Revolutionair monster in museum
Geef toneel
meer kans
Orion-verkenners op termijn
niet meer boven Soesterberg
Opkan ïiflipig
VLIEGMACHINE
Postbode kocht vliegtuig voor 75 gulden
m mm
HULPVERLENING
MEDISCHE DIENST
KERKDIENSTEN
Nieuw c
van het 1
Initiatieven in Soesterberg
maken kans op steun
Geen toestemming voor
plaatsen van blokhut
Word donateur van het
Prins Bernhard Cultuurfonds
www.cultuurfonds.nl
P. Creufzberg
afwezig
btj Executie
op Maandag IS SeptóÉr 1913
Diverse Goederen,
(Eeékler »t teioi-Iotor)
IJs- en sneeuwruimer Sotjimas
Te hard rijden
NNereldWi
„mi qoEoe
WOENSDAG 30 JULI 2003
Uit Rabo Projectenfonds
Wie wat te zeggen heeft
doet dat in de Soester Courant
WOENSDAG
Oorhangert
Goedemorj
Prins Bernhaïd Cultuurfonds geeft cultuur de kans
HUISARTS
in verband met vakantie,
van ma. 4 tot ma. 25 aug.
De collega's nemen waar.
di» namiddag! ten 2 ore
achter de YillflCrayon-
borst* onder Soeetorberg san den
Straatweg naar Ameréfoort (nabjj
myipaal 87) Tan
waaronder
Hosten Lood. 10 X 10 M.,
"Werkbanken, Gereedaobappen,
Planken, Kaoten, D«er*»refi,
SlUpste^o, Vaten, Kruiwagen,
Hondenhok, Gaaa, ei», en».
Houten Schaartje,,waarin
Gaein.tailatie>
ten We van S. 8CUÓLTEN8,
vroeger wonende te Soest.
De Deurwaarder
belast met de executie,
jr« kdytjbbs.
SOESTERBERGSE
proefrit maakte, was men in staat
de start- en landingsbanen op
spectaculaire wijze sneeuw- en ijs
vrij te maken. Na het starten van
de twee straalmotoren richtte men
de blaasmonden schuin naar bene
den. De krachtige hete luchtstroom
die eruit kwam, ieverde een
schoon banenstelsel op, waaraan
bovendien geen schade ontstond
zoals bij andere methodes van voor
die tijd.
De Sotjimas bleek een interessant
concept te zijn. Andere vliegbases
namen het in de jaren 60 dan ook
De sneeuw- en ijs ruimer Sotji
mas in 1966 in actie op de vliegba
sis Volkel.
Foto: Militaire Luchtvaart Museum.
over en ontwikkelden het verder.
Vliegtuigfabriek Aviolanda in
Woensdrecht modificeerde het
voertuig in 1967. Vervolgens om
armde DATIM (Depot Algemeen-
Technisch en Intendance Materi
eel, destijds gevestigd aan de De
Beaufortlaan in Soestduinen), het
concept. Het produceerde, in lijn
met het oorspronkelijke voorbeeld,
een aantal sneeuw- en ijsbestrijders
onder de naam SLJS (Straalturbine
IJs- en Sneeuwbestrijder). Tegen
woordig bestrijdt men sneeuw en
ijs in hoofdzaak met milieuvrien
delijke chemische middelen.
De Volkelse Sotjimas deed dienst
tot in de jaren 80. Toen werd het
indrukweekende en unieke voer
tuig uit de roulatie genomen. De
restauratie ervan in het MLM is
een hele klus, zoals belangstellen
den op zaterdag 6 en zondag 7
september kunnen zien. Tijdens
deze Open Werkplaatsdagen kun
nen ze tegelijk de voortgang bekij
ken van de restauratie van de
Lockheed L-12A, evenals de vor
deringen bij de bouw van een Fok
ker C.X en een Koolhoven FK-51.
Medewerkers van het Militaire
Luchtvaart Museum geven tekst en
uitleg over de projecten.
Medio december gaat in het mu
seum de tentoonstelling 'Koninklij
ke Luchtmacht, 50 jaar technolo
gie en kwaliteit' van start. De dan
volledig gerestaureerde Sotjimas,
het destijds revolutionaire monster,
vormt hiervan een onderdeel. Het
museum is in het weekend van 6
en 7 september bij wijze van uit
zondering ook op zaterdag geo
pend. Beide dagen kunnen belang
stellenden er terecht van 12:00
tot 16:30 uur. Voor meer infor
matie kan men terecht op de
website van het MLM:
www.militaireruchtvaartmuseum.nl.
Een medewerker van het Militai
re Luchtvaart Museum restaureert
de Sotjimas.
Foto: Militaire Luchtvaart Museum.
een jaar later was het eerste vlieg
veld in ons land een feit: de vlieg
hei Soesterberg. In Den Haag was
het enthousiasme voor de lucht
vaart zo groot dat er de Haagse
Proefvliegclub werd opgericht. Her
en der ging men ertoe over vlieg
tuigen te bouwen. Onder hen Ne
derlands bekendste vliegtuigbou
wers Frits Koolhoven, die met zijn
zelfgebouwde 'Heidevogel' op
paasmaandag 1911 op Soesterberg
als eerste het luchtruim koos,
Anthony Fokker en later ook Lau-
rens Walraven.
Faillissement
Niet alleen professionele vliegtuig
bouwers gingen aan de slag, ook
particulieren probeerden een toe
stel te bouwen. Onder hen dus Jo-
sephus Jitta die in een schuur ach
ter villa 'Crayenhorst' aan de
Amersfoortsestraat in Soesterberg
het toestel bouwde, waarvan hij
door faillissement afstand moest
doen. Het kwam in bezit van
Scholtens uit Soest. Wat hij ervoor
betaalde is niet bekend. Wel staat
vast dat hij zelf ook in financiële
problemen kwam. Door een civiele
vordering moest hij het toestel, dat
de bouwplaats niet eens had kun
nen verlaten en dus nog steeds in
de schuur aan de Amersfoort
sestraat stond, op zijn beurt verko-
pen.
Op de Kampweg werd donderdag
morgen ruim een uur het verkeer
in de gaten gehouden door de po
litie. Zes automobilisten kwamen
er niet zonder boete vanaf. Zij re
den allemaal te hard. Een van hen
scheurde met een snelheid van 80
door de straat, waar 50 is toege
staan.
en vliegschoolhouder Joop Carley
uit Ede en diens vriend Coen van
Dijk. Ze brachten het met paard
en wagen naar Den Haag. Daar
kwam bij proeven aan het licht dat
het vliegtuig veel te zwaar was
voor de drie-cilinder Anzani-mo-
tor met een vermogen van 35 pk.
Meer dan rollen en sprongetjes
maken heeft het toestel dan ook
nooit gedaan. Het werd ten slotte
vernield tijdens een winterstorm
op Tweede Kerstdag 1913. Daar
mee eindigde de geschiedenis van
dit 'Nederlandse mysterie-vlieg
tuig'.
In september 200
j nieuwe cursusprogi
Het Utrechts Archii
Belangstellenden k
hiervoor nu al o|
het inschrijfform
de cursusfolder
f www.hetutrechtsart
1 cursussen en worl<
bestemd voor ieder
torisch onderzoek i
ten, zonder dat er ei
gesteld aan de voor'
I Eén van de populairs
is de cursus paleogrE
ginners. In deze curs
oefend in het lezei
handschriften. Op ver
len die deze cursus
volgd, is er ook wee
paleografie voor gevoi
1 voor de cursus genea
I veel belangstelling. E
jaar zelfs drie: een cui
t gie voor beginners, e<
f t\\
Steenhoffstraat 9A, tel
De advertentie uit de krant van
augustus 1913, waarin onder meer
tijdens een openbare excutieverko-
ping 'een vliegmachine met Anza-
ni-motor' te koop wordt aangebo
den.
Illustratie archief Eemland Pers.
Dit bijzondere voertuig is enige tijd
geleden toegevoegd aan de collec
tie van het Militaire Luchtvaart
Museum (MLM). Het publiek kan
de voortgang van het restauratie
project bekijken tijdens de Open
Werkplaatsdagen op zaterdag 6 en
zondag 7 september.
In de wintermaanden bezorgen ijs-
vorming en sneeuw op start- en
landingsbanen de Koninklijke
Luchtmacht van oudsher de nodi
ge hoofdbrekens. Gedurende een
lange periode bestreed men de
winterse ongemakken met proviso
rische middelen. Als gevolg hier
van liep het banenstelsel vaak veel
schade op. Vindingrijke medewer
kers van de Brabantse vliegbasis
Volkel ontwikkelden in 1963-1964
een zogenaamde Sotjimas, wat
staat voor Single Opposed Twin
Jet Ice Meiter And Snowblower.
Het is een van twee Derwent (Me-
teor) straalmotoren voorzien voer
tuig, dat jarenlang bij het ijs- en
sneeuwruimen dienst heeft gedaan
op Volkel.
Met dit bijzondere en ook wel fu
turistisch uitziende voertuig, dat
op 19 maart 1964 zijn eerste
'De wieg van Neerlands lucht
vaart heeft in Soesterberg ge
staan' is de titel van het boek
dat in 1974 uitkwam ter gele
genheid van de twintigste reü
nie van oud-Soesterbergers.
Het staat vol van verhalen van
belevenissen, van voorvallen,
van al dan niet kritieke situa
ties die zij hebben beleefd, on
dervonden of doorgemaakt.
Anekdotes die ook verteld zul
len worden door hen die na
hen kwamen als de vliegbasis
in de nabije toekomst inder
daad zal worden opgeheven,
zoals minister Kamp van de
fensie heeft aangekondigd.
In dat boek zal dan het verhaal
ontbreken over de man die zo ge
fascineerd was van alles wat zich
op de Soesterbergse vlieghei af
speelde, dat hij besloot zelf een
vliegtuig te bouwen. Hij heeft er
echter nooit mee gevlogen. Sterker
nog, het toestel dat een paar keer
van eigenaar wisselde, is nooit echt
van de grond gekomen.
Waar koop jc tegenwoordig nog
een vliegtuig voor 75 gulden? Mis
schien in Amerika, op één van de
vele vliegtuigkerkhoven, maar dan
is het in ieder geval niet nieuw. Dat
was wel de vliegmachine waarvan
de Soester postbode A. Staal op
1913 op een veiling eigenaar werd.
Vliegmachine was overigens èen te
optimistische benaming. De bou
wer noch Staal hebben er ooit in
gevlogen. Trouwens, ook de late
re eigenaars niet, want meer dan
rollen en sprongetjes maken heeft
het niet gepresteerd.
Staal kocht het toestel tijdens een
'openbare verkooping bij Executie
op maandag 8 september 1913 des
namiddags ten 2 ure achter Villa
"Nieuw Crayenhorst" onder
Soesterberg, aan den Straatweg
naar Amersfoort (nabij mijlpaal
87).' Deurwaarder J. Kuyters
bracht diverse goederen onder de
hamer, waaronder 'een nieuwe
vliegmachine (Eendekker met
Anzani-motor)'. Dit alles 'ten las
te van S. Scholtens, vroeger wo
nende te Soest.'
Scholtens was niet de eerste eige
naar. Dat was de bouwer, de kapi
tein der genie Josephus Jitta in
Amersfoort. Hij bouwde de
Blériot-eendekker samen met een
aantal Franse monteurs. De kosten
rezen blijkbaar de pan uit. Toen
het toestel eenmaal klaar was, was
het geld op. Sterker nog, er was
een forse schuld ontstaan aan leve
ranciers van onderdelen. Kapitein
Josephus Jitta werd dan ook fail
liet verklaard en moest het toestel
van de hand doen nog voordat het
zelfs maar een meter had bewo
gen, laat staan dan men wist of het
wel luchtwaardig was.
Eerste landing
Bijna vijfennegentig jaar geleden
landde er voor het eerst een vlieg
tuig in ons land. Niet op Soester
berg, het oudste (1910) vliegveld
van Nederland, maar op een veld
in Etten-Leur. In juni 1909 land
de daar als speciale attractie voor
het personeel van een jubilerend
bedrijf een Frans toestel. De direc
tie had besloten van het jubileum
een onvergetelijk feest te maken.
Dankzij de komst van het eerste
vliegtuig in Nederland slaagde die
opzet volkomen.
De stunt die, ondanks de nog ver
re van ideale communicatiemidde
len, als een lopend vuurtje door
Nederland ging, zal er mede toe
hebben bijgedragen dat de belang
stelling voor de vliegerij toenam in
een mate die eigenlijk niemand
voor mogelijk had gehouden. Al
De door genie-kapitein Josephus
Jitta in Amersfoort gebouwde
Blériot-eendekker. Voor het toestel
staat één van de latere eigenaars,
Joop Kollerie uit Bennebroek.
Foto archief Eemland Pers.
Postbode Staal uit Soest zag er wel
wat in. Hij legde 75 gulden op ta
fel en werd eigenaar van het toe
stel, 'misschien wel met de illusie
er in de buitenwijken de post mee
te kunnen bezorgen', zoals een
luchtvaarttijdschrift schertsend
schreef. Als hij dat al had gewild
en gekund, dan is daarvan niets
terechtgekomen. Staals echtgeno
te wilde niets van de vliegmachine
weten. Het toestel was voortdu
rend onderwerp van huiselijke
twist. Staals vrouw stelde hem ten
slotte voor de keus: de vliegmachi
ne eruit of ik eruit. De keus was
kennelijk snel gemaakt.
Te zwaar
Staal verkocht het toestel door aan
de molenaar en meelhandelaar
Klaas Beers en de installateur en
loodgieter Joop Kollerie in Benne
broek. Ook zij kwamen thuis in
dezelfde situatie terecht als Staal in
Soest: hun echtgenotes moesten
niets van het toestel hebben. Om
de huiselijke vrede te bewaren, ga
ven Beers en Kollerie het gratis
mee aan de latere vliegtuigbouwer
COURANT
Redactie-adres:
Jan van Steendelaar,
tel. 06-22450173.
Klachten bezorging:
C. van Bameveld,
Molenstraat 112, Soest
tel. 035 - 602 18 41
Zaterdag 3 augustus zondag 4 augustus
Rooms-katholiek, Caroluskerk, Radeniakerstraat 75
Zondag 10:30 pastor J. Beekman; eucharistieviering; gemengd koor
Rooms-katholiek, Cenakel, Amersfoortsestraat 18
Zondag 10:00 pastores Ben Verberne en Joke Litjens; tv-viering;
schola
Samen op Weg, Vredekerk, Gen. Winkelmanstraat 101
09:30 ds. M.A.A. Nawijn
Sterrenberg, 't Lichtpunt, Huis ter Heide
10:30 C.J. Droger, Apeldoorn
World Outreach Church (info locatie: 880346-350458)
10:30 H.D. Gosseth
Huisarts
voor dringende hulp van de huisarts 's avonds, 's nachts, in het week
einde en op feestdagen bellen met de huisartsenpost Zeist, 880900-
4301430.
Apotheek, overdag:
apotheek bellen, dan hoort men wie er dienst heeft.
Apotheek, vanaf 17:30 uur:
Centrale Apotheekdienst, Diakonessenhuis Zeist, Prof. Lorentzlaan
76, 88030-6995952.
Tandarts, spreekuren 13:00 en 19:00 uur:
eigen tandarts bellen; dan hoort men wie er dienst heeft.
Dierenarts, weekenddienst na afspraak;
H.J.M. Tonino en P.B.E. Tonino-van Schieveen, Kampweg 50,
88352467; in andere gevallen hoort men via het antwoordapparaat wie
er dienst heeft.
Thuiszorg
Stichting Thuiszorg Eemland, 24 uur per dag, 88033-4220500; van
's avonds 17:00 tot 's morgens 08:00 uur en in de weekeinden alleen
voor spoedeisende situaties.
Politie (Kon. Marechaussee)
Veldm. Montgomeryweg 2; werkdagen 12:00-13:00 uur; centrale
meldkamer: 880900-8844; alarmnummer: 881.1.2.
Vrijwilligershulp
Centraal Meldpunt Vrijwilligershulp; werkdagen 09:30-11:00 uur,
88035-6031119.
Vrijwillige Terminale Zorg
Extra hulp voor mantelzorgers. Coördinator: Marijke van den Berg,
88 06-30189317.
Hulpdienst
Stichting Hulpdienst Soesterberg, aanvragen dagelijks 09:00-10:00
uur, 88351940, b.g.g. 351658 of 351346.
Overige
Huisvesting De Drie Eiken, mevr. D. Elie, 8835 2391.
Grofvuil, 880800-7662000.
Het Rabo Projectenfonds van
Rabobank Zeist en Omstreken
is op zoek naar nieuwe lokale
initiatieven in Soesterberg om
geldelijk te ondersteunen. De
projecten waarvoor steun
wordt gevraagd moeten een
duurzaam karakter hebben en
niet behoren tot de normale
verantwoordelijkheid en finan-
cieringstaak van andere orga
nen, zoals de overheid. Hobby
clubs komen niet in aanmer
king voor een gift, aanvragen
van individuen evenmin.
In het verleden ontvingen onder
andere de EHBO-vereniging,
dienstencentrum De Drie Eiken en
Medisch Kinderdagverblijf Betha-
nië een substantiële bijdrage. De
EHBO-vereniging kocht een nieu
we reanimatiepop, De Drie Eiken
gebruikte de gift om computers en
randapparatuur aan te schaffen
voor het internetcafé, en Bethanic
gebruikte de gift voor nieuw speel
goed.
Wie meent dat zijn/haar vereni
ging/instelling in aanmerking
komt voor steun, kan een aanvraag
(met begroting) sturen naar: Rabo
bank Zeist en Omstreken, ter at
tentie van het bestuur van hel
Rabo Projectenfonds, Postbus 82,
3700 AB Zeist. E-mail:
rnmmiinicatie@zeist.rabobank ni
Aanvragen die vóór 22 augustus in
bezit zijn van de Rabobank, komen
aan de orde in de vergadering van
september. Bezoek voor weer
informatie ook de eigen site
van Rabobank Zeist e.o. via
www.rabobank.nl.
Onder meer omdat het vanuit
stedenbouwkundig oogpunt
niet wenselijk is, hebben Bur
gemeester en Wethouders een
bewoner van de Mercury in
Soesterberg geen toestemming
gegeven een blokhut voor zijn
woning neer te zetten.
Volgens het geldende bestem
mingsplan Soesterberg-Oost 2001
is bij de woning ruimte voor één
berging. Bouwen mag bovendien
alleen binnen het bebouwingsvlak.
De bewuste berging, de tweede,
valt daarbuiten. Naar het oordeel
van Burgemeester en Wethouders
is het naar huidig inzicht niet wen
selijk om tussen de voorgevel van
de woning en de openbare ruimte
een extra bouwwerk in de vorm
van een blokhut te plaatsen.
Bestaande situaties worden geres
pecteerd, zegt het college, maar
nieuwe worden niet toegestaan.
Het door de gemeente geformu
leerde beleid hiervoor laat de ge
vraagde bebouwing zeker niet toe.
Hieraan medewerking verlenen
zou leiden tot een ongewenste pre
cedentwerking.
Ook aanvullende informatie van
de aanvrager heeft bij Burgemees
ter en Wethouders niet tot een an
dere zienswijze geleid. Zij verlenen
derhalve geen toestemming voor
het plaatsen van de blokhut.
Als de Tweede Kamer dit na
jaar instemt met de bezuini
gingsvoorstellenvan Defensie
minister Henk Kamp en het
marinevliegkamp Valkenburg
op termijn gesloten wordt, zul
len de tien Orion-verkennings-
vliegtuigen worden afgestoten.
Dat betekent in ieder geval
minder geluidsoverlast op
Soesterberg. De toestellen ma
ken namelijk voor landingen
en doorstarts ook gebruik van
deze vliegbasis.
Inmiddels heeft Duitsland, dat al
enige tijd naarstig op zoek is naar
een vervanger voor zijn inmiddels
verouderde Breguet Atlantique,
belangstelling voor een eventuele
overname van de P-3 Orions. De
Breguet Atlantique dateert uit de
zestiger jaren en heeft op het ogen
blik te kampen met technische
problemen. Het Duitse militaire
persbureau Griephan heeft laten
weten, dat Duitsland belangstelling
heeft voor de maritieme patrouil
levliegtuigen van de marine lucht
vaartdienst. Als gevolg van bezui
nigingen werd de aankoop van
nieuwe toestellen telkens opge
schort.
Voor Duitsland zou het afstoten
van Orions door Nederland goed
uitkomen omdat deze vliegtuigen
op het ogenblik in Portugal aan de
modernste technische eisen wor
den aangepast, zodat de Orions
nog jaren mee kunnen. Voor
Duitsland betekent dit ook dat de
vliegtuigen bij een eventuele over
name direct operationeel zijn. De
vliegtuigen kunnen dan zowel de
Duitse als de Nederlandse kust
bewaken. Bovendien sluit dit aan
De Orion-toestellen hebben hun j
langste tijd boven en op Soesterberg A
gehad.
Foto: Ary van der Kley.
bij de overeenkomst, die beide lan
den hebben gesloten over het sa
mengaan van luchttransport. Deze
overeenkomst is destijds in Bonn
ondertekend.
Omdat de Orions ook voor de
training van nieuwe vliegers wor
den ingezet, maken ze regelmatig
gebruik van de vliegbasis Soester
berg, hetgeen regelmatig heeft ge
leid tot enige geluidsoverlast, al i
naar gelang de windrichting. Voor
de inwoners rondom de vliegbasis j
Soesterberg zou het vertrek van de j,
patrouillevliegtuigen van de mari
neluchtvaartdienst in de toekomst L
minder geluidsoverlast tot gevolg I
hebben.
Eef v.d.hors
Samenstelling en
van der Horst, de
praat dan z 'n schi
Lucky Luck).
Hoe lang bestaat!
Oh, al sinds de O]
lokale omroep So
in de jaren vijftig.
Wat voor muziek i
Voornamelijk de
'50 tot '90 en zo
tekst.
Nee, het is niet a
neem ik de progr;
Wie luisteren er e
Volgens het laat:
zoek is Goedemoi
één na het dichtst
gramma. Soest A
de eerste plaats.
Reacties?
Ik krijg veel reac
Een damesclub ui
iedere morgen ocl
op mijn muziek
uit Baarn schreef
het programma bi
bijt op bed, ik ba
In hef kader van de voorberei
dingen voor de tentoonstelling
'Koninklijke Luchtmacht, 50
jaar technologie en kwaliteit'
restaureren medewerkers van
het Militaire Luchtvaart Mu
seum in Soesterberg een origi
nele Sotjimas, de naam van de
ijs- en sneeuwruimer die op
vliegbases in gebruik is voor
het ijs- en sneeuwvrij maken en
houden van de start- en lan
dingsbanen.
Afrikaanse meisjes
voor hun geslachtsrijp
gers. Het zijn hangers
houten poppetjes di<
als speeltjes fungeren,
magische kracht won
dersteld de vruchtba
vorderen. Vaak word
de vruchtbaarheidsp
jonge vrouwen gedra;
kind wensen of al zv>
De reputatie ervan is
een legende die bev
vrouw die er een dra
len van een bijzondei
ter. De vorm kan zo'
ials gestileerd zijn ei
'hankelijk van de we
zoon of een dochter
Bij het dragen van h
hangers uit de onb
den dus toch maar i
of er juist goed na
De Wereldwinkel vt
eens.
Wereldwinkel, Steer
886028132; openinp
dag 13:00-17:00 uu
zaterdag 09:30-17:(
Mini portret van
Dagelijks bij Radi
luisteren van 8.001
