?r film en rotatie
Twee generaties Smit
"OUD SOEST" valt in de prijzen
L5WOENSDAG 15 MAART 1995
SOESTER COURANT
PAGINA 9
Historische handreiking aan jong museum:
Iedereen in Soest zal het na vijftien
jaar wel weten: de gemeente Soest
is een magnifiek museum ryk, dat
luisterrijk gevestigd is in het prach
tige gebouw aan de Steenhoffstraat,
het oude klooster, schuin tegenover
het Kerkplein.
De jubilaris, Drukkerij Smit, heeft
middels een klein tekstje op de
uitnodigingskaarten voor de recep
tie, de feestgangers gevraagd hun fe
licitaties kracht bij te willen zetten
door een bedragje over te maken
nahr "Oud Soest". Smit zal het
totaalbedrag op aantrekkelijke wijze
aanvullen. Het spreekt vanzelf dat
de hard werkende mensen van het
museum er dolblij mee zijn.
Een van de enthousiaste mensen ach
ter het museum is de heer A.J. (Antoon
voor bijna iedereen) van den Dijssel.
Wie kent hem niet. Een Soester in hart
en nieren die al vele jaren druk is met
het museum en trots kan zijn op de
vestiging ervan op de bovenste verdie
ping, de zolder en de vliering van het
mooie oude kloostergebouw aan de
Steenhoffstraat. Op de etage eronder is
nog een depot en een ruimte waar lichte
werkzaamheden kunnen worden ver
richt, want in een museum valt altijd
wel wat te restaureren. We praten er
over met Van den Dijssel. Hij heeft een
dik plakboek meegenomen. Een typi
sche eigenschap voor een museum-
man Alles keurig gearchiveerd,
ingeplakt en geboekstaafd.
Foto's
Het museum "Oud Soest" viert ook
feest, want het bestaat officieel 15 jaar.
Dat wil zeggen: zolang is het geleden
dat er een Stichting van werd gemaakt.
Van den Dijssel startte de zaak al eer
der op in een schoolgebouw door er
geleende oude foto's te vertonen. Ver
volgens werd er een zeer druk bezochte
tentoonstelling ingericht in "De Rank"
en later, ter gelegenheid van het 950-
jarig bestaan van Soest in 1979, werd
dat herhaald in de oude MAVO aan de
Dalweg. De eerste vestiging van wat
toen nog Oudheidkamer heette, was in
de fraaie boerderij aan de Ferdinand
Huycklaan. In 1988 werd het klooster
gebouw betrokken.
"Oud Soest" staat, voor wat het histo
rische karakter betreft, niet op zich. Er
zijn duidelijke verbanden met de His
torische Vereniging Soest, waarvan u
lid kunt worden. Dat kost maar f.30,-
per jaar. U krijgt dan elk kwartaal een
fraai uitgevoerd tijdschriftje in de bus.
Vol historische, beschreven Soester en
Soesterbergse wetenswaardigheden
met interessante illustraties in de vorm
van tekeningen en foto's. 300 Leden
gingen u reeds voor. Het Museum kent
een "Vriendenkring". Voor f.10,- per
jaar bent u officieel vriend en hebt u op
de dagen dat het museum aan de
Steenhoffstraat open is, - zaterdag
middag en zondagmiddag tussen half
twee en vijf uur - doorlopend vrij toe
gang. Er is veel te zien: oude Soester
ambachten, interieurs zoals stijl
kamers, keukens, collegekamers, werk
plaatsen en nu zijn ze er druk bezig met
de schouw uit de oude raadzaal. Er zijn
ook regelmatig zogeheten wisselten
toonstellingen. Momenteel kunt u ge
nieten van schitterende vergrotingen
van oude Soester dorps- en landschaps
gezichten. Wie er zo heen wil betaalt
maar een rijksdaalder en natuurlijk kunt
u er gratis in met uw museumjaarkaart
van de Rabobank of van Trouw en
krijgt u korting met een ouderen-plus
pas of je "CJP". Scholen of groepen
kunnen ook op andere dagen en tijden
toegang krijgen. Zij maken gewoon
even een afspraak met mevrouw
Backelandt, Middelwijkstraat 44 in
Soest. Telefoon: 17060.
Wie lid wil worden van de Historische
Vereniging Soest kan terecht bij Me
vrouw Stolwijk, Kruisweg 2, Soest.
Telefoon 17113. Vriend van het mu
seum wordt u gewoon aan de kassa.
bedrijven maar even voor wat ze zijn.
Dat de werkgelegenheid in het vak in
de knel zal komen staat wel vast. Maar
daar moet vooral geen onrust over ont
staan, zegt Smit: "En zeker niet bij ons.
We hebben een hard werkende, goede
ploeg mensen die het verdient in alle
rust de toekomst tegemoet te kunnen
gaan. Ik reken het tot één van mijn be
langrijke opdrachten daar mede voor
te zorgen. Daarom besteed ik nogal wat
tijd aan de toekomst. Lees ik veel vak
literatuur en bezoek ik seminars en an
dersoortige lezingen".
Paul Smit weet wat er van een goede
manager wordt verlangd. Hij volgde
ook niet voor niks de Staf- en Kader
cursus van de Stichting Vakonderwijs.
Wat jammer is dat hij bij niemand van
zijn voorgangers meer terecht kan voor
wat overleg, voor ruggespraak. Zijn
vader en zijn ooms zijn er niet meer en
dat vindt Paul uitermate jammer. Ze
hadden mee kunnen genieten van de
groei van hun vijfenzeventig jarige
drukkerij, waarvan ze wel al lang wis
ten dat hij in goede handen was over
gegaan. Paul Smit gaat de toekomst,
wat het management betreft, solo te
gemoet. Dat lukt wel.
G. J. Smit (geb. 30-9-1891
"Opa" is ermee begonnen. Op 24 de
cember 1919 startte hij de boekhandel
"Ons boekenhuis". In Soest. "G.J."
kwam uit Arnhem. Als pur sang
"kranteman" was zijn ideaal al vroeg
duidelijk: het oprichten van een eigen
blad. Dat kwam er. In 1921. De Soes
ter Courant viert daarom het 75-jarig
jubileum twee jaar later. Dan is er dus
weer feest in de familie. De nestor
leefde voor zijn krant Hij heeft het
werk - en zijn leven - vol kunnen hou
den tot in het jaar 1977. Zijn drie zo
nen, Harry, Gerard en Everard zetten
de zaak voort.
Harry Smit (geb. 23-3-1923)
Wie kende hem niet in Soest. Net als
zijn vader: altijd bezig met 'zijn' krant.
Het maakte niet uit of het de
redaktionele- of de advertentie
kolommen betrof. Bij Harry kon je al
tijd aankloppen. Die loste alles op. Net
zo bezeten als de oprichter. Nog maar
kort na zijn groots gevierde jubileum
in Darthuizen moest Harry om gezond
heidsredenen de fakkel overdragen.
Niet lang erna, in 1990, nam Soest af
scheid van een bevlogen hoofdreacteur.
Everard Smit (geb.6.6.1924)
Richtte zich meer op de drukkerij dan
op de krant. De drukkerij is vanaf het
moment dat Everard zich ermee ging
bemoeien snel gaan groeien. Het was
op zijn initiatief dat Drukkerij Smit zich
kon gaan specialiseren als formulieren-
drukkerij, die later als ketting-
formulieren-speciaaldrukkerij in Mid
den Nederland tot één van de grootste
ging behoren. De huidige directeur
Paul Smit, volgde zijn vader enige ja
ren geleden op. Everard overleed vo
rig jaar, op 70-jarige leeftijd.
Gerard Smit (geb. 17.12.1925)
Behalve dat Gerard zich lange tijd voor
het familiebedrijf heeft ingezet, dreef
hij een aantal jaren een eigen zaak in
huishoudelijke apparaten in Soest. Be
gon zijn "Smit'Moopbaan als een tech
nische manus-van-alles, die vooral
goed was in het uitdenken van syste
men. Speelde een grote rol bij de
omschakelijking van boekdruk naar
offset en van loodzetsel naar het mo
derne fotografische zetwerk. Gerard
werd 66 jaar.
Overzichtsfoto van de zgn. plano-hoek in Amersfoort. Drie Heidelberg-persen voorproduktie van handelsdrukwerk.
Blik 1 'in de keuken van de zetterij, drie hypermoderne opmaakschermen, gekop
peld aan een laser-zetsysteem.
kwamen onder en tegenelkaar aan te
staan. Het was dan toch weer die am
bachtsman, in dit geval de 'opmaker'
die er een pagina van brouwde, er een
stevig touwtje of een band omheen
snoerde als 'ie een pagina klaar had
en op die manier een folder, een bro
chure of een heel boek opbouwde. Bij
de krant ging men nog een stap verder.
Dan perste men van zo'n loden pagina
een kartonnen matrijs en van die mat
rijs werd dan weer een halfronde
"stype" gegoten. Twee van die stypen
pasten op een cylinder die, als de hole
krant op de pers zat, samen met an
dere cylinders vol stypen als een ra
zende Roland rondtolde om soms bin
nen een uur de gehele oplage op de
transportbanden te gooien. Maar de
krant komt bij Smit pas over twee jaar
aan de beurt: die jubileert wat later....
Formulieren
Drukkerij Smit is een ketting-
formulierendrukkerij. Een lang woord
voor een lang produkt. Tienduizenden
kilometers formulieren in allerlei ma
ten, soorten, enkel- en veelvouden, ge
nummerd en ongenummerd, precies op
maat gemaakt voor elke soort printer,
verlaten jaarlijks de drukkerij. Het zou
in de tijd van de bok en de degel on
denkbaar zijn geweest. Tegenwoordig
is alles gebaseerd op vlakdruk, de tekst
staat al lang niet meer in loden losse
regels, maar op vlakke offset-platen die
strak om de cylinders gespannen op een
principe van vet en heel weinig vocht
voor een perfecte kwaliteit drukwerk
zorgen. Het accent bij de vormgeving
ligt vooral in het voortraject. De com
puter heeft de taak van de Linotype, de
zetmachine, overgenomen, zelfs de
opmaak komt tegenwoordig op het
scherm tot stand, de films die aan de
offsetplaat voorafgaan, komen vaak
kant en klaar uit de 'belichter' rollen,
die gekoppeld staat aan het "wonder
van deze eeuw".
Rotatie
Er wordt zeker nog veel op vellen ge
drukt, maar bij Smit is het toch de ro
tatie die het ketting-effect voor de for
mulieren moet genereren. Op alle ma
ten, in breedten en lengte. Verstelbare
persen, indrukwekkend volgepropt met
grote, kleine, brede en smalle cylinders
en cylindertjes, tikkertjes, tellers, pal
letjes, schroefjes, boutjes en moertjes,
draaien in constant tempo dag-in-dag-
uit bij Smit een scala van ketting-
formulieren de provincie in. Auto's vol
rijden af en aan, de magazijnen staan
boordevol met rollen geel, rose, blauw,
wit, creme of groen papier geduldig
wachtend om te worden ingeschakeld
bij een fascinerende tak van bedrijf: de
grafische wereld van drukkerij Smit,
waarin geen formulier te gek is, maar
waar ook prachtig mooi ander druk
werk voor u kan worden gemaakt. Fol
ders, brochures, kranten niet te verge
ten en handelsdrukwerk: briefpapier,
enveloppen, visitekaartjes... En ze doen
dat allemaal goed. Al 75 jaar lang. Het
is echt jammer dat Coster en Guten-
berg niet even om een hoekje kunnen
kijken. Maar dat geldt natuurlijk ook
voor al die pioniers uit het begin van
deze eeuw, waaraan Smit dan toch maar
zijn drukke bestaan heeft te danken!
Vandaar het feest in de Hooge
Vuursche; om er even stijlvol bij stil te
kunnen staan.
De vierkleurenmachine voor de produktie van kettingformulieren en laserprin
terpapier 20.000 druks per uur in vierkleuren, in één gang kant-en-klaar.
Solo
Het is maar één aspect van de razend
snelle ontwikkelingen die op Paul Smit
en al zijn mede-managers in het grafi
sche vak afkomen. We laten de full-
functiontechnieken bij grote industriële
Dat deel van zijn werk brengt hem au
tomatisch met zijn gedachten op mor
gen. Nauwkeuriger: op de ontwikke
lingen in de grafische wereld van mor
gen. Paul daarover: Wie in ons vak
achterom kijkt ziet de laatste hoog
drukpers nog net ergens de hoek om
gaan. Zo gek lang geleden is het nog
niet dat we met lood werkten. Laat het
twintig jaar geleden zijn datje het, om
vierkleurenfoto's te kunnen drukken,
niet zonder die dure zinken cliché's kon
stellen. De offset, de vlakdruk, is nog
niet zo heel lang geleden echt helemaal
doorgebroken. En kijk eens naar wat
computers met ons aan het doen zijn.
Nu is er nog dat zogenaamde pre-
presstraject. De voorbereidingen voor
je kunt gaan drukken vreten nog steeds
tijd en geld en pas als je een beetje op
lage drukt kan dat uit. Er zal een ge
weldige technische integratie gaan ont
staan. 'Digitalisering' is de tover
spreuk. Ooit zal er in een drukkerij één
machine staan, waar èlles in zit. Je be
reid je order daar niet alleen op voor;
je slaat hem ook gedigitaliseerd op. Dat
betekent dat iemand niet een oplage
van bijvoorbeeld honderdduizend fol
ders hoeft aan te laten maken, met het
gevaar van overjarigheid. Je drukt ge
woon veel minder, alleen dat wat no
dig is en de software bewaar je in het
geheugen. Als de klant aan een nieuwe
oplage toe is, pasje de software aan en
druk je een nieuwe, kleine oplage, enz.
enz."
grenzen werd een ideaal pand ontdekt
op "De Isselt" in Amersfoort. Eigen
lijk toch op een steenworp afstand. Wat
maakte het ook uit. In 1985 kwam daar
de eerste, voor die tijd, supermoderne
kettingformulierenpers te staan, in
1987 volgde de tweede en in '90 de
derde. Het is meteen ongelooflijk gaan
doorgroeien. De tijd dat de krant het
belangrijktse deel van het bedrijf Smit
was, was voorbij. De drukkerij groeide
en groeide, maar ook de krant bleef en
blijft bepaald niet achter. Het aantal
abonnementen is verheugend. Bijna
iedere Soester doet mee. Paul vindt dat
net zo belangrijk als welke grote
formulierendrukwerkorder dan ook.
'Continuiteit' is het sleutelwoord dat
bij Paul Smit hoog op de prioriteiten
lijst staat. Bij alles wat hij onderneemt.
Een gezonde invalshoek voor iemand
die in zijn eentje de verantwoordelijk-
;elde
n de
met
voet
n de
t het
ma-
daar
del
heid draagt voor de werkgelegenheid
van bijna veertig mensen.
Toekomst
dukten tot een goed einde brengen.
Getuige de hoge kwaliteit van hun se
rie uitnodigingen voor de receptie in
de Hooge Vuursche, zijn ze bepaald
tot veel meer in staat. De machinerieën
echter, die hun wijd en zijd bekende
produkten tot stand brengen, zijn rond
uit indrukwekkend te noemen.
Lood
Begrippen als "Hollandsche Hoogte",
"bok", "lood" en zelfs "cliché" zijn
volslagen uit Grootvaders tijd. Er is,
behalve bij speciaaldrukkerijen mis
schien en in musea, geen korrel lood,
meer te vinden waarmee de letter op
hoogte kwam. De bok was een kast vol
laden met letters, groot en klein, kapi
taal en onderkast, romein en cursief,
vet en mager, en tegelijk werkplek
waarop het zetsel werd opgebouwd.
Lettertje voor lettertje werd door de
handzetter uit de letterbakken gegre
pen en van rechts naar links in de zet
haak geplaatst. Later werd dat hand
werk voor een goed deel overgenomen
door zetmachines, die weliswaar per
aanslag ook een letterbeeld produceer
den, maar hele regels opleverden door
er lood tegenaan te spuiten. Die regels
