7
Soest is al eeuwenlang strijdtoneel
9000 meter
tuin-
plezier!
"DE BOSRAND"
1 ACTUEEL!
[Massaal bezoek Nationale Manifestatie
F eestprogramma
Nationale Manifestatie
Honderden Soester scholieren
creatief en actief
Lezing en tentoonstelling in museum
Tentoonstellingen over discriminatie,
oorlog en bevrijding
utTimeZ /yy5
WOENSDAG 3 MEI 1995
SOESTER COURANT
PAGINA 17
Activiteiten bevrijdingsfeest op vliegbasis in trek
'Bevrijdingskunst' in museum Oud Soest
HET SOESTER TUINCENTRUM
WIEKSLOTERWEG 37 (W.Z.) SOEST TEL. 02155-16776
In bibliotheken Soest en Soesterberg
tfliijdind'
,v«
Kr~TJ^
De vliegershow was een van de hoogtepunten tijdens het
grootscheepse evenement op de vliegbasis Soesterberg. Tot
en met zondag 7 mei zijn er gevarieerde activiteiten op het
terrein van defensie. Foto: Herman van Dam.
Ongeveer honderdduizend mensen
hebben in het afgelopen weekeinde
een bezoek gebracht aan de vlieg
basis in Soesterberg. De Nationale
Manifestatie 50 Jaar Bevrijding
die daar tot en met komende zon
dag plaatsvindt, kende daarmee
een opvallend begin. De organisa
toren hadden in het eerste week
einde op 50.000 mensen gerekend.
Iedereen vergaapte zich aan de oude
voer- en vliegtuigen die her en der
stonden opgesteld. Zoals de Austin
Bellenwagen, de Diamond Wrecker,
de High Speed M4 en de GMC Dukw.
De vliegerdemonstratie op zondag
middag was wellicht een van de hoog
tepunten van het grootscheepse eve
nement van de Nederlandse strijd
krachten.
Demonstraties van onder meer de Ko
ninklijke Marechaussee en de brand
weer van de vliegbasis sponnen zich
als een draad door het programma.
Kinderen konden zich laten schmin
ken als een gecamoufleerde militair en
aardig om te zien was ook het bivak
van de reënactmentgroepen. De leden
van die groepen speelden militair-his
torische situaties na.
Afgelopen maandag werd op de vlieg
basis een symposium gehouden en
gisteren werden verschillende films
en documentaires over de Tweede We
reldoorlog vertoond. Voor vandaag
verwachtten de organisatoren 50.000
mensen, onder wie in elk geval meer
dan drieduizend veteranen, tijdens de
herdenkingsdag voor veteranen.
Staatssecretaris C. Gmelich-Meyling
sprak vanmorgen een welkomst
woord. Een gevarieerd programma
volgde meteen daarop.
Het manifestatieterrein is morgen tot
13.00 uur gesloten. Dit in verband met
de herdenking van de gevallenen op
de vliegbasis. Op de rol staat verder
het symposium 'Zorg voor militairen,
toen en nu'.
Op de verzamelaarsdag (vrijdag)
wordt gerekend op de komst van
vijftigduizend mensen. De klapper
wordt zaterdag als de vliegdag 'Vleu
gels der Victorie' de revue passeert.
Op de vliegbasis zullen dan naar
schatting 150.000 mensen 'bivakke
ren'. De Indische dag op zondag is het
laatste onderdeel van de Nationale
Manifestatie 50 Jaar Bevrijding.
1? tmm
Hf-
Oude legervoertuigen banen zich een weg over de lan
dingsbaan tijdens de Nationale Manifestatie 50 Jaar Bevrij
ding. In het eerste weekend kwamen ruim honderdduizend
mensen een kijkje nemen. Foto: Herman van Dam.
Donderdag 4 mei
In verband met de herdenking is de
vliegbasis tot 13.00 uur gesloten.
Vanaf dat moment kunnen belang
stellenden tot 17.00 uur weer vrij
rondkijken bij de verschillende ten
toonstellingen en opgestelde voer
en vliegtuigen. Vandaag wordt ook
het symposium 'Zorg voor militai
ren, toen en nu' gehouden.
Vrijdag 5 mei
10.00 Verzamelaarsbeurs in hangar
1. Allerlei voorwerpen en aanden
ken uit de Tweede Wereldoorlog
zijn op deze beurs verkrijgbaar.
Voorwerpen van Nazi-signatuur
worden niet aangeboden.
17.00 Flypast van 50 F-16's van de
Koninklijke Luchtmacht.
Zaterdag 6 mei
10.00 Vandaag worden 150.000 be
zoekers verwacht op de Vliegdag
'Vleugels der Victorie'. Vliegtuigen
speelden een belangrijke rol tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Ze zaai
den dood en verderf tijdens bom
bardementen op bijvoorbeeld Rot
terdam en Dresden en vochten be
slissende slagen uit, zoals tijdens
de 'Battle of Britain'. Ook dropten
de vliegtuigen voedsel voor de
hongerende bevolking.
De Nederlanders zagen en hoorden
de Amerikaanse en Engelse vlieg
tuigen dagelijks overkomen op weg
naar Duitsland. Vandaag kan men
de 'Vleugels der Victorie' nogmaals
langs zien komen. Het exacte vlieg-
schema zal nog nader bekend wor
den gemaakt. In elk geval kiezen
zowel historische als moderne
vliegtuigen het luchtruim.
Te zien zijn onder meer vier Piper
Cubs, twee Austers, een Douglas,
een Dakota, een Supermarine
Spitfire LF Mk IX, een Lockheed
P-38, een Boeing B-17, een Li-2
(Russische Dakota), tien helikop
ters, twee F-27's, twaalf F-16's en 1
C-130.
Verder komen verschillende
demoteams, waaronder die van de
Koninklijke Luchtmacht en The
Grasshoppers, in actie.
Zondag 7 mei
10.00 Indische markt in hangar 1.
16.30 Défilé van 70 voertuigen van
'Historie Warwheels'.
16.55 Sluiting Nationale Manifes
tatie 50 Jaar Bevrijding door het
neerhalen van de vlaggen.
Het verzoek van de Raad van Ker
ken te Soest aan de plaatselijke
scholen om ter gelegenheid van de
vijftigste herdenking van de bevrij
ding bevrijdingssymbolen te ver
vaardigen is een groot succes ge
worden. Honderden kinderen van
een tiental scholen zyn de afgelo
pen weken actief geweest. Gezien
het resultaat hebben ook de leer
krachten zich niet onbetuigd gela
ten. Het zijn ware kunstobjecten
geworden; de moeite waard om te
bezichtigen.
Het meest opvallende kunstwerk is
van de Ludgerusschool van de
Vosseveldlaan. Heel vernuftig is Ne
derland ten tijde van de bevrijding uit
gebeeld en daarboven tientallen para
chutisten, die uit de lucht komen val
len. Een kleurrijk fotogeniek geheel!
De duif is een terugkerend element in
de tentoonstelling. Zowel basisschool
De Werveling als basisschool De Bron
kozen als bevrijdingssymbool een
vredesduif. De ene school koos voor
een kubistische, abstracte benadering,
de ander voor een aan ketenen van
dictatuur, oorlog, geweld gebonden
duif.
Het grootste object is een indrukwek
kend en boeiend tweeluik van de
Insingerschool.
De kinderen van de Van der Hucht-
school uit Overhees vallen op met hun
mastiek van brooddeeg gemaakt, in
wit-zwart vol symboliek, dat ze de
toepasselijke titel 'broodnodige vrij
heid' hebben meegegeven.
De basisschool De Achtbaan valt niet
alleen op vanwege de kwantiteit - ze
ven tableaus! - maar ook door een
kwalitatieve creativiteit.
De Da Costaschool valt in de hal van
Museum Oud Soest op met twee
kleurrijke hangende 'luchters', waarbij
we ogen te kort komen om hangers vol
symboliek tot hun creatief recht te la
ten komen.
De kinderen van de kindernevendienst
van de Wilhelminakerk verrassen met
een kijkdoos. Naast de genoemde
kunstprodukten zijn er nog diverse in
teressante tekeningen van de Prof.
Waterinkschool, De Driesprong en de
Wan weeclub te bezichtigen.
De tentoonstelling is op woensdag 3
mei van 19.00 tot 21.00 uur, op don
derdag 4 mei na de dodenherdenking
van 20.30 tot 22.00 uur, op vrijdag na
de bevrijdingsviering in de Petrus en
Pauluskerk vanaf ca. 13.30, en op za
terdag en zondag van 13.30 tot 17.00
uur in Museum Oud Soest te bezichti
gen.
"Soest is nooit groot geworden.
Reden daarvan waren de vele oor
logen die het dorp in de loop der
eeuwen getroffen hebben." Dat
betoogde de Soester amateur
geschiedvorser Henk Gerth
vrijdagavond tijdens een goed be
zochte lezing in het Gildehuis,
voorafgaande aan de officiële ope
ning van de oorlogstentoonstelling
in het museum Oud Soest.
Lezing is wellicht een wat al te groot
woord. Gerth nam zijn toehoorders
mee op een zevenmijlslaarzentocht
door de geschiedenis van ons dorp, die
heel wat minder vreedzaam is geweest
dan menigeen misschien zou ver
wachten. Zonder zijn toehoorders las
tig te vallen met al te veel details
schetste Gerth op ietwat jongensboek
achtige toon en nogal voor-het-vader-
land-weg een aantal "hoogtepunten",
als men het zo noemen wil.
Hij startte in 1356 bij de Slag op de
Eng, waar een legertje van de Graaf
van Holland onder aanvoering van
Gijsbrecht van Nijenrode de strijd
aanbond met de Utrechters. De plun
deraars trokken zich weinig aan van
de schans en een andere versterking
("het slot") en vierden hun lusten bot
in de kerkebuurt, maar een dag later
verscheen het bisschoppelijk lqger on
der bevel van Otto van Laar, maar
schalk van Eemland, en werd de Eng
voor het eerst het strijdtoneel tussen
"Hollanders" en "Stichtsen".
Er moet op de Soester heuvel heel wat
bloed vergoten zijn, want in 1481 was
het opnieuw raak en werd Soest min
of meer platgebrand. Alleen de Oude
Kerk bleef intact. In 1527 en 1528 ver
toonde de legendarische Maarten van
Rossum zich met zijn plunderende en
brandschattende manschappen.
De Tachtigjarige Oorlog moet verder
betrekkelijk rustig aan Soest voorbij
zijn gegaan, want in de boeken is daar
over weinig te vinden. Pas in 1787
vonden onder de rook van Soest weer
echte gevechtshandelingen plaats:
Christoffel Pullman sneefde heldhaf
tig bij de verdediging van paleis
Soestdijk, waar de Pruisen stadhouder
Willem V te hulp snelden tegen de pa
triotten (volgens Gerth de eerste actie
groep in de Nederlanden).
Mobilisatie
Kort stond hij vervolgens stil bij de
mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog,
waaraan Soest het Witte Paardstraatje
te danken heeft (de cavalerie was gele
gerd aan het Kerkpad), om vervolgens
snel door te stoten naar de Tweede
Wereldoorlog. In de voorafgaande
mobilisatie, aldus Gerth, waren zo'n
4000 infanteristen en cavaleristen in
Soest ingekwartierd. Burgemeester
Etes Tombe maakte in 1939 al een
ontruimingsplan voor zo ongeveer
half Soest - verwacht werd dat ons
dorp midden in de vuurlinie zou ko
men te liggen - waarbij de bestem-
TUINCENTRUM DE BOSRAND WIEKSLOTERWEG TUINCENTRUM DE BOSRAND
NVHS08 30 WI1H1N3DNIIU D3AUI3101SMM ONVHSOfl 30 BE1H1N3DNI3I
In de drie vestigingen van de
Openbare Bibliotheek in Soest en
Soesterberg is deze maand veel te
zien (en te lezen) over discrimina
tie, oorlog en bevrijding.
De Openbare Bibliotheek aan de
Albert Cuyplaan heeft haar vitrines in
gericht met boeken over oorlog, ver
zet, bevrijding, racisme, facisme en
discriminatie. Deze romans en infor
matieve boeken gaan over de Tweede
Wereldoorlog, maar ook over oorlog
en verzet nu, over joodse vluchtelin
gen en over de vluchtelingen van deze
tijd.
De boeken die tentoongesteld zijn
kunnen geleend worden. Ook de cen
trale Jeugdafdeling heeft een expositie
met boeken en platen over de Tweede
Wereldoorlog ingericht. Alles wat hier
staat is te leen.
Pesten
De jeugdbibliotheek en de filialen in
Overhees en Soesterberg hebben in
hun tentoonstelling tevens aandacht
besteed aan het onderwerp pesten. Er
zijn veel boeken over dit verschijnsel
geschreven, zowel spannende verha
len voor kinderen, maar ook boeken
voor ouders en opvoeders hoe ze hier
mee om moeten gaan.
Pesten is van alle tijden. Er komt
steeds meer aandacht voor, aandacht
die hard nodig is want als je de zonde
bok bent kun je het jarenlang zwaar te
verduren hebben, zonder dat je er iets
aan kunt doen. De relatie van pesten
met discriminatie is duidelijk. Beide
gedragingen zijn gebaseerd op irratio
nele, verwerpelijke ideeën.
De tentoonstellingen blijven de hele
maand mei te zien (en te leen) in de bi
bliotheken.
De tentoonstelling over Soest en de oorlog in Museum
Oud Soest werd vrijdagavond geopend door Henk Gerth.
De medewerker van het museum hield een lezing. De expo
sitie in het gebouw aan de Steenhoffstraat is nog de gehele
maand te zien. Foto: Herman van Dam.
ming van de evacués aanvankelijk wel
eens wisselde. In plaats van Friesland
werd het uiteindelijk de kop van
Noord-Holland waar zo'n 10.000
Soesters (mét varkens, koeien en paar
den) werden ondergebracht.
Van de oorlogshandelingen in mei
1940 merkte Soest niet al te veel,
stelde Gerth vast. Bij de vliegbasis
werden drie Duitse vliegtuigen neer
gehaald en onder aanvoering van
commandant Groart bestreed de Soes
ter brandweer het vuur tussen het
schieten door. De eerste Duitser ver
toonde zich op 13 mei in Soest en op
17 mei keerden de evacués terug.
De eerste doden
Met grote stappen baande Gerth zich
verder een weg door de bezettingstijd
in Soest, waarbij hij bijvoorbeeld het
eerste bombardement (juni 1940)
meldde en in augustus de eerste En
gelse luchtaanval op "Fliegerhorst"
Soesterberg. Het leven in Soest ging
vooral z'n gewone gang. De "tamme"
Duitsers moesten ook niet veel van de
NSB-ers hebben, wist Gerth te mel
den. De eerste doden van Soest vielen
op 15 november 1940, toen een Duits
vliegtuig bommen loste boven het
huis aan de Lange Brinkweg 44.
In april 1941 was er een grote brand in
een Duitse munitie-opslagplaats op de
Leusderheide, waarbij de explosies
een middag lang voortduurden. In juli
van dat jaar viel de eerste Soester,
Gerardus Dorrestein, onder vijande
lijk vuur, nadat o.a aan het Nieuwer-
hoekplein de ruiten van een NSB-win-
kelicr waren ingegooid. In dat jaar
vond ook de arrestatie plaats van re
chercheur P. de Vries, volgens Gerth
"een hele grote", die het verzet in
Soest organiseerde. Ook belichtte hij
de rol van inspecteur Schreuder.
In maart 1942 stortte een Duitse bom
menwerper neer aan de Talmalaan,
waarbij een aantal doden te betreuren
was. In dat jaar werd Soest ook opge
schrikt door de executie van inspec
teur Schreuder en van de "33 van
Soesterberg".
In 1943 vond de eerste overval plaats
van de "illegaliteit". Het bevolkings
register werd op last van burgemeester
Des Tombe door Groart in spertijd met
een bakfiets naar de Wieksloot ge
bracht en daar verstopt. Bij een over
val op het politiebureau werden o.a. 6
pistolen buitgemaakt op de bezetters.
'DoUe boel'
In kort bestek passeerde nog een aan
tal incidenten en namen de revue, zo
als de Silbertanne-moorden en de
overval op het huis aan de Van
Lenneplaan. Dolle Dinsdag (septem
ber 1944) was volgens Gerth echt "een
dolle boel" in Soest. De NSB-burge-
meester Van Goor den Oosterling, die
in oktober van dat jaar de ondergedo
ken Des Tombe opvolgde, was vol
gens Gerth geen al te kwaaie: "wel
fout, maar geen verrader". Hij waar
schuwde in elk geval als er een razzia
op komst was.
Ook de aanslag op de Viersprong
(Nieuwerhoekplein) en de boerderij
van Kok (aan de Brink) kwam ter
sprake. Volgens Gerth was het een re
presaille voor het doorknippen van
een Duitse telefoonlijn.
Op het laatst van de oorlog vonden er
artilleriebeschietingen plaats tussen
de Duitsers en de Engelsen en werd
Soesterberg gebombardeerd door 200
vliegtuigen, maar op 6 mei ging op het
gemeentehuis aan de Steenhoffstraat
eindelijk de vlag uit. In de bossen van
Pijnenburg werden na de bevrijding
zo'n 20.000 Duitse soldaten vastge
houden, nadat ze aan de Jachthuislaan
ontwapend waren. De laatste Duitser
vertrok uit Soest op 26 mei, nadat de
eerste geallieerde soldaat Soest op 7
mei had bereikt.
Na Gerth's lezing somde museum
voorzitter Anton van den Dijssel ook
zijnerzijds nog enkele oorlogswetens
waardigheden op, voordat hij de aan
wezigen voorging naar de entree van
het museum. Burgemeester De Widt
onthulde daar - bij wijze van officiële
opening - een exemplaar van de pro
clamatie die in Soest na de bevrijding
werd verspreid. In het museum is in de
komende periode een schat aan foto's,
geschriften, documenten en voorwer
pen uit de oorlogsjaren in Soest en
omgeving te zien. De toegang is voor
lopig gratis.
^Anotltez
omair
z&up
PubQic
Qiii ^>et
Van Weedestraat 63 3761 CA Soest Tel. 02155-12424
