^anketbakkersgezin emigreerde naar Canada en
iracht nieuwe zaak tot grote bloei: de Dutch Bakery
Expositie 'Vuurdoop' provoceert
personeel in brandweerkazerne
Knus avondje poëzie bij de SLAS
breakf/
FIJN
WOENSDAG 2 FEBRUARI 2000
SOESTER COURANT
PAGINA 15
t)e Schaddelees: Van Soest naar Victoria
3 BETALEN
I.75
4 BETALEN
ITAMPPOT -
TEL. 6012372
Mm
TAPIJT IN TEGEL!
-A eniuive
Schilderijen van Anne Hoogstad en Agnes de Zanger
PIET VAN HEUGTEN
ester Courant
Jongen op fiets
aangereden
Foutparkeerders
Diefstal uit auto's
in weekend
Nationale Gedichtendag in Soest
BIJNA F 1.000,-WINNEN?
Doe mee met de
Soester Logo Puzzel!
Served All
«WÜUABC'1
?er stuk)
In Aapcta holft van <lo lliiftln
BALLETJES
:ntenentomaten-
;sonen
JKSVOOR....
r OF GESTOOFD
indige magnetron-/
S thuis bezorgen!
e eerste helft van de jaren vijftig
ik dagelijks van ons huis aan de
Aebrandlaan naar mijn lagere
tol aan de Middehvijkstraat, de
kebuurt-school. Op twee minu-
afstand passeerde ik in de To-
itraat1 banketbakker Schad-
>e met zijn lekkernijen in de eta-
In 1955 vertrok het gezin Sch-
elee naar Canada en er ver
een een berichtje in deze krant:
j ons vertrek naar Canada groe-
wij al onze bekenden en vrien-
en in 't bijzonder Bep Willem
die onze huishouding geduren-
8 jaar voorbeeldig verzorgd
ft".2
eerste in de na-oorlogse jaren een
rratiekoorts in ons land, dat toen 10
oen inwoners telde. In 1948 over
ig één op de drie Nederlanders te
jreren, maar uiteindelijk vertrok
r één op de tien, een half miljoen
en 1946 en 1976. Naar Canada
Australië 30% en de Verenigde
en 17%. Die koorts bereikte ook
huis. Het bleef bij een lichte verho-
maar in mijn kinderlijke fantasie
n we al op een oceaanstomer. Dat
•urde niet, maar bij de Schaddelees
Naar een groot, ver land...
tstocht
le zomer van 1990 fietste ik van
neapolis (Minnesota, VS) naar Vic-
i, de hoofdstad van British Colum-
Dp Vancouver Island, waar ik logeer-
>p de campus van de universiteit. In
Iantine maakte ik kennis met Cana-
;n van Nederlandse afkomst die me
elden over de VINA, de "Vancou-
[sland Netherlands Association", de
erlandse club. Daar heb ik 's avonds
of ze "toevallig" de naam
laddelee kenden. En of! De vraag
leek overbodig. De ochtend daarop heb
ik heel kort met zoon Jack in de "Dut
ch Bakery" gesproken. Het was spits
uur, geen tijd voor het ophalen van her
inneringen en ik stond ad gauw weer op
straat. In het vliegtuig op weg naar huis
had ik wel het gevoel dat er na 35 jaar
en negen tijdzones verder twee eindjes
aan elkaar waren geknoopt. Daar voeg
ik nog wat draden aan toe.
Stamvader
Het echtpaar Schaddelee vestigde zich
in Soest in 1939. Ze hadden toen één
zoon, Arie Teun, kortweg At. Hij was
geboren in Schiebroek waar zijn vader
zijn moeder, Maartje van der Eijk, had
leren kennen. De bakermat van de
Schaddelees is echter Werkendam zoals
in het telefoonboek nog is te zien. Daar
vestigde zich de eerste Schaddelee, zoon
van een Zwitserse soldaat, Coenraat
Schedelie, die in 1712 te Breda trouw
de met Catharina de Bruijn uit
Geertruidenberg. 3 Deze Coenraat is
dus de stamvader van de Nederlandse
Schaddelees. De oorspronkelijke naam
is Schadeli en komt uit het kanton Bern.
In Soest werden nog drie zoons gebo
ren: Jacob (1940, nu Jack), Kees (1945)
en Maarten (1947). Zij bezochten de
school "met den Bijbel" aan de Drie-
hoeksweg en de christelijke ULO-
school aan de Prins Bernardlaan.
Torenstraatellende
Hun vader heeft niet alleen gebanket-
bakkerd, maar was zeer actief in het
Soester leven. Hij nam in 1947 het ini
tiatief tot de oprichting van de Soester
winkeliersvereniging en werd de eerste
voorzitter.4 Kerstacties, een winkel-
beurs, braderieën waren het gevolg.
Schaddelee maakte zich met collega
winkeliers sterk om de Torenstraat-el
lende van 1953 het hoofd te bieden. De
reconstructie daarvan verliep traag en
klungelig. Bovendien moest er een rio
lering de grond in. "Soest is in zijn
puberteitsjaren blijven steken" en moest
nu met vereende krachten "volwassen"
worden (SC 28 juli 1953).
Gevolg: geen verkeer, verzakkingen,
klantenverlies, inkomstenderving. Er
kwamen noodwinkels (hoek Kerkstraat-
Olijkeweg) en een braderie met avond-
verkoop. Een noodkreettelegram en
brandbrieven naar Den Haag.
Gemeenteraad
Van 1949-1953 zat Schaddelee voor de
CHU in de gemeenteraad. Van de twee
mansfractie was mevrouw S.G. Land
weer-de Visser de voorzitster. In de 49
openbare raadszittingen voerde
Schaddelee 10 maal het woord. Hij
kwam op voor de Soester middenstand:
veel van wat de gemeente aanschaft, kan
ook in Soest gekocht worden. Of: Soes
ter bedrijven moeten een gelijke kans
krijgen bij het indienen van offertes.
Éénmaal (december 1949) reageerde
Schaddelee op een opmerking die hem
persoonlijk aanging. Het AR-raadslid
J.W.Ooms citeerde mevrouw Landweer
met "Wij zijn voor bijzonder onderwijs"
en voegde eraan toe "dat haar fractie
genoot een kind op de openbare school
heeft". Schaddelee merkte op "dat zijn
oudste kind om zeer bijzondere redenen
een jaar geleden de openbare ULO-
school heeft bezocht" en dat zijn kinde
ren nu christelijk onderwijs volgen. Wat
was het geval? Zoon At, die op de la
gere school een klas had overgeslagen,
bleef in de eerste van de openbare ULO
zitten. Zijn ouders kregen hem op de
christelijke ULO in de tweede klas. In
november 1950 verliet At de derde klas.
De zaak van Schaddelee (links op de
foto) aan de Torenstraat in 1951. Foto:
gemeentearchief Soest.
'tv,.:**
RUIMT OP!
Van 8 t/m
25 februari
50% KORTING
op alle 2e hands
kinderkleding
Ooeninostuden:
Dinsdag t/m vrijdag
van 10.00 tot1200uur
Nieuwstraat 66 - 3762 TB Soest
Tel: 602 39 94
Uitsluitend
RENSWOUD
Tevens hóogpol'!
T- scheervrt
>egel|0pi(
ir onze toonzaler
apijtfabriek van
Hij was niet meer leerplichtig en ging de
volgende dag bij zijn vader in de zaak
werken.
Naar Canada
De vage plannen voor emigratie van
voor de oorlog begonnen vastere vorm
te krijgen. Schaddelee woonde een
voorlichtingsbijeenkomst bij in restau
rant-hotel "De Gouden Ploeg". Er
werd contact gelegd met de familie Van
Herwaarden in Victoria, At nam Engel
se les bij Practicum en kocht een hut
koffer. Hij zou als kwartiermaker voor
uit gaan. Op 29 juni 1954 vertrok hij
met de Johan van Oldenbarnevelt uit
Rotterdam, arriveerde tien dagen later
in Quebec, stapte op de trein naar Van
couver, stak over met de pont naar Vic
toria en begroette de Van Herwaardens
op 13 juli. De volgende dag kocht hij
van zijn laatste geld een motorfiets en
had de tweede dag een baan op een
broodfabriek. At woonde een half jaar
bij Van Herwaarden. Vanwege geruch
ten over een aardbeving verhuisden zijn
gastgevers, maar hij kon bij vrienden
wonen, Jan en Fem van Ieperen. Die
hadden een kelderverdieping waar een
heel gezin kon huizen. En zo vertrokken
vader, moeder en andere zonen
Schaddelee op 27 mei 1955 met de
Waterman ook naar Canada. Vader ging
werken op dezelfde fabriek als At en
stapte 's morgens bij hem achter op de
motor. Jacob, Kees en Maarten gingen
naar school en moeder Maartje (haar
naam werd Mabel) zat alleen en had
overdag weinig om handen. Een
zaamheid en zinloosheid voeden heim
wee en het spande er om of het gezin
nog wel zou blijven. Maar zie, in Fort
Street konden ze in het voorjaar van '56
een slecht lopende "coffeeshop" huren.
De Schaddelees begonnen nu voor zich
zelf en Mabel bloeide weer op. De
"Dutch Bakery" was geboren. In nog
geen twee jaar kochten ze de zaak en de
andere helft van het pand. Meubilair en
serviesgoed werden aangerukt en de
klanten konden in de zaak koffie drin-
Met dank aan de heer G. van Brummelen
(Soest), mevrouw N. Kiljan-Van der Stoep
(Baarn), de heer J.J. Piekema (gemeentear
chief Soest), Centraal Bureau voor de Ge
nealogie Den Haag.
Bronnen (naast de reeds genoemde): Raads-
verslagen Gemeente Soest 1949-1953;
J.J.Piekema: over de reconstructie Toren-
straat, Signalen januari 1999, nr. 65; Nadi-
ne Stewart Schaddelee: Inspirations from
Maarnada, Victoria B.C. 1994; Cees Zeven
bergen: Toen zij uit Rotterdam vertrokken,
Zwolle 1990.
Voetnoten:
1. Het was Torenstraat 6. Nu is er de kle-
dingsreparatie "Nazar" gevestigd.
2. Gedateerd 19 mei 1955.
3. Deze oudste gegevens en het familiebe
richtje dank ik aan het speurwerk van de heer
K.P. Schaddelee, Bussum.
4. In de rubriek "Soest 50 jaar geleden" van
deze krant (19 januari j.1.) lazen we dat de
winkeliersvereniging "Soest" vergaderde in
de Gouden Ploeg onder leiding van de heer
C.J. Schaddelee.
ken met gebak. Directe bediening: uit
de oven, in de mond.
Huwelijken
At was toen 20 jaar en ook een bakker
leeft niet van brood alleen. Van het
meisje dat hij wel eens had opgehaald
van de catechisatie in de Ned. Hervorm
de kerk aan de Regentesselaan had hij
afscheid genomen, maar zijn moeder
vroeg zich af waarom hij het contact niet
zou hernieuwen als hij haar meer dan
aardig vond. At schreef en stuurde at
tenties aan Ank van der Stoep, dochter
van een Soester postbode. In november
1956 vertrok ze naar Victoria en stak
onmiddellijk de handen uit de mouwen
in de bakkerswinkel. At en Ank huw
den twee jaar later. Haar ouders en
broer emigreerden ook naar Canada
zodat je kunt zeggen dat er ginds een
kleine Soester kolonie was ontstaan. At
is de enige die met een Nederlandse
vrouw is getrouwd. De drie andere
zoons hebben vanaf hun zestiende in de
zaak gewerkt. De jongste, Maarten, die
de wedding cakes decoreerde, ontwik
kelde zijn talenten in een andere rich
ting. Hij en zijn vrouw gingen wonen
aan zee die hem inspireerde: sculpturen
van dolfijnen, zeehonden, orca's. In
1992 eindigden zijn werkzaamheden
voor de zaak. Hij geeft lessen en heeft
bestuurlijke functies bij kunstinstellin
gen. Schaddelee sr. maakt oa. olifantjes
van jade en decoraties in glas voor bij
voorbeeld deuren. Zijn vrouw overleed
in 1986.
Beroemd
Twee factoren zijn de basis voor het suc
cesverhaal van deze banketbakkersfami
lie: hard werken en kwaliteit. Lange
dagen, weinig vakantie. Pas na jaren
ging de zaak 's maandags dicht. De
Schaddelees (men zegt "sjeddelie") ne
men geen genoegen met halffabrikaten.
Ze maken bij voorbeeld hun eigen mok
ka (koffie en gebrande suiker); het fruit
voor het gebak komt niet uit blik. Deze
At en Ank Schaddelee voor de zaak in
Fort Street in 1999. Foto: G. van Brum
melen, Soest.
bakkerij met meer dan 25 werknemers
verwerkt jaarlijks vrachtwagens meel en
tonnen boter en suiker en is bekend, zo
niet beroemd, aan de noordwestkust van
Amerika.
De zonen Schaddelee die Soest verlie
ten in de jaren vijftig, hebben allen twee
kinderen uit hun huwelijk. Jack draagt
de leiding van het bedrijf over aan
"young Jack". De vierde generatie telt
inmiddels 7 achterkleinkinderen. In een
interview van de Times Colonist (25
april 1999) zegt de nu 90-jarige Schad
delee: "Ik heb een goed leven gehad.
Een prachtig leven. Ik houd nog steeds
van mijn leven, maar soms denk ik het
is genoeg Postema
De noodwinkels aan de Kerkstraat in
1953. Foto: gemeentearchief Soest.
bij de tapijtfabriek van
k zoon van de uitvinder van nu ncww
Utrechtseweg 4, RENSWOUL»
.Tel.: 0318-571225
'ci,; UJ I O-j 1
injo@vanheugten^
mail:
ZONDAGS GESLOT0
De nieuwe
VOORJAARS
COLLECTIES
zijn binnen.
De grootste partij
BANKSTELLEN,
KASTEN, EET-
HOEKEN, enz:, enz.
Alles is direct
leverbaar.
Arie en Jopie Ham,
Hogehof 2, Nijkerk.
to. Aldi-Supermarkt
Woensdag gehele
dag gesloten.
Vrijdag koopavond.
033 - 245 74 87
"Kunst speelt altijd met vuur. Kunst
kan warm zijn. Kunst kan koud op je
dak vallen. Kunst daagt uit en pro
voceert. Kunst laait op. Kunst dooft
Uit." Als een erkend kunstenaar als
fan Visser dat zegt moet het wel
ar zijn, maar hij heeft in de gloed-
ieuwe brandweerkazerne van
[oest meer gelijk gekregen dan hij
liicht had gedacht,
ids afgelopen zaterdag is in het
andweerpaleis aan de Lange Brink-
'eg een expositie te zien van schilde-
ijjen van de Soester kunstenaressen (en
riendinnen) Anne Hoogstad en Agnes
e Zanger. Ónder de 33 kunstwerken -
6 van Anne, 17 van Agnes - bevindt
ich een aantal "naakten" en dat heeft
n de kazerne het nodige teweegge-
racht. Sommige brandweerlieden
loesten - zo viel uit Vissers openings-
oespraak op te maken - wel érg wen-
len aan al dat bloot en in een enkel ge-
ia\ is een schilderij maar op een ande
re plaats gehangen om met al te veel
ergernis te wekken bij het personeel.
Visser heeft van brandweercommandant
Ton Bakker de vrije hand gekregen om
de binnenwanden van de kazerne (tijde
lijk) van kunst te voorzien. Eerder orga
niseerde hij er tentoonstellingen van
Nadjezjda van Ittersum, Harry van der
Wee, Judith Gor, Cinzia Möilenkramer
en Joop Kruitwagen, met passende titels
als "In vuur en vlam", "Goud vuur" en
"Baptism of Fire".
Heftig en heet
Visser - die cultuurwethouder Neks
Blommers verving (zij moest, in ver
wachting van haar eerste kleinkind, ver
stek laten gaan) had ook de titel bedacht
voor deze nieuwe tentoonstelling.
"Vuurdoop is een mooi woord. De eer
ste lettergreep is heftig en heet, de twee
de zacht en nat." Hij introduceerde de
beide kunstenaressen, die al enkele ma
len eerder gezamenlijk hebben geëxpo
seerd, met een korte typering van hun
Agnes de Zanger (l.) en Anne Hoog
stad.
stijl en aanpak en noemde "Vuurdoop"
een gloedvolle expositie. Hij eindigde,
zoals verwacht, met een kort gedicht
onder de titel "Brandbrief V".
Anne Hoogstad volgde na o.a. de foto
vakschool schilderlessen bij Theo Nae-
ssens in C-drie, waar ze Agnes leerde
kennen. Ze is meestal geïnspireerd door
foto's, modelstudies en tekeningen -
begeleid door muziek - en gebruikt zo
wel acryl, krijt en inkt als collages en
olieverf. Agnes de Zanger deed inspira
tie op tijdens haar verblijf in diverse
buitenlanden en volgde o.a. lessen in C-
drie, bij Michiel Jansen in de Hof en,
ook weer samen met Anne, bij de Nieu
we Academie in Utrecht. Ze werkt
voornamelijk in acryl. De expositie in de
brandweerkazerne duurt tot 1 april en
maakt het zeker de moeite waard om
eens binnen te lopen aan de Lange
Brink.
Voor al uw verzekeringen -
pensioenen - hypotheken -
financieringen - beleggingen.
Veenbesstraat 128 Soest
Tel. 035 - 601 60 11 Fax 603 55 74
internet: www.korenassurantien.nl
e-mail: info@korenassurantien.nl
Een zevenjarig jongetje is in het week
end op zijn fiets aangereden door een
52-jarige Soester. De 52-jarige man
reed in zijn auto over de Van Weede-
straat in de richting van de Stadhou
derslaan. Bij het kruispunt wilde hij bij
groen licht rechtsaf slaan, de Stadhou
derslaan in. Hierbij stopte hij voor het
broertje van het slachtoffer, dat op zijn
fiets over het fietspad reed. Hij zag ech
ter de zevenjarige Soester over het
hoofd. Bij de botsing die volgde kwam
het jongetje ten val. Hij klaagde over
een pijnlijk been, maar hoefde niet naar
het ziekenhuis. Van de bestuurder van
de auto kreeg hij een beertje als troost.
Negentien mensen kregen woensdag
een bekeuring voor foutparkeren in de
blauwe zone. Vijftien van hen stonden
op Plein van Zuid en vier op het Raad
huisplein.
In het weekend zijn zes auto's in Soest
doelwit van inbrekers geweest. Op de
Buntweg werden uit een niet afgesloten
voertuig een mobiele telefoon en een
portemonnee weggenomen. Op de
Nachtegaalweg werd een spiegel van
een auto gedemonteerd. In een auto die
aan de Smitsweg geparkeerd stond, zijn
veel vernielingen aangericht, de radio
was ontvreemd. Uit een auto aan het
Vedelaarpad was eveneens een radio
gestolen, ook werd er een cd-rom mee
genomen. Twee andere auto's, aan de
Patrijsgang en de Smitsweg, werden
eveneens opengebroken, maar er wordt
niets vermist.
Als het aan de Stichting Literaire
Activiteiten Soest (SLAS) ligt komt
er volgend jaar óók weer een Natio
nale Gedichtendag op 27 januari.
Wat Soest betreft is het, met een
raad-de-dichter-wedstrijd en een
voorleesavond, in elk geval zó'n aar
dig succes geworden dat er zeker
een vervolg komt. Dat groeit mis
schien - hopelijk - uit tot een jaar
lijkse traditie.
Er is helaas geen groot publiek voor
poëzie, maar er zijn ook in Soest ken
nelijk nog behoorlijk wat liefhebbers van
de dichtkunst die hun knieën niet heb
ben gebogen voor de Baal van de half
gare smartlappen en de meestal Engel
stalige pulp-pop. Op uitnodiging van de
SLAS kwamen zestien bekende en on
bekende inwoners vorige week donder
dagavond naar het cultureel centrum C-
drie, om daar voor een uiterst aandach
tig publiek - helaas niet meer dan ca.
vijftig bezoekers in totaal - te luisteren
naar een gevarieerd "aanbod" van Ne
derlandse gedichten uit de 20e eeuw,
gekozen omdat ze op de voorlezers om
een of andere reden een onvergetelijke
indruk hadden gemaakt. Sommigen
kenden de gedichten zelfs uit het
hoofd...
Echte verrassingen waren er niet zozeer,
althans niet in de keuze van de dichters,
maar dat maakte het geheel herkenbaar
en zeer onderhoudend. Zo passeerden
de namen van Ellen Warmond (gekozen
en gelezen door organist Tjalling Roos-
jen), Jan Boerstoel (Wil Thomassen),
Annie M.G. Schmidt (Mieke Kenis),
Willem van Toorn (Lidy Otto), Nico
Scheepmaker (dicteemaker Ton Ma
joor), Martinus Nijhoff (oud-wethouder
Jan Menne), Rutger Kopland (oud-ge
meentesecretaris J.M. Kruitwagen), Jan
Prins (Loes Paul), Gerrit Achterberg
(oud-wethouder Frans Kingma) - als
tussendoortje nog oud-burgemeester
Peter Brüseke van Soest-Duitsland (op
bezoek wegens het afscheid van burge
meester De Widt), die een Duits gedicht
van Wilhelm Busch voorlas - opnieuw
Willem van Toorn (Peter Ensdorff),
Hans Lodeizen (oud-Trema-directeur
Henny Visser), voor de derde keer Wil
lem van Toorn (oud-conservator Wer-
ner Paans van kasteel Groeneveld), Paul
van Ostayen (Vrij e-Teugel-directeur
Leo van den Berg), Adriaan Morriën
(raadslid Ans Mann) en nog eens An
nie M.G. Schmidt (Marijke Kingma) de
revue.
De conclusie zou kunnen zijn dat Wil
lem van Toorn (3) en Annie M.G.
Schmidt (2) in Soest de populairste
dichters zijn. Van Nijhoff werden welis
waar ook twee gedichten gelezen, maar
dat was op speciaal verzoek van zijn
bewonderaar Jan Menne, tegenwoordig
vooral bekend als de huisdichter van de
Soester Courant. Ook Patty Scholten,
door de SLAS naar Soest gehaald om
deze Gedichtendag extra luister bij te
zetten met een algemeen erkende, nog
levende en producerende dichter, mocht
rekenen op een welwillend gehoor. Ze
werd kort geïnterviewd door Jan Visser
(nee, dichter-des-vaderlands had ze niet
willen worden) en las met een enigszins
doorrookte stem twee keer een reeks
gedichten uit haar bundels voor, die na
genoeg allemaal betrekking hadden op
exotische diersoorten als olifanten, ibis
sen, varanen en nog zo wat aan buite
nissige fauna.
Van wie is dit gedicht?
Tussen de poëtische bedrijven door
vond ook de prijsuitreiking plaats van
de wedstrijd die de SLAS onder de ti
tel "Van wie is dit gedicht?" in de afge
lopen weken met gebruikmaking van de
Jan Menne leest Nijhoff, met brede
armgebaren, tijdens hetpoëzieavondje in
C-drie.
etalageruiten in de winkelcentra had
georganiseerd. De drie prijzen - dicht
bundels, uiteraard - moesten verloot
worden onder de tien volkomen foutlo
ze inzendingen en gingen naar Aleid
van Eekelen, René Busch en Josje Hak
ker.
Voor de sfeervolle muzikale omlijsting
zorgde het combo "Ik heb de liefde lief'
met zangeres Magdaleen Brandsteder
en haar dochter Floor, die met haar
weergave van "Imagine" een vertede
rend debuut maakte. Het werd mede
daardoor in C-drie - ondanks de "con
currentie" van de afscheidsreceptie van
burgemeester De Widt -al met al een
knus avondje poëzie, waarvan er in
Soest best meer zouden mogen plaats
vinden.
