3
'Droefheid mag niet worden uitgebuit'
De één regelt niets,
de ander alles'
Begraven steeds duurder door
stagnerend aantal crematies
Uit vaartleider als gids en tolk
Wat kost een uitvaart gemiddeld?
Wijs zelf een
voogd voor uw
kinderen aan
U wilt
meer weten?
Wat is een
codicil?
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1987
SOESTER COURANT
PAGINA 19
lli
H!!S
lil
iiiiif
ïinmEI
UITVAARTVERENIGING WIL PRAKTISCHE EN MENSELIJKE BEGELEIDING BIEDEN:
Drempel overwinnen
VOORLICHTER VAN LAATUM:
GROTE VERSCHILLEN IN GRAFRECHTEN
Grote verschillen
Eigen plekje
Nabestaanden
ALBERT VAN OLST: TEDERE SITUATIE IS ANDERS'
Tientallen vragen
Heldere begroting
Eenvoudig maar stijlvol
Niet eerlijk
Bewustzijn groeit
Bijkomende kosten
Koffietafel
Grafrechten
I ndexeri ngsclausule
at 53
I50
y Parker'
well live
ezien
plaats.
37.
't Hof
venement
*ssa-
reserveren
33-726094-.
Rondom een overlijden moet
veel worden geregeld. De na
bestaanden zijn daarvoor aan
gewezen op mensen op wie zij
moeten kunnen vertrouwen,
zowel waar het gaat om de
kwaliteit van de dienstverle
ning als de vergoeding die
daarvoor wordt gevraagd.
In ons land zijn uitvaartvereni
gingen actief, die zich bezig
houden met de belangenbehar
tiging van hun leden. De on
langs opgerichte Monuta Uit
vaartvereniging rekent ook de
nazorg tot haar taken. Zij doet
dat door in de dagen na een
sterfgeval daadwerkelijke
hulp, bijstand en begeleiding
te bieden.
Voorzitter J.J.C. Siebes: 'Onze
vereniging wil naast de uit
vaartverzorger als vraagbaak
beschikbaar zijn en waar mo
gelijk functionele assistentie
verschaffen. Daarvoor kunnen
onze leden een beroep doen op
deskundige hulpverleners. Het
adviseren over de gevolgen van
overlijden is eveneens een van
onze doelstellingen. Te denken
valt aan regelingen vooraf, bij
codicil, testament en de kosten
van de uitvaart. Die lijken in
die dagen onbelangrijk. De re
kening wordt evenwel aange
reikt wanneer de eerste emo
ties voorbij zijn en de werke
lijkheid van alledag is terugge
keerd. Dan schrikt men vaak of
is ontsteld, vooral wanneer de
nota veel hoger uitvalt dan was
voorzien. Het is belangrijk
vooraf te weten welke organi
satie de uitvaart regelt en wel
ke kosten daarvoor in rekening
worden gebracht. Droefheid
mag niet worden uitgebuit.
Heeft uw vereniging ook een
taak op het gebied van de kwa
liteit van de uitvaart? 'Ja, zeer
zeker Bevorderen dat na het
overlijden van een lid of één
van zijn gezinsleden, een stijl
volle en goed verzorgde uit
vaart zal plaatsvinden, is een
bijna vanzelfsprekende doel
stelling. Wij zien toe op de
kwaliteit van de uitvaart. Als
wij constateren dat er ergens
iets scheef zit, zullen wij voor
onze leden opkomen. Ook in
ventariseren wij de wensen die
onder onze leden ten aanzien
van de uitvaartverzorging le
ven en zullen die waar nodig
naar buiten brengen', zegt de
heer Siebes. Hij verwacht dat
de nog jonge Monuta Uitvaart
vereniging zich in de komende
jaren zal ontwikkelen tot een
vooral praktisch ingestelde
vereniging, die het geven van
goede voorlichting en begelei
ding hoog in haar vaandel
voert.
Hij zegt tot slot: 'Het is gezond
om als mens niet te vaak bij de
dood stil te staan. Het iS voor
velen een delicaat en vaak zelfs
griezelig onderwerp. Je moet
een drempel over. Nadenken
over iets wat je je niet kunt
voorstellen. Maar wij maken te
dikwijls mee dat er totaal geen
maatregelen en voorzieningen
zijn getroffen. Niemand weet
dan wat er moet gebeuren en
paniek of familieruzies zijn
daarvan soms het gevolg. Jam
mer, denk ik dan, het had toch
anders, vooral zoveel menselij
ker gekund. Als vereniging
willen wij er op wijzen dat het
verstandig is daarover eens
nuchter na te denken en de za
ken tijdig te regelen door din
gen op papier te zetten, een
verzekering te sluiten, het
voogdijschap van de kinderen
te regelen en door deskundigen
als een notaris om advies te
vragen. Ook dat hoort allemaal
heel gewoon bij het leven.'
Indien u naar aanleiding van
dit interview of de andere arti
kelen op deze pagina meer in
formatie wenst, kunt u schrij
ven naar Monuta Uitvaartver
eniging, Postbus 20, 7300 AA
Apeldoorn. Bellen mag na
tuurlijk ook: 055-215136.
Voorzitter J.J.C. Siebes: 'Wij
maken dikwijls mee dat er totaal
geen maatregelen en voorzienin
gen zijn getroffen.
Men kan in het leven niet alle problemen voorkomen: verdriet, een
zaamheid, het moeten verwerken van het verlies van een dierbare.
Veel materiële en immateriële gevolgen van een overlijden kan
men echter tot een minimum beperken door orde op zaken te stel
len voor het te laat is. Toch blijkt dat maar tot weinig Nederlanders
door te dringen. Slechts 30% van ons heeft een testament, 15%
heeft voogdijvoorzieningen voor de kinderen getroffen en 40%
heeft een en/of rekening bij bank of giro.
Vorig jaar overleden in ons
land 126.000 mensen. Door
de explosieve groei van de
bevolking na de tweede we
reldoorlog tot meer dan 14,5
miljoen inwoners, zal dit
sterftecijfer de komende de
cennia geleidelijk oplopen
tot zelfs meer dan 200.000
per jaar. Dat heeft vergaan
de gevolgen voor de organi
satie van ons uitvaartwezen,
de inrichting van begraaf
plaatsen en de grafrechten
die moeten worden betaald.
Talloze gemeenten zien zich
momenteel al geplaatst voor het
probleem dat hun begraaf
plaatsen vol raken. Met uitbrei
ding en de inrichting van nieu
we voorzieningen is veel ruim-:
tebesiag en dus geld gemoeid.
Dat komt tot uitdrukking in de
vooral de laatste jaren sterk ge
stegen grafrechten.
'Wij maken ons zorgen over de
hoogte van die grafrechten, die
bovendien van gemeente tot ge
meente sterk kunnen verschil
len. In de praktijk merken wij
dat de nabestaanden gecon
fronteerd worden met steeds
hogere grafkosten', aldus mr. I.
Filius, directeur van Monuta in
Apeldoorn, een van de grootste
verzekeraars en tevens verzorg
ster van uitvaarten in ons land.
De huur voor een individueel
graf kan uiteenlopen van
750,- tot 5.000,-., afhanke
lijk van de gemeente en de duur
van het contract. Daarnaast
zijn er ook koopgraven. De prijs
daarvan ligt over het algemeen
nog hoger.
Vele gemeenten verhoogden de
grafrechten mede om een bij
drage te leveren aan het slui
tend maken van hun begroting.
Een belangrijkere oorzaak is
Liefst 85 procent van de Neder
landers heeft geen voogdijvoor-
zieningen getroffen voor de
minderjarige kinderen. Toch
kan het tijdig treffen van derge
lijke maatregelen voor velen
onnodig leed voorkomen. Want
wat is het geval:
Bij overlijden van één der ou
ders wordt de andere ouder
meestal voogd(es) over de min
derjarige kinderen. Dat is wet
telijk geregeld. De kantonrech
ter benoemt eveneens een toe
ziend voogd(es).
Anders is het als beide ouders
komen te overlijden. Dan be
noemt de kantonrechter een
voogd op voorstel van onder an
dere familieleden van zowel de
man als de vrouw. Belangrijk is
dat de kantonrechter vrijwel al
tijd rekening zal houden met de
wensen van de ouders als die
zélf tijdig een voogd over hun
minderjarige kinderen hebben
aangewezen.
Ook kunt u zich voor informatie
wenden tot de Stichting Wel
zijnsbevordering Weduwen en
Weduwnaars, Postbus 16, 9636
ZG Zuidbroek (tel. 08306-
42256). Een boekje met nuttige
informatie kan worden verkre
gen door 4,50 over te maken
op giro 2069217 t.n.v. van de
Stichting W. W.W.-Zuidbroek.
P
volgens mr. Filius evenwel de
stagnatie in de verwachte groei
van het aantal crematies. Daar
door raken de begraafplaatsen
sneller vol dan werd voorzien.
'Willen die gemeenten ook in de
toekomst blijven begraven, dan
zullen zij nu voor voldoende
ruimte en middelen moeten zor
gen', aldus de Monuta-direc-
teur.
Ondanks de ruimtebesparende
voordelen is de belangstelling
voor cremeren in ons land blij
ven steken bij iets meer dan
veertig procent. Onderzoeken
tonen aan dat de top al is bereikt
of zelfs is gepasseerd en dat de
bouw van nieuwe crematoria
niet zal leiden tot een groter
aantal crematies. Vooral onder
jongeren blijkt een duidelijke
voorkeur te bestaan voor een
'eigen plekje' onder de grond.
Naar verwachting zal de vraag
naar grafruimte daardoor in de
toekomst extra toenemen.
Velen beseffen niet dat de nabe
staanden altijd verantwoorde
lijk zijn voor de financiële ver
plichtingen die uit een uitvaart
voortvloeien. Ook op hen die
moeten rondkomen van een so
ciale uitkering, kunnen de kos
ten van de uitvaart van een
overleden familielid via inhou
dingen worden verhaald. Onder
andere via de Stichting Ideële
Reklame (SIRE) wordt sinds
kort gewezen op het grote be
lang om tijdens het leven voor
zieningen te treffen waardoor
de uitvaart kan worden be
taald. Vanzelfsprekend betreft
het hier niet alleen de financiële
aspecten waarvoor moet wor
den gezorgd.
Dagelijks overlijden mensen. De nabe
staanden worden meestal geheel onvoorbe
reid geconfronteerd met een groot aantal
problemen. Het is alof men een vreemd land
binnengaat, waarin men de weg niet weet en
waarvan men de taal niet spreekt. Op zo'n
moment is de uitvaartleider de gids en tolk.
Albert van Olst is uitvaartleider
in het Gelderse Nunspeet. Een
arbeidsintensieve baan en zijn
betrokkenheid is groot. De
dorpsgemeenschap vertrouwt
in moeilijke tijden op hem, want
hij regelt alles. Dag en nacht is
hij beschikbaar, zeven dagen
per week.
Hij vertelt: 'De telefoon kan elk
moment gaan. Ik maak dan
meteen een afspraak. Veelal
kennen de mensen je niet per
soonlijk. Het is dan ook zaak dat
de mensen vertrouwen in je
krijgen. Daarna kun je lang
zaam overgaan tot het stellen
van noodzakelijke vragen. Als
uitvaartleider moet je vooral
goed kunnen luisteren en er
doorlopend op letten dat de we
duwe of weduwnaar - eventu
eel via de familie - in alle be
langrijke beslissingen wordt
betrokken. Zelden blijven er
daarna nog vragen over en dat is
voor de familieleden geruststel
lend.'
Uitvaartleider Albert van Olst: 'Je
kunt heel veel voorde nabestaanden
betekenen.
Indien u naar aanleiding
van de artikelen op deze pa
gina meer informatie
wenst, kunt u schrijven
naar Monuta, Postbus 20,
7300 AA Apeldoorn. Bellen
mag natuurlijk ook: 055-
215136. U kunt vragen naar
R. Punselie of P. Buschkens.
'Het opstellen van de rouwbrief
vormt voor de meeste mensen
een lastige opgave, want wat
voor tekst moet daar op komen
te staan? Ik heb in de loop der ja
ren voorbeelden verzameld en
neem die mee. Het boek gaat de
familie rond. Slechts een enkele
keer kiezen de familieleden
voor een tekst waarin zij echt
iets van hen zelf opnemen. Zel
den ligt er een tekst klaar. Dat
persoonlijke mis ik te vaak.
Uitvaartleider Van Olst werkt
altijd op basis van een begro
ting, zodat de nabestaanden
vooraf weten wat de uitvaart
kost. 'Geld is iets waarbij zel
den wordt stilgestaan. Slechts
een enkeling vraagt 'meneer,
wat kost me dat?'. Meestal ge
ven de familieleden hun porte
monnee meteen uit handen en
zeggen: 'verzorg het maar net
jes'. Men heeft er geen idee van
om welke bedragen het kan
gaan. Advertenties in de dag
bladen kunnen vele duizenden
guldens kosten.
Van Olst: 'Mij bekruipt wel eens
het gevoel dat sommige familie
leden de uitvaart benutten om
met veel geld tot uitdrukking te
brengen hoe belangrijk de over
ledene was. Het stijlvolle zit 'm
evenwel niet in het geld. Een
paar woorden, een gedicht, or
gelspel een door de overledene
geliefd deel van een muziek
stuk, kunnen accenten aan de
uitvaart geven die van grotere
waarde zijn.'
'Als de afstand dat toelaat, mag
de kist ook door de familieleden
naar de begraafplaats worden
gedragen. Zelf je vader of moe
der naar zijn of haar laatste
rustplaats dragen, zoals zij jou
als kind ook op handen hebben
gedragen. Dat zegt veel. Ik vind
ook dat het dankwoord bij het
graf bij voorkeur door een fami
lielid dient te worden gespro
ken. Al zijn het maar vijf woor
den en als je daarbij een traan
laat is dat echt geen schande.
Aanvankelijk durven ze dat
niet of vrezen geen woord te
kunnen uitbrengen. Ik adviseer
het op te schrijven en de regels
op te lezen zonder naar de ande
ren te kijken. Bovendien spreek
ik af dat ik het direct zal overne
men als het onverhoopt toch
niet lukt. Dat geeft vertrouwen.
Eén keer 'nee' schudden is vol
doende, maar meestal lukt het
wèl en is men achteraf dank
baar het zelf te hebben gedaan.'
Als uitvaarleider ben je opge
leid en getraind om in moeilijke
situaties handelend op te tre
den. Je moet aanspreekbaar
blijven, ook al is dat soms nog zo
moeilijk. Laatst nog: een echt
paar had een auto-ongeluk ge
had. De vrouw overleed, drie
jonge kinderen achterlatend.
Zij schreven een brief aan hun
moeder die met haar meeging in
de kist. Toen ik bij dat graf
stond en die prevelende toetjes
zag, dacht ik 'vriend, diep zuch
ten, anders houd je het niet. Ook
een uitvaarleider is een mens.
'De één zal alles proberen te re
gelen, de ander niets. Dat be
hoort tot de individuele vrijheid
van de mens. Ik vind wel dat die
keuze om niets te doen heel be
wust moet worden gemaakt.
Omdat je pas kunt beslissen als
je goed geïnformeerd bent, vind
ik goede voorlichting op dit
punt van het allergrootste be
lang.'
Dat zegt voorlichter Bob van
Laatum, die stad en land afreist
om iedereen die het maar horen
wil attent te maken op de moge
lijkheden om tijdens het leven
voorzieningen te treffen die het
de nabestaanden op z'n minst
eèn stuk gemakkelijker maken.
Hij wijt het vooral aan onbe
kendheid omtrent de mogelijk
heden om vóór overlijden maat
regelen te treffen, dat er zo wei
nig wordt gedaan. Ook de wet
telijke bepalingen na overlijden
vormen voor de meeste Neder
landers een onbekend terrein en
men heeft er veelal geen idee
van wat daarvan de financiële
gevolgen kunnen zijn.
Als uitvaartleider maakte Van
Laatum van dichtbij kennis met
gezinnen waar de dood plotse
ling toesloeg en waar niets gere
geld bleek te zijn. Vaak zeer
schrijnende gevallen en daarom
besloot hij twee jaar geleden bij
Monuta in Apeldoorn voorlich
ter te worden. Nu staat hij op
beurzen en manifestaties,
houdt voordrachten voor ver
pleegkundigen en gezinsver
zorgsters, geeft voorlichting
aan studenten en scholieren en
huurt zaaltjes om groepjes be
langstellenden 'zijn verhaal' te
doen. Niet om 'zieltjes' te win
nen, maar omdat hij vindt dat
het de hoogste tijd is geworden
dat mensen in alle eerlijkheid
eens nadenken over wat nog al
tijd een van de moeilijkst be
spreekbare onderwerpen wordt
genoemd.
Zelf zegt hij daarover: 'Natuur
lijk is dat moeilijk, maar het is
niet eerlijk om een ander met de
zorgen te laten zitten. Veel men
sen lijken te denken: het zal
mijn tijd wel duren en ze laten
mij heus niet staan. Zij vergeten
niet alleen de financiële conse
quenties, maar ook dat familie
leden vaak totaal ontredderd
achterblijven. Wij verzorgen
jaarlijks zo'n vijfenveertighon
derd uitvaarten. Het is verba
zingwekkend hoe weinig men
van de uitvaart afweet en hoe
slecht men daarop is voorbe
reid. Vrouwen waarvan de man
plotseling overlijdt, weten soms
niet eens waar belangrijke pa
pieren opgeborgen liggen, hoe
zij een betalingsopdracht moe
ten uitschrijven of worden van
de ene op de andere dag gecon
fronteerd met geblokkeerde
bank- en girorekeningen. Dat
zijn nog maar betrekkelijk een
voudige voorbeelden-van admi
nistratieve zaken die je gemak
kelijk tijdens het leven kunt re
gelen. Informeer de partner tij
dig over wat er in het huishou
den 'omgaat'. Dat geldt
natuurlijk ook voor verzekerin
gen, inkomen, pensioenregelin
gen, het ziekenfonds en noem
maar op. De ander moet verder
kunnen als hij of zij er alleen
voor komt te staan. Ook als het
gaat om het kunnen nakomen
Voorlichter Bvan Laatum: 'Veel
mensen lijken te denken: ze laten mij
heus niet staan.'
van de financiële verplichtin
gen. Ik probeer de mensen te
verplaatsen in een situatie
waarin zij er vandaag plotse
ling niet meer zouden zijn. Hoe
gaat het bij u dan verder? Wie
regelt alles? Wie betaalt de re
keningen? Wat gebeurt er met
de kinderen en eventueel het ei
gen bedrijf?'
Volgens Van Laatum groeit het
bewustzijn dat het veel beter is
om dergelijke vragen in een rus
tige sfeer aan de orde te stellen,
dan in de emotionele dagen na
een sterfgeval. De belangstel
ling voor zijn voorlichtingsbij
eenkomsten is groot en zij oogs
ten veel waardering. Meestal
zitten de zaaltjes tjokvol. Niet
alleen met ouderen, maar juist
ook met jongeren. 'Alle leef
tijdsgroepen zijn steeds verte
genwoordigd. Het is beslist niet
zo dat alleen ouderen in dit on
derwerp geïnteresseerd zijn. In
tegendeel zelfs. Meestal nodig
ik een notaris uit om iets over
zijn werk te vertellen. Velen
blijken de stap naar een nota
riskantoor niet zo één, twee,
drie te maken, maar kijken lie
ver eerst de kat uit de boom.
Een codicil ofeen testament
bieden völgerïs voorlichter Van
Laatum bij uitstek de mogelijk
heden om belangrijke gegevens
op te schrijven en wensen te ver
woorden.
Een codicil is een soort wilsbe
schikking, waarin u bijvoor
beeld kunt vastleggen welke
waardevolle en dierbare voor
werpen u aan welke persoon na
laat. Ook kunt u erin vermelden
waar sleutels of belangrijke pa
pieren opgeborgen liggen. U
kunt vastleggen hoe u uw uit
vaart geregeld wilt hebben.
Kortom: een codicil is een lei
draad die nabestaanden duide
lijkheid verschaft. Een codicil
heeft vooreen aantal onderwer
pen dezelfde rechtsgeldigheid
als een testament.
Belangrijk om te weten: een co
dicil is slechts geldig zolang u
het wenst. Met andere woorden
mocht u na verloop van tijd op
andere gedachten komen, dan
vernietigt u het codicil. U vult
eventueel een nieuw codicil in
waarin u het vorige herroept.
U kunt een codicil bestellen
door/ 5,- (kostprijs) over te ma
ken op Postbanknummer
904230 ».v. Monuta, Apel
doorn, onder vermelding van
'Codicil'.
Veel Nederlanders reserveren
voor hun uitvaart een som geld
of hebben zich geheel of ge
deeltelijk tegen de kosten
daarvan verzekerd. Deson
danks blijken maar weinig
mensen zich bewust van de
werkelijke kosten die met een
uitvaart gemoeid (kunnen)
zijn.
Onder emotionele druk wor
den door de nabestaanden
soms opdrachten gegeven en
bestellingen gedaan waarvan
de financiële consequenties
niet of nauwelijks worden
overzien.
De kosten waarmee minimaal
rekening moet worden gehou
den, hebben betrekking op de
bespreking met de uitvaartlei
der; het kisten; de graf- c.q.
crematiekist; verzorgen van
dokterspapieren; aangifte
burgerlijke stand; rouwcircu-
laires en postzegels; benodigd
personeel; leiding op de dag
van de uitvaart; een rouwauto
en één of twee volgauto's met
chauffeurs. De rekening voor
dit basispakket zal al gauw op
zo'n 2.300,- uitkomen. Dat
zijn momenteel de gemiddelde
kosten van een uitvaart, even
wel zonder de bijkomende
kosten en de grafrechten.
In de optelsom die we hiervoor
van de gemiddelde uitvaart
kosten hebben gemaaki, is dus
geen rekening gehouden met
rouwadvertenties. Ook daar
van verschilt de prijs sterk,
van circa 100 gulden voor een
advertentie in een plaatselijk
huis-aan-huisblad tot 1.500 a
2.000 gulden in een landelijk
dagblad. Vanzelfsprekend be
paalt ook de grootte van de ad
vertentie de prijs die moet
worden betaald.
Een eventuele koffietafel is
eveneens een onderwerp
waarvan de kosten sterk af
hankelijk zijn van de persoon
lijke wensen, de gewoonten
van de streek en het aantal
deelnemers. Die kosten heb
ben wij daarom evenmin in de
berekening van ons voorbeeld
betrokken.
Andere posten waarmee de
nabestaanden te maken kun
nen krijgen, hebben betrek
king op de bloemen, een bij
zondere kist, kerkelijke kos
ten, klokluiden, orgelspel, ex
tra veel kilometers die moeten
worden gereden, meer volgau
to's en bijvoorbeeld het druk
ken en verzenden van dankbe
tuigingen.
De grafrechten verschillen
van gemeente tot gemeente
sterk en zijn bovendien afhan
kelijk van de persoonlijke
wensen. De verschuldigde
rechten voor een algemeen
graf, waarin als regel drie per
sonen worden begraven, va
riëren van 150,-tot/ 1.500,-.
De mogelijkheden tot het
plaatsen van een grafsteen
zijn in dat geval beperkt en ge
bonden aan regels. Bovendien
berust de zeggenschap over
het graf bij de gemeente.
De huur voor een individueel
graf kan uiteenlopen van
750,- tot 5.000,-., afhanke
lijk van de gemeente en de
duur van het contract. Meestal
wordt het graf voor 15 tot 50
jaar gehuurd, terwijl verlen
ging met steeds 10 jaar dik
wijls tot de mogelijkheden be
hoort. De gemeente mag het
graf pas opruimen nadat de
overeengekomen huurperiode
is verstreken.
Daarnaast zijn er ook koop
graven. De prijs daarvan ligt
over het algemeen nog hoger.
Veel Nederlanders hebben
zich weliswaar tegen uitvaart
kosten verzekerd, maar staan
er niet bij stil voor welk bedrag
zij zijn verzekerd en wat daar
van kan worden betaald. De
meeste verzekeringen houden
bovendien geen rekening met
de van jaar tot jaar stijgende
uitvaartkosten, waardoor al
snel onderverzekering ont
staat. Verzekeringsvormen
met een indexeringsclausule
en een levenslange looptijd
ondervangen dit euvel. Ook is
het mogelijk om na verloop
van tijd een bedrag bij te ver
zekeren, te kiezen voor een
koopsom of deel te nemen in
een depositofonds.
