Wat Soest tijdens den oorlog beleefde en nimmer zal vergeten»
Kroniek van den oorlog.
1940 - 1944
HERUITGAVE VAN DE SOESTER COURANT VAN 5 ME11945 TER GELEGENHEID VAN BEVRIJDINGSDAG 1985
L
f
10-14 MEI 1940. Zonder oorlogsverklaring
hebben Duitsche troepen 'de Nederlandsche
grenzen overschreden. Bommenwerpers, ja
gers en transportvliegtuigen zwermen over"
Soest. De radio meldt landingen van para
chutisten. Soest geeft te 3.45 luchtalarm- Er
storten twee Duitsche vliegtuigen neer in het
boscfi van de Paltz. Te 9 uur 50 wor'dt ten
gemeentehuize het telegram ontvangen „Eva
cuatie van de burgerbevolking vangt heden
aan".
Aan aanplakborden en boomen verschijnen
de bekendmakingen van den Voorzitter van
den Raad van Ministers en van den Lucht
beschermingsdienst „Richtlijnen voor de bur
gerbevolking". De (Luchtbeschermingsdienst,
de brandweer, de vereeniging E.H.B.O. zijn
op oorlogssterkte opgekomen. Wijk X, van
den heer Van der Plas, bereidt zich als eer
ste voor op de evacuatie. Des avonds te
22.55 vertrekt de eerste trein vanaf het sta
tion Baarn naar het vluchtoord Venhuizen.
Op 11 Mei volgen de wijken 2, 11 en 8,
op 12 Mei de overige 7 wijken. De laatste
trein vertrekt te 16.55. De bevolking van de
vluchtoorden ontvangt de ruim 90UÜ Socs-
ters met groote hartelijkheid. In Soest zelf
zijn inmiddels op last der militaire overheid
een groot aantal leden der N.S.B. en andere
verdachte personen in arrest gesteld en ver
zameld in het St. Jozef gebouw aan de Steen
hof f straat. Vandaar worden zij overgebracht
naar Amsterdam. Militairen bewaken de we
gen met de bajonet op het geweer. Er is
een verbod na 8 uur des avonds buiten te
zijn. Er heerscht een zeer zenuwachtige
stemming. Aan het Kerkpad wordt de straat
verlichting uitgeschoten, in den nacht van
Maandag op Dinsdag trekt het leger uit de
stellingen. Amersfoort is geheel geëvacueerd,
de gasfabriek heeft de vuren gedoofd. Er
ontstaat voedselschaarschte. Voor de ach
tergebleven ambtenaren, L.BJD., brandweer,
P.l.I. enz. wordt centraal gekookt. De radio
berichten worden onrustbarend. Op 14 MEI
wordt rond het middaguur te Soest eeii
strooibiljet gevonden, waarin Utrecht tot on
middellijke overgave wordt gesommeerd,
daar de stad anders zal worden gebombar
deerd. Rotterdam heeft dan reeds de vuur
doop ondergaan. Des avonds tegen 7 uur
brengt de radio het ontroerend bericht: „Ne
derland heeft gecapituleerd. De ongelijke
strijd is gestaakt om verder bloedvergieten te
voorkomen. Maar aan het einde van den
.oorlog zal Nederland weer als vrije natie op
staan. Leve Hare Majesteit de Koningin."
De bezetting neemt, een aanvang.
15 MEI. De eerste geëvacueerden keeren te
rug op eigen gelegenheid. Soest geeft noodr
geld uit in coupure's van f 1.en f 2.50. De
eerste Duifschers op motoren rukken Soesc
binnen.
16 MEI. De geheele idag trekt een groote
troepenmacht van Amsterdam in de richting
Amersfoort langs den hoofdweg. Honderden
auto's, afweergeschut en motoren. De vijand
begint de bezetting van het vliegveld. Vele
geëvacueerden keeren .terug. Ie 12 uur wordt
de treinenloop op de lijn Utrecht-Baarn op
beperkte wijze hervat.
19 MEI. Aan het station Baarn arriveeren
den geheeien dag door treinen met geëva
cueerden.
22-26 MEI. Er worden beperkingen afgekon
digd van den verkoop van kleeding en brand
stoffen. De distributie van schoenen is een
feit. ,'I alrijke burgers worden gevorderd voor
het verrichten van wachtdiensten voor den
L.B.D. in den commandokelder en op den
.toren. Op initiatief van den burgemeester
wordt een plaatselijk comité opgericht voor
de hulpverleening aan de door den oorlog
getroffen vgebieden. Dit comité vangt aan met
de inzameling van kleeding, deKking en meu
bilair, daarbij geholpen door verkenners,
die de goederen met auto's aan de huizen
afhalen. De burgemeester benoemt een ge
machtigde voor Soesterberg.
JUNI. Een distributieregeling voor benzine}
wordt ingevoerd. Aanvankelijk geschiedt be
oordeeling en toewijzing plaatselijk. Met
ingang van 1 Juli wordt dit overgenomen
door de Rijksverkeersinspectie-
17 JUNI. Distributie van brood, tarwebloem
en zelfrijzend bakmeel.
De leden der N.S.B. beginnen luide lucht
te; geven aan hun gevoelens van wraak we
gens hun ïnferneering. De Rijkscommissaris
heeft .verklaard de politieke ontwikkeling van
het Nederlandsche volk niet in een bepaal
de richting te willen dwingen.
6 en 7 JULI. Groote collecte van het Natio
naal Hulpcomité 1940. Opbrengst f 6000,
De bezetter organiseert een uitzending van
Nederlandsche kinderen naar de Ostmark.
Tegelijk verbiedt hij het luisteren naar vreem
de zenders, teneinde de bevolking te „be
schermen" tegen valsche berichtgeving.
28 JULI. Aanvang van de distributie van
boter en vet. Uitreiking boter- en vctkaarten.
31 JULI. Aan de vurige wensch van velen is
violdaan: De Nederlandsche Unie wordt op
gericht.
2 AUGUSTUS. Het uitsteken van vlaggen en
het dragen van oranjebïoemen én witte anjers
op de gedenkdagen van het Koninklijk Huis
wordt verboden.
5 AUGUSTUS. De Banningstraat, die zich in
een opmerkelijke belangstelling mocht ver
heugen in verband met de enorme uitbrei
ding van het vliegveld, wordt voor het ver
keer afgesloten. Duizenden vierkante meters
graszoden zijn gevorderd ten behoeve van de
„Fliegerhorst". i
15 AUGUSTUS. Er vallen enkele bommen
aan de Beukenlaan, waardoor één huis ern
stig wordt beschadigd.
31 AUGUSTUS. Het bloed kruipt waar hef
niet gaan kan. Op vele plaatsen ziet men
oranje. De bezetter heeft een eigen feest
gave: Distributie van zeep e.d.
1 SEPTEMBER. De gemeente Amersfoort
annexeert 120 H.A. Soester gebied, te we
ten de Buurtschap Isselt met de historische
kapel.
16 SEPTEMBER. Distributie van vleesch en
vleeschwaren.
1 OCTOBER. Alle personen moeten in het
bezit zijn van een legitimatiebewijs met
foto. Dit wordt in een groot aantal school
lokalen e.d. uitgereikt.
Vóór 11 Ocfober moeten alle vereenigin-
gen en stichtingen zonder economisch doel
zich melden in Den Haag.
Een inlevering van kleedingstukken wordt ge
organiseerd. Een ieder, die één oude winter
jas o.d. inlevert, ontvangt vergunning voor
den aankoop van een nieuwe.
De eerste bonnen worden aangewezen voor
den aankoop van brandstoffen.
23 OCTOBER. Distributie van kaas.
1 NOVEMBER. Invoering van den „sperr"-
tijd van 12-4 uur. Oprichting van Winter
hulp Nederland.
6 NOVEMBER. Distributie van peulvruch
ten, bakkerijproducfen (bloemkaart) en eie
ren.
15 NOVEMBER. Er vallen bommen aan den
Lange Brinkweg en het Kerkpad. Het per
ceel Lange Brinkweg 44 krijgt een voltreffer,
waardoor 3 personen worden gedood.
16 NOVEMBER. 2 Uur v.m. luchtaanval op
Soestduinen. De spoorlijn Amersfoort-Utrecht
krijgt een voltreffer. Veel schade aan wo
ningen.
16 NOVEMBER. 20.30 uur. Luchtaanval op
Soesterberg. Bommen vallen aan den School-
weg, waardoor veel schade wordt aange
richt. Perceel Postweg 39 krijgt een voltref
fer, 1 'doode.
23 NOVEMBER. Opening Unie-secretariaat,
Driehoeksweg.
29 NOVEMBER. Eerste collecte van Win
terhulp.
DECEMBER. Op Soesterberg wordt ten be
hoeve van 'de uitbreiding van hef vliegveld
een groot aantal woningen afgebroken als
mede Theehuis Soesterdal. In Soest worden
vele honderden manschappen van 'n cavale
rieregiment bij burgers ingekwartierd. Zij
blijven bier tot Mei 1941 en gaan dan op
weg naar het Oostfront.
1941.
JANUARI. Het aantal treinen op de lijn
Utrecht-Baarn wordt sterk beperkt.
De bezetter begint zijn ware gezicht te foo-
nen: de Joden zijn zijn eerste slachtoffers.
Alie Joden moeten zich voor 24 Februari
melden ter secretarie op speciale formulie
ren. Reeds eerder was het benoemen van
Joodsche ambtenaren verboden.
1 MAARI. Distributie van rijwielbanden.
In Maart worden enkele weermachtsborden
vernield. Als represaillemaatregel moet door
de inwoners worden gepost bij borden en
aanplakgelegenheden. Verschillende N.S.B. -
ruiten sneuvelen. In Amsterdam breekt een
oproer uit, dat in bloed wordt gesmoord. De
bezetter beweert, dat de Joden hierin voor
al de hand hebben gehad. Daar vermoed
wordt, dat zij naar de omliggende provincies
zullen vluchten, verbiedt de Commissaris der
Provincie, ir. Muller, hen daar op te nemen.
APRIL. Alle padvindersvereenigingen wor
den ontbonden, de goederen in beslag ge
nomen.
Distributie van melk en aardappelen.
Het Departement van Opvoeding, Weten
schap en Kulturbescherming vaardigt een
nieuwe regeling uit, waarbij het benoemen
van onderwijzers in den vervolge van zijn
goedkeuring afhankelijk zal zijn. De Chr.
Scholen weigeren zich daaraan te onderwer
pen.
18 APRIL. Des namiddags te 1 uur breekt
brand uit op de Leusder heide, waar groote-
voorraden munitie liggen opgeslagen. Een
reeks geweldige ontploffingen houdt aan tot
des avonds 8 uur. Brandweren uit alle dee-
len van het land snellen toe. De Stichtsche
margarinefabriek te Soesterberg, de carros-
seriefabriek van L. de Haan en een villa
branden af. Groote schade aan honderden
woonhuizen, vooral aan het complex van
Ons Belang.
25 APRIL. Het eerste nieuwe persoonsbe
wijs S55/000001 wordt aan den Burgemees
ter uitgereikt.
30 APRIL. Het vervaardigen, verkoopen en
uisfallen van beeltenissen van leden van het
Koninklijk Huis wordt verboden, uitgezaagde
geldstukken inbegrepen.
1 MEI. De gemeentelijke arbeidsbeurs wordt
opgeheven. Arbeidsbemiddeling wordt Rijks
taak. Dit zal de tewerkstelling in Duitschland
nJoeten bevorderen. De vrijwilligers van den
L.B.D. worden vervangen door vaste piket
ten voor toren,- en kelderwacht, een brand-
weerpikef en een opruimpiket.
13 MEI. In de omgeving van het vliegveld
Soesterberg wordt op vele plaatsen begin van
brand ontdekt. De Sicherheitsdienst neemt
veiligheidsmaatregelen.
Vcin 15 Mei 'tot 15 Juni zaï des nachts
wacht gehouden moeten' worden langs de
spoorlijn Amersfoort-Soestduinen. Er komt
een verscherpt uitgaansverbod voor Soester'
berg. Allen, die daar niet woonachtig zijn,
moeten het betrokken gebied voor zonson
dergang verlaten. Alle hakhout moet worden
gekapt.
JUNI. Vanaf 23 Juni zal de centrale keuken
ook te Soest eten verstrekken. Er bestaal
direct vrij groote belangstelling.
17 JUNI. Alle Oranjevereenigingen worden
geschorst.
JULI. In verband met de oorlogsverklaring
van Duitschiand aan Rusland worden op 4
Juli alle politieke partijen ontbonden ver
klaard en de gelden en bescheiden in beslag
genomen. Als tegenmaatregel tegen de En-
gelsche V-actie wordt een Duitsche V-acfie
ondernomen: V is Viktorie, Duitschland
wint voor Europa op alle fronten.
Ten bewijze van Duitschlands „overvloed"
aan oorlogsmateriaal en grondstoffen vangt
op 17 Juli de inlevering van metalen aan.
Parapluiebakken en vogelkooien zullen in
granaten worden veranderd. Opnieuw worde
aiics geweten aan onze Joodsche landgenoo-
ten. Hen wordt het bezoek aan badplaatsen
e.d. verboden en hun bewegingsvrijheid be
perkt. Ook aan de ingangen van de gemeen
te Soest verschijnen de bordjes „Beperkte
bewegingsvrijheid voor Joden". Op 26 Juli
wordt hef dragen van Unie-speldjes verboi
den, alsmede hef aanplakken van biljetten
en het verspreiden van Unie-geschriften.
De distributie van jam, stroop en honing be-
gint.
25 JULI. Op Nieuwerhoek wordt des avonds
te 11.15 uur een N.S.B.-ruif ingegooid. En
kele Duifschers schieten na het alarmgeroep
op wegvluchtende jongens. Daarbij wordt
Gerardus Dorresteijn door een schot in het
hoofd gedood. Hij is het eerste Soester
slachtoffer van de Duitsche terreur.
AUGUSTUS. Verordening 152/1941 bepaalt
o.m., dat de gemeenteraden met ingang van
1 September zulien gaan „rusten". Op 29
Augustus komen de leden voor de laatste
maal bijeen in een niet-officieele vergade
ring in „De Soester Kring", waar hartelijke
afscheidswoorden worden gewisseld en het
volle vertrouwen in den Burgemeester wordt
uitgesproken.
3 SEPTEMBER. De Molenweg,- waaraan
sedert lang stellingen voor afweergeschut;
waren gebouwd, wordt thans definitief voor
hef verkeer gesloten.
OCTOBER. Het vermogen van het Huis var.
Oranje wordt verbeurd verklaard. Met in
gang van 1 October wordt aan Joden het be
zoek aan openbare inrichtingen voor ont
spanning, voorlichting en tijdverdrijf verbo
den. Zij mogen eveneens niet langer deel
nemen aan openbare bijeenkomsten.
„De Soester Courant", uitgave Drukkerij
Smit, die zich nog steeds vooral tegen de
N.S.B. en haar uitingen verzet, mag niet
meer verschijnen.
Op 9 October wordt brigadier P. de Vries
op het bureau ^an politic gearresteerd en
naar Utrecht, later naar Den Haag, overge
bracht. Hij keert op 12 November terug.
Op 20 Ocfober wordt vervolgens gearres
teerd inspecteur van politie Aris Frederik
Schreuder. Men voert hem weg; wij hebben
hem niet weergezien. Het bericht van zijn
overlijden was gedateerd 6 December 1942
en vermeldde zijn dood op 4 November 1942,
15 uur 25 te Hamburg-Neuengamme.
In October valt ook de aanmeldingsplicht
voor handel en ambacht. Stadhouderslaan en
Vosseveld krijgen bezoek van een inbreker,
die er een eigen, methode op nahoudt. In al
le gevallen blijkt een gaatje geboord nabij
de spanjoletsluiting.
15 DECEMBER. Tentoonstelling van schil
derijen van Soester kunstenaars in Elthefo.
1942.
De winter 1941-1942 is zeer streng. Volgens'
de bezetter, mede ten dienste van de Oost-
frontpropagr.nda, de strengste in 140 jaar.
De sneeuw ligt decimeters dik, de Eem is
weken lang .berijdbaar. Er is gebrek aan
brandstof en voedsel.
JANUARI. De maatregelen tegen de Joden
worden voortgezet In alle café's verschijnen
kaarten „Voor Joden verboden".
MAART. De straatnamen Wilhelminalaan,
Julianalaan en -plein en Prins Bernhardlaan
zijn niet langer toegelaten. Met ingang van
6 Maart bezit Soest een Mecklenburglaan
en een Wiliem de Zwijgerlaan en met in
gang van 23 Maart een Louise de Coligny-
laan en -plein, nadat de naam Juliana van
Stolbergiaan, die de burgemeester had voor
gesteld, geen genade heeft kunnen vinden.
In den avond van 6 Maart stort een bran
dend Duitsch vliegtuig omlaag aan de Tal-
malaan. Drie woningen gaan geheel in vlam
men op, enkele andere huizen worden zwaar
beschadigd. Er zijn 6 dooden onder de bur
gerbevolking.
15 MAART. Distributie van rijwielen.
1 MEI. Oprichting van het Nederlands Ar
beidsfront. Het succes van deze instelling
is slechts met dat van W.H.N. en N.V.D. te
vergelijken!
15 MEI. De officieren van het Nederlandsche
leger zijn opgeroepen tot een 2e verplichte
controle-bijeenkomst. De publicatie in de
bladen vermeldt tevens de treinen, waarme
de zij zullen kunnen terugkeeren. Vrij ver
voer is gewaarborgd. Zij worden echter zon
der meer in krijgsgevangenschap terugge
voerd.
17 MEI. Distributie van rookartikelen en
versnaperingen.
JUNI. Het dragen van een ster, waarvoor
1 textielpunt moet worden ingeleverd, wordt
verplicht voor de Joden.
De verdeeling van groenten heeft reeds meer
dere malen aanleiding gegeven tot gerecht
vaardigde klachten. De groentehandelaren
steken nu de hoofden bij elkaar en reiken
aan hun klanten groentenkaarten uit. Hef
systeem is prachtig maar werkt in de prac-
tijk niet erg bevredigend, omdat niet ieder
een zich er aan houdt.
Op 1 Juni wordt een 2e schilderijententoon
stelling geopend in Braamhage.
9 JULI. Te 6 uur 06 wordt het doodvonnis
voltrokken aan Hendrik Marina Emanuel
Maertens, wonende te Soest, Eikenhorstw. 10.
20 JULI. De Duitsche weermacht gelast een
onmiddellijke rijwielvordering. Het door
Soest te leveren aandeel bedraagt 166 stuks.
Het geheel ademt een geest van grootste
spoed. De rijwielen staan reeds denzelfden
dag ter beschikking. De Weermacht komt ze
halen op1 September!
22 JULI. De geheele jeugdbeweging op Ge
reformeerde grondslag wordt verboden.
24 JULI. Aan den Lange Brinkweg wordt een
vrouw door scherven van het afweergeschut,
die door het rieten dak slaan, ernstig aan
het hoofd gewond.
17 AUGUSTUS. Het doodvonnis wordt te
14 uur 35 voltrokken aan den oud-secreta
ris van den Nederlandsche Unie, Johannes
Frans Goedhart, wonende te Soest, Kerkpad
Z.Z. 114.
Alle R.K. Jeugdorganisaties worden ontbon
den verklaard.
SEPTEMBER. Distributie van taptemelk.
OCTOBER. Nadat in 1940 de Opbouwdienst
was vervangen door een vrijwillige arbeids
dienst, die een groot fiasco is geworden,
vangt thans de arbeidsdienstplicht aan voor
allen, die na 1 October 1924 geboren zijn.
NOVEMBER. 1500 Kinderen worden koste
loos ingeënt tegen roodvonk en diphtherie.
De expresse postbestelling wordt afgeschaft.
In het westen van het land begint de groo
te evacuatie, allereerst van Den Haag. Hon
derden evacuees sfroomen Soest binnen. Hun
aantal bedraagt na 6 maanden 1000.
17 NOVEMBER. Verplichte hondenkeuring
aan den Lange Brinkweg ten gunste van de
Weermacht.
18 NOVEMBER. Het groot aantal huizen,
dat reeds door de Weermacht is gevorderd,
wordt opnieuw uitgebreid met huizen aan
de Soesferbergschesfraat.
13 DECEMBER. Een waarlijk historische
dag. Anton Musserf wordt bij gratie van zijn
Führer benoemd tot leider van het Neder
landsche volk.
1943.
De internationale situatie is voor Duitsch
land belangrijk ongunstiger geworden. De de
bacle van Stalingrad is zich aan het vol
trekken en in Noord-Afrika wordt Rommel
tot Tunis teruggedreven. Duitschland ligt
week na week onder zware bombardemen
ten. Het dagbet in den Oosten.
MAART. De distributiedienst verhuist naar
het Kerkpad Z.Z., na zich jarenlang te heb
ben beholpen in de woning Steenhoffstraaf
12a. Er wordt overgegaan tot de vordering
van klokken. Op 8 Maart verdwijnen de
kerkklokken, op 9 Maart die uit den gemeen-
Cetoren. Op 23 Maart worden ook enkele
kleinere klokken weggehaald, zoomede de
brandbel aan het raadhuis.
1 APRIL. De eerste school voor Voortgezet
Gewoon Lager Onderwijs wordt geopend.
15 APRIL. 3 met pistolen bewapende man
nen overvallen het perceel Noorderweg 21,
bdwoond door den heer Honings, makelaar.
19 APRIL. 5 personen, voorzien van revol
vers, overvallen omstreeks 9 uur des avonds
het Kasteeltje van den heer F. H. F. Pas
van Groot Oosterland. Zij doorzoeken het
geheele perceel, snijden telefoonverbindingen
af en verdwijnen met eenige rookartikelen
en een aantal bescheiden uit de respectie
velijke kluizen.
17 APRIL. Winterhulp en Ned. Volksdiensf
organiseeren een inzameling voor de slacht
offers van 'n bombardement te Rotterdam. De
gemeente-ambtenaren weigeren medewerking
aan de collecte te verleenen, hetgeen aan de
pers heftige commentaren ontlokt.
De bankbiljetten van f 500,en f 1000,
worden waardeloos verklaard.
23 APRIL. Met ingang van dezen dag wordt
den Joden het verblijf in de provincie
Utrecht ontzegd. Het grootste aantal van de
hier woonachtige Israëlieten heeft zich reeds
door onderduiken aan de dwingelandij ont
trokken. Enkele van hen begeven zich echter
naar Vught.
29 APRIL. De angst voor een invasie is
den bezetter waarschijnlijk te zwaar gewor
den. Hij publiceert het voornemen, de leden
van de Nederl. Weermacht in krijgsgevangen
schap terug te voeren. Er ontstaat onmiddel
lijk een spontane volksbeweging, die zich
krachtig tegen dezen maatregel keert. De
Regeering adviseert tot onderduiken. Er
wordt gestaakt, het verzet wordt vooral in
de Noordelijke provincies bloedig gebroken.
Vele doodvonnissen worden geveld. De sperr-
tijd wordt tot 8 uur vervroegd.
De dwingelandij openbaart zich van nu af
in feller vorm. De arbeidsinzet blijkt geen
bevredigende resultaten te hebben opgele
verd. Dies worden de lichtingen 1920 tot
en met 1924 in haar geheel opgeroepen
voor arbeid bij de Oosterburen. Het onder
duiken wordt 'n noodzakelijkheid voor dui
zenden. Ook de studenten hebben zich moe
ten melden. De groene politie begint haar
razzia's. Het wordt bittere noodzaak de be
schikking te krijgen over bevolkingsregisters
en bonkaarten. Talrijke distributiekantoren,
en gemeentehuizen worden overvallen. Soest
blijft niet achter bij dit actiefverzet. In den
iiacht van 21 op 22 Mei 1943 wordt het be
volkingsregister van 't gemeentehuis gestolen.
31 MEI. Aanvang van de inlevering van ra
dio-toestellen. Het aantal eigenbouw-appara-
ten is niet te tellen. Ook kisten met een
lamp, een paar draadjes en een schakelaar
worden als radiotoestel aangeboden en ge
boekt. De toestellen worden opgeslagen 'in
Colenzo, Vredehofstraaf.
Ook de vischdisfributie heeft tot klachten
aanleiding gegeven. Thans wordt overgegaan
tof de uitgifte van vischknipkaarten.
2 JUNI 1943. Te Soest wqrdf de 20.000é
inwoner geboren. Zijn naam is Hendrik Jo-
han van Altena, zijn adres is Pijnenburger
laan 3.
18 JUNI. Soest wordt reeds enkele zomers
overstroomd door trekkers uit Amsterdam.
Deze slapen in hooibergen, bij boerderijen en
in allerlei geïmproviseerde gelegenheden. Er
zijn meerdere misstanden. Een verordening
verbiedt nu het verstrekken van nachtver
blijf aan minderjarigen aan inrichtingen,
die niet zijn aangesloten bij Rijkshoreca, een
centrale instantie, die ook kamphuizen con
troleert.
AUGUSTUS. De groene politie houdt raz
zia's te Soest en vindt daarbij gelegenheid
om spek, ham en appels mede te nemen.
Hier en daar wordt een radiotoestel gevon
den, meerdere burgers worden in hechtenis
genomen.
In den nacht van 29 op 30 Augustus wor
den op groote schaal bulletins verspreid van
den Raad van Verzet. Op postkantoor en sta
tion leest men „Vecht mee met de R.V.V.".
Het aantal onderduikers neemt nog dagelijks
toe. In den nacht van 11 op 12 November
1943 wordt een overval gepleegd op het po
litiebureau te Soest. De buit bestaat uit revol
vers en honderden patronen. De dienstdoen
de agenten A. de Liefde en A. J. Kraa wor
den op 14 Februari in hechtenis genomen.
Kraa weet daarbij te ontsnappen en is se
dert spoorloos. A. de Liefde wordt na eeni-
gen tijd vrijgelaten.
1944.
Dit wordt het jaar van de groote beslissin
gen. Het kan niet anders. Afrika is gezui
verd, Sicilië gevallen, het Oostfront trekt
elastisch terug, in Italië rukken de troepen
op naar Rome. Dit wordt het jaar van de
invasie. Voor Nederland wordt het echter
tegelijk een zeer moeilijk jaar.
10 JANUARI. De SS-post Birktstraat houdt
twee Soester ingezetenen aan, die in het be
zit blijken te zijn van verschillende leger
uniformen» Zij weten in het duister te ont
komen, maar hun persoonsbewijzen zijn ge
controleerd en de SS herinnert zich den
naam Hoogenboom, Van Weecfestraat. Aldaar
wordt een huiszoeking gedaan en enkele
huisgenooten worden gearresteerd. Bij een na
der ingesteld onderzoek komen twee SS-
mannen in den vroegen morgen van 11 Ja
nuari op den Vinkenweg te Soest drie man
nen tegen, die zij als verdachten willen aan
houden. Een der mannen lost een pistool
schot, waardoor een SS-man niet gevaarlijk
in de borst wordt getroffen.
De SS acht deze gebeurtenis zoo ernstig, dat
tot ingrijpende vergeldingsmaatregelen wordt
overgegaan. Men zal nu in Soest eens flink
ingrijpen; men heeft reeds lang het oog op
deze gemeente.
In den avond van 13 Januari wordt toege
slagen. Hollandsche SS in burger rijdt in
auto's rond en neemt 25 gijzelaars in ar
rest. 2 hunner worden verraderlijk neerge
schoten. De moorden worden gemotiveerd
met de simpele verklaring, dat de slachtof
fers wilden vluchten.
Willem Cornelis van Goor, directeur van
Gemeentewerken en Johan Hendrikus Hout
man, leeraar handenarbeid, vallen aan deze
willekeur ten offer. De andere gijzelaars
worden naar Amersfoort overgebracht. De
heeren S. H. Speerstra, Jhr. C. H. van den
Brandeler, mr. J. H. van Doorne en W. C.
Tensen worden na maanden, vervroegd vrij
gelaten. De heer H. A. Z. van Knobelsdorf
komt wegens ziekte reeds op 17 Januari
thuis. De heeren J. C. en P. Swager, W.
Kerkhof f, F. Ruitenbeek, P. Reeringh, W.
A. Hilhorst, A. Brugman, J. W. J. Kaal, A.
Heijnekamp, P. Kramer, G. Kruyff, J. Vonk,
E. A- Rademaker, H. J. Dolfin, D. J. Vis
ser en H. J. Verheyen worden op 19 Sep
tember 1944 ontslagen. De heeren K. Oos
ten en B. J. Veeze blijven achter in 't kamp.
Met twee moorden niet tevreden koert de
SS op 14 Januari terug, vermoordt den heer1
Klaas Brons ,en pleegt moordaanslagen op'
Johannes Anthonius Schalkx en Andries
Hendrik Koehof, die beiden zeer zwaar
worden gewond. Tegelijk wordt hef uitgaans-
uur tot 9 uur vervroegd. Dit duurt tot 1 Mei.
Er heerscht groote verslagenheid in het
dorp. Het georganiseerd verzet vecht echi
ter door met grooter verbetenheid.
Op 13 Februari volgt opnieuw een opzien
barende gebeurtenis. In het perceel Van'
Lenneplaan 70 heeft de Sicherheitsdienst een
val opgesteld, -die door twee Hollandsche;
handlangers wordt bewaakt. Op dien Zon
dagmiddag komt er een bezoeker, die vlug
ger is met zijn revolver dan de beide an
deren. Een der SD-mannen wordt gedood,
de ander zwaar gewond. De dader ontkomt.
Men vreest opnieuw vergeldingsmaatregelen
en geruchten omtrent verschrikkelijke dUP
gen, die op komst zijn, doen de ronde, als
bekend wordt, dat het Polizeistandgerichf
op 15 Februari een zitting zal houden in
de raadzaal ten gemeentehuize. Deze zitting
blijkt naderhand o.m. verband te houden met
den aanslag, die in November 1943 op
Baarnsch grondgebied is gepleegd op eep,
controleur van den C.C.D. In de motivee
ring van het vonnis, waarbij Cornelis Bur
ger, Cornelis Karman en Rut Veenendaa!
ter dood worden veroordeeld, wordt althans
o.m. dit feit genoemd.
Vervolg op bladzijde drie.
