TO-J
D
Over etymologie gesproken
AANBIEDING
Opgeteld de beste!
Soest doet klimaatscan
Kamerlid Zvonar (LPF)
gast in 'Op Soest'
15,- korting
DERODE plus
Utrecht opent binnenbak
van de Stal Yan Helden
Herfstnummer verschenen
van ''Yan Zoys tot Soest'
PAGINA 14 WOENSDAG 23 OKTOBER 2002
SOESTER COURANT
PAGINA 15
Nieuw programma Radio Soest
Dronken
bestuurders
permanent
behandeling
JAN SLUYTER
Controle snelheid
op Koningsweg
Bij de SLAS-Taaltest van 27 november
"Alstublieft!
De wekelijkse aanbiedingen
van PLUS, gegarandeerd
nergens goedkoper
PLUS Van Soest
Rademakerstraat 20, 3769 BD Soesterberg
I Tel. 0346 - 351331, Fax. 0346 - 354591
PWR16
i2«.as
5830
C5 00
19HZ
4/1/1
55/ 74
12OCM
Zondag 27 oktober tussen
16:00 uur en 16:30 uur is dr.
Milos Zvonar te gast in 'Op
Soest', een nieuw radiopro
gramma van Radio Soest. Zvo
nar woont in Soest en is kamer
lid van de LPF. In de fractie
ontfermt hij zich over de on
derwerpen Europa, volksge
zondheid en buitenlandse za
ken.
Zvonar, van oorsprong Tsjech,
werkt al een kwart eeuw als me
disch specialist (anesthesioloog) in
Nederland; eerst op de Universi
teit van Leiden, later in diverse
ziekenhuizen, waaronder Zonne
gloren, en nu in een privé-kliniek.
Zvonar wil de Nederlandse ge
zondheidszorg in oude glorie her
stellen door onder meer de bu
reaucratie in ziekenhuizen, ver
pleeghuizen en bij verzekeraars
drastisch te verlagen en de positie
van medisch specialisten en ver
pleegkundigen te versterken.
Verder komen in 'Op Soest' aan
het woord: de Kosovaarse schrij
ver, schilder en filosoof Tuna Prek-
palaj uit Soest; burgemeester drs.
Janssen, die deze dag het culture
le bolwerk van de 35-jarige vere
niging Artishock aan de Steenhoff-
straat heropent; deelnemers aan de
Buitenschoolse Opvang bij de
Knickerbockers; Erik van Veldhui
zen, voorzitter van Artishock; Ben
Joosten, oud-voorzitter van Artis
hock; bezoekers van de Open Dag
van Artishock.
Aad Post, redacteur van de Soes-
ter Courant, spreekt een column
uit en Ab Faas verzorgt een Soes-
ter soap. Verder worden opnamen
van de reactietelefoon (6093853)
uitgezonden en spelen The Ham-
merfield Stompers traditionele
jazzmuziek.
De redactie van dit maandelijkse
radiomagazine is in handen van
Mirjam Winkel, Loes Phoelich,
Joop van Haaften en Wim de
Kam. Techniek: Wim Kiezebrink.
De politie trof zondagochtend
rond vijf uur twee dronken be
stuurders aan. Op de Koningsweg
hielden agenten een 40-jarige
Soesterse aan, die met een promil
lage van 0,8 achter het stuur zat.
Een 22-jarige Amersfoorter blies
op de Birkstraat 0,85 promille. De
politie heeft proces-verbaal opge
maakt.
op een
Geldig t/m 31 oktober 2002
kapsalon
Zuidpromenade 2a Soest
Tel. 601 86 13
Op de Koningsweg is vrijdagmid
dag een snelheidscontrole gehou
den. Van de 1.597 gemeten voer
tuigen reden er 162 te hard. De
hoogst gemeten snelheid bedroeg
85 km p/u, waar maximaal 50 km
p/u gereden mag worden.
Mensen die over taal naden
ken, vragen zich algauw af waar
de woorden vandaan komen en
hoe ze zich hebben ontwik
keld. Ze zijn dan nieuwsgierig
naar de etymologie, naar de
geschiedenis van onze woor
den. Het is een spannende we
tenschap, die vaak onvermoe
de verbanden blootlegt en ons
ook iets leert over onze eigen
geschiedenis.
De oude Germanen, bijvoorbeeld,
waren geen bouwmeesters. In fei
te konden ze nog geen twee ver
diepingen op elkaar zetten of de
zaak stortte ineen. Toen de Romei
nen naar onze natte delta kwamen,
keken ze de kunst af van hun in
dringers. En met die kunst namen
ze hun woorden over. Het behoeft
dan ook geen verbazing te wekken
dat al die écht Nederlands klinken
de huis-tuin-en-keukenwoorden
als kamer, kelder, spiegel, zolder
van vreemde oorsprong zijn.
Het woord 'kamer' stamt van het
Latijnse 'camera', maar de foto
graaf gebruikt nog steeds een 'ca
mera obscura', een 'donkere ka
mer'. 'Kelder' komt van 'cellari-
um', het domein van de 'cellarius',
de keldermeester. De gynaecoloog
gebruikt ter inspectie ook een spie
geltje, maar noemt dat dan deftig
een 'speculum'. En het woord 'so
larium' later verbasterd tot 'zol
der', de plaats van een huis die de
zon vangt is weer nieuw leven
ingeblazen toen een witte huid niet
langer een teken van aanzien was.
De etymologie legt ook oude we
tenschappelijke dwalingen bloot.
Zo weet nu iedereen dat een
atoom nog opgedeeld kan worden
in een positief geladen atoomkern
en negatieve elektronen. De ge
leerden wisten dat vroeger echter
niet en in hun argeloosheid gaven
ze die bouwsteen van de materie
de naam 'atoom', samengesteld uit
het Griekse voorvoegsel 'a', dat
'niet' betekent en 'toom', dat ge
vormd is van het Griekse werk
woord 'temnein', dat 'snijden' be
tekent.
Nóg een voorbeeld van zo'n we
tenschappelijke dwaling waar wij
de sporen nu nog van kunnen te
rugvinden in onze taal, is het
woord 'malaria'. Nog tot ver in de
negentiende eeuw meende men
dat malaria veroorzaakt werd door
de kwalijke dampen die uit de
moerassen opsteeen,
en noemde de ziekte 'moeras
koorts' of - met een vreemd woord
- 'malaria', dat afgeleid is van het
Latijnse 'malus' slecht) en 'aer'
lucht). Dat het niet de dampen
waren maar de steken van de ma
lariamug, die zich prettig voelt in
die warm-vochtige biotoop, ont
dekte men pas veel later. En wat is
het tegenovergestelde van 'slechte
lucht'? 'Goede lucht', natuurlijk,
en die vind je op Bonaire...
Vaak zijn de verbanden door de
cennia van taalverandering gemas
keerd, maar als we de woorden
dan tegen het licht houden, zien
we verrassende verbanden. Het
woord 'bacterie' (van het Latijnse
'baculum', dat 'stok' betekent)
werd in de jaren veertig van de
negentiende eeuw gemunt omdat
veel bacteriën de vorm van een
staaf hebben. Later ontdekte de
Duitse botanicus Julius Cohn een
andere bacterie, die hij met een
verkleiningsvorm van 'baculum'
'bacil' noemde.
Een 'imbeciel' is letterlijk iemand
die zonder 'baculum' stok) door
het leven moet; dus als het ware
geestelijk mank gaat. En het Fran
se 'baguette' heeft zich aangepast
aan de Franse structuurregels,
maar met een beetje goede wil,
zien we daarin weer die Latijnse
'baculum'.
Zo zien we dat ook woorden die
op het eerste oog qua betekenis
geen
enkele relatie hebben, tóch met el
kaar verwantschap hebben.
Bert Jansen
BESTSELLER!
BESTSELLER!
NERGENS
Vraag
15,2-22,7 «er/IOO km.
GEGARANDEERD
NERGENS
GOEDKOPER
Coca Cola
Regular, light
light cafeïnevrij
of light lemon
Fles 150 ó.XAT
Witte bolletjes
Pak 6 stuks 0*88"
BESTSELLER!
GEGARANDEERD
NERGENS
GOEDKOPER
GEGARANDEERD
NERGENS
V GOEDKOPER
H
ÉHHfe
Reverend
Brie 60+
Vers van het mes.
100 gram
Varkensfilet
Aan het stuk of in lapjes
Kilo
BESTSELLER!
BESTSELLER!
Douwe Egberts
NERGENS I Koffie Aroma Rood
goedkoper I Snelfilter of grove maling.
Pak 500 gram .2*64"
Chiquita
Bananen
Kilo
Spruiten
Net 500 gram
NERGENS
ER!
Appelsientje
of Goudappeltje
Pak 1 MterJWrjWS"
Lay's Superchips
Naturel, paprika,
bacon of bolognese
Zak 200 gram van JU86
Of chips lite
Naturel of paprika
Zak 170 gram
NERGENS
GOEDKOPER
NERGENS I
GOEDKOPER 1
BESTSELLER!
ER!
Elke week een aantal aanbiedingen,
die nergens anders goedkoper zijn
Meikan Toefje met room
Chocolade of vanille.
Beker 200 gram-OrSS" 0.25
5 bekertjes
Grolsch Pils
Krat 24 flesjes a 30 cl
lOrM"
GEGARANDEERD
NERGENS
GOEDKOPER
*1 'NERGENS
GOEDKOPER
Bestsellers zijn
herkenbaar aan het garantiestempel
GEGARANDEERD
NERGENS
GOEDKOPER
BESTSELL
Pampers gegarandeerd
Air soft NERGENS
k GOEDKOPER
Junior, maxi, V
maxiplus of midi
Of Easy ups
Junior of maxi
Per pak 18.47
Ola Magnum
caramel/nuts
4 stuks, 248ml.
Of caramel/nuts mini
10 stuks Doos 250 ml.
2.49
2 pakken
naar keuze
NERGENS
GOEDKOPER
Treft u Bestsellers elders in dezelfde week
voor een lagere prijs aan? Het prijsverschil
wordt direct aan u terugbetaald.
1+1
GRATIS
www.plussupermarkt.nl
Openingstijden:
maandag 8.00-20.00 dinsdag 8.00-20.00 woensdag 8.00-20.00
donderdag 8.00-20.00 vrijdag 8.00-20.00 zaterdag 8.00-18.00
43/02 Geldig van donderdag 24 t/m zaterdag 26 oktober 2002.Prijswijzigingen, zetfouten en/of uitverkocht voorbehouden.
Na vele jaren is de hengst
Utrecht teruggekeerd op Stal
van Helden in Soest. Zijn fok
ker, Sjaak Bindels uit Sieben-
gewald (Limburg) en de eige
naar van de stal, Marcel van
Helden, willen de thans 24-ja-
rige hengst laten genieten van
een onbezorgde oude dag.
Zowel voor de dressuur als voor
het springen heeft Utrecht, op de
stal waar hij vroeger ter dekking
heeft gestaan, voor veel succesvol
le zoons en dochters gezorgd.
Stal van Helden is een pension-,
handels- en africhtingsstal, waar
ook op kleine schaal gefokt wordt.
Zo komt de merrie Nice to see you
van Eric Willemsz Geerooms, hier
vandaan. Op de stal is de afgelo
pen zomer hard gewerkt aan de
bouw van een nieuwe binnenma-
nege.
De terugkeer van Utrecht en de
opening van de nieuwe binnenma-
nege waren aanleiding voor een
feestelijke dag die begon met een
bijzonder leerzame clinic van Lam
mert Haanstra. Na een korte uitleg
in theorie gaf hij in de nieuwe ac
commodatie een uitgebreide prak
tijkles, waarbij zowel het longeren
als het rijden van paarden aan bod
kwam.
Naast de vaste klanten waren vele
gasten uitgenodigd om de accom
modatie te bekijken en daarbij in
de opgezette feesttenten te genie
ten van een barbecue en een
drankje, de professionele clinic bij
te wonen en te kijken naar diver
se shows en demonstraties ver
zorgd door eigen personeel en
pensionklanten.
Nadat Marcel met Utrecht de of
ficiële opening had verricht en alle
paarden weer in hun box stonden,
werd de binnenmanege omgeto
verd tot een sfeervol verlictte dans
zaal, waarin op live muziek tot in
de kleine uurtjes gezellig werd ge
feest.
Energie besparen en zo bijdra
gen aan een beter milieu: de
klimaatscan kan gemeenten
daarbij helpen. Dus he'eft het
Soester college van burgemees
ter en wethouders besloten aan
deze scan mee te werken.
Vijfjaar geleden werden in het Ja
panse Kyoto afspraken gemaakt
om de uitstoot van C02 te ver
minderen. Die reductie hangt in
Nederland voor een groot deel af
van de verschillende gemeenten.
De klimaatscan is een project van
de Nederlandse Onderneming
voor Energie en Milieu (NO-
VEM). Het moet gemeenten hel
pen om een nieuw klimaatbeleid te
ontwikkelen. Met dat beleid wordt
via energiebesparing de uitstoot
van koolstofdioxine verminderd,
terwijl het gebruik van duurzame
energie juist wordt gestimuleerd.
Dat kan op verschillende gemeen
telijke gebieden. De NOVEM ont
wikkelde daarom, samen met een
aantal ministeries, een zogenaam
de menukaart. Hierop staan enkele
thema's aangegeven, zoals de agra
rische sector en de woningbouw.
'Met de menukaart wordt precies
vastgesteld hoe het qua klimaatbe
leid zit. Of dat bijvoorbeeld 'inno
vatief te noemen is', vertelt Eve
lien Middendorp, de gemeentelij
ke projectleider van de scan. Weet
de gemeente eenmaal hoe het be
leid te klassificeren is, dan kan be
paald worden hoe het beter kan.
De scan wordt in Soest direct uit
gevoerd. Middendorp heeft 26 en
quêtelijsten uitgezet naar zoge
naamde sleutelpersonen. Dat zijn
mensen die op de een of andere
manier te maken hebben met het
gemeentelijke klimaatbeleid. Mid
dendorp: 'Bijvoorbeeld iemand die
zich bezig houdt met duurzaam
bouwen en zo ook actief probeert
energie te besparen.' De sleutelper
sonen worden in december ook
nog geïnterviewd. Een medewer
ker van de NOVEM zal Midden
dorp helpen bij de uitwerking van
de verzamelde gegevens. Het is de
bedoeling dat het resultaat van de
scan voor kerst op papier staat.
De ontwikkelingen in de lan
delijke politiek houden menig
een het afgelopen jaar al in de
ban, maar dat de schandaal
pers in het Soest van anderhal
ve eeuw geleden ook al nieuws
zou hebben gezien lijkt moei
lijk voor te stellen. Joop Pieke-
ma opent de nieuwe editie van
Yan Zoys tot Soest' met het
tweede deel van zijn artikel en
beschrijft daarin op beeldende
wijze het droevig lot van ge
meenteraadslid Jacob van
Sprakelaar.
Het tweede nummer van de 23e
jaargang van de periodiek van de
Historische Vereniging Soest/
Soesterberg vervolgt met het laat
ste deel van de lange reeks over
het prille begin van de Soester na
tuurbeschermingsactiviteiten, sa
mengesteld door Marcel Vos-
sestein. Bij monumenten wordt al
gauw gedacht aan waardevolle ge
bouwen, maar sommige stukken
natuur worden zo belangrijk ge
acht dat zij tot aardkundig monu
ment bestempeld worden. Henk
Gerth beschrijft in zijn vaste bij
drage de Soester duinen, onder
andere reservoir voor origineel
Soester bronwater.
De totstandkoming van parochie
kerk Soesterberg geeft Jan Mennc
voldoende stof tot schrijven. Hij
volgt pastoor Rademaker op zijn
tochten door de wijde omgeving,
waarin hij probeert geld los te we
ken voor zijn missie om een kerk
te realiseren op de nauwelijks be
woonde heide, die Soesterberg
midden 19° eeuw nog is. Burge
meester Janssen belicht Rinke Tol
man, vooral bekend als natuurbe
schermer maar vooral -genieter,
vanuit een politieke invalshoek,
namelijk die als gemeentebestuur
der.
Als laatste vervolgt geboren Birke-
nees Ton Hartman zijn artikel over
het ontstaan van het (nieuwe)
'Derde Erf waarin onder andere
duidelijk wordt dat er in de loop
der eeuwen veel niet-agrarisch
welgestelden investeerden in agra
rische gebouwen en grond in de
Birk.
Indien deze korte inhoudsbeschrij
ving uitnodigt tot meer, dan kunt
u contact opnemen met het secre
tariaat van de Historische Vereni
ging Soest (035-6012769). Door
lid te worden ontvangt u elk kwar
taal deze periodiek, wordt u op de
hoogte gehouden van de overige
activiteiten en zijn er mogelijk nog
eerdere exemplaren verkrijgbaar!
Ook op www.soest.nl/hvs is het
mogelijk u als lid aan te melden en
daar is naast veel informatie over
de vereniging ook een inhoudsop
gave te raadplegen van alle jaar
gangen van 'Van Zoys totJ>oest'
