Overhees krijgt natuurlijke oevers
1
NATUURLIJKE OEVERS
Karakteristieke plantesoorten
per begroeiingszone
Verhoging waterpeil
in de wijk Overhees
I
WOENSDAG 19 OKTOBER 1994
OP 'T HOOGT
PAGINA 4
Volgende stap 'natuurlijk groenbeheer'
Vlindervriendelijk
groenbeheer
iuisirïnv
-4eÜ^1
V S L^/JZ77V\ ■- j
OVERHEES
ZZ-Z rVzVI
,'£&||pTZ2ZZ2azz
natuurlijk
V/A groen gord el
vijvers
Jfr natuurlijke oever
De vijvers langs de Koningsweg en in Overhees zijn in de jaren zeventig
primair aangelegd voor de opvang van het overtollige regenwater en het
van hoger gelegen gebieden afkomstige kwelwater. Tegelijk kon met de
ze waterpartijen de kwaliteit van de woonomgeving in de nieuwe wijken
worden verhoogd. Welke Nederlander wil niet aan het water wonen?
Denk eens aan het hengelen en het "eendjes voeren" door jong en oud!
Geheel naar de normen van die tijd werden ook in Soest de randen van de
vijvers keurig "omgezoomd" met hardhouten beschoeiingen. Of het
risico op afkalven van de oevers overal even reëel was, kunnen we achter
af gemakkelijk betwisten. Beschoeien van vijvers omgeving was nu een
maal gebruikelijk. En het gaf ontegenzeggelijk een net gezicht. Even
netjes als het gladgeschoren gazon in het aangrenzende plantsoen!
om te controleren of we op de goede
weg zijn.
Vanuit een toegenomen milieube
wustzijn leggen we nu -in de negen
tiger jaren- andere accenten. We
maaien diezelfde gazons maar één
of twee keer per jaar om allerlei wil
de planten een kans te geven. En
niet alleen met planten en kruiden,
maar ook met insekten, vogels en
andere dieren houden we rekening
bij het beheer van het openbaar
groen. In Soest hebben we om die
reden ook de gifspuit taboe ver
klaard. Dat nieuwe, meer op de
spontane natuurlijke ontwikkeling
afgestemde beheer, noemen we in
Soest "vlindervriendelijk" groenbe
heer. Omdat de terugkeer van aller
lei vlinders een goede graadmeter is
Vervanging
De aanwezige harde beschoeiingen
van de vijvers in het Soesterveen
vormen een abrupte, verticale over
gang tussen het land en het water.
Na ongeveer 20 jaar verkeren ze
over het algemeen in slechte staat.
Vervanging is momenteel aan de
orde. Op plaatsen waar de oever erg
steil afloopt is soms een steviger
cortstructie nodig wegens de druk
van de grondmassa. Vanuit mi
lieu-oogpunt kunnen nogal wat
vraagtekens worden gezet bij voort
gaand gebruik van harde beschoei
ingen. Eén ding staat als een paal
boven water. Gebruik van tropisch
hardhout voor dit doel is voortaan
Natuurvriendelijke oevers
Langzaam aflopende .oever
Moirii «n waterplanten
Trapsgewijs oevertalud-piasdras berm
1
Moeras en waterplanten
Plasdras-berm met vooroever-verdediging
Vooroeververdedlging van
onbehandeld grenen of vurenhout
Moeras en waterplanten
Plasdras-berm met vooroever-verdediging van
wilgentenen
Moeras en waterplanten
T errasoever
Moeras en vochtig grasland
Een punt dat meespeelt bij de aanleg van natuurlijke oevers in Over
hees is het tegengaan van de verdroging van het Soesterveen. Om hier
iets tegen te ondernemen heeft de gemeenteraad besloten het water
peil van de vijvers in Overhees m.i.v. maart/april 1995 met ongeveer
20 cm te laten stijgen. Met het waterpeil wordt hier bedoeld de maxi
male waterstand. Wordt dit maximum overschreden, dan vindt af
voer via bemaling naar de Eem plaats. De feitelijke waterstand wisselt
met de mate van regenval, kwel en verdamping. De verhoging van het
peil wordt gerealiseerd door aanleg van in hoogte regelbare stuwen bij
de Dorpsstreek en de Turfstreek.
Het verhogen van het waterpeil in Overhees past in het provinciale be
leid om de verdroging van het Soesterveen en omliggend gebied tegen
te gaan. Gevolgen van deze peilverhoging zijn, o.a.:
- het tegengaan van verdroging van enkele waardevolle natuurgebied
jes;
- vermindering van afvoer van hemel- en kwelwater naar de Eem via
Oude
Grachtje en Praamgracht;
Bij de bepaling van de mate van de peilverhoging is er rekening mee
gehouden dat de bewoners van Overhees geen overlast zullen onder
vinden.
taboe voor Soest als ondertekenaar
van het Klimaatverbond.
Verder gaat echter de vraag of ver
vanging van de bestaande harde be
schoeiingen door natuurlijke oevers
een goed alternatief zou kunnen
zijn.
Proef bij de
Kinderboerderij
Om een antwoord op die vraag te
krijgen heeft de afdeling Groen een
proef met natuurlijke oevers uitge
voerd bij de Kinderboerderij aan
het Vedelaarpad. Daarbij is een ge
leidelijke overgang tussen de oever
en het water gemaakt door middel
van een natte moeras-strook, ook
wel plasstrook genoemd. Om weg
spoelen te voorkomen is de oever
verstevigd door een afzetting onder
water. Deze afzetting bestaat uit on
behandelde palen, waartussen wil
getenen zijn gevlochten. Op den
duur rotten deze palen weg, maar
dat is ook de opzet. Ze worden na
melijk overbodig wanneer de oe
verplanten de oeverbescherming
hebben overgenomen. Oeverbe
scherming komt bij de vijvers in het
Soesterveen vooral neer op het ge
ven van stevigheid aan de walkant
en het voorkomen dat deze vertrapt
wordt. Oeverplanten zoals riet, bie
zen, enz. kunnen hier met hun ster
ke verworteling prima in voorzien.
Beheerders van grote wateren, zo
als rivieren, kanalen en meren heb
ben daar al uitstekende ervaringen
mee op gedaan. En daar speelt de
veel grotere dreiging van oeveraf
slag door hoge golven, veroorzaakt
door de wind en/of de scheep
vaart
Kort samengevat heeft de proef bij
de Kinderboerderij de conclusie
opgeleverd, dat vervanging van
harde beschoeiingen door natuur
lijke oevers in Overhees een reële
mogelijkheid is bij taluds die licht
glooiend zijn of met relatief weinig
moeite zo gemaakt kunnen worden.
Op plaatsen waar de oever sterk
helt jieeft vervanging door een har
de beschoeiing van Europees hard
hout de voorkeur. Hiermee is in
september j.1. al een begin gemaakt.
Uitvoering van de
werkzaamheden
De aanleg van de natuurlijke oevers
in Overhees is voorzien in de perio
de november 1994 tot en met ja
nuari 19951
Gekozen zijn geschikte plaatsen
nabij:
- Gemshoorn, Draailier en Spinet
- Kornet
- Pijperpad en Fazantpad
- Bazuin en Cimbaal
- De Vijverhof.
De afdeling Groen stemt de aanleg
van de natuurlijke oevers af met het
groenonderhoud in de directe om
geving. In verband met de verho
ging van het waterpeil moeten ook
een aantal bomen en heesters wor
den verplant.
Op dit moment zijn de vijvers op
veel plaatsen dicht geplant met sier
heesters, die een natuurlijke ont
wikkeling belemmeren. Voor de
omwonenden betekent het verplan
ten dat ze weer een fraai uitzicht op
het water krijgen. Het terug bren
gen van de heesters langs de voetpa
den bij de vijvers heeft een zelfde ef
fect en is ook gunstig voor het ge
voel van sociale veiligheid.
Voorlichting en inspraak
Voorafgaand aan de uitvoering van
de werkzaamheden zal de afdeling
Groen de direct omwonenden
schriftelijk (zonodig met foto's en
tekeningen) over de plannen infor
meren. Er wordt voldoende gele
genheid voor schriftelijke en mon
delinge inspraak gegeven. Zonodig
wordt een informatiebijeenkomst
belegd.
A* 1SII1 3
H .1 V 91 a 1 1 l
S r f
a i 3 i i i J J i M
§lwe\:
SS3 e*
i 1 VI 3
sa
Schaal 1 5000
Door de geleidelijke overgang van diep naar ondiep water en van
natte bodem via vochtig land naar droogland vormen 'natuurlijke
oevers' het leefgebied van veel planten en diersoorten. Volgens het
biologieboekje ontwikkelen zich in een natuurlijk milieu op zo'n
overgang van "nat" naar "droog" een vijftal begroeiingszones. zie
fig. 1). Binnen de beperkte ruimte van de stad of het dorp lopen de
ze zones sterk in elkaar over. Dat neemt niet weg dat ze ook daar
door middel van uitgekiend beheer van openbaar groen en water
weer kunnen worden teruggebracht. Ook in Overhees en langs de
Koningsweg.
Waarom natuurlijke oevers
Natuurlijke oevers hebben veel voordelen voor fauna en flora. In de
eerste plaats voor de dieren die in en om de vijvers leven. Kikkers en
padden leggen bijvoorbeeld eieren in ondiep water en zoeken hun
voedsel op het land. Wie bij de vijvers woont weet hoe moeilijk jon
ge eenden en ander kleine dieren in en uit het water kunnen komen.
Natuurlijke oevers trekken -ook in de stad- meer broedvogels, wa
tervogels en trekvogels aan. Riet en andere oeverbegroeiing biedt
een goede schuilplaats aan jonge vogels en vogels die in de rui zijn.
Naast de vertrouwde eenden, kunnen ook fuut, waterhoen en meer
koet zich laten zien. En laten we de zilverreiger niet vergeten.
Oeverplanten zoals riet en biezen reinigen het water. Ze houden slib
vast, waardoor het water minder troebel wordt. Daarnaast bevin
den zich tussen de wortels en wortelstokken micro-organismen, die
niet alleen nitraten en fosfaten maar ook metalen zoals koper en
nikkel en organische stoffen als eiwitten en zetmeel opnemen. Dit
proces is actiever naarmate droge en natte omstandigheden elkaar
sneller afwisselen. Het spreekt vanzelf dat al deze winstpunten voor
de natuur het meest tot hun recht komen op plaatsen waar 'natuur
lijke oevers' en 'natuurlijk groen' samenkomen. Op die manier wor
den steeds meer natuurlijke gebiedjes door heel Soest heen met el
kaar worden verbonden. Want dieren en (zaden van) planten zitten
nu eenmaal niet stil
Nog vragen?
Hebt u nog vragen over "natuurlij
ke oevers"?
Dan kunt u zich tijdens kantooruren
wenden tot de afdeling Groen, Na
tuur en Landschap van het gemeen
tehuis.
Telefoon 02155 - 93 647
/mm
4,
Zij kunnen zich hier goed bewegen. Waarom zouden we dan opnieuw be
schoeien
Hardhoutzone
fluitekruid
margriet
knoopkruid
es
vlier
meidoorn
esdoorn
Zachthoutzone
moerasspirea
dotterbloem
kattestaart
smeerwortel
wilgeroosje
zwarte els
diverse wilgen
Inspoelzone
bitterzoet
brandnetel
perzikkruid
waterpeper
kleefkruid
Rietzone
mattenbies
kleine lisdodde
riet
liesgras
kalmoes
gele lis
grote egelskop
grote lisdodde
Drijfbladzone
gele plomp
waterlelie
watergentiaan
veenwortel
kranswier
(l
