Dag zus', groette de boer Juliana
Soest neemt waardig afscheid
van alom geliefde 'buurvrouw'
ondoleanceregisters tekenen
Dierbare herinnering...
[ACTUEEL t
PAGINA 2
Instructies
voor vlaggen
Infonummer RVD
0800-3001813
Vergadering
gemeenteraad
uitgesteld
WOENSDAG 24 MAART 2004
SOESTER COURANT
PAGINA 3
k
Extra raadsvergadering en herdenkingsdienst
raadhuis, verzorgingshuizen en via internet
i voor drie zitbanken die op de
'oest overhandigt burgemeester
was afgetreden als koningin.
Foto: archief Eemland Pers
tonen aan de overleden prinses
ie naar Soestdijk kwamen. Veel
?te of later op de dag naar paleis
Foto: Soester Courant
•ht haar naar de winkels waar
:e foto is in de eerste helft van
lappen van de koningin in de
Foto: archief Eemland Pers
Met een bijzondere gemeente
raadsvergadering en een sobe
re, maar indrukwekkende her
denkingsdienst in de Oude
Kerk heeft Soest maandag
avond op waardige wijze af
scheid genomen van prinses
Juliana. Het overlijden van de
oud-koningin wordt door veel
inwoners gevoeld als een per
soonlijk verlies. Velen in Soest
beschouwen het als het af
scheid van een alom geliefde
'buurvrouw'.
De bijeenkomst van de gemeente
raad trok overigens niet veel pu
blieke belangstelling. Op de tribu
ne bevonden zich ca. 25 bezoe
kers, onder wie een aantal ambte
naren. In het midden van de zaal
stond, voorzien van een bloemstuk
en een brandende kaars, het por
tret van Juliana op een tafeltje. Na
afloop stonden de meeste raadsle
den en andere aanwezigen daar
kort bij stil. Burgemeester Janssen
schetste de prinses in zijn toe
spraak als 'een bijzondere vrouw
die ons na aan het hart ligt'. 'Haar
overlijden raakt ons hart, in het
bijzonder vanwege de band die zij
had met Soest.' Op zijn verzoek
werd enkele ogenblikken stilte in
acht genomen.
Daarna beschreef Janssen nog eens
de opmerkelijke levensloop van de
prinses, waarbij hij de nadruk leg
de op haar verbondenheid met
Soest, en andersom. Hij wees er
o.m. op dat er al vanaf 1674 Oran
jes op Soestdijk hebben gewoond,
toen stadhouder Willem II het
'jachtslot' liet bouwen en de Staten
van Utrecht hem de 'Heerlijkheid
Soest' schonken. Soest was blij dat
Juliana en Bernhard in 1937 hun
intrek namen in het paleis. Ze
maakten in april van dat jaar een
historische rondrit door de ge
meente, waarbij de route feestelijk
versierd was, o.a. met een twintig
kilometer lange dennenslinger met
oranje rozetten. Op 1 mei bezocht
het prinselijk paar de Oude Kerk
voor het eerst samen.
De geboorte van de prinsesjes
Beatrix en Irene versterkte de
band, die ook tijdens de bezet
tingsjaren werd gevoeld en na de
oorlog nog intenser werd toen het
gezin terugkeerde op Soestdijk.
Dat werd groots gevierd, o.a. met
een kinderfeest in de paleistuin,
dat heel wat oudere Soesters zich
nog zullen herinneren. Janssen her
innerde ook aan de vele ontmoe
tingen van Soesters met de leden
van het koninklijk huis: in de kerk,
op straat, in de winkels, op feest
avonden, en natuurlijk tijdens de
onvergetelijke bloemendefilés op
Soestdijk.
Persoonlijke bemoeienis
De burgemeester noemde verder
Juliana's persoonlijke bemoeienis
met de (inmiddels verdwenen) ka
pel op Zonnegloren, destijds nog
een sanatorium, die zij met een gift
mede mogelijk had gemaakt. Ook
onderstreepte hij haar betrokken
heid bij de plaatselijke padvinde
rij, waarbij zij o.m. haar invloed
aanwendde om te zorgen voor het)
onderdak van de scoutinggroep de
Fakkeldraagsters. Ook herinnerde
hij nog aan de 'bank van de buren'
die de gemeente Soest haar op 30
mei 1981 schonk en die nog altijd
bij het beeld van Christoffel Pull
man, tegenover het paleis, staat.
'Prinses, oud-koningin Juliana,
hebben wij mogen beleven als een
oprecht geïnteresseerd, gelovig,
sociaal, maatschappelijk georiën
teerd mens. Velen van ons hebben
haar met het toenemen van de ja
ren als een warme en wijze vrouw
ervaren. Echt een koningin voor
alle mensen. Laten we haar in eer
bied en dankbaarheid blijven ge
denken. Moge Gods nabijheid de
koninklijke familie tot steun zijn,'
aldus Janssen. De aanwezigen ver
lieten vervolgens in stilte de raad
zaal.
Verkeersmaatregel
De meesten spoedden zich vervol
gens naar de Oude Kerk, waar al
Net als veel andere oudere Soesters koestert ook mevrouw A.H. Fran-
kena dierbare herinneringen aan prinses Juliana. Na de oorlog was zij een
van de mensen die scouting in Soest nieuw leven inblies, met o.m. de op
richting van de Fakkeldraagsters. Die traden regelmatig op tijdens de de-
filés in de paleistuin. Op dit plaatje uit 1958 helpt mevrouw Frankena
(rechts in uniform), die zelf jarenlang meewerkte aan de organisatie van
de défilés, een driejarig meisje het bordes af, dat even aan de aandacht was
ontsnapt en op de koningin afging. Het meisje mocht later een stukje taart
komen halen, herinnert mevrouw Frankena zich nog.
Wie de nationale driekleur half
stok wil hangen, mag dat met uit
zondering van de zondag elke dag
doen tussen zonsopgang en zons
ondergang. Dit kan tot en met de
dag van de uitvaart en de bijzetting
in de Koninklijke grafkelder in
Delft, op dinsdag 30 maart.
Op het gemeentehuis van Soest,
op de Oude Kerk en in Soester-
berg heeft de gemeente de Neder
landse vlag halfstok hangen. Tij
dens deze periode zal de gemeen-
tevlag niet worden gebruikt.
In verband met het overlijden van
prinses Juliana heeft de Rijksvoor
lichtingsdienst (RVD) via Postbus
51 Informatiedienst een algemeen
informatienummer opengesteld
voor publiek. Het nummer is:
0800-3001813.
De bevolking kan daar terecht
voor infonnatie, bijvoorbeeld over
de dagen waarop burgers in paleis
Noordeinde-afscheid kunnen ne
men van de voormalige koningin.
Het telefoonnummer is bereikbaar
op werkdagen van 9:00 tot 21:00
uur en in het weekeinde van 9:00
tot 18:00 uur.
Belangstellenden kunnen voor
praktische- en achtergrondinfor
matie ook op internet zoeken:
www.koninkliikhuis.nl/iuliana
4
De gemeenteraadsvergadering die
morgenavond zou worden gehou
den, is uitgesteld tot woensdag 31
maart, aanvang 19:30 uur. De
maandelijkse zitting van het ge
meentebestuur is niet de enige bij
eenkomst die is afgelast. Het CDA
schrapte op het laatste moment de
ledenvergadering die stond ge
pland voor gisteravond.
De viering van de Nationale
Boomfeestdag die morgen en vrij
dag zou plaatsvinden, is verplaatst
naar woensdag 7 april. Dit is niet
alleen in Soest, maar in het hele
land het geval. Het planten van
jonge bomen en planten in de
Boerenstreek zal, indien mogelijk,
ook naar 7 april worden verscho
ven. De precieze datum is mede
afhankelijk van het weer. Als het
te warm wordt, kan de beplanting
niet te lang worden uitgesteld.
De werkgroep Klarinet van de
SWOS heeft het optreden van 'Ge
woon Gezellig' afgelast. Dit zang
duo zou dinsdag 30 maart liedjes
ten gehore brengen voor ouderen,
maar in verband met de uitvaart en
de bijzetting van prinses Juliana zal
dat niet doorgaan.
De rijksoverheid heeft alle officiële
feestelijkheden in de periode tot
en met 30 maart afgelast. Bij an
dere officiële evenementen zal ge
paste soberheid in acht worden
genomen, aldus de Rijksvoorlich
tingsdienst.
'.rweg en de Ferdinand Huy-
inses Juliana en prins Bern-
Foto: archief Eemland Pers
Dat ook prinses Juliana warme
lerinneringen bewaarde 'aan
de heerlijke momenten waarop
zij in Soest en Soesterberg zich
zelf kon zijn, fietsend of winke
lend', onderstreepte prins
Bernhard in het in 1998 ver
schenen en aan hem persoon
lijk aangeboden boek Paleis
Soestdijk en zijn bewoners.
•-Daarin staan voorbeelden van
de ongedwongen wijze waarop
Juliana, eerst als prinses, later
als koningin, zich bewoog. Le
gendarisch is het verhaal over
een Soester boer die op de Eng
werkzaam was en het prinsesje
dat er een wandeling maakte,
groette met de woorden 'Dag
Hij wist waarschijnlijk niet wie hij
voor zich had en had vrijwel zeker
ook niet de hartenkreet gelezen
van een hofdame die in een inge
zonden brief in de Soester Courant
('die begroeting en het feit van
onherkend voorbijgeloopen te zijn,
betekende een gelukkige dag in
haar leven') onder meer een be
roep deed op de inwoners om de
[eden van de koninklijke familie
een normaal leven te geven'.
Of de brief van de 'hofdame uit de
oude doos', waarmee zij onderte
kende, daartoe heeft bijgedragen,
is moeilijk te beoordelen. Feit is
dat de leden van het koninklijk
huis zich in Soest altijd vrij hebben
kunnen bewegen zonder te worden
lastiggevallen, zonder 'in de afweer
te moeten komen'.
Hare Koninklijke Hoogheid prin
ses Juliana was wars van officieel
gedoe. Uiteraard ontkwam zij daar
niet aan, maar het was duidelijk
dat zij zich veel meer aangetrokken
voelde tot 'de gewone man'. Meer
dan eens liet zij blijken graag nog
even te willen blijven als haar be
geleiders haar erop wezen dat het
tijd was om te vertrekken. Haar
blik zei dan genoeg.
Toen Juliana en Bernhard op
Soestdijk kwamen wonen, brach
ten zij op 15 april 1937 in een
open rijtuig een kennismakingsbe
zoek aan Soest. In de loop der ja
ren is Juliana meer dan eens in
Soest geweest, bij officiële en niet-
officiële gelegenheden. Ze bezocht
er vrienden, zoals het burgemees
tersechtpaar Bentinck, was bij hu
welijken, jubilea, feestavonden en
prijsuitreikingen (of verrichtte die
zelf, bijvoorbeeld bij concoursen
hippique aan de Koninginnelaan
waar de oudste prinsessen zelf aan
meededen en vaak nog prijzen
wonnen ook) en bezocht kerkdien
sten in de Oude Kerk. In het be
gin werd bij die gelegenheid altijd
de rode loper uitgelegd, totdat zij
liet weten daar geen prijs op te
stellen. Ook wilde zij geen gebruik
maken van de koninklijke bank.
Zij gaf er de voorkeur aan de
dienst gewoon tussen de andere
kerkgangers mee te maken. In
1958 was zij beschermvrouwe van
de restauratiecommissie van de
Oude Kerk.
Na afwezigheid op Soestdijk gedu
rende de vijf oorlogsjaren, keerde
de prinselijke familie na de bevrij
ding op het paleis terug. Ze stelde
de tuin open voor de leerlingen
van de twee laagste klassen van de
basisscholen voor een groot tuin
feest waar samen met de prinses
jes allerlei spelletjes werden ge
daan. Juliana mengde zich ook
tussen de feestgangers, links en
rechts een praatje makend. De dag
werd besloten met een rondrit
door Soest in een open auto.
Bekend is dat tijdens de viering
van het kerstfeest op Soestdijk
Juliana zelf meehielp met het in
schenken van de chocolademelk,
waarbij ze de tijd nam om korte
gesprekjes met haar personeel te
voeren. Ook voor het paleisperso
neel, voor een groot deel afkom
stig uit Soest, had zij belangstel
ling. Dat was bijvoorbeeld het ge
val als het als speler van de voet
balvereniging KPS (Koninklijk Pa
leis Soestdijk) jaarlijks een bene
fietwedstrijd organiseerde tegen
een bekende tegenstander. Meestal
was de hele koninklijke familie
aanwezig op de knusse tribune
langs het veld aan de Biltseweg.
Een hoogtepunt vormden ook
voor de koningin de défilés op
haar verjaardag, 30 april. Vooral
dan bleek hoezeer de bevolking
haar waardeerde. Het was alsof ie
dereen haar wilde bedanken voor
haar altijd warme belangstelling,
haar grote interesse voor alles
waarmee zij geconfronteerd werd.
Het liefst had ze tussen de mensen
gestaan in plaats van op het bor
des. Ze voelde zich pas echt thuis
als ze na afloop van het défilé de
trap van het bordes af kon om een
praatje te maken met enkele be
zoekers, van wie sommigen al voor
dag en dauw zich bij het paleishek
hadden geïnstalleerd om er zeker
van te zijn de traditionele bloe
menhulde te kunnen brengen.
In 1951 bracht de koningin een
bezoek aan het sanatorium Zonne
gloren (later ziekenhuis, nu natuur
gebied). Zij uitte daar haar grote
waardering voor het werk ter be
strijding van de tuberculose, onder
meer door het beschermvrouw
schap van Zonnegloren op zich te
nemen. In 1979 nam zij de jubi-
leummunt in ontvangst, uitgegeven
ter gelegenheid van het 950-jarig
bestaan van Soest, haar aangebo
den door de toenmalige voorzitter
van de VW, Ben van Os. In 1981
boden de inwoners van Soest naar
aanleiding van de troonsafstand de
prinses een cadeau aan, een 'bank
van de buren'. Deze houten bank
met in het midden van de rugleu
ning uitgesneden een kroontje en
een sierletter J werd geplaatst te
genover het paleis, tegenover de
Soester ingang.
Boodschappen
De prinses is daarna*niet meer of
ficieel in Soest geweest. Ze deed er
gedurende enige tijd nog wel zelf
boodschappen, zoals ze ook als
koningin had gedaan. In gezel
schap van haar chauffeur en zon
der opvallende beveiliging deed ze
haar inkopen, vaak niet eens be
merkt door het winkelende pu
bliek. En was dat wel het geval,
dan liet het haar altijd met rust. Ze
kon in Soest gewoon haar gang
gaan, zonder hinderlijk gevolgd of
aangegaapt te worden. Kortom, zij
heeft zeker in Soest een normaal
leven kunnen leiden. Ze heeft zich
altijd vrij kunnen bewegen zonder
te worden lastiggevallen, zonder
'in de afweer te moeten komen'.
Dat respect verdiende zij ook. Ze
gaf er de voorkeur aan 'gewoon' te
doen, wilde ook beslist geen voor
keurbehandeling in winkels of
waar dan ook. Ook daardoor
stond zij zo dicht bij de gewone
mensen, die haar dierbaar waren.
Velen die haar wat beter hebben
gekend, bijvoorbeeld door per
soonlijke ontmoetingen, zullen dat
beamen. Zij zullen haar nog het
meest missen.
Na de bevrijding was er op 4 augustus 1945 een groot tuinfeest op pa- Soester en Baarnse schooljeugd een pony wagen voor de prinsesjes had
leis Soestdijk. Hans Fortuijn Harreman uit Soest (rechts) en Jetje de Vries den aangeboden.
uit Baarn worden hier door prinses Juliana bedankt nadat zij namens de Foto: archief Eemland Pers
heel wat Soesters zich inmiddels
hadden verzameld om de speciale
herdenkingsdienst bij te wonen die
door de Raad van Kerken was ge
organiseerd. De kerk was welis
waar goed gevuld, maar zeker niet
tot de laatste plaats bezet. De spe
ciale verkeersmaatregel die de ge
meente had genomen - de Toren
straat was voor alle verkeer afge
zet - bleek dan ook volkomen
overbodig, evenals de extra luid
sprekers aan de buitenzijde van de
kerk, waardoor publiek dat er
eventueel niet meer bij had gekund
de dienst toch zou hebben kunnen
meemaken.
Burgemeester Janssen hield hier
een reprise van de toespraak die
hij zojuist in de bijzondere raads
vergadering had gehouden. Ge
zongen werd o.a. uit de 90e psalm.
Voorganger was de gereformeerde
ds. Pieter van Winden, momenteel
voorzitter van de Raad van Kerken
Soest. Hij zette de dienst, waaraan
werd meegewerkt door de canto-'
rij van de Oude Kerk en organist
Klaas Vellinga, in het teken van
psalm 103, die volgens Van Win
den zo'n 3000 jaar geleden door
koning David was geschreven, die
net zo min als Juliana veel ophad
met protocol. Hij las de psalm in
een eigentijdse vertaling voor. De
predikant beschreef het koning
schap van Juliana als 'een instituut
met een gezicht', dat velen in Soest
vertrouwd is geweest. 'Wij nemen
afscheid van een mens, een geliefd
vorstin, en van een tijdperk,' aldus
Van Winden.
Dieper doorvragen
Hij wees erop dat juist in de kerk
al sinds eeuwen dieper wordt
doorgevraagd naar de zin van ge-
boorte en dood, ziekte en gezond
heid, feest en rouw. Ook Juliana
was een van de mensen die dieper
konden doorvragen en niet schou
derophalend doorging. Zij was een
van de eersten om te erkennen dat
niemand de waarheid kent. 'Daar
is ons verstand te beperkt voor.
Iedereen kent maar een stukje van
de waarheid. Maar tegelijk was ze
een zeer gelovig mens, die bewust
in de traditie van eeuwen stond.'
Ze kende ook de broosheid van
het menselijk bestaan, zoals in de
103e psalm zo treffend is ver
woord, en leefde in het besef van
haar lot, dat ze echter niet als
nóódlot ervoer. Ze gaf aan dat lot
haar eigen invulling, wilde niet
krampachtig een plaats in de ge
schiedenis veroveren, geen pom
peus grafmonument, maar stelde
haar vertrouwen op de eeuwige
liefde van God, ondanks de tegen
slagen die ze te verduren had en de
fouten die ze - 'dat wist ze van
zichzelf' - ook maakte.
Ds. Van Winden herkende in de
inspiratie van koning David in
psalm 103 veel van de inspiratie
van koningin Juliana. 'Je kunt de
dood als noodlot zien, maar ook
leven vanuit het besef dat Gods,
liefde eeuwig is. We hoeven niet te
verdrinken in overdreven rouwbe
klag, niet te vluchten in ontken
ning, maar mogen onze rouw dra
gen, terugkijkend op wie koningin
Juliana was in ons land, in onze
plaats. In waardering en liefde
kunnen we haar loslaten.'
Aan het slot werd, na het gebed
door vertegenwoordigers van vier
verschillende Soester generaties
van uiteenlopende kerkelijke ach
tergrond en het gezamenlijk uitge
sproken Onze Vader, nog het be
kende 'U zij de glorie' gezongen,
na de zegen gevolgd door de zes
de strofe van het Wilhelmus -
'Mijn schild ende betrouwen' -
door allen staande meegezongen.
Foto: Foto Bell.
In de goed gevulde Oude Kerk
wordt de kaars op het doopvont
ontstoken. Op de voorste rij de le
den van het College van Burge
meester en Wethouders.
Hierdoor hoeven de ouderen niet
te ver van huis als ze een persoon
lijke noot willen schrijven.
In Soesterberg kan het condolean
ceregister worden getekend in ont
moetingscentrum De Drie Eiken
aan het Dorpsplein.
Wie op deze wijze zijn deelneming
wil betuigen bij het overlijden van
prinses Juliana, kan dat doen op
werkdagen tijdens kantooruren
(8:30-17:00 uur). In het gemeen
tehuis en in De Drie Eiken is het
register ook geopend op donder
dagavond, tussen 19:00 en 20:00
uur.
Burgemeester Koos Janssen teken
de het register in het gemeentehuis
maandagmorgen als eerste. Na
hem volgden de wethouders Bert
Loco-burgemeester Harry Witte
tekende maandagmorgen als eerste
het condoleanceregister in Soester
berg.
Foto: Eemland Pets
Krijger en Bart Krol. In Soester
berg tekende loco-burgemeester
Harry Witte als eerste, gevolgd
door Beebs Huisman, voorzitter
van het Oranje Comité Soester
berg.
Tot gistermorgen hadden niet bij
zonder veel burgers gebruik ge
maakt van de gelegenheid om het
condoleanceregister te tekenen.
Dat kan Soesters overigens ook via
internet door te surfen naar
www.koninklijkhuis.nl/iuliana
Hoeveel Soester hiervan gebruik
hebben gemaakt, is niet te zeggen.
Op verschillende locaties in
Soest en Soesterberg kunnen
inwoners van de gemeente het
condoleanceregister tekenen.
Dat is mogelijk tot en met dins
dag 30 maart, de dag van de
uitvaart en de bijzetting van
Hare Koninklijke Hoogheid
prinses Juliana.
In Soest ligt een register in het ge
meentehuis aan het Raadhuisplein.
Speciaal voor ouderen zijn ook
condoleanceregisters neergelegd in
de verzorgingshuizen Molenschot
aan het Dalplein, Mariënburg aan
de Burgemeester Grothestraat en
de wooncomplexen De Vijverhof
aan de Klarinet en Honsbergen
aan de Wiardi Beckmanstraat.
