De historie van een op en top
Soester bedrijf in vogelvlucht
Van bok en degel naarfiim
Bijpraten met Paul Smit
Een gouden
receptie?
75 jaar druk werk:
"De Hooghe Vuursche"
een luisterrijk Goois Kasteel
WOENSDAG 15 MAART 1995
SOESTER COURANT
-^Ü^jWOENSDAG 15
Manager van snel groeiend bedrijf
Als wij h et op
ome heupen
liebhen
Dit hebben wij
onder de knie
Op 24 december 1919 startte GJ.
Op 24 december 1919 startte GJ.
Smit aan de Van Weedestraat een
boekhandel annex drukkerij van
zeer bescheiden omvang. Hy legde
daarmee de grondslag voor wat in
de loop van driekwart eeuw zou uit
groeien tot een modern grafisch be
drijf: Drukkerij Smit, uitgeefster
van de Soester Courant en produ
cent van een zeer omvangrijk pak
ket drukwerk van de allerhoogste
kwaliteit.
Opa Smit", zoals de stichter van het
bedrijf veelal wordt aangeduid, kwam
op het idee een drukkerij te beginnen
toen de Eerste Wereldoorlog nog
gaande was. Hij had inmiddels erva
ring opgedaan bij verschillende druk
kerijen in het land en wilde aan de slag.
De militaire dienst gooide aanvanke
lijk roet in het eten, want nadat Smit
voor zijn nummer" de wapenrok had
gedragen en dacht te kunnen afzwaaien
bleek dat het leger hem niet mocht mis
sen. Als officier bij de administratie
werd van hem geëist dat hij de papie
ren huishouding van een compleet ba
taljon weer op vredesniveau zou bren
gen, wat hem een jaar extra kostte in
dienst van Hare Majesteit.
In zijn schaarse vrije tijd maakte hij
alvast plannen om na het laatste appèl
zijn energie te steken in de opbouw van
een eigen bedrijf. De lokatie stond voor
hem al min of meer vast: het moest
beslist Soest zijn, en aan de Van Weede
straat, die ook in die jaren al de belang
rijkste winkelstraat van Soest was. Dat
GJ. Smit vlak voor Kerst begon had
volgens insiders te maken met de over
tuiging dat hij in die periode nog een
aantal gedrukte kerst- en nieuwjaars
wensen aan de man dacht te kunnen
brengen.
Houten gebouwtje
De eerste drukkerij vond een onderko
men aan de toen nog boomrijke Van
Weedestraat, ongeveer op de plaats
waar nu Blokker gevestigd is. Het hou
ten gebouwtje - in Duitsland gekocht -
mat niet meer dan vijf bij vijf meter. In
die uiterst bescheiden ruimte - "Ons
Boekenhuisje" - werd de basis gelegd
voor wat 75 jaar later een modern ge
outilleerd grafisch bedrijf genoemd
mag worden, maar toen bood het on
derdak aan zowel een drukkerij als een
boekhandel!
Nauwelijks een jaar later bleek de
ruimte toch veel te klein en Smit nam
een forse stap naar de overkant van de
Van Weedestraat (ongeveer op dp plek
waar thans foto Swager gevestigd is),
waar de eigenaar hem het winkel/
woonhuis te huur aanbood. Smit aar
zelde niet lang; de boekhandel werd
gevestigd in het winkelpand en de
drukkerij betrok het woonhuis. Het
"boekenhuisje" kreeg een plek in de
tuin naast de winkel, die vanaf dat
moment de naam "Ons Boekenhuis"
zou gaan dragen.
Soester Courant
Een paar maanden later slaagde Smit
erin zijn droom waar te maken met de
uitgave van een eigen plaatselijke
krant: de Soester Courant, die dus in
middels een bijna net zo eerbiedwaar
dige leeftijd heeft bereikt als het
"moederbedrijf', Drukkerij Smit. We
gens de toenemende drukte besloot
Smit al in 1925 de boekhandel van de
hand te doen, waardoor hij zich verder
tstnnen eénjaarna oprichting verhuisde Drukkerij Smit naar dit pand.
Familiebedrijf
Intussen was ook de tweede generatie
Smit aangetreden. De drie zonen Hany,
Everard en Gerard - de oudste twee al
voor de oorlog, de jongste kort erna -
speelden al gauw een centrale rol in het
familiebedrijf. Smit Senior kon zich
daardoor steeds meer gaan bezighou
den met wat in de loop der tijd uit
groeide tot zijn ware hartstocht: de
Soester Courant, waarvan hij zelf de
redactie voerde.
Het nieuwe "bloed" zorgde voor nog
meer groei en de drukwerkportëfeuille
werd aanzienlijk uitgebreid door de
introductie van nieuwe technieken
(offset) en de verdere specialisatie in
o.a. bedrijfsformulieren. Ook de Soes
ter Courant kende in die periode een
toenemende groei, waaraan in 1941 een
voorlopig einde kwam toen ze, als een
van de eerste kranten, van de bezetting
smacht een verschijningsverbod kreeg
opgelegd wegens de inhoud van de
kon concentreren op de drukkerij en de
uitgeverij.
In datzelfde jaar verhuisde het bedrijf
trouwens alweer. De villa "Buitenzorg"
aan de Van Weedestraat kwam beschik
baar omdat kunstschilder Strakkee, de
toenmalige bewoner, Soest verruilde
voor Baarn. De villa was extra aantrek
kelijk als onderkomen voor hef snel
groeiende bedrijf, omdat het huis be
schikte over een ruim atelier. Het hou
ten ^gebouwtje waarin de zaak "gebo
ren was verhuisde overigens gewoon
mee en deed nog jaren dienst voor de
opslag van papier. In de tuin van de
villa (die jarenlang aan het Nas-
sauplantsoen is blijven staan) werd la
ter een winkelpand gebouwd met het
front naar de Van Weedestraat. Daar
bleef Drukkerij/Uitgeverij Smit jaren
lang gevestigd en de meeste Soesters
van wat gevorderde leeftijd zullen daar
aan ongetwijfeld nog herinneringen
bewaren.
De karakteristieke villa - waarin het
drukkerij-gedeelte onderdak vond -
onderging in de loop der jaren nog een
antal ingrijpende wijzigingen en uit
breidingen. Eenmaal gebeurde het zelfs
dat óm de bestaande drukkerij een to
taal nieuw pand werd opgetrokken,
zodat de produktie niet stilgelegd
hoefde te worden. Toen de nieuwe
drukkerij er stond werd de oude in haar
geheel afgebroken.
De huidige vestiging aan de Vanadiumweg te Amersfoort.
De villa Buitenzorg" waar vanafTteTdlvmi
gepleegd om de huisvesting optimaal te houden.
berichtgeving, die de Duitsers zeer
onwelgevallig was. Inmiddels waren
diverse "concurrerende" plaatselijke
bladen al in de Soester Courant opge
gaan.
Historische knoop
Het bedrijf aan de Van Weedestraat/
hoek Nassauplantsoen beleefde in de
naoorlogse jaren een constante groei,
waardoor een nieuwe verhuizing lang
zamerhand onafwendbaar bleek. De
oude villa en het kantoorgebouw maak
ten begin jaren '80 plaats voor nieuw
bouw (de lokatie wordt thans Dillen
burglaan genoemd en biedt o.a. plaats
aan de supermarkt, winkels en flats).
In de zomer van 1982 - nadat eerder
vergeefs was omgezien naar een pas
sende behuizing voor het gehele bedrijf
in Soest - werd een historische knoop
doorgehakt. De redactie van de krant
werd gevestigd in een nieuw kantoor
pand aan de Van Weedestraat 227 -
waar zij ook nu nog werkzaam is - maar
de drukkerij vond een onderkomen op
het "onder de rook van Soest" gelegen
Amersfoortse industrieterrein, waar
onder leiding van inmiddels de derde
generatie Smit de aloude banden met
Soest nog zeker niet verbroken zijn.
Het 75-jarig bedrijfsjubileum van
Drukkerij/Uitgeverij Smit is dan ook
een "Soester" gebeurtenis van de eer
ste orde.
Ze zijn het er in de geschiedenis
boekjes nooit helemaal over eens ge
worden: was het nou de Haarlemse
Laurens Janszoon Coster of de
Duitse Mainzer Johannes Guten-
berg die de boekdrukkunst heeft uit
gevonden? Van beiden schijnt geen
enkel stuk drukwerk te zijn overge
bleven zodat bewijzen niet op tafel
liggen. Vast staat wel dat, wie er dan
ook de hand in heeft gehad, het
drukken met losse letters al uit de
jaren rond 1440 stamt. De ontwik
kelingen zullen vanaf dat moment
zeker niet hebben stilgestaan, maar
ook bij drukkerij Smit werd 75 jaar
geleden nog met veel handwerk een
pagina opgebouwd. Bok en zethaak
waren vertrouwde attributen in een
zetterij en de "oude" mannen van
toen waren er snel en puur handig
in, zo goed als dat nu de charmante
dames zijn die, razend over het toet
senbord, fotografische zet-
computers op de huid zitten. Tover
dozen waar zowel Gutenberg als
Coster styl van achterover zou slaan.
Drukkerij Smit is sinds 1982 geves
tigd in Amersfoort. Aan het hoofd staat
een telg uit de derde generatie Smit.
Een hechte band met de Soester Cou
rant, hoewel niet gedurende alle 75 ja
ren, valt niet te ontkennen, maar het
specialisme van de Smitten ligt, voor
wat de drukkerij van vandaag betreft,
toch op een geheel ander terrein:
kettingformulieren. Laat daarmee niet
gezegd zijn dat ze alleen dat soort pro
dukten tot een goed eir
Getuige de hoge kwalitei
rie uitnodigingen voor d
de Hooge Vuursche, zij
tot veel meer in staat. De i
echter, die hun wijd en
produkten tot stand breng
uit indrukwekkend te no<
Lood
Begrippen als "Hollands
"bok", "lood" en zelfs
volslagen uit Grootvade
behalve bij speciaaldrul
schien en in musea, geei
1 "Vervlogen tijdenDhr. Wereldsma aan de bok, in het lood.
Blik "in de keuken var.
peld aan een laser-zetsys
grenzen werd een idea.
op "De Isselt" in Ame
lijk toch op een steenwc
maakte het ook uit. In 1
de eerste, voor die tijd
kettingformulierenpe
1987 volgde de tweed
derde. Het is meteen or
doorgroeien. De tijd d
belangrijktse deel van I
was, was voorbij. De di
en groeide, maar ook d
blijft bepaald niet ach
abonnementen is ver!
iedere Soester doet met
net zo belangrijk al
formulierendrukwerkoi
'Continuiteit' is het sl
bij Paul Smit hoog op
lijst staat. Bij alles wat
Een gezonde invalshot
die in zijn eentje de ve
Negenendertig iaren ione. Drie dar. nrtmicpKa Uanni. t
Negenendertig jaren jong. Drie dar
telende koters om hem heen.
MariëUa (8), Josette (6), Laurens (4).
Perfect op maat, twee dochters en
een zoon. Zijn opvolger? Paul wil er
nog niet van weten. Voorlopig zit de
jeugd nog onder moeders (Carla)
vleugels. TVouwens: waarom zou het,
als het al gebeurt, niet één van zijn
dochters kunnen worden? Paul heeft
zijn eigen carrière nog helemaal
voor zich en die kan, als je de ra
zendsnelle ontwikkelingen in de gra
fische wereld beschouwt, nog onstui
mig genoeg worden.
Maar eerst kijken we wat terug in
de tijd. Vjjf en zeventig jaar is niet
niks. Daar mag je als druk baasje
best eens mijmerend bij stil staan.
En dat doet Paul dan ook graag.
Samen met zijn eigen Soester Cou
rant.
Ja, hij heeft het altijd gewild. Als jong
jochie al hielp 'ie mee in de binderij.
Hij herinnert zich die tijd nog best:
"Overdag op school, ik zat op de HBS
en na de middag en 's avonds stond ik
te vergaren, 's Morgens vroeg zat ik
aan mijn huiswerk. Dat is altijd goed
gegaan Het zat er allemaal al vroeg
in: altijd bezig, was het niet met het
een, dan was het wel met wat anders.
Dat is nog zo. Overdag doet Paul zijn
drukkerij, in zijn vrije uren kun je hem
bij S.O. Soest vinden. Ook daar zit'ie
op de bovenste tree als voorzitter
Managen vindt'ie wel leuk. Daarom
deed Paul de HEAO en niet de speci
fieke grafische opleidingen. Die eco
nomische kennis kwam in het bedrijf
goed van pas. Zijn vader en zijn twee
ooms, Gerard en Harry, waren van die
echte praktische doeners. Pa (Everard)
tunde de drukkerij, Harry was gek op
de krant en Gerard was de technische
man, die het liefst eigen systemen uit
vond. Het kwam de familie goed uit
dat er een wat meer theoretisch onder
legde telg de zaak kwam versterken.
Creatief
Wonderlijk genoeg echter stak er in
Paul toch ook zo'n zelfde type Smit.
Een zekere hang naar het creatieve deel
van het vak was ook hem niet vreemd.
Als jongeling "dingen maken met leri
ters" én "pagina's in mekaar zetten",
zoals hij dat uitdrukt, is een soort hobby
die niet direct op een administratieve
loopbaan duidt. Maar administratieve
systemen uitvinden, 'routings' in een
bedrijf ontwikkelen, goede werk
situaties creëren, organisatorische op
lossingen bedenken, goed met
investeringsvraagstukken kunnen om
gaan en je bezig willen houden met een
visie op morgen', vormt alles bijelkaar
bepaald geen sinecure die je zonder een
creatieve geest kunt klaren
Alles opgeteld klopt het dus wel. Paul
Smit kan verschillende werelden tege
lijk aan en daar mogen ze bij een
hectisch bedrijf als een drukkerij blH
mee zijn. J J
Vader op zonen
Opa is er in 1919 mee begonnen. Zijn
zone.1? staPten allen in zijn creatie
en met zijn vieren zijn ze dapper een
ferme tijd met het bloeiende bedriif
bezig geweest. Al na twee jaar kwai
de krant erbij. Een bedrijf apart, waal
je maakt een grote vergissing als je een
drukkerij en een krant over een kam
scneert. Het was vooral zoon Harry die,
kennelijk begiftigd met journalistiek
moed, de kolommen van de krant ge-
vu d wist te krijgen. Er is ooit een pe-
10 e geweest waarin de krant zelfs
twee keer per week verscheen. Mis-
chien was die toen wel wat dunner en
gebeurde er wat minder in ons doip,
maaf Jmoest toch maar twee keer per
woe dat kolossale nieuws-ei leggen.
p m Harry deed dat met verve en broer
Everard duwde de drukkerij in de
goeae nchting, geholpen door broer
Gerard, de techneut.
Langzaam maar zeker ontwikkelde
sPecialisme. Vooral toen de
£,t matiseerde administraties, met
,e comPuterprinters, vaste voet
Smitt C §ronc* kregen, speelden de
fah n vakkundig op in met het
fabriceren van allerlei soorten en ma
ten ketting- formulieren. Ze zijn daar
n aag de dag één van de middel
groten mee in Midden-Nederland.
Amersfoort
w f?r°ei ,zat e.r dusdanig in dat de
aüe m de kruip-door-sluipgebouwen
op de hoek van de Van Weedestraat,
aar u nu in nieuwe panden de grote
Supermarkt van A p vindt, niet lan
ger aan te houden was. Maar jammer
genoeg was er toen, we praten over
Seen plekje in Soest te vinden
aar drukkerij Smit in de gelegenheid
kon worden gesteld het dorp trouw te
blijven. r
De krant werd allang elders gedrukt.
Na een korte zoektocht buiten de dorps-
Drukkerij Smit heeft gewikt en gewo
gen: waar kun je nu op stijlvolle wijze
een 75-jarig jublieum vieren. Dat kan
in Gooi- en Eemland best op tal van
plaatsen. Schitterende natuurgebieden
omkransen zeker tien gelegenheden
waar je mooi rustig je gasten kunt
onvangen, handen kunt schudden en
feestelijke drankjes kunt drinken. Maar
wie op zoek naar zo'n locatie in de om
geving van het Kasteel "De Hooghe
Vuursche" aanbelandt laat zich toch al
snel verleiden tot het besluit om er in
ieder geval eens binnen te stappen. De
nostalgische, maar vooral ook soyeuze
sfeer, die je dan overvalt, wil je graag
spontaan overdragen aan je gasten die
je denkt uit te nodigen. Familie, vrien
den en relaties zie je in gedachten als
een bonte mengeling om je heen be
wegen in prachtige hoge stijlkamers,
mooie ruime lounges en als het fraai
weer is, in magnifieke buitenpartijen
waar het prille lentegroen op doorbre
ken staat. Dat alles bijelkaar heeft bij
de directie van Drukerij Smit de door
slag gegeven om voor het kasteel te
kiezen. De gasten kunnen op ruim 19
hectaren genieten van fraaie architec
tuur, een indrukwekkende parkaanleg,
waarin bij de entree de bekende hoog-
spuitende fontein is gesitueerd. Of die
het al doet als Drukkerij Smit feest viert
is nog even afwachten, maar indien
niet, dan maakt de rest van het kasteel
en alles wat erbij hoort, veel goed. Het
gastvrije landgoed heeft voldoende
parkeerruimte, die vindingrijk is weg
gewerkt naast en achter het kasteel.
Vanaf de provinciale weg is er geen
stukje blik te ontwaren. "De Hooghe
Vuursche" is voor wat het onroerend
goed betreft eigendom van het Heine-
ken-concern. De exploitatie is in han
den van de Postiljon-organisatie. En
ook dat zijn facetten die mede garant
staan voor een luisterrijke receptie. I
Een 75-jarig bestaan is zelfs veel meer
dan goud. Drukkerij Smit is er dusda-
nig trots op dat zij besloot de bezoe
kers iets meer te bieden dan een gezel
lig hapje en drankje. Het idee wat ont
stond was tevens een ongezochte gele
genheid de relaties eens te tonen dat
de persen van het bedrijf bepaald meer
te bieden hebben dan ketting-formulie
ren alleen. Een serie van vier mailings
ging aan de officiële uitnodiging voor
de receptie van aanstaande vrijdag
vooraf. In lange, zogeheten "notaris
enveloppen" werden glanzende bood
schappen verzonden. De voorzijde
werd gesierd door mooie fotografie die
steeds een kopregel ondersteunde die
te maken had met een de vele moge
lijkheden die Drukkerij Smit op gra
fisch gebied te bieden heeft. "Wij zijn
altijd ouderwets op tijd" was de eerste,
gevolgd door "Als wij het op onze heu
pen hebben", "Daar steken wij onze
hand voor in het vuur" en "Dat hebben
wij onder de knie". Steeds verscheen
de gouden medaillon, die Smit speciaal
had laten maken, aan een charmant
gouden kettinkje in beeld, de ene keer
aan een hand, dan weer om een pols,
rond een enkel of pikant bungelend op
een fraaie damesheup. Bij elke mailing
was een lot gevoegd, zodat de ontvan
gers, als alles goed is gegaan, nu vier
loten in hun bezit hebben. Daarmee
maken zij kans op het winnen van een
gouden, zilveren of doublé medaillon
aan een dito kettinkje. Dat laatste kan
overigens geruild worden. Aan alles is
gedacht. Degenen die uitsluitend de uit
nodiging kregen toegestuurd zijn even
eens in het bezit van de vier loten ge
steld, (familie, kennissen, vrienden en
overige, niet direct zakelijke relaties).
Het kan dus best flink spannend wor
den tijdens de receptie in "De Hooghe
Vuursche Naast de hoofdprijzen zijn
er natuurlijk ook nog een serie troost
prijzen en -prijsjes. Bij het afscheid ligt
er in ieder geval een leuke attentie voor
iedereen klaar. Wie op de receptie aan
wezig is en een prijs wint, krijgt die
uiteraard meteen mee. Afwezigen kun
nen het later uit een speciaal bericht
dat nog wordt rondgestuurd, vernemen.
Het zal ongetwijfeld druk worden vrij
dag..
