten is, integendeel.
Voor in het bijzonder de directeur van
de Borg zal daarenboven, gelet op zijn
leeftijd, het vinden van kwalitatief ver
gelijkbaar werk niet eenvoudig zijn."
Het College merkte daarbij overigens
op dat een en ander ook een in de be
zuinigingssfeer op voorhand te ver
wachten gevolg was.

Het cultureel centrum krijgt een nieuwe
bestuursvorm, waarbij de Stichting
Artishock wordt ontbonden en de Stich
ting Wijkdienstencentrum Overhees
de Borg) blijft bestaan. Namens
de gemeente zullen twee bestuursleden
worden aangewezen, de Stichting

Artishock levert er drie.

Helft meer

De voorzieningen in en aan het gebouw
zullen voor een bedrag van 150.000 gul
den gaan plaatsvinden. Dat is de helft
meer dan oorspronkelijk was geraamd,
maar dat komt door "functionele en
noodzakelijke maatregelen", waar
voor dan ook een bedrag op de begro
ting moet worden uitgetrokken.
Ofschoon de ruimten van het centrum
grotendeels door Artishock zullen wor
den gebruikt, blijft er nog wel enige
mogelijkheid bestaan om zalen te ver
huren. De peuterspeelzaal verhuist in
elk geval, waarschijnlijk naar een
school in de buurt. Het gebouw blijft
ook een horecafunctie vervullen, waar
bij een "catering-management-bu-
reau" voorlopig een jaar begeleidend
zal optreden. Ook de bar-bowling blijft
bestaan, al is nog niet duidelijk op wel
ke inkomsten gerekend mag worden.
Het College betreurt dat de Vereni
ging Artishock van oordeel is dat van
samenwerking geen sprake kan zijn.
"Voor particuliere initiatieven is in de
nieuwe constellatie volop ruimte. Wij
achten het echter juist om vast te hou
den aan één centrale organisatie. Geen
twee kapiteins. Geen aparte sociëteit
ook."

Subsidie

De Vereniging mag alsnog meedoen,
maar wel op de voornoemde voor
waarden. Het College gaat ervan uit
dat de Vereniging per l september niet
meer over eigen ruimte zal kunnen be
schikken, tenzij men elders een alter
natief zal weten te vinden. "In hoever
re dit repercussies zal hebben op de
jaarlijkse gemeentelijke subsidie van
10.000 gulden kunnen wij nog niet over
zien. Het is echter duidelijk dat deze
gekoppeld is aan de culturele activitei
ten. Zouden deze door voornoemde
omstandigheden stil komen te liggen,
dan zal ook de subsidie worden be
ëindigd", klinkt het dreigend.

/ft

y

WW*

\VV\iO k

TROMPETCONCERTEN

Havdn Hummel en l. Mozart
Wvnfon Marsalis 51 00

SYMPHONY NR 8

Schuhert

Academv of St Martin in the Fields 49.90

PIANOSONATES KV 330 333
Mozart

Mitsuko Uchida - CD VAN DE MAAND 39.95
VIOOLCONCERTEN 1 2

Bach

Jaap Schröder. Acc. of Ancient Mustc 4<S 90
SYMPHONIEËN 4 7

Beethoven

Berlineï Philharmoniker

o I v H v Karaian 49 90

PIANOCONCERTEN 17 18
Mozart

Murrav Perahia 51 90

VIOOLCONCERTEN

Havdn Mozart

l-ïahelle van Keulen

Nederlands Kamerorkest 49 90

SONATES EN PARTITA'S

Bach

ShlomoMintz 3 cd's 149.00

BLOKFLUITCONCERTEN

Handel

Michala Petri

Arademv of St Martin in the Fields 49 90

HOOGTEPUNTEN UIT DE FILM AMADEUS

Mozart

Academv of St Martin in the Fields NU 29.90

Waar?

Steenhoffstraat 13a -15, Soest, telefoon 12132

De heer J. H. v.d. B. uit Zeist woonde
vorige week een bruiloft bij in gebouw
"Credo" aan de Julianalaan. Bij zijn
vertrek merkte hij dat hem een foto
toestel en een portemonnee met ca. 150
gulden ontstolen waren. Hij deed aan
gifte bij de politie.

De deuren van de evangelische peuter
speelzaal stonden op maandag- en don
derdagochtend al wijd open voor peu
ters van ZVz tot 4 jaar. Met ingang van 3
mei a.s. komt de vrijdagmorgen erbij.
De toeloop is nu zodanig dat daartoe be
sloten kon worden. Met deze ochtend is
er een ruimere mogelijkheid gekomen
om uw kind twee maal per week te
kunnen brengen.

Ouders waarderen het dat de speelzaal
al vanaf 8.00 uur is geopend. Zij weten
dat vanaf die tijd hun kinderen in vei
lige handen zijn bij Joanne Tromp (be
voegd kleuterleidster i en Mirjam Vis-
scher afgeronde opleiding KVJV
Het programma is uiteraard riiet
zwaarwichtig. In de eerste plaats moe
ten de peuters tot ontplooiing kunnen
komen. Daarom is het belangrijk om
ruimte te scheppen voor deze altijd be
zige en ontdekkende kinderen van
"drie turven hoog". Dus wordt hun uit
dagend spelmateriaal aangeboden.
Maar ook luisteren naar een kort bij
bels verhaal, samen zingen, muziek
maken en fijn knutselen, kleuren of
plakken zijn de ingrediënten voor een
afwisselende ochtend.

Tussen 12.00 en 12.30 uur kunnen de
peuters weer afgehaald worden. De
kosten hoeven geen bezwaar te zijn:
vijg gulden per ochtend (waarbij men
sen mei een minimum-inkomen kor
ting kunnen krijgen U kunt uw peuter
opgeven bij Stichting "In de Ruimte".
Klein Engendaalweg 52. telefoon 02155-
18014. Of komt u eens langs. U bent van
harte welkom.

Bij de diensteenheden van het ministe
rie van Defensie wordt voor het bur
gerpersoneel op 8 mei a.s. verkiezin
gen gehouden voor de dienstcommissie
nieuwe stijl; dit is de ondernemings
raad bij de rijksoverheid. In het na
jaar, maar gespreid in de tijd, kiezen
de militairen hun medezeggenschaps
orgaan, het basis- en onderdeelsover
legorgaan.

Landelijk werken bij Defensie ca.
27.000 burgers. Een goed kwart daar
van zijn lid van AbvaKabo, die daar
mee veruit de grootste vakbond bij
deze rijksdienst is.

Op 8 mei wordt gekozen voor 130
dienst-

dienstcommissies, naar grootte va
riërend van 5 tot 13 leden. Deze verkie-
zingswijze is nieuw, omdat naast de
vakbonden AbvaKabo, CFO en AC nu
ook ongeorganiseerden zich verkies
baar kunnen stellen.

Door AbvaKavo zijn in bijna alle
dienstcommissies kandidaten- gesteld.
Deze bond met veel ervaring in het
medezeggenschapswerk en geschoolde
kandidaten, ziet de verkiezingen met
vertrouwen tegemoet.

De tijd dat dienstcommissies praatten
over onbenullige zaken of aan het
lijntje gehouden konden worden door
het diensthoofd is na 8 mei voorgoed

voorbij. Het reglement geeft reële
mogelijkheden tot onderhandelen over
bijvoorbeeld werktijden, reorganisa
ties en in het kader van de Arbeidsom
standighedenwet; veiligheid, gezond
heid en welzijn.

De Abva-Kabo-kandidaten staan klaar
om aan de onderhandelingstafel de
belangen van hun collega's te beharti
gen. Zij weten zich gesteund door een
grote organisatie met directe overleg-
lijnen naar de directie Burgerperso
neel, de secretaris-generaal en de poli
tiek.

Ook in de gemeente Soest, die voor wat
de AbvaKabo betreft tot de regio
Amersfoort behoort, heeft de AbvaKa
bo in diverse dienstcommissies kandi
daten gesteld, met o.a. de volgende kon-
taktpersonen.

- Bij 303 Verzorgingscommando; A.
van Holst, Varenstraat 110;

- Bij 840 Zw. Tr. Cie; R. J. Arlar, Spinet
80;

- Bij 573 Verzamelpl.; R. Bulham,
Smitsweg 531.

Mocht u bij één van deze onderdelen
werkzaam zijn en nadere inlichtingen
aangaande de AbvaKavo verstrekt wil
len hebben, dan zullen bovenstaande
personen u graag te woord willen
staan.

Naar wij vernemen zal de Amro-bank aan de Soesterbergsestraat haar
huidige gebouw gaan verlaten.

Er zal een nieuw gebouw worden geplaatst dat naast het winkelcentrum
Hartje-Zuid wordt gebouwd.

Besprekingen hierover zijn gaande en wij zullen onze lezers hierover
nader inlichten zodra de plannen vastere vormen hebben aangenomen.

Het wordt zo onderhand traditie dat we
om het jaar een concert van de Kon.
Luchtmacht Kapel krijgen aangebo
den. Dank zij de relatie met de basis
Soesterberg en vooral dank zij de ini
tiatieven van onze VVV konden wij vo
rige week woensdag in een "uitver
kocht" Beukendal weer genieten van
lit perfect musicerende corps.

De vorige concerten waren steeds in de
Petrus en Pauluskerk en we waren be-
lieuwd hoe deze "Luchtmacht Sound"
',ou overkomen in Beukendal. Dat viel
>ns toch wat tegen. Waarschijnlijk
loor de grote ruimte "kaatste" het ge-
uid nogal en vooral bij een zo groot or-
est met voornamelijk blazers.

MMMI

kwamen de fortissimo's wel zeer mas
saal over.

Toch mag het ook tot de verdiensten
van dit voortreffelijk musicerende or
kest worden gerekend, dat er ook
prachtig beheerste pianissimo's geno
ten konden worden.

Na een kort welkomstwoord door Kolo
nel W. J. Hilbrink, commandant van de
basis, werd het programma, dat voor
de pauze bestond uit een drietal licht
klassieke werken, geopend met een be
werking van Alfred Reed van een vijf
tal Armeense dansen. Vooral de laatste
kon het meeste bekoren, door de opwin
dende ritmische passages. Het tweede
nummer was de bekende Petite Suite

Foto: Goos van der Wilt

voor piano van Debussy, nu dus spe
ciaal voor orkest gearrangeerd door
Frank Winter Bottom. De delen En
Bateau, Cortège, Menuett en Ballet
werden voortreffelijk vertolkt, waarbij
de steeds wisselende sferen goed tot
hun recht kwamen. Vooral de warme
klanken van de houtblazers waren
puur luistergenot, alleen af en toe wat
fel gecontrasteerd door het koper,
maar daar was de akoestiek debet aan.
Als derde stuk een compositie van de
Fransman Serge Lancen, getiteld:
"Cape Kennedy". Dit werk bleek echt
een "klankbeeld" te zijn. Duidelijk
waren de verschillende delen te onder
kennen. zoals de start van een ruimte

schip. de impressies van de absolute
stilte in de ruimte en het gevoel van on
beweeglijkheid door het manco van
vaste delen ter oriëntatie. Echt een
stuk muziek waarin zo'n orkest zich
kan presenteren met al zijn mogelijk
heden, die dan subliem vertolkt wer
den. Dit klonk letterlijk en figuurlijk
geweldig!

Na de pauze volgde zoals gebruikelijk
de lichte muze. Gebracht in een werve
lende show van orkestklanken en licht
effecten, waarvan de laatste ons niet zo
bekoorden. De druk wisselende en in
elkaar overvloeiende kleuren veroor
zaakten een wat verwarrend en aflei
dend gebeuren. Dat een solist in een
spotlight komt, is logisch, maar als het
orkest in deze effecten moet delen,
gaat het wel wat op een Disco-toestand
lijken. Dat soort "muziek" was er ove
rigens ookwaarschijnlijk een conces
sie aan de jeugd.

De oudere generatie kon z'n hart opha
len aan de dixielandstijl en muziek uit
de Roaring Twenties. zoals de Char
leston. Het swingde de pan uit.

Vooral de Zuid-amerikaanse ritmes
waren heerlijk om naar te luisteren en
toonden ook weer de veelzijdigheid van
de orkestleden. Glenn Millers Saint
Louis Blues March werd listig ge-
mixed met Lily Marleen en zelfs
"Trees heeft een Canadees" kwamen
we tegen.

Resumerend: een aantrekkelijke show.
waarin diverse orkestleden als solist
zowel als arrangeur hun aandeel lever
den. Het enthousiaste publiek, onge
veer 500 liefhebbers tellend, kon de
Kapel, die onder leiding stond van de
direkteur Lex van Diepen, geen toegift
afdwingen. En dat hadden wij graag
gehoord in nog wat echte Glenn Miller
Sounds, waardoor het orkest zo popu
lair is geworden en dat door de echte
fans zeer gewaardeerd zou zijn ge
weest.

t

Hans Kraal

Foto: Herman van Dam

"De mensen hadden het in de oorlog vaak veei beter dan ervoor, althans wat de
verdeling van het beschikbare voedsel betreft. Dat kon omdat de voedsel
distributie (het bonnensysteem) perfect georganiseerd was. Het is een mythe
dat het allemaal zo bar en boos was, met uitzondering van de situatie in West-Ne
derland tijdens de hongerwinter - maar ook dat was een toestand die nauwelijks
te vergeljken is met bijvoorbeeld de hongersnood in Ethiopië op dit moment..."
Dat is één van de omstreden en nogal geruchtmakende conclusies die de Soester
wetenschapper drs. G. M. T. Trienekens trekt uit zijn onderzoek naar de voedsel
voorziening tijdens de bezettingsjaren 1940-1945. Dat onderzoek is vorige week
gepubliceerd in het boek "Tussen ons volk en de honger", waarvan wij de ver
schijning in onze vorige editie al aankondigden, en werpt een nieuw licht op een
belangrijk aspect van de bezettingstijd.

werd hij, na de presentatie van het
boek, zelfs lastiggevallen met verve
lende anonieme telefoontjes. "Blijkbaar
ligt het onderwerp ontzettend gevoelig.
De mythe dat het allemaal zo ver-
schrikkelijk was moet kennelijk in
stand blijven. Men neemt het me kwa
lijk dat ik die mythe heb doorgeprikt.
Ik ontken niet dat er een hongerwinter
is geweest, daardoor 4^ miljoen men
sen in de klem kwamen te zitten. Ook in
Soest is honger geleden. Ik wil de
16.000 doden in de hongerwinter niet
wég-redeneren. Het is echter wel zo dat
dit merendeels de mensen trof die af-
hankelijk waren van anderenbejaar
den en kleine kinderen. En van de vol-
wassenen lieten - opmerkelijk genoeg
veel meer mannen dan vrouwen het
leven, in een verhouding van 3:1. Moge.
lijk houdt dat verband met het feit dat
mannen een hogere caloriebehoefte
hebben, al kunnen misschien ook
psychische factoren een rol hebben ge
speeld."

Eén van de allermoeilijkste problemen
in zijn studie is voor Trienekens de
vraag: Waarom werd de spoorwegsta
king gehandhaafd, ook toen de water
wegen waren dichtgevroren? "Het is
een raadsel. Het antwoord moet ergens
in New York of in Londen liggenik ken
het in elk geval niet. Dat was een kwes
tie van politiek. Zeker, de Duitsers
hebben een onmetelijke hoop ellende
over ons uitgestort. Ik wil dat niet ont
kennen of kleineren. Ik ben me daar
van zeer scherp bewust. Maar we
mogen onze ogen niet sluiten voor de
werkelijkheid, de situatie van de
gewone man in de Tweede Wereldoor
log.

De misdaden van de Duitsers hebben
ertoe bijgedragen dat alles wat ze in de
oorlog deden zwart wordt afgeschil-
derd. Dat is ook wel te verklaren, denk
ik. Na de bevrijding moest Nederland
herrijzen. Dat eiste saamhorigheid,
maar ook een gezamenlijke vijand,
hoewel de Duitsers op het punt van de
voedselvoorziening niet zoveel te ver
wijten valt. Er bestond zoiets als de be
hoefte om de Duitsers te criminalise
ren, hun de verantwoordelijkheid voor
genocide volkerenmoordin de schoe
nen te schuiven.

Te hoog

Als dat zo is, als dat ook de reden is ge
weest waarom de spoorwegstaking
niet werd beëindigd, dan is de prijs
veel te hoog geweest. Bovendien: de
Duitsers hadden al genocide bedreven,
op de joden, de zigeuners, de Oosteuro-
pese bevolking. Ze waren allang schul
dig!"

Soest komt in het onderzoekmateriaal
van Trienekens, die 14 jaar aan zijn on
derzoek werkte, niet voor. Wel zijn er
gegevens bekend over de regio Amers
foort. "De mensen hier hadden aan
zienlijk betere kansen dan in het westen
Toch zijn ook hier mensen omgekomen
door de honger. In de regio betrof het
voornamelijk de bewoners (patiënten -
en pupillen) van inrichtingen, zoals
kindertehuizen en krankzinnigenge
stichten. Die hadden te weinig bewe
gingsvrijheid om zichzelf te helpen.
Bovendien is het bekend dat het voed
sel werd gestolen door het personeel.
Dat komt duidelijk naar voren in de
rapporten van de "medical teams"
van de Amerikanen, Canadezen en En
gelsen, die na de bevrijding kwamen.
Er is wel duidelijk honger geleden,
maar de schade viel mee. Er was
hoofdzakelijk een tekort aan brood en
aardappelen, maar melk en groente
waren hier in redelijke hoeveelheden
te krijgen. De melkveestapel was op 5
mei nog compleet aanwezig, al staat
het vast dat het vee zou zijn afgeslacht
als we toen niet bevrijd waren.

Collectief

Trienekens denkt dat veel van de ver
wijten die hij nu te horen krijgt ("Ik
hield laatst een lezing en toen
schreeuwde iemand: Moeten we nou
g.v.d. de Moffen nog dankbaar zijn
ook!"worden ingegeven door een col
lectief schuldgevoel, dat vereist dat de
situatie in bezet Nederland zo zwart
mogelijk wordt afgeschilderd. "Ik
denk dat dat komt omdat we collectief
zo ontzettend nalatig zijn geweest toen
het ging om de vervolging van de jo
den, waarvan uit Nederland relatief
het grootste aantal is omgekomen. De
meeste Nederlanders hebben het goed
gehad in de tijd tot 1944. Het geboorte
cijfer - een uitstekende indicatie - liep
in die jaren gestadig op. Er was eten,
er was werk, de mensen waren redelijk
gezond. Ze trouwden en kregen kinde
ren, en dat ging gewoon door, al is er
natuurlijk wel een geboortepiek ge
weest in 1946. Maar in de jaren daar
voor was het cijfer óók voortdurend
aan het stijgen."

Drs. (binnenkort dr.Trienekens - in
zijn vrije tijd in Soest o.a. actief als
vice-voorzitter van de Molensoos en e-
veneens actief lid van de Maria-paro-
chie in Soestdijk - woont al 14 jaar in
boest, sinds hij doceert aan het Insti
tuut voor de Geschiedenis aan de
Rijksuniversiteit van Utrecht. "Al die
jaren ben ik ook met dit onderzoek
bezig geweest. Ik hen tientallen me-
lT,fr,C^e' ?00rgew®rkt." Als student
schreef hij al een studie over de zuivel-
situatte in de oorlog. Dat lag in figuur
lijke zin dicht bij huis": zijn vader

favfrtT1"!"''11 directeur van de zuivel
fabriek in het Brabantse Boekei.

Ik dacht toen al: het klopt allemaal
met. Daarom ben lk me t()en ik me
specialiseerde in de geschiedenis van

we™» T' sPeclaal met dit onder
werp gaan bezighouden."

hiel .conclucies omstreden zijn en
rta/rhH op verzet stuiten is hem
daarbij inmiddels zeer duidelijk ge-

dit'ondérwerVal"^ bl' S™ lezm£ 0VCT

a p al meer dan eens over-
snern!? rt er """"C- ontstond. En dan
snelde de voorzitter naar het spreekge-

fuemLe,nnbe,SOn U" 'e 'eggen Tat ik fet

doelde^ietjuisTwèlzo6'^ Maar "f pe'

Sn oë? V,ï drs' Tr'enekens - "Tus-
sen ons volk en de honger" is ver-

me',Zn?00 ^"^.^oektelt

één vln de m rS. 'nen is het retei-

ook één van^ rCOntrOVerSiële' maar
OOK een van de gefundeerdste.

"De Hongerwinter 1944-1945 is niet ver
oorzaakt door tekorten - er was voedsel
genoeg, met narrie in Oost-Nederland -
of doordat de Duitsers Nederland
"leegplunderen"., zoals het meest
.gangbare beeld van de laatste oorlogs
winter ons wil doen geloven, maar
ontstond door problemen bij de distri
butie en het transport. Die kwamen in
eerste instantie voort uit de op initia
tief van de Nederlandse regering (in
Londenuitgeroepen spoorwegstaking,
in september 1944. De Duitsers ant
woordden daarop met een totaal em
bargo, en eind oktober was al duidelijk
dat de situatie rampzalig zou worden.
Het merkwaardige is dan dat de Duit
sers begin november door de knieën
gaan en het embargo opheffen. Het
duurt echter tot december voor de
scheepvaart op gang komt - de spoor
wegstaking duurt nog altijd voort - en
tot overmaat van ramp vriezen de
vaarwegen half december dicht. De
vorst houdt aan tot in februarihalver
wege die maand komt het vervoer
weer op gang en in maart wordt er wel
weer wat aangevoerd. In april volgt de
bevrijding van Oost-Nederland. Het
gevolg Is dat West-Nederland nu hele
maal is afgesloten. Vlak voor de bevrij
ding worden er voedseldroppings uit
gevoerd. Die stellen overigens weinig
voor; het is meer een druppel op een
gloeiende plaat, al hebben ze uiteraard
een belangrijk psychologisch effect.
Direct na de bevrijding komt het voed
sel - dat rondom West-Nederland in
enorme hoeveelheden lag te wachten -
via massale transporten over de weg
op gang..."

Blote cijfers

Drs. Trienekens, die eind mei op deze
studie zal promoveren, wijst erop dat
de situatie tijdens de oorlogsjaren in
meinig opzicht - althans wat de voed
selsituatie betreft - beter was dan in de
jaren ervoor. "De blote cijfers spreken
voor zichzelf; het is zeker geen kwestie
van interpretatie. Tot aan de spoor
wegstaking beschikte de gemiddelde
Nederlander over 27oo calorieën per
dag, in het begin iets meer, maar in elk
geval ruim voldoende om van te leven.
Als de Nederlandse regering in Londen
de spoorwegstaking had afgefloten,
zou er geen hongerwinter zijn geweest.
Natuurlijk, de mensen die het vóór de
oorlog goed hadden moesten het wel
met minder doen, maar uit alle gege
vens blijkt dat mén er ook een stuk ge
zonder van werd.

In de eerste bezettingsjaren neemt de
gezondheid van de bevolking onweer
legbaar toe; er treden bijvoorbeeld
veel minder hartinfarcten op, minder
kanker, minder suikerziekte en blinde
darmontstekingen. Dat staat in direct
verband met de voedsel-situatie. Wat
je wel ziet is dat het aantal infectie
ziekten enorm toeneemt. De mensen
leefden dichter op elkaar; waren ook
minder schoon, omdat er gebrek aan
zeep was. Je ziet bijvoorbeeld het aan
tal geslachtsziekten drastisch toene
men. Ook op het platteland, waar ze
voor die tijd niét voorkwamen. Dat
heeft ongetwijfeld te maken gehad met
de inkwartiering en met het dicht op el
kaar leven van zoveel mensen tegelijk,
onderduikers bijvoorbeeld. Het "so
ciale verkeer" vo|trok zich ongecontro
leerd. Duitse militairen en terugkeren
de dwangarbeiders brachten ook ziek
ten mee. Maar dat had niets met de
voedselsituatie te maken.

Perfect geregeld
Het is vooral het trieste beeld van de
toestand in de gro,te steden in West-Ne
derland tijdens de hongerwinter, dat
later niet terecht als het ware over de
rest van de bezettingsjaren is "heen-
geplakt". vindt trienekens.

"Distributie werkt nu eenmaal alar
merend: dat hebb'en we in 1973 ook ge

zien, toen de benzine op de bon ging. Er
ontstaat een gevoel van schaarste, ook
als dat misschien helemaal niet wer
kelijk het geval is. Voor de oorlog gin
gen suiker en peulvruchten op de bon.
Dat gebeurde bij wijze vah pröef, want
er was helemaal geen tekort aan. Men
wist dat de oorlog onvermijdelijk zou
komen en had van tevoren het distri
butiestelsel perfect geregeld. We stik
ten van de suiker! Maar in een mum
van tijd was alle suiker uit de winkels
verdwenen. Er ontstond een ware run,
en toen was er pas wérkelijk een te
kort. Dat was fantastisch voor de amb
tenaren die met de voedselvoorziening
belast waren, want nu konden ze
"echt" oefenen...! Het gros van de
peulvruchten werd in die tijd als vee
voeder gebruikt.

Trienekens beseft dat zijn conclusies
door sommigen zullen worden aange
vochten. In dat verband wijst hij met
name op Dr. Lou de Jong, die in zijn ge
schiedschrijving de indruk wekt dat de
vorderingen van de Duitsers zulke vor
men hadden aangenomen dat daardoor
het land gedurende lange tijd werd
leeggeroofd. De officiële cijfers heeft
Trienekens nagetrokken, en er blijkt
niet zo veel van te kloppen.

Weergaloos

"De ambtenaren van de voedselvoor
ziening hebben de autoriteiten voortdu
rend gevoed met valse cijfers. De
boeren konden ontzettend veel van hun
oogst achterhouden. Dat het allemaal
zo goed liep is te danken aan een weer
galoos optreden van de overheid, al
had dat ook een bedenkelijke kant,
want de top van de voedselvoorziening
trad feitelijk zeer autoritair op. Het
apparaat had alles te vertellen,
maakte zijn eigen maatregelen, voerde
die ook uit, controleerde de naleving en
bestrafte de overtreders. De CCD had
zelfs eigen gevangenissen en een eigen
geheime dienst.

De voedselvoorziening, ontstaan uit de
Landbouwcrisisorganisatie en n 1941
omgebouwd, werkte perfect. De amb
tenaren die dit geregeld hebben, gaven
in de oorlog geen blijk van collabora
tie, maar hebben wel samengewerkt
met de autoriteiten en gelijktijdig ver
zet gepleegd. Ze stonden ook voortdu
rend in kontakt met Londen,
beschikten zelfs over een eigen zender,
buiten het ministerie om, en hadden te
gelijk uitstekende kontakten met de
ondergrondse. De belangrijkste rol
speelde daarin ir. Louwes, de direc
teur-generaal van de voedselvoorzie
ning. Aan hem vooral is het te danken
geweest dat de voedselvoorziening tij
dens de langste bezettingsperiode re
delijk op peil bleef. Louwes voelde
zich, zoals hij zelf ooit zei, "tussen ons
volk en de honger" staan, vandaar ook
de titel van mijn boek."
De voedselvoorziening stond welis
waar onder Duitse supervisie, maar
kreeg alle kansen. De Duitsers ver
trouwden de ambtenaren meer dan de
"Landstand", een NSB-organisatie
waarbij alle boeren verplicht waren
aangesloten, al betaalden de meesten
de contributie niet.

"De organisatie was gericht op de ver
deling van het voedsel met vrijwillige
medewerking van de boeren. De
overheid vond het niet erg dat die zo'n
209Ê van hun produkt achterhielden, in
tegendeel. Pas als het echt te gortig
werd, werden ze hard aangepakt. De
top had geen last van de Duitsers.
Waarom zouden ze ook? Die hadden
immers belang bij rust en orde. en dat
wordt in de eerste plaats bereikt door
voedsel..."

Mythe

Toch heeft de visie van Trienekens hier
en daar al heel wat stof doen opwaaien.
Menigeen blijkt hem zijn conclusies

En weer zi
het jaar 19
pelijk wijz<
ker. Misscl
wij barsten
nemens. Z<
nog bestaa
straalden v
U zelf.

Vrijwillige
Pijnenburg
PUEM en
hun atletit
schikken.
Een Inter
bracht een
waarmee r
kers in de
een stukje
ben,

In plaats
gers liet de
afgelopen
geluid hore
Sporthal I
voegen toe
ander kop
Soester pul
Goed nieui
in Soest g<
saties. Vot
dan toch v
Iiersmanif<
zicht te ge'
zondags op
Niet iedere
lukkig, al i
van menin
heid moet
den op de n
Vreugde d
Geemshooi
poes Flooi
Brandweei
isolement I
lisatie aan
ling voor ui
Over wam
van de wei
tes Verenij
deze maan
sfeer rond
hoekjes zijl
ken. Heel
prima ide<
mannen en
d<?n willen
E^i)),opkoi
het laatst/
b.v., is op l
solidariteit
gunstige u
werkgever
't bekende
ner-direkt<
een feestje
gebak.
Handen op
toren en b
rommelina
zorg Soest'
Ondanks
van anden
op de vijft
stichting t
Wie doet 't
En dan de
Er dreigt
komen.
Voor het s
voor zichl
angels en
waar de So
borgen lijl
gehad. C
kreeg tijd
avond van
figuurlijke
werd verv
aan de pei
zijn mede'
gerekend
de commis
Arie zei 't
In Soest ka
Kroniek vs
of er derti
lucht is
Groot geb
Federatie'
ren Soest
weer, en b
vuile was
voor iema
dat volwa
moeten wt
En verde
daartoe w
vergaten
gauw een
en de gem
ten de d
meentje.
Toegegev«
objectieve
zal 't mei
enige fant
op 5 mei
daille glar
5 Mei, dag
Anders zo
ven zijn.