inke Tolmanprijs 2002 voor
im Hartog uit Bodegraven
Het waarom en het hoe van
'Terug naar de natuur'
ctllei
iceert:
Groene kaarten verzilverd
T)ogtei<5m
rSCHAP
ILIEUBERlcil
WOENSDAG 1 MEI 2002
SOESTER COURANT
PAGINA 7
nvo.
■apeutische leiding,
n cooling-down.
•en (max. 10 pers.),
groepsverband,
rd trainen,
n sfeer.
fitheid doe je bij:
3ESTDIJK
n van onze
uiswijn a €4,95
g van minimaal
wijnen
erkav\te meter,
'.7059
zaterdag, 9.30-17,öOwwr
Onderwijzer wint hoofdprijs
Voor al uw Verzekeringen,
Financiële Diensten,
Hypotheken en Pensioenen
v
Sesam opent zich
en wat doet
expert (W)
schoemaker
Rinke Tolmanpoëzieprijsvraag 2002
le prijs:
VROEGER RAAKT
NOOIT UITGEROEID
Rinke Tolmanpoëzieprijsvraag 2002
2e prijs:
PINNEKESWIJER*
Rinke Tolmanpoëzieprijsvraag 2002
3e prijs:
TERUGKEER
5 M
SCHRAVEMADE B.V.
Toespraak bij uitreiking Rinke Tolmanprijs
Door Peter Veen
Desmond Tutuschool verdient speelgoed
De Hypotheker
EEN GRATIS 2E AFDRUK VAN UW FOTO'S!
Walersc^PVaikiTil
Fokkerstraat 16
postbus 330
3830 AJ Leusden
ning te verlenen aan ASBO Bv
»st. Het betreft bedrijfsafvai#]
egenwater. Dit afvalwater is I
est.
nnen tot en met 30 mei 2002
ap Vallei Eem, Postbus 330
edenkingen hebt. Als u niet wii|..
eteen opgeven.
't aan de orde gesteld worden,
de ontwerp-vergunning bespreker,!
inkomst wilt vragen, kunt u dat lil
!Ch doen (033 - 4346 220). I
beroep gaan tegen de definitieveI
e daarbij behorende stukken in J
sden: elke werkdag uitsluitend naI
werkdag van 8.30 tot 12.30 uurr|
lest: tijdens de openingsuren.
jorop.
2 DA Soest
- 601 38 14
EN OP
S.NL
info@socstcronderlinge.nl SO©8t©r
Soesterbergscstraat 26, Soest. 035 - 6029060 OfldQrlifl{|0
Door slechts een simpele handbe
weging komt de BeoSound 3000
tot leven. Gedempt licht verschijnt
en glazen deurtjes glijden open
Luister naar de radio of plaats uw
cd en ervaar hoe uw favoriete
muziek zich als het ware voor uw
ogen ontrolt. Geschikt voor alle
Bang Olufsen actieve luidsprekers.
A LIFE LESS ORDINARY
Burg. Grothestraat 9, Soest.
Telefoon 035 601 03 44
BANG 6. OLUFSEN
ken in de bossen toe te staan, om
dat betrapte rokers bij nadering
van de politic meestal gauw hun
peukje weggooien, met des te
meer kans op bosbrand, en een ti
rade tegen motorfietsers die het
Soester landschap als oefenterrein
gebruiken.
Namens de jury gaf Jan Visser nog
een korte toelichting op de gang
van zaken tijdens de beoordeling
van de 133 ingezonden gedichten,
waarvan volgens hem de algeme
ne kwaliteit wat achter was geble
ven bij vorige gelegenheden. Hij
las een aantal genomineerde ge
dichten voor. Daarna nam burge
meester Janssen de prijsuitreiking
voor zijn rekening, waarbij hij elk
van de winnende dichters kort in
terviewde en het juryrapport voor
las.
Foto: Soester Courant
Het kamerkoor Tourdion luister
de de uitreiking van de Soester poë
zieprijs op.
Waar vroeger alle molens langzaam maalden,
de strenge kerkklok jaren achterliep,
voelt nu het klotsend roeien door haar dorp
vertrouwd als toen het zachtjes wiegend vruchtwater
Weer rijdt ze paard, valt sterren in het ijs,
speelt buskruid waar het donker stiekem'voelt
en weer springt zij op goed geluk in 't diepe,
steekt liefdesvuur de hooiberg zelfs in brand.
Herinneringen drijven even mee
en zakken naar de donkere bodem toe
waarop bij nacht nog helse dromen dreggen.
Nu verraadt de vredige stilte niets meer
van het kind dat door het kroos heen zakte
en mama steeds nog huilend zoekt in 't donker.
Wim Hartog
Bodegraven
Aan de kadans van kantoor en klok ontsnapt,
op blote voeten in het zand, schoenen uitgetrapt.
Ademloos, de neus vol hars en heidekruid,
een buizerd in de lucht, verder geen geluid.
Na het gegons van bijen, als de nacht
de stemmen tot gefluister heeft verzacht,
behoort het ven aan vleermuizen en aan uilen
gezanten van zielen die zich hier verschuilen.
Bezwerend tussen lisdodde en gewijde eiken,
waar druïden de handen naar de hemel reiken,
prevel ik oude gebeden om de sterren te vereren
en zo het kwaad en boze geesten af te weren.
De hartslag van de oertijd teruggevonden,
over eeuwen met verre voorouders verbonden,
kerf ik in zwerfstenen het geheime runenteken
en bid opdat niets de stilte zou verbreken.
•ven in het natuurgebied 'Gerhagen' in T.
Cyriel Gladines
Tessenderlo (België)
Voor zijn gedicht 'Vroeger
raakt nooit uitgeroeid' heeft de
ttodegravense onderwijzer
Vim Hartog afgelopen vrij
dagavond de driejaarlijkse
Rinke Tolmanprijs ontvangen.
Deze officiële poëzieprijs van
de gemeente Soest werd hem
uitgereikt door burgemeester
drs. J.J.M.L. Janssen.
Dat gebeurde tijdens een door de
SLAS (Stichting Literaire Activi-
feiten Soest) georganiseerde lite-
raire happening in het gemeente-
Ihuis, waar behalve de prijswin-
I naars ook een aantal andere no-
I minés en belangstellenden getuige
I was van het feestelijke slot van de
gedichtenwedstrijd, waaraan maar
liefst 133 poëten uit Nederland en
Vlaanderen hebben deelgenomen.
De tweede prijs was voor de Vla
ming Cyriel Gladines uit Tessen-
j derlo voor zijn gedicht 'Pinnekes-
wijer'; de derde prijs ging naar Ans
Buenting-Veldkamp uit Hoofd
dorp voor haar gedicht 'Terug
keer'. Behalve een oorkonde ont-
j vingen de drie winnaars ook een
geldbedrag, en uiteraard bloemen.
De bijeenkomst in de raadzaal,
waar de tribune overigens lang niet
volledig bezet was, werd muzikaal
opgeluisterd door het Soester ka
merkoor Tourdion onder leiding
van de (vertrekkende) dirigent
Douwe Elderhuis en aan de piano
begeleid door Gea Wiebenga. Het
koor zong overigens een aantal lie
deren a capella. Tourdion gaf een
dwarsdoorsnee van zijn repertoire,
met liederen uit diverse landstre
ken en perioden, en kon terugzien
op een geslaagd optreden.
Vanwege het thema van de dicht
wedstrijd - 'Terug naar de natuur'
- was ook de bekende Soester eco
loog Peter Veen uitgenodigd, die
een referaat hield over dit thema
en daarbij in het voorbijgaan ook
aandacht schonk aan de figuur van
Rinke Tolman, die in 1983 in
Soest overleed. Veens bijdrage
staat elders in dit blad integraal
afgedrukt.
Ook burgemeester Janssen belicht
te de figuur van de grote en veel
zijdige Soester bioloog, dichter,
schrijver, journalist, natuurroman-
ticus, publicist, visser, wandelaar
en 'natuurgenieter met tien ogen',
V.l.n.r. Cyriel Gladines (2'prijs),
Ans Buenting (3' prijs), burge
meester Janssen, SLAS-voorzitter
Nelleke Streefkerk en 1' prijs-win
naar Wim Hartog.
Foto: Soester Courant.
zoals Jac. P. Tijsse hem noemde,
maar beperkte zich voornamelijk
tot zijn rol als plaatselijk politicus.
Tolman was al 56 toen hij als
PvdA-er in de Soester gemeente
raad kwam. Hij zat er bijna 2,5 jaar
in en voerde o.a. het woord over
de verbreding van de NS-overgang
bij Soest-Zuid, een straatnaam
bordje voor de Hooiweg, de
(on)veiligheid van onbewaakte
overwegen, de middenstand en de
VW en de jaarwedde van wet
houders, wist Janssen te vertellen.
Dat de burgemeester zich goed in
de figuur van Tolman had verdiept
bleek ook uit de anekdotes die hij
uit oude raadsnotulen had opge
doken, zoals een pleidooi om ro-
Een eindeloze vlakte paars-
het is augustus
en de heide bloeit.
Bijen zoemen
druk doende
en de leeuwerik klimt,
zingt zich omhoog
in het wisselend wolkendek.
Struiken staan verspreid
ach ja, de berkenboom
fors uitgegroeid.
Mijn vinger glijdt over
verweerde namen
gekerfd
toen wij nog jong
stoeiden en renden,
ons ademloos lieten vallen
in het paarse bed.
Ingetogen loop ik nu
op een wit pad van schelpen
de heide is omzoomd
door prikkeldraad.
Pijn kruipt omhoog
er prikt
iets in mijn ogen.
Ans Buenting-Veldkamp
Hoofddorp
tandtechnisch laboratorium
Voor al uw reparaties en adviezen.
CE gecertificeerd.
Torenstraat 13
Soest - Telefoon 035 - 602 02 49
Ik citeer Rinke Tolman uit
1921: 'Mijzelf gaat het aan 't
hart, wanneer ik in 't lokaaltje
van Utrecht naar Baarn zie,
hoe telkens meer wordt aange
bouwd, hoe de villa het mooie
land aanvreet en van Bilthoven
tot Den Dolder huis aan huis
verrijst. Waar blijft tusschen al
die Mon Repos-tjes de rust? En
waar blijft de hei te overzien,
wanneer de Heidezicht-jes tel
kens meer het land afzichtelijk
maken? Wanneer het zoo
doorgaat, wat zal er dan wor
den tenslotte van mijn bemin
de korhoenders en wilde een
den, die in de ruige omgroeiing
der sparren hun dertien eieren
deponeeren?'
De kennis van Rinke over de na
tuur in zijn tijd voor de Tweede
Wereldoorlog deed hem beseffen
dat de natuur wel eens eindig zou
kunnen zijn en dat de beminde
korhoenders geen plek wordt ge
gund om hun dertien eieren te de
poneren. Hij had gelijk: de kor
hoenders op de heide tussen Soest
en Den Dolder zijn waarschijnlijk
in de jaren '50 uitgestorven en zo'n
20 jaren later waren ze op de hele
Utrechtse Heuvelrug niet meer
aanwezig.
Als we naar de korhoenders van
Rinke kijken dan lijkt 'Terug naar
de natuur' mosterd na de maaltijd,
immers om met Bloem te spreken:
'En dan: wat is natuur nog in dit
land'? Ja, wat is natuur nog in dit
land'? Een verlate oprisping van
het romantische wereldbeeld van
Rousseau wellicht? Juist Neder
land is één van de weinige landen
in de wereld waar de echte oerna-
tuur al lang is teruggedrongen tot
de randen van het land: de restan
ten hoogvenen langs de Duitse
grens en de duinen, schorren en
slikken langs de kust. Is 'Terug
naar de natuur' daarom een soort
21e eeuwse aflaat voor 3000 jaren
ontginningsdrift? In het kort pro
beren we 'Terug naar de natuur' te
analyseren, waarbij uiteraard 'ons'
Terug naar de natuur-project ook
even aan bod zal komen.
De van oorsprong Amerikaanse
schrijfster Tracy Metz heeft in
1998 in ons land een onderzoek
ingesteld naar dat 'Terug naar de
natuur'-gevoel dat zij de 'Nieuwe
Natuur' noemde. In haar boek in
terviewt ze zes spraakmakende
voorstanders van de nieuwe na
tuur. In het laatste hoofdstuk 'Ba
lans' komt ze tot een eindbeschou
wing en ik citeer enkele zinnen uit
dit slothoofdstuk:
'Bovendien getuigt het hele con
cept van de nieuwe natuur van een
bewonderenswaardige vindingrijk
heid en openheid van geest. In een
land dat al eeuwen gewend is het
hoofd boven water te houden door
middel van stoere verdedigings
werken, vereist het een grote men
tale souplesse om te bedenken dat
je het water juist meer vrijheid
moet geven. De auteurs van Plan
Ooievaar, een voorstel uit 1986
voor een nieuwe inrichting van het
rivierengebied, wisten zich boven
dien te ontworstelen aan de heer
sende negatieve opvattingen over
de 'ontgronders', die met het ruwe
afgraven van klei, zand en grind
het landschap bedierven. 'Ooie
vaar' draaide de zaak om en op
perde het revolutionaire idee dat
het ontgronden de natuur juist ten
goede kon komen: het zorgvuldig
afgraven van klei en grind kon
zachte oevers creëren voor allerlei
begroeiing, en het oude reliëf van
het land in ere herstellen. Sterker
nog, met de opbrengsten kon de
herinrichting van de nieuwe na
tuurgebieden gefinancierd wor
den.' Tot zover het citaat uit Nieu
we Natuur van Tracy Metz.
Natuurbehoud
'Terug naar de natuur' wordt door
Tracy Metz dus getypeerd als een
beweging die gekenmerkt wordt
door 'mentale souplesse' en 'revo
lutionair'. Vanwaar deze typering?
Daarvoor grijp ik terug op 50 ja
ren natuurbehoud na de Tweede
Wereldoorlog. Direct na de oorlog
ontspon zich naar oud-Hollands
gebruik een heuse richtingenstrijd
binnen de natuurbescherming in
ons land. Je zou kunnen zeggen
dat de rekkelijken en preciezen
met elkaar op de vuist gingen, fi
guurlijk gesproken dan. De precie
zen waren de mensen die vonden
dat natuur alleen maar echte na
tuur was indien elke invloed van
de mens kon worden geweerd. Dus
kort aangeduid als de mensen van
de hekwerken om de natuurreser
vaten. U kent dat wel uit eigen er
varing. De rekkelijken hadden
daarentegen een bredere natuurde-
finitie en vonden dat de mens een
onderdeel uitmaakt van die natuur.
Zo moest je boeren zien als be
heerders van die natuur. En men
wees op de 19e eeuw, toen Neder
land de grootste variatie aan na
tuur zou hebben bezeten. 3000 ja
ren traditionele landbouw hadden
dit mooie resultaat opgeleverd.
Toen prof. Westhoff rond 1950 een
advies uitbracht over het beheer
van de natuurreservaten in het
Soesterveen werd hij geconfron
teerd met deze richtingenstrijd.
Moest je het Soesterveen aan zijn
lot overlaten of een actief beheer
gaan plegen? Uiteindelijk werd
gekozen voor nietsdoen met als
gevolg dat het bos weldra opsloeg
en het open hoogveen verloren
ging. Uiteraard speelde de ontwa
tering van het Soesterveen daarin
ook een rol. Op initiatief van Chris
Uiterwijk werd het bos later plaat
selijk weer gekapt.
Het interessante van het concept
'Terug naar de natuur' is nu dat
het een einde maakte aan de rich
tingenstrijd. Het werd steeds dui
delijker dat behoud van natuur in
ons land om een offensieve strate
gie vraagt. De nadruk op natuur
lijke processen werd overgenomen
van de preciezen: laat het natuur-
systeem zichzelf ontwikkelen en
blijf als mens op afstand (we dui
den dat aan met zelfregulatie). Van
de rekkelijken werd overgenomen
dat wij de natuurontwikkeling ook
enigszins naar onze hand kunnen
zetten door inschakeling van gro
te grazers als Schotse Hooglanders
en Konik-paarden. Er ontstaat zo
een mozaïek van lage en hogere
vegetaties. Goed voor de natuur
en aantrekkelijk voor de wande
laar.
'Terug naar de natuur' betekent
dat wij toestaan dat de natuur zelf
weer bezit neemt van gebieden. En
dat kan op allerlei manieren. Een
spraakmakend voorbeeld waren de
Oostvaardersplassen in de Flevo-
polders, die zich in enkele decen
nia ontwikkelden tot de rijkste
moeraslevensgemeenschappen in
Nederland en zelfs in Europa. De
natuur bleek ook zelf in het offen
sief te kunnen gaan als daarvoor
de ruimte wordt geboden. En zelfs
in de bestaande natuurgebieden
werd met andere ogen naar het
beheer gekeken. Het weer uitgra
ven van petgaten in weilanden in
het Noorderpark ten noorden van
Utrecht en het ondiep afplaggen
van helden en zandverstuivingen in
onze Soester Duinen zijn even zo
vele varianten op het thema 'Terug
naar de natuur van de trilvenen
respectievelijk de actieve zandver
stuivingen'.
Het thema 'Terug naar de natuur'
brengt ons ook terug op keuzen
die we moeten maken ten aanzien
van de natuur in Nederland. Keu
zen die te maken hebben met de
onvervangbaarheid van natuurlijke
levensgemeenschappen bijvoor
beeld. Levende zandverstuivingen,
zoals de Lange en Korte Duinen,
zijn in hoge mate onvervangbaar
omdat de voorwaarden daarvoor
heel plaatselijk aanwezig zijn. 'Te
rug naar de natuur' betekent hier:
zorg ervoor dat het zand blijft stui
ven (of zoals Rinke zei: 'de duinen
roken'). Voer hier natuurontwikke
ling uit door de zandverstuivingen
zo te vergroten dat het stuiven
doorgaat.
Op de terreinen van Zonnegloren
is inmiddels het Zonnebos aange
plant deze winter, met centraal een
heuvel met beuken erop. Het the
ma 'Terug naar de natuur' is hier
breed geïnterpreteerd want heuvel
en beuk verraden een meer gecul
tiveerde invulling van het thema in
plaats van een natuurlijke. De ge
schiedenis van de plek - sanato
rium Zonnegloren uit 1927 recht
vaardigt deze benadering, denk ik
zo. En, ter geruststelling, over 100
jaar staan er zeker ook beuken met
spechtengaten erin. Dan vormen
de beuken een waardige leefplek
voor een veelzijdige levensge
meenschap van rose en grootoor-
vleermuizen, kauwtjes, boommar
ters en zwarte spechten. De natuur
is immers creatief.
'Terug naar de natuur' heeft een
eigentijdse inhoud gekregen in ons
land en wij lopen voorop in Euro
pa, in dat opzicht. 'Terug naar de
natuur' geeft een antwoord op de
behoefte van de maatschappij om
meer ruimte te scheppen voor na
tuur en de daarmee verbonden re
creatieve mogelijkheden. Natuur
die meer autonome trekjes ver
toont (het woord zelfregulatie is
eerder gevallen). En daarmee heeft
de moderne maatschappijvisie van
de autonome en mondige mens,
die ons zo bekend voorkomt, ook
onze natuurvisie vorm en inhoud
gegeven.
Rinke Tolman zou verbaasd en
enigszins verward rondkijken, als
hij het bord nabij het Zonncglo-
renterrein zou zijn tegengekomen
op zijn vele wandelingen door
Soest. 'Teruggegeven aan de na
tuur' stond op het bord: in zijn le
ven was dat geen bon ton issue.
Rinke zou zeker enthousiast zijn
geworden en hij zou direct wijzen
op al die plaatsen in Soest waar
'Terug naar de natuur' meer kan
sen biedt aan de natuur. Het boek
van het korhoen van Rinke is he
laas definitief gesloten, maar voor
rose vleermuis en zwarte specht
rijzen onvermoede perspectieven
in het Zonnebos. De tijd zal het
leren.
Peter Veen
De Desmond Tutuschool heeft
voor zichzelf én voor de sport-
bus Matchpoint van Stichting
Balans speelgoed verdiend.
Springtouwen, ballen, elasti
sche koorden en andere mate
rialen werden donderdagmid
dag in ontvangst genomen.
SteenhötTsti dat 66 - Soest
Telefoon (035) 6036000
Dat gebeurde tijdens de afsluiting
van het project Opruimbende. In
de afgelopen weken trokken de
groepen van de openbare basis
school aan de Molenstraat bij toer
beurt de wijk in om rommel te ver
wijderen. Ze werden daarbij bege
leid door medewerkers van de rei
nigingsdienst en Balans. Als dank
voor de bewezen diensten kregen
de scholieren groene kaarten van
Balans en die konden vorige week
in het schoolgebouw worden ver
zilverd in speelgoed. Een deel
daarvan mag de Desmond TYitus-
chool houden, de rest gaat naar
Balans die het zal gebruiken voor
de sportbus die in de zomer in ver
schillende Soester wijken staat. De
groepen 3,4 en 7 zorgden donder
dagmiddag voor extra feestvreug
de door op te treden in de grote
zaal van het schoolgebouw.
Ook Piet de Jong van de school
was laaiend enthousiast. 'We doen
dit in de hoop dat de kinderen het
niet alleen leuk en prettig vinden,
maar ook dat ze beseffen dat ze
Optredens van leerlingen van de
Desmond Tutuschool gingen voor
af aan het inwisselen van de groe
ne kaarten.
Foto: Herman van Dam
niet ai/es achter zich neergooien op
straat. Hetzelfde geldt natuurlijk
voor volwassenen', aldus De Jong
die beloofde dat de school volgend
jaar weer (voor de derde keer) zal
meedoen aan Opruimbende.
BANKETBAKKERIJ
Voor u zelf of voor ten ander
feef 't gebak
met Hef de aan elkander
Soesterbergsestraat 53, Soest
Telefoon 035-6012050
Van 13 t/m 18 mei bieden wij u een gratis tweede afdruk van uw foto's aan*
Van elke film afgewerkt in onze 1 uurservice ontvangt u de hele week
een gratis tweede afdruk op hetzelfde formaat.
•uitsluitend geldig bij ontwikkelen en afdrukken in
de 1 uurservice voor kleinbeeldfilms en aps.
Loek van Walsem Fotografie
uurservice Soestdijk
van Weedestraat 147
