M®mOTm®mtaal g>®
45.-
[69.-
Bronzen eerbetoon aan Simon Carmiggelt
door Soester kunstenaar Jan Hazelaar
19/5
14.75
16.75
M.
Open Huis/banenmarkt
bij Smurfit Mercurius
Sanitair
Krant niet
ontvangen?
Gemotiveerde mannen en vrouwen gevraagd
Bronzen tijdperk leeft voort op kunstcentrum aan de Bosstraat
Birkstraat 138 - 3768 HN Soest
Telefoon 033 - 61 71 47* - Telex 79479 nl
Spelencarrousel voor
kinderen
SOEST-ZUID 2015
'HAD
JE
NIET
MOETEN
DOEN
Mm
PAGINA 16
WOENSDAG 13 JUNI 1990
SOESTER COURANT
PAGINA 17
ALLEEN BIJ DE
AKTIEVERPAKKING
'illem Van Oosten
fotoservice
Soesteitwfgsest/jal 57 Winkelcentrum Soest-ZukJ 02155-13109
|Vm Weedestraat 147 Soestdijk 02155-259421
ompleet pakket toe
oor moeiteloos reini
gingsmiddel, was-
auitlans, 10 m hoge-
en wandconsole.
Installatiebedrijf
j. cornelisse bv. Il-Js
Telefoon (02155) -1 3014
Abonnees, die woensdagavond om
18.00 uur de krant nog niet hebben
ontvangen, kunnen tot 18.30 uur
naar het kantoor van de Soester Cou
rant bellen (tel. 14152). De krant
wordt dan direct alsnog bezorgd.
Steenhoffstraat 13
3764 BH Soest
Telefoon 02155 - 1 01 15
VERKOOP VAN
OCCASIONS
Schrijfmachines
Rekenmachines
Copieermachines
Smurfit Mercurius verpakking houdt
zaterdag 16 juni vanaf 10.30 uur
"Open Huis". De doelstelling hiervan
is duidelijk. Door de moderniseringen
in het bedrijf te laten zien, hoopt men
nieuwe medewerkers te interesseren
om in deze organisatie te komen
werken.
Smurfit Mercurius kampt namelijk al
jaren met een imago, dat er binnen dit
bedrijf veel zwaar en eentoning werk
moet worden verricht. Maar dit is een
reeds lang achterhaald gegeven, vinden
de werknemers.
Al jaren wordt er geïnvesteerd in verbe
tering van het produktieapparaat. Vele
miljoenen zijn in de loop der jaren geïn
vesteerd om verbeteringen door te voe
ren. Daardoor is veel handmatige ar
beid vervangen door geautomatiseerde
machines, zoals geautomatiseerde in-
en aflegmachines. En dat niet alleen.,
Verschillende geavanceerde druk- en
stansmachines zijn kort geleden aange
kocht en nu volop in bedrijf. Ook dit
jaar loopt de bestelling voor een vouw/
lijmmachine die aansluit op de laatste
ontwikkeling op het gebied van de pro-
duktie van verpakkingen.
Vrouwen
Deze en vele andere investeringen die
op stapel staan maken dat het goed
werken is binnen dit bedrijf. Daarom
ook durft Smurfit Mercurius Verpak
king de stap aan om speciaal vrouwen te
werven voor de funktie toekomstig ma
chine-operator. Dit mag best als een
unicum binnen dit bedrijf gezien wor
den. Niet het feit dat er vrouwen werken
in de produktie afdelingen, dan wel dat
zij speciaal geworven en opgeleid wor
den voor de funktie in de 2-ploegen-
dienSC
Binnen Smurfit Mercurius acht men de
tijd rijp om de emancipatie verder ge
stalte te geven, niet alleen de noodzaak
het personeelsbestand uit te breiden in
verband met de nieuwe investeringen.
Ook de techniek maakt het mogelijk dat
vrouwen nu voor van oudsher mannen-
funkties worden ingezet.
Volgens de personeelschef van het be-
drif, de heer W. Verharen zal het best de
nodige gewenning vragen, "maar, men
is bereid daarvoor alle registers open te
trekken. De dames zullen vanaf het be
gin worden opgeleid in de praktijk en
daarnaast kent de golfkartonbranche
een eigen opleidingsinstituut.
Voorwaarde voor succes is wel dat de
dames gemotiveerd zijn deze uitdaging
aan te gaan en uiteraard gevoel voor
techniek moeten hebben, maar dat is
een eis die ook al aan de heren werd ge
steld", aldus de heer Verharen.
Het voorgaande betekende niet dat er
geen mannen mogen reageren, ook zij
zijn nog steeds welkom. Wat dit betreft
hanteert Smurfit Mercurius geen voor
keursbeleid. Dit is ook niet nodig want
voor goed gemotiveerde mensen is er
volop plaats.
Medewerkers gevraagd
Gelet op de nieuwe investeringen die
op stapel staan, kunnen zo al 10 nieuwe
medewerkers direkt worden geplaatst.
Voor deze nieuwe medewerkers heeft
Smurfit Mercurius het nodige te bieden.
Niet alleen produktie-technisch loopt
dit bedrijf voorop. Er wordt al gewerkt
met een 36-urige werkweek, ingeroos
terd volgens een systeem van 4 dagen
werken per week.
Al ruim 50 jaar behoort Smurfit Mercu
rius Verpakking tot de grote bedrijven
in deze regio. Ook binnen de golfkar
tonbranche wordt dit bedrijf tot ae grote
ondernemingen gerekend en neemt het
een vooraanstaande plaats in. De laat
ste jaren is Smurfit Mercurius deel gaan
uitmaken van het wereldwijd opereren
de Smurfit concern.
Een van de grootste organisaties op dit
gebied in de wereld. Dit gegeven alsme
de het feit dat golfkartonnen verpak
kingen milieuvriendelijk zijn, geven dit
bedrijf een sterke positie voor de toe
komst.
Smurfit Mercurius rekent er dan ook op
vele nieuwe medewerkers aan haar ge-
lederen toe te kunnen voegen die mee
kunnen groeien in de verdere ontwikke
lingen.
Wie belangstelling heeft is van harte
welkom op 16 juni. Het Open Huisc.q.
banenmarkt vindt plaats van 10.30 -
15.00 uur aan de Koningsweg 26.
Welkom in Hotel, Café U/af \A/iffo Ul lic
Restaurant en Motel flCL VVIUC 11111J
in voor: UW BRUILOFT
Ook voor dieetpatiënten en vegetariërs maken wij er een feest van.
4
Lokvogel, kun je mij in deze
prehistorische vogelbuurt
de weg wijzen naar de Kraaienlaan,
ergens vlakbij het Eksterhofje?
Schiet op, ik weet van niks!
J. V.
Stichting Welzijnswerk Soest komt ook
deze week weer met de Spelencarrousel
in de buurt.
Dinsdag: 16.00-19.30 uur op grasveld
achter Honsbergen.
Donderdag: 16.00 - 17.30 uur op gras
veld bij Nachtegaalweg/Vinkenweg.
Vrijdag: 15.30 - 17.00 uur op het gras
veld bij de Vermeerlaan.
Deze week zal er een ganzebordenspel
gemaakt worden, dat over een paar we
ken gespeeld zal gaan worden. De vol
gende week kunnen alle kinderen een
pannekoek komen bakken.
Op de hoek van Soesterbergsestraat en Heideweg gelegen landhuis (log cabin)
"De Bunt" uit 1920 onder een rieten samengesteld dak. Van grote architectuurhis
torische waarde vanwege bouwtype en bouwstijl (cottage-stijl), beide vrij uniek,
vanwege de gaafheid van de hoofdvorm en de detaillering en vanwege de construc
tie. De oorspronkelijke situering is nog onaangetast. Volledig symmetrische
ingangspartij in rechtergevel: houten paneeldeur met glas-in-lood ramen en zijlich
ten onder een door gesneden schoren gedragen houten luifel. Aan weerskanten van
de steekkap, in het schilddak, tweezijdige dakkapellen op de hoekkepen.
Er hangt een spannende stilte in de
bronsgieterij van kunstcentrum De
Hazelaar aan de Bosstraat. De gieters,
drie in getal, maken hun veiligheids-
pakken met water drijfnat en treffen
de laatste voorbereidingen. Nog even
en dan zal het kolkende brons in de
vormen gegoten worden. Aan de Bos
straat is eigenaar Jan Hazelaar al
maanden bezig aan een opdracht naar
een ontwerp van beeldhouwer Wim
Kuyl voor de gemeente Rheden. Op 15
juni zal daar een bronzen beeld wor
den onthuld van Simon Carmiggelt en
zijn vrouw Tiny, die tot Carmiggelt's
dood samen in de Gelderse gemeente
woonden.
Jan Hazelaar is kunstenaar. Zijn kunst
centrum De Hazelaar aan de Bosstraat
is een bekend adres voor kunstenaars
uit Soest en omgeving. Er is een groot
handel in allerhande basismaterialen
voor diverse kunstvormen, een studie
centrum waar hij professionele kunste
naars in spé de achtergronden van zijn
vak leert en natuurlijk de bronsgieterij.
De initiatiefnemer van de beeldentuin,
die vanaf mei 1991 aan de Bosstraat te
bezoeken zal zijn, is al vanaf 1964 bezig
met kunst. Van huis uit beeldhouwer
ging hij zich na verloop van tijd bezig
houden met een kunstvorm die veel
nauwkeurigheid, concentratie en uit
houdingsvermogen vraagt: het brons-
gieten.
Een bronzen beeld ademt een speciale
sfeer. Een sfeer van vroeger, een eeu
wenoude kunstvorm die past in een mo
derne tijd. Een bronzen beeld blijft, hoe
modern ook vormgegeven, door de
keuze van het materiaal iets klassieks
houden. Voor het beeld er uiteindelijk
staat om door het publiek bewonderd te
worden, heeft de kunstenaar er veel
uren, dagen en soms zelfs weken of
maanden werk ingestoken. Wie staat er
eigenlijk stil bij die enorme hoeveelheid
werk, zweet en concentratie die één
beeld vraagt? De stadia voor het uitein
delijke gieten blijven meestal aan het
oog van het publiek onttrokken. Toch
heeft een bronzen beeld een broertje
van klei, van gips, van rubber en één van
was.
De uitnodiging
De uitnodiging om bij het bronsgieten
van Carmiggelt aanwezig te zijn was
snel aanvaard. Wie zou zich de kans
zoiets bijzonders mee te maken laten
ontgaan. "Maar," zegt Jan Hazelaar, "je
moet er wel een uur of twee voor uit
trekken". Al gauw blijkt waarom. Ha
zelaar houdt niet van half werk en voor
we gaan kijken naar het uiteindelijke
bronsgieten geeft hij een kort college.
Om duidelijk te maken wat er aan voor
afgaat en wat we straks gaan doen. Dat
blijkt geen overbodige moeite. De ver
schillende stadia voor het gieten zijn zo
wel boeiend als onverwacht.
Het cursuslokaal is ruim en evenals de
rest van het grote pand aan de Bosstraat
overwegend wit. De grote ramen laten
veel licht door wat het wit nog eens ac
centueert. In de hoek aan de andere
kant van het lokaal staat een prachtig
beeldhouwwerk van zijn vriendin Alie,
een vrouw met in steen vereeuwigde
waaierende rokken houdt toezicht op
de les. Op de vensterbanken staan een
aantal bronzen werken. Aan de muur
en tegen de werkbank een aantal teke
ningen van de verschillende fasen die
vooraf gaan aan bronsgieten. Holle
hoofden met verschillende gekleurde
lagen erom en erin en pijlen naar de be
naming die erbij hoort. Volslagen on
duidelijk nog, wat er op de tekeningen
gebeurt. We nemen plaats aan een grote
tafel in het midden van het ruime lo
kaal. De les begint.
Het resultaat
Een paar uur later, zelfde lokatie. In de
werkplaats staan drie grote stenen blok
ken. Gereedschap, een paar beitels en
een hamer, liggen klaar. Er breken
spannende momenten aan nu de vor
men worden uitgehakt. Zou er werke
lijk inzitten wat er in moet zitten? Hét
Hogedrukreiniger
'0. Een complete set.
huis, boot, tuin,
3n... Reinigt met 20 x
dan de tuinslang,
35% minder water.
gingssystemen
door Arie
"Maak het niet te gek", sprak Arie's
vader destijds als er in de directe om
geving van Vaderdag naar zijn ver
langlijstje werd geïnformeerd.
Vaderdag, hij vond het allamaal maar
flauwekul. Een opmerkelijk standpunt
voor een neringdoende middenstan
der. Het gegeven dat artikelen uit een
kruidenierswinkel op vaderdag zelden
scoren zal daar ongetwijfeld iets mee
te maken hebben gehad.
"Had je niet moeten doen", luidde het
vervolg als hij die derde zondag van ju
ni intens gelukkig de oude Bokma of
een kistje Elisabeth Bas in ontvangst
genomen had.
In "jongens, jongens toch", lag bij het
afscheid al zijn warmte en dankbaar
heid opgesloten.
Arie heeft, zolang zijn vader leefde,
altijd in de veronderstelling verkeert
dat, ondanks alle geopperde bezwaren
vooraf, de aflevering van ieder Vader-
daggeschénk jaarlijks als een schot in
de roos kon worden genoteerd.
Een schijnbaar misverstand.
Weliswaar was de heer Bokma geen
lang leven beschoren, de relatie met
Elisabeth Bas was er een van geheel
andere aard. Subtieler.
Na zijn dood ontdekten Arie en zijn
broers een voorraad Elisabethjes
waarmee de etalage van iedere heden
daagse sigarenwinkel aardig zou kun
nen worden gevuld. Bij nader onder
zoek bleek dat in ieder doosje of kistje
Basjes één sigaar ontbrak. Daarvoor
in de plaats een stukje papier, waarop
in degelijk schoonschrift de naam van
de gever geschreven stond.
Vaders van toen. Mensen van weinig
woorden, soms zelfs schijnbaar emo
tieloos. Ze waren grootgebracht in een
tijd dat hun ouders geen kinderen na
men, ze "slechts" kregen.
In een tijd dat het begrip welvaart
slechts in woordenboeken bestond,
werd er door generaties vaders zes da
gen in de week gesappeld om op de
laatste werkdag een karig weekloon
thuis te kunnen brengen.
Arie, heel zijn leven al een bevoor
recht mens, heeft met zijn broers on
geveer alles aan zijn ouders te danken.
Ze hadden de zeldzame instelling niet
van, maar voor de kinderen te willen
leven en hadden naast wederzijdse
trouw ook de levenslange afspraak ge
maakt dat kinderen het later anders,
beter zouden krijgen dan zij.
Daarin Cum Laude geslaagd, zij het
met de aantekening achteraf, dat zij
daarbij niet voor de voeten werden ge
lopen door agogen, maar zelf uit
maakten wat in hun opvatting diende
te geschieden om aan ouderlijke voor
nemens gestalte te geven. De hogere
beroepsopleiding van een pastoor,
huisarts, onderwijzer en docenten
schoot daarbij incidenteel wel eens te
hulp, in principe was ouders wil wet en
werden boontjes niet mede door der
den gedopt.
Arie's kinderzieltje heeft er, voor
zover hij in staat is daarover te oorde
len, niet echt onder geleden. De war
me sfeer thuis tijdens zon- en feestda
gen was de balsem die bij de discipline
hoorde. "Waar werk is is ook honing",
luidde dan ook de verklaring bij een
bezoek aan de Cinea9 kermis, circus of
Snip en Snap.
Vaderdag, allemaal flauwekul, wordt
ook dezer dagen weer beluisterd.
Mag Arie het er niet mee eens zijn?
Toegegeven, het is allemaal anders
dan vroeger, de essentie bleef dezelf
de. Vaders van vandaag benutten hun
vrije zondag niet meer om in crapauds
dutjes te doen teneinde bij te slapen
van werkweken van meer dan tachtig
uur. De 36-urige werkweek stelt va
ders van vandaag in de gelegenheid
met hun opgroeiende jongens en mei
den leuke dingen te ondernemen. Het
zijn de vaders, die in tegenstelling tot
vorige generaties, niet ouder lijken te
worden, ondanks sores op allerlei ter
rein niet zullen blijven steken in de
tijd. Vaders, die met hun handen en
hersens tot alles komen, nooit de juiste
richting zullen kwijtraken.
Vaders die Vaderdag alleen flauwekul
vinden, desondanks zondag 17 juni
a.s. heel warm van binnen zijn wan
neer ze in alle oprechtheid verklaren:
"Had je niet moeten doen
ARIE WANDELAAR
Het principe
Feit is dat 1500 voor Christus bronsgie
ten een stuk eenvoudiger ging dan van
daag de dag. In die tijd werden de voor
werpen die men uit brons wilde verkrij
gen eerst uit was gemodelleerd. Om het
wasmodel werd klei gekneed en de kl ei-
vorm werd gebakken waardoor de was
eruit smolt. Voila, men kon het brons
erin gieten, laten harden, de klei weg
hakken en daar was dan bijvoorbeeld
een bronzen beitel.
De tijd heeft ook hier niet stilgestaan.
"Het principe is ongeveer gelijk geble
ven, maar om mooie gedetailleerde vor
men te krijgen zijn wel wat meer stap
pen nodig," vertelt Jan Hazelaar. "Het
is heel belangrijk datje begint met ma
teriaal dat je lekker ligt, bijvoorbeeld
klei. Je boetseert een model uit klei zo
als je het later in brons wilt hebben. De
ze eerste stap is heel belangrijk, hierin
wordt de uiteindelijke vorm bepaald en
daar doe je soms weken over voor het
naar je zin is." Om de kleivorm word een
dunne gipsen mal gemaakt, in twee aan
sluitende delen. De binnenkant wordt
ingesmeerd met een lossingsmiddel,
zoiets als boter voor een bakvorm om
de taart niet te laten plakken, en in de
mallen wordt een massief gipsen exem
plaar van het hoofd van klei gegoten.
"Een model wat heel blijft, dat is het be
langrijkste voordeel ten opzichte van de
breekbare klei," verduidelijkt Hazelaar
deze op het eerste gezicht vrij nutteloos
lijkende stap.
Maar nutteloos of zonder reden blijkt
geen enkele stap. Nu wordt er een twee
de gipsen mal gemaakt, met behulp van
een laagje klei ertussen, ongeveer een
centimeter van de massief gipsen kop.
In de opening tussen de twee gipsen
mallen wordt vervolgens vloeibaar rub
ber gegoten. Er liggen nu een gipsen
hoofd, twee gipsen mallen en twee flexi
bele rubber mallen op tafel. Hoopvol
kijk ik op: dit zijn de uiteindelijke vor
men voor het gieten? "We zijn een eind
op weg," verzekert Jan Hazelaar, maar
legt uit dat we eerst nog twee vuurvaste
mallen zullen moeten krijgen die het ge
smolten brons met een temperatuur van
1100 graden celcius in toom kunnen
houden.
Die vuurvaste vorm wordt verkregen
door eerst een dun en hol wasmodel in
rubber te gieten. Wat uit de mallen te
voorschijn komt kan zo een plaatsje
krijgen in het beeldenmuseum van Ma
dame Tussaud, maar wanneer het beeld
in Rheden pronkt is het wassen beeld al
De bril, de kin, de rimpels in zijn voor
hoofd en natuurlijk die kuif: onmisken
baar Carmiggelt.
Foto: Goos van der Wilt.
Het gieten. Langzaam manoeuvreren
twee gieters op aan wijzing van een derde
de smeltkroes met brons in de juiste posi-
tie.
Foto: Goos van der Wilt.
3^U lb -6-jA
weer weggesmolten. In en om de was
sen mal wordt nu een koude vuurvaste
substantie gegoten, er worden aan
voerkanalen voor het brons gemaakt en
ontluchtingskanalen, die later allemaal
weer verwijderd moeten worden. De
twee vuurvaste vormen worden in de
juiste verhouding gehouden door een
aantal haken. De was wordt er nu zorg
vuldig uitgesmolten. "Resten was in de
vorm kunnen desastreuse gevolgen
hebben, zoals zelfs een ontploffing,"
vertelt Jan Hazelaar. De vuurvaste
vorm hoeft nu alleen nog te worden ge
bakken. De vorm is na - het boetseren
daar gelaten - ruim een week werk ge
reed om gegoten te worden.
Het gieten
Na deze les lopen we naar de gieterij,
waar de voorbereidingen voor het gie
ten van het hoofd van Simon Carmig
gelt al ver gevorderd zijn. Het lawaai
van het hoog oplaaiende vuur maakt
dat we elkaar nauwelijks kunnen ver
staan. De mannen die het werk gaan
verrichten maken hun veiligheidspak-
ken nat. "De hitte zal straks overweldi
gend zijn," legt één van hen uit. In de
hoek van de gieterij kolkt het brons.
Een vuurrode massa sputtert in een gra
fieten smeltkroes. De hitte van het ge
smolten brons maakt het grafiet trans
parant waardoor de draaiende bewe
gingen van de gloeiend hete massa goed
zichtbaar zijn. In een andere hoek staat
de jas van Carmiggelt, liggen zijn han
den en zijn benen, in glad, bijna goud
kleurig brons. "Wat er straks uit de vor
men komt, ziet er heel anders uit!"
waarschuwt Jan Hazelaar. De fotograaf
en verslaggeefster nemen plaats op een
hoge werkbank. Veiligheidskleding is
ook voor ons noodzakelijk. "Ik hoop
dat je apparatuur het zo houdt," grapt
één van de gieters tegen de fotograaf.
Voor ons staan drie tonnen, waaruit
aanvoerkanalen uitsteken. Het wordt
doodstil in de gieterij. Twee mannen ta
kelen de kroes met de rode kolkende
massa op, een derde geeft aanwijzingen.
Niemand zegt watje hoort alleen "een
stapje naar rechts, klein stukje naar
links" van de 'gids'. De hitte is inder
daad overweldigend, de gespannen stil
te indrukwekkend. Zweet druppelt
langs onze gezichten als langzaam de
grafieten smeltkroes in de juiste positie
wordt gebracht. Op het "Oké" van de
aanwijzer laten ze de bak overhellen en
stroomt de massa in de vorm. Lang
zaam neemt de hitte weer af. We vegen
het zweet van ons voorhoofd en zijn sa
men met de gieters en Jan Hazelaar dol
blij en opgelucht dat alles goed is verlo
pen.
Een spannend moment. Zou er in zit
ten wat er in hoort te zitten Brokje voor
brokje valt het brosse steen van het bron
zen hOOfd. p0j0; (Joos va„ jjg,,. Wj|f.
stenen omhulsel is nog gloeiend heet.
We nemen plaats op veilige afstand en
kijken gespannen toe terwijl Jan Haze
laar met hamer en beitel het materiaal
begint te bewerken. Grote stukken
brosse steen vallen er af. Het is zwaar
werk, niet in de laatste plaats door de
t'ereiste concentratie. Je moet wel we
en waar je met de hapjer en beitel op
slaat. Regelmatig blaast Hazelaar even
uit, veegt het zweet van zijn voorhoofd.
Langzaam maar zeker worden de vor
men onthuld. Opeens steken er twee
oren uit de steenmassa en na enige tijd
worcit de karakteristieke kuif van Car
miggelt zichtbaar. Buizen en slangen
omgeven het hoofd. Bruin en donker
roestachtig, onder een wirwar van bui
zen is daar dan na ongeveer een half uur
voorzichtig beitelen het gezicht van
Carmiggelt. De laatste steenresten wor
den nu uit en van het bronzen kunst
werk gespoten met een hoge drukspuit.
Jan Hazelaar staat veilig om het hoekje,
hij weet dat de harde straal van de hoge
drukspuit soms net zo hard terugkaatst
van het kunstwerk als hij er tegenaan
komt. We volgen snel zijn voorbeeld.
Nu zijn de trekken helemaal herken
baar. De bril, de rimpels in zijn voor
hoofd, de kuif: onmiskenbaar Carmig
gelt.
Ihoezen. Voor
voorwerpen
portemonnee,
kleuren.
in/12% poly-
16/48-54/56.
met elektro-
ichts- en links
en torque con-
a garantie en
