t
88
MEDE
zo gezien
Nieuwjaarsreceptie Soest op 5 januari
SUPER FLOWER
88
KERSTFEEST 1943
Prettige Kerstdagen
voorspoedig 1989
r
Wedgwood
serviezen
tijdloze
tafelcultuur
herenmode
Soesterbergsestraat 51 Soest
en een
60 'ööV
'88
'88
1
'8a '88
Advertenties
en kopij vroeger
inleveren!
Inbraak Van Goyenlaan
"Er was zoveel werk nog te doen...!'
■X- Xr
A.A. van Breukelen Assurantiën B.V.
GLAS
HANDEL
4b-
door Genard Paul
röhe Weihnachten
1944
KOPPEN
SNELLEN
31 DEC. '88
nffniriff
mk
JAARGANG
WOENSDAG 21 DECEMBER 1988
Kantoor voor redactie
en administratie
Van Weedestraat 227
Postbus 57,
3760 AB Soest
Telefoon 02155-14152*
Postgiro 126156
Abonnement per
halfjaar f 12,-
Buiten Soest per
half jaar /24,-
Losse nummers 65 ct.
Gecontr. opl. 8000
VERSCHIJNT
IEDERE WOENSDAG
Het feestelijke programma voor de ge
meentelijke nieuwjaarsreceptie in
C-drie op donderdag 5 januari 1989 is
definitief vastgesteld. Burgemeester
Paul Scholten en zijn echtgenote zullen
vanaf half acht hopelijk een groot aan
tal bezoekers ontvangen, die in het wit
te café koffie wordt geserveerd.
Vanaf kwart voor acht start in de grote
zaal een wervelende show met muziek
door Soester musici zoals Piet Daalhui
zen (leider van PVO), de mondharmo
nica-virtuoos Jan Verwey (de Neder
landse Toots Thielemans), de bassist
Hans de Groot en de klarinettist en sa
xofonist Joop van Tol (directeur van de
sector Burger- en Samenlevingszaken in
onze gemeente).
Deze muzikale klanken worden afgewis
seld met een twirling act van Bianca
Boomsma, een fietsact in authentieke
kostuums en een tweegesprek tussen
Thomasvaer (gemeentesecretaris Wim
de Kam) en Pieternel (Els Stolwijk) op
Mode verandert snel. Adama houdt dat scherp voor u
in de gaten.Volgt nationale en internationale
ontwikkelingen op de voet. Trend na trend is aktueel voor u
beschikbaar in een steeds wisselend sfeertje. Dat vergt af
en toe aanpassing van ons interieur. We zijn bijvoorbeeld
hard aan nieuwe vloerbedekking toe. Andere kleur,
funktionele struktuur. Betere display van de kostuums.
Modern. Overzichtelijk. Zeer binnenkort gaan we aan de slag.
We hebben wat ruimte nodig
Telefoon 02155-12400
Winkelcentrum Hartje-Zuid
van Weedestraat 15-17
Soest
AK
^anBREUKELENV
ASSURANTIËN
'88
WIJ WENSEN ONZE
CLIËNTELE
PRETTIGE KERSTDAGEN
EN EEN
VOORSPOEDIG EN
SCHADEVRIJ
88
'88
'88
88
89
een tekst van Jan Leyendekker (Arie
Wandelaar).
Greefje Kauffeld
Een bijzondere attractie is het optreden
van de békende zangeres Greetje Kauf
feld, die wordt begeleid door haar vaste
gitarist Peter Niewerf. Greetje Kauffeld
begon dertig jaar geleden haar carrière
bij de Skymasters en door haar ruime in
ternationale ervaring is zij één van de
beste zangeressen van ons land gewor
den. Haar warme stemgeluid dwingt met
name bij muziekkenners diep respect af.
Zij zingt in C-drie onder meer ballads en
een soft-swing repertoire.
Na de korte nieuwjaarstoespraak van de
burgemeester is de dansvloer gereser
veerd voor een demonstratiegroep van
dansschool Slingerland en zingt de soes
ter operazangeres Berna Kousemaker.
In het witte café wordt geen muziek ge
maakt, zodat men daar ongestoord met
elkaar kan praten. In de vijverzaal is een
speciale, bewaakte garderobe ingericht
waar de gasten, indien gewenst, een
naamkaartje ontvangen. In de grote zaal
worden uitsluitend alcoholvrije drankjes
en bitterhapjes geserveerd.
Dansen
Vanaf 22.00 uur zal het demonstratie
team van Slingerland iedereen op de
dansvloer nodigen op de tonen van een
speciaal geformeerd dixielandorkest,
met musici die hun sporen in de vader-
Aanstaande maandag - Tweede
Kerstdag - valt uit als productiedag
voor de Soester Courant van 28 de
cember a.s. De inlevertermijn voor
advertenties en kopij wordt daarom
éénmalig verlengd tot dinsdagmorgen
27 december, uiterlijk 10.00 uur.
Van het materiaal dat wij na dat tijd
stip ontvangen is technische verwer
king niet meer mogelijk. Sportkopij
dient maandagavond uiterlijk 22.00
uur ingeleverd te zijn.
Het verdient uiteraard aanbeveling
advertenties en kopij reeds déze week
in te leveren!
Bij een inbraak in een koffie/theeshop
aan de Van Goyenlaan is in de nacht van
zondag op maandag een bedrag van
1500 gulden buitgemaakt. De dader
nam dat geld weg uit de kassa. Om bin
nen te komen bleek hij een fietsenstan-
daard, compleet met een blok beton,
door de ruit te hebben gegooid.
landse muziekwereld ruimschoots heb
ben verdiend, zoals trompettist Wim van
Zoeren en drummer André Schoneveld
(beide van de New Orleans Syncopa-
ters) en Louis Bink, één van de beste
trombonisten van Nederland.
De juiste datum staat niet officieel vast, met het moet op 27 of 28 december
1944 zijn geweest, dat in het Duitse vrouwenkamp Ravensbrück - het door
gangslager naar de dood - de Moeder van het Nederlands verzet om het leven
kwam. 51 Jaar oud. Heieen Kuipers-Rietberg uit Winterswijk, een moedige,
onverschrokken vrouw, die voorvele Nederlanders als 'Tante Riek onsterfe
lijk is geworden.
Zij behoorde tot de 92.000 vrouwelijke slachtoffers van de ruim 120.000, die
in de oorlog in het kamp Ravensbrück de dood vonden.
Heieen Kuipers-Rietberg was de oprichtster en medeleidster van de Landelij
ke Organisatie voor steun aan onderduikers. Tienduizende vluchtelingen voor
het Duitse schrikbewind, Joden, militairen, illegale werkers, dienstweigeraars
voor deArbeits-Einsatz' heeft zij met grote moed geholpen en gered, tot zij in
het voorjaar van 1944 werd gearresteerd.
In het verklarend "Straatnamen-boek van Soest" staat op bladzijde 51 het
veelzeggende verhaal over mevrouw Kuipers-Rietberg; waar en waarom deze
straat van Soest de naam kreeg "mevr. Kuipers-Rietberghof."
De bewoners aan deze 'hof zullen die naam ongetwijfeld met eerbeid en be
wondering bewaren, want-zij gold als de 'moeder van het verzet.'
Koningin Wilhelmina, de Moeder des Vaderlands in de oorlog, onthulde in
1955 in Winterswijk, de geboorte- en woonplaats van 'tante Riek' een stand
beeld ter nagedachtenis van deze dappere vrouw uit de oorlog.
Dezer dagen is een bijzondere oorlogsfilm over deze vrouw gemaakt, een film
dóór en vóór kinderen over de hulp aan onderduikers in de oorlog, en een spe
ciaal boek geschreven door haar stiefzoon Eppo Kuipers met de veelzeggende
titel "Er was zoveel werk nog te doen..." over 'Tante Riek' en haar man 'Oom
Piet' in de oorlogsjaren '40-'45.
Eén van de eerste onderduikers, die in 1942 van mevr. Kuipers-Rietberg hulp
kreeg en ergens bij een boer in het Gelderse Achterhoek werd ondergebracht,
was Bruin Noordam, die het toen verder onder de naam van Bram Bouma
moest doen. Ook hij kwam toch nog in Duitse handen en moest enige tijd in het
concentratiekamp van Amersfoort verblijven. Hiernaast zijn verhaal over
Kerstmis 1943. Een gebeurtenis van precies 45 jaar geleden.
Él—
Koninginnelaart 40
3762 DG Soest
Tel. 02155-17962/23789
ASSURANTIËN
O.G.
HYPOTHEKEN
In Soest zijn bijna nooit rellen
Maar dit kan 'k U vertellen
wordt hier ooit gereld
en een ruit ingeleid
Komt VAN EDE de scha snel herstellen.
Beckeringstraat 50 - Soest
(werkplaats woonhuis)
BEL 16055 Of 184 29
EN WIJ KOMEN!
24 december 1943
In de duistere avond van deze trieste
decemberdag lag het Polizeiliches
Durchgangslager Amersfoort als
een verlaten en uitgestorven werk
kamp. De silhouetten van de lage ba
rakken staken vaag af tegen de grijze
avondlucht.
De harde wind, afgewisseld door
striemende hagelbuien, huilde door
de nauwe gangen tussen de woon
blokken.
Kleine sneeuwvlokjes dwarrelden
naar beneden. Ze kondigden een
witte Kerst aan.
Het appèl-terrein, dat overdag het
aanzien heeft van één grote exerci
tieplaats met honderden haveloze
zwervers, zag eruit als één kale
troosteloze vlakte, ontvlucht en ver
laten door alles wat maar wilde blij
ven leven. Regen en sneeuw begon
nen plasjes te maken in de duizenden
klompafdrukken, die vermoeide
voeten erin hadden achtergelaten.
Hoe dichter de eerste Kerstdag na
derbij kwam, des te heviger werden
de sneeuwbuien. De stilte van het
kamp had een macaber karakter. Zo
af en toe werd het grillig verstoord
door het cynisch gelach van enige
SS'ers, die aan de rand van het kamp
hun sinistere wacht hielden. Het re
gelmatige geflits van schijnwerpers,
dat om beurten uit één der hoge mi
trailleurtorens lichtte, verried de
aanwezigheid van nog meer mensen.
Binnen in Block VII, de barak waar
in de gevangenen sliepen van het
NSF-commando, die dagelijks het
radio-commando vormden, brand
de een enkele lamp. Vrijwel alle
Haftlingen waren in een diepe slaap
verzonken.
Geen wonder. Van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat werd er hard ge
werkt, werd men opgejaagd om
steeds meer sein- en ontvangtoestel
len voor het Oostfront te bouwen.
Steeds hoger werd het tempo opge
voerd; steeds sneller moest er ge
werkt worden. De Russische legers,
die aan een onstuitbare opmars naar
het Westen waren begonnen, trok
ken de Duitse troepen als rafels uit
elkaar. Het materiaal, dat hierbij
verloren ging, was enorm en moest
snel worden aangevuld. De fabrie
ken in het Duitse thuisfront draaiden
harder dan ooit. Ook het concentra
tiekamp Amersfoort kreeg zijn deel.
Steeds zwaarder werd het werk,
steeds groter moest het kwantum af
te leveren toestellen worden. De in
spanning werd te groot en slaap
kreeg men te weinig. Was het niet
begrijpelijk dat de meeste gevange
nen al om acht uur onder de dunne,
grauwe dekens lagen?
In die nacht, waaruit de eerste Kerst
dag van het Jaar des Heren 1943 zou
geboren worden, was er één mens in
Block VII, die de slaap maar niet kon
vatten. Allerlei vragen drongen zich
in zijn moede hoofd naar voren.
De gedachten die hem alsmaar bezig
hielden, lieten hem niet met rust.
"Was God er wel van op de hoogte,
dat hij hier in het SS-kamp, in deze
vunzige koude barak, het kerstfeest
moest vieren in plaats van thuis in
zijn familiekring? Was hij het wel
echt, die hier in dit smerige bed de
kerstnacht moest doorbrengen?
Was de vrouw naar wie zijn gedach
ten steeds uitgingen, wel werkelijk
de vrouw van hem, de ellendige, die
nu met een nummer op zijn broek
zijn dagen hier moest slijten?"
Bert van Noort, Haftling 4015, deed
zijn roodomrande ogen open. Ze
knipperden toen het flauw-gele licht
van de lamp erin viel. Zijn wangen
waren stijf van de kou en zijn uitste
kende jukbeenderen deden de ogen
in donkere kassen hangen. Bert van
Noort's buurman, een jonge Friese
door Bram Bouma
boer, snurkte luidruchtig de nacht
in. Bert keek eens naar hem. De kor
te stekelige blonde haren van de
boer lagen half verscholen onder
twee paardedekens.. Auke Wierstra
heette de boer en Wierstra begon
aan zijn tweede Kerstnacht in dit
smerige rotkamp. Bijna twee jaar ge
leden was de Fries met twee Joodse
onderduikers op zijn boerderij gear
resteerd. Bijna twee jaar had hij al
doorgebracht in deze troosteloze sa
menleving, waar 's zomers geen
leeuwerikken zongen en in de winter
zelfs geen kraai of ekster het waagde
neer te strijken. Bert bewonderde
hem vaak als de opgeruimde stem
van Wierstra de barak vulde. Hij was
jaloers als de Fries weer eens een
kwinkslag maakte die allen deed
schaterlachen. Toch was hij ook
weer dankbaar als Wierstra hem op
beurde wanneer de ellende hem te
machtig werd. "het komt wel weer
goed," zei de Fries dan. "Nog een
half jaar, dan zul je wat beleven...!"
Bert wenste ook zo te slapen als zijn
makker, maar hij kon niet. Steeds
opnieuw kwam dat beeld hem voor
ogen. Het visioen van die kleine, ge
zellige huiskamer.
In het hoekje bij de haard zal dan Els,
zijn vrouw. De triplex-schemer-
lamp, waaraan hij zoveel winter
avonden had geknutseld, bescheen
haar licht golvend haar. Af en toe
lichtte zij haar gezicht op en keek
hem even aan. En in die zachte glim
lach met die lieve grijs-blauwe ogen
las hij hoe mooi zij het boek vond.
Een plotselinge hagelbui deed hem
uit zijn gemijmer opschrikken. Ver
draaid nog aan toe. Hij moest probe
ren te slapen, anders stond hij mor
gen weer te suffen achter de draai
bank. Hij draaide zich om en trachtte
zijn gedachten los te laten. Maar
steeds weer kwam dat beeld naar vo
ren. En dan die vragen: hoe zou het
morgen thuis zijn? Zou zij het Kerst
feest dit jaar zonder kerstboom vie
ren? Zou Els met haar gedachten bij
hem zijn? Voor hem bidden? Hoe
zou de Kerstmorgen hier verlopen,
hier in deze kille koude modder
poel? Hier in dit kamp, waar elke re
gendruppel door je dunne frokkie
heendrong om dan langzaam langs je
benen in je klompen te sijpelen? Zou
het weer zo'n lang appèl worden als
gisteren, toen het Kotalla niet naar
de zin ging en hij de gevangenen rus
tig anderhalf uur in de kou liet staan
om ze daarna opnieuw te tellen?
Kotalla! Bert van Noort kromp in
een, als zocht hij dekking onder zijn
twee dunne dekens. Kotalla! Die
naam alleen al deed bij vele Haftlin-
ge het bloed haast stollen van angst.
Bert kneep zijn ogen dicht, als
zwaaide er een gummiknuppel bo
ven zijn hoofd. Hij moest niet den
ken aan die kleine SS'er, voor wie ie
dereen sidderde. De meedogenloze,
boosaardige Duitse Pool had al me
nig Haftling voor zijn leven ongeluk
kig gemaakt.
Bert van Noort deed zijn ogen weer
open en vouwde toen zijn handen.
Hij bad God of Die hem hier in dit
kamp tijdens dit Kerstfeest 1943 nog
een 'zalig' feest wilde geven omdat
hij aan 'gezegend' moeilijk kon den
ken. Hij bad ook voor thuis; voor
een spoedige vrijheid en om een ein-
de aan die oorlog.
Bert besloot zijn stil gebed met de
woorden van Thomas a Kempis,
"Heere, maar geef mij bovenal het
verlangen te mogen berusten in Uw
Heilige Wil!" Toen vielen zijn ver
moeide oogleden dicht en sliep hij
in.
Wanneer op de morgen van de eer
ste Kerstdag de eerste lichtstralen
van de nieuwe dag door de kleine
ruitjes van de barak vallen, komen
uit een nevenvertrek van Block VII
de zachte stemmen van een mannen
koor. Bert van Noort slaat zijn ogen
op. Een bekende melodie ruist hem
tegemoet. Hij richt zich op. Hij wil
zich niet laten bedriegen. Hier in dit
onmenselijke oord van haat en
dood, klinkt Engelenzang...! Het
zijn de klanken van een oud, bekend
lied, die de gevangenen van Block
VII deze morgen zo vroeg wekken.
Een teer Kerstlied dat nooit zijn ka
rakter verliest. "Stille Nacht, Heilige
Nacht, Davids Zoon, lang ver
wacht...!"
Uit het lysolhok van de barak, waar
de gevangenen hun dekens luisvrij
maken, komen zachte kerstklanken.
Een twintigtal mannen onder leiding
van een onderwijzer had reeds we
ken tevoren Kerstliederen ingestu
deerd. In de eerste ochtenduren van
de 25ste december 1943 waren ze
vroeg opgestaan om hun kameraden
deze verrassing te brengen. Wonder
lijk hoe die machtige engelenzang
gezongen wordt. Het gaat gebrek
kig. Soms harmoniëren ze niet goed,
die mannenstemmen. Maar mooi
klint het, machtig mooi. De zang
ontroert de inwoners van de barak.
"Vrede op aarde!" Vreemd, hier in
het Amersfoortse kamp, waar de
dood vrijwel elke dag zijn prooi weg
haalt en waar de haat het leven ver
teert. Bert van Noort luistert er ge
boeid naar. Zijn hart bonst heftig.
Wat heerlijk komt dat geluid over.
Prachtig. Tranen wellen op in zijn
ogen.
Vóór zijn arrestatie was Bert van
Noort een moedig en gehard LO-
LKP'er. Nu ligt Haftling 4015 op de
hoge houten krib met een berstens
vol gemoed. Hij probeert een brok in
zijn keel weg te slikken, maar ze
wordt er alleen maar groter door.
Ook de andere gevangenen luisteren
ontroerd naar de Kerstzang, die zelfs
de diepste haat en het grootste leed
een ogenblik doet vergeten. Sommi
gen neuriën zachtjes mee. Dan bergt
Bert van Noort zijn hoofd in de de
kens en dankt hij God voor die on
vergetelijke ogenblikken. Hij voelt
het als één van die vriendelijke atten
ties van zijn Hemelse Vader, die Hij
zijn kinderen bereidt...!
Dan klinkt er plotseling een haastige
schreeuw: "Kotalla!" Die kreet doet
alles verstommen. De laatste klan
ken van de engelenzang worden on
barmhartig en abrupt afgebroken.
"Kotalla!!"
Iedereen wringt zich in zijn lompen
voetlappen. Allen dringen naar de
uitgang. Daar bij de deur staat Ko
talla. Zijn ogen vlammen van woede.
Als een panter staat hij daar zijn
prooi op te wachten. De korte zweep
in zijn kleine gebalde vuist gekne
pen. Zijn sadistisch gelaat grijnst van
vermaak als hij al die verschrikte ge
zichten ziet.
"D'r ausü!" brult hij. Elke gevange
ne die zich eruit perst, voelt een felle
slag op zich neerkomen. Hij slaat
hard en gemeen. Liefst zoveel moge
lijk op de kaalgeschoren hoofden.
Bij sommigen spat het bloed uit de
wonden. Ribben worden gekwetst.
"D'r ausü!" brult de kleine SS-offi-
cier, bij wie nu het instinct van
doodslaan naar voren komt. Hij
mept nu in het wilde weg en tracht
zijn gelaarsde benen ook nog te ge
bruiken.
"Was dachten die Schweinhunde
wohl! Hier im konzentrationslager
Weihnacht feiern?"
Het zingen in Block VII had zijn aan
dacht getrokken en zijn woede opge
wekt. Wacht maar, hij zou die "Hol
lander" wel krijgen. Hij zou ze het
wel afleren. Als de gevangenen van
Block VII allen ernstig of minder
ernstig gekneusd uit de barak zijn
ontvlucht, het exercitieterrein op,
laat hij appèl houden om de slachtof
fers daarna opnieuw naar binnen te
jagen. Hij vergeet niet voor de twee
de keer bij de deur te gaan staan.
Weer regent het zweepslagen! Bert
van Noort treft het ongelukkig dit
keer. Zijn hele neus wordt met één
klap ontveld. Het bloed springt hem
in de ogen. Maar het lijden is nog niet
voorbij. Het begint pas. Nog twee
maal herhaalt Kotalla zijn bloeddor
stig spel. Dan hout hij appèl met alle
gevangenen van het kamp. Een ap-
pèl dat die kerstmorgen bijna twee
uur duurde. Pas daarna krijgt gevan
gene 4015 de gelegenheid zijn neus
bij de sanitater te laten verbinden.
Zo vierden de Haftlinge van Polizei
liches Durchgangslager te Amers
foort hun Kerstfeest 1943.
Zacht zwol een sonore mannenstem aan
en even werd het stil in een hoekje van de
immense fabriekshal, bron van dood en
verderf zaaiende oorlogsmachines. Een
landsman spitste de oren en neuriede
een tegenstem. Massaal waren ze door
de bezetter opgepakt, mannen, vrou
wen, kinderen en ouden van dagen. Een
oude vrouw, diep weggedoken in haar
donkere hoofddoek, hief haar hoofd
omhoog in herkenning. Ze vertraagde
haar pas om zo lang mogelijk in de buurt
van de zangers te blijven. Langzaam
doopte ze het primitieve sproeiertje, een
blikken busje waarvan de bodem met
gaatjes doorzeefd was, in de emmer die
ze in haar andere hand hield. Te snel
stroomde het water weg op de stoffige
vloer.
'Schnell Mensch!" snauwde de Lager-
füher en schopte haar emmer om ver. In
de duikbootkoepel in aanbouw stierf het
lied van de steppe weg.
In een andere hoek van de fabriek waren
mannen druk bezig een podiumachtig
plankier op te bouwen over een paar
machines heen die toevallig even hoog
waren. De kerstbomen die uit het bos
waren gesleept en naast het podium ge
plaatst werden, vertelden op navrante
wijze van heffeest van de vrede, de over
winning van het licht.Wat kaarsjes en
vetpotjes was de maximaal toegestane
feestverlichting, want ook op kerst
avond vliegen de bommenwerpers over
de stad, op zoek naar vijandelijke doelen
en oorlogsindustrie.
Een oude Russische vrouw vertelde een
verhaal, twee Poolse fabrieksmeisjes
deden een voordrachten de kleine groep
Fransen had een kerstlied ingestudeerd.
Uit de vele honderden Russische
dwangarbeiders was een zang- en dans
groep geformeerd. Twee, drie dansers
sprongen alsof ze niet de hele dag onder
zware omstandigheden gewerkt had
den. Anderen zongen of hielden de
planken bij elkaar en in evenwicht, ter
wijl het Wolgalied door de hal deinde.
Het met piep- en kraakstemmen inge
zette,, 't Zonnetje gaat van ons scheiden
van de enkele verdwaalde Hollanders
liep tot ieders verrassing uit tot het hoog
tepunt van dit vreemdsoortige kerstfeest
toen bleek dat de Russen de melodie
kenden. Na de eerste klanken vielen ze
massaal in en zong ieder in zijn eigen
taal dezelfde melodie.
Heimwee walmde door de hallen.
Inzendtermijn
aktie
In de Winkelkring
UITERLIJK
Weedestraat 54a-Soest
Het aanbod in
ONROEREND GOED
van de Soester
NVM-makelaars arm
vindt U op
pagina 14 NVM
Lange Brinkweg 38 - Soest
Telefoon 02155- 19600
IHakiiiliaillkaÉiMÉMili
