Op gepaste afstand, maar toch dichtbij
Prins Bernhard vaak en geziene gast in de gemeente
Wijnbroederschap met de prins
Zondag 12 december
naar Intratuin Amersfoort
iACTUEEL
Ma^Kvan Zijp
Nieuwe bestemming paleis
blijft vooralsnog onbekend
Soester delegatie betuigt
laatste eer aan Bernhard
'Contacten met Soest waren
veelkleurig en gevarieerd'
fointratuin
WOENSDAG 8 DECEMBER 2004
SOESTER COURANT
PAGINA 3
Fotograaf Herman van Dam 'kind aan huis' op paleis Soestdijk
Brief van Soest
aan koningin
Hofleverancier Joost Mets overspoeld met vragen
Vergadering een
week uitgesteld
Verklaring van
burgemeester
Herdenking in dienst en vergadering
Kom langs en laat
u inspireren!
AMERSFOORT, Amsterdamseweg 139, 033-4611203,
donderdag en vrijdag koopavond.
©RETAIL
JAARPRIJS
U bent van harte welkom van 10.00 tot 17.00 uur.
wijn die wij hem voor zijn verjaar
dag hadden gegeven. Dat is echt
uniek, dat hij zo dichtbij staat. Hij
lapte het liefst ook het protocol
aan zijn laars.'
De winkel Joh Mets, van Joost
Mets (en voorouders) is sinds
1966 officieel hofleverancier. Toen
bestond ze 100 jaar en als die mijl
paal is bereikt én er wordt aan het
hof geleverd, mag er een aanvraag
worden ingediend om officieel
hofleverancier te worden. De win
kel en de eigenaars moeten door
een ballotagecommissie om te zien
of ze geschikt zijn. In dit geval was
dat het geval en is er na enkele ja
ren een band ontstaan tussen prins
Bernhard en de mannen van Mets.
Sinds donderdag is Mets over
spoeld door journalisten uit het
hele land. Dat had hij niet voor
zien. 'Het overlijden van Juliana is
nog maar kort geleden en daar
werd heel veel aandacht aan be
steed. Ik had niet gedacht dat het
juwelier
Official dealer van o.a:
Horloges:
Sieraden:
Bouchard
Cheté Laroche
Fords
Diamonde
Guess
Finish
Maurice Lacroix
Jeunesse
Swatch
Martinshof
Tack Gybe
Monzario
Tissot
Ti Sento
Tevens sieraden uit eigen atelier
Van Weedestraat 145, Soest - Telefoon (035) 602 06 70
Over wat prins Bernhard pre
cies bij hem bestelde, wil hofle
verancier Joost Mets niet veel
kwijt, omdat dat iets persoon
lijks is. Wel kan de Soester on
dernemer vertellen dat de
prins een echte levensgenieter
was en dat een lekker wijntje
daarbij hoorde.
Vooral wijnen uit Spanje, Chili en
Zuid-Frankrijk waren bij prins
Bernhard favoriet. 'Maar hij lette
ook erg op de prijs-kwaliteitver-
houding. Dat de prins alleen dure
wijnen dronk is dus niet waar.'
Dertien jaaT geleden werd de prins
opgenomen in het wijnbroeder
schap van de winkel. Er was een
feestelijke bijeenkomst en daar
kwam, volgens Joost Mets, nog
eens extra naar voren hoe onge
dwongen de prins was. 'Prins
Bernhard belde afgelopen zomer
zelfs op om te bedanken voor de
vend op de grond'. Dat was dan
zonder enige twijfel het gevolg van
de vliegstijl van de prins. Soms
deed hij of hij ging landen, maar
op het moment dat je verwachtte
dat de wielen van het toestel de
grond zouden raken, trok de prins
de kist snel weer omhoog. Dat gaf
sommige passagiers het plezierige
gevoel van sensatie, maar bezorg
de anderen een wazige blik, een
aanval van hevige transpiratie - en
soms erger, zodat ze blij waren dat
ze minstens één zakdoek bij zich
hadden.
Soms vloog de prins, als wilde hij
eeri groet aan de thuisblijvers bren
gen, over paleis Soestdijk, een en
kele keer zelfs zo laag dat het toe
stel de koninklijke standaard
scheen te raken. De prinsesjes vlo
gen wat graag met hun vader mee.
De prins nam hen vaak mee in het
Franse sporttoestel, een vierzitter,
waarin hij regelmatig vloog. Ze
konden er goed tegen, kenden
geen angst of luchtziekte. Voor
prinses Juliana gold hetzelfde. Zij
vloog zelf ook graag mee. Er gaat
een verhaal dat zij op een reis naar
Zweden zelfs even achter de stuur-
knuppel zat.
Oorlogstijd
Volgens de prins beleefde hij het
gevaarlijkste avontuur in zijn vlieg-
periode in oorlogstijd. Het toestel
waarin hij met drie andere beman
ningsleden vloog, begon onderweg
kuren te vertonen, zelfs zo erg dat
gevreesd werd dat het zou neer
storten. Wachtend in een wurgen
de spanning vloog men verder.
Met de dood voor ogen reageerde
ieder anders; terwijl de één bad,
probeerde een ander met grapjes
te voorkomen dat de stemming al
te dramatisch zou zakken. Het
vliegtuig kwam uiteindelijk behou
den aan, maar wat de bemanning,
onder wie dus prins Bernhard, in
tussen allemaal had moeten door
staan, laat zich raden.
De prins was een gepassioneerd
vlieger. Iedere keer als hij op reis
ging, op staatsbezoek, als verte
genwoordiger van het Wereld Na
tuur Fonds, als zakenman of privé,
soms deelnemend aan een lucht
vaartrally, altijd zorgde hij ervoor
dat hij zelf vloog. Zo is de prins
aan de 12.000 vlieguren gekomen,
en dat is maar een fractie mindér
dan een beroepspiloot haalt.
De vliegerij en Soesterberg hebben
een belangrijke rol gespeeld in het
leven van de prins, die niet alleen
door zijn aanwezigheid blijk gaf
van een brede interesse. Samen
met andere leden van de konink
lijke familie zorgde hij er door gif
ten voor dat de kinderboerderij
aan het Vedelaarpad van de grond
kwam, een project dat cr zonder
die steun waarschijnlijk nooit zou
zijn gekomen. Bij andere gelegen
heden, zoals concoursen, tentoon
stellingen en puzzelritten, stelde hij
prijzen beschikbaar. Dat deed hij
ook voor de postduivenvereniging
De Vriendschap, waarvan hij lid
was.
Overigens was de prins een gezie
ne gast. Daarbij viel op dat hij ei
genlijk nooit haast had. Na afloop
van de bijeenkomsten die hij had
bijgewoond, bleef hij vaak en soms
zelfs langdurig napraten of bezocht
hij een restaurant (zowel The
Oriëntal Swan als z'n voorganger 't
Zwaantje bijvoorbeeld). Ook bij
de ontvangsten op paleis Soestdijk
had de prins tijd voor zijn gasten.
Paleis
Nederland zal prins Bernhard mis
sen. Soest en Soesterberg zullen
prins Bernhard missen. En nu het
stil is op Soestdijk, zal het niet lang
duren of de speculaties beginnen
over de toekomst van het paleis.
Het is de vraag of een van de
Oranjes er wel wil wonen. Het is
nu eenmaal niet het modernste
gebouw dat leeg komt. Als het niet
meer bewoond zou worden, is in
richting als museum het meest lo
gisch, zo blijkt uit de antwoorden
van willekeurige inwoners op de
vraag wat er met het paleis moet
gebeuren. Als het inderdaad zover
komt, wordt het weer toegankelijk
voor 'de gewone man', zoals gedu
rende de regeerperiode van konin
gin Wilhelmina. Als zij niet ten
paleize was, kon men een bezoek
brengen aan zowel het paleis zelf
(toegangsprijs 25 cent) als het park
(toegangsprijs 50 cent).
Maar voorlopig is het met het
overlijden van prins Bernhard stil
op Soestdijk
Welke bestemming krijgt pa
leis Soestdijk? Op die vraag
zouden veel mensen graag het
antwoord willen weten, maar
het lijkt erop dat hun geduld
nog een poosje op de proef
wordt gesteld. Velen hopen
gauw eens een kijkje binnen de
witte muren te mogen nemen.
'Eigenlijk jammer dat hij naar
Noordeinde wordt gebracht', zegt
donderdagmiddag een Soester bij
het tuinhek. 'Het was mooier ge-'
weest als de bevolking hier af
scheid van de prins had kunnen
nemen. Hij heeft hier zo lang ge
woond.'
Eer bewijzen in het paleis-om-de-
hoek kan dus niet, wel vanaf de
openbare weg. Aan de overkant
wonen verschillende van de in to
taal 65 medewerkers van het pa
leis. Zij vloeien via natuurlijk ver
loop af of moeten op zoek naar
een andere baan. Er ligt een so
ciaal plan klaar voor degenen die
nog niet de pensioengerechtigde
leeftijd hebben bereikt. Zo lang ze
niets hebben gevonden, krijgen ze
nog maximaal anderhalfjaar hun
salaris.
Afhankelijk van de nieuwe be
stemming van het paleis kan het
wellicht zo zijn, dat sommigen er
straks in een andere functie kun
nen terugkeren. Dat er andere le
den van de koninklijke familie ko
men te wonen, is onwaarschijnlijk.
Het is afwachten wanneer de staat,
sinds begin jaren zeventig eigenaar
van Soestdijk, bekend maakt wat
er met het paleis gaat gebeuren.
Een museum, zoals vaker geop
perd vanuit de bevolking, of iets
anders?
Hoe de eventuele nieuwe inrich
ting er ook zal komen uit te zien,
feit is dat een deel van het paleis
veel achterstallig onderhoud heeft,
zodat er wel het een en ander aan
moet gebeuren. De verwachting is
dat er voorlopig niet veel bekend
zal worden en dat er in elk geval
niet op korte termijn actie zal wor
den ondernomen. Nu uit piëteit,
maar ook om de praktische reden
dat in het rijksgebouw natuurlijk
nog veel bezittingen van de ko
ninklijke familie aanwezig zijn.
Voor de konijntjes op het land
goed zal het in elk geval wennen
zijn als ze straks uit hun winter-
slaap ontwaken. Prins Bernhard
wierp zich op als de persoonlijk
beschermheer van deze dieren die
in de paleistuin altijd vrij spel had
den.
Een grote passie van prins Bern- vliegtuig te stappen. Hier zit de
hard was de vliegerij. Hij was vaak prins in een Hurricane Rockliffe.
op Soesterberg om als piloot in een Foto. Koninklijke Luchtmacht
er temidden van het publiek met
jrinses Beatrix en aan de andere
rene en Margriet.
Burgemeester Koos Janssen
heeft namens de inwoners van
Soest en Soesterberg en het ge
meentebestuur een brief ge
stuurd naar koningin Beatrix. In
de brief brengt de burgemeester
de gevoelens van verdriet en
medeleven over.
Burgemeester Janssen schrijft:
'Met groot verdriet hebben wij
kennis genomen van het overlij
den van uw vader Prins Bern
hard. Namens de bevolking van
Soest en Soesterberg en het ge
meentebestuur wil ik u onze ge
voelens van verdriet en medele
ven overbrengen. Wij wensen u,
uw gezin en de gehele Konink
lijke familie heel veel sterkte toe
in deze moeilijke tijd. Moge
Gods kracht en nabijheid u
hierhii tot Ctpnn 71'in
Hij had daarbij gezelschap van de
wethouders Bert Krijger, Bart Krol
en Harry Witte. Namens de ge
meenteraad was Ellen Huberts als
nestor van de raad meegegaan.
)p de foto onderhoudt de prins
meester Hans de Widt, auteur
/an Stolwijk van de Historische
r Ton Meijer.
Ook de voorzitters R.E. Schippers
en mevrouw B. Huisman van res
pectievelijk de Oranje Comités van
Soest en Soesterberg, alsmede de
heer A. Visser namens de Raad
van Kerken betuigden de laatste
eer aan de prins der Nederlanden.
De delegatie uit Soest was eergis
teren om ongeveer kwart voor zes
Prins Bernhard was een man
met een ijzeren discipline, 's
Ochtends zwemmen, goed
eten en vroeg naar bed, maar
ook op zijn tijd een borreltje of
een sigaartje. Afspraak was af
spraak, je moest niet te laat ko
men bij hem. Dat onder meer
herinnert Herman van Dam
zich van de prins. De fotograaf
van onder meer de Soester
Courant kwam gedurende 25
jaar vaak over de vloer op
Soestdijk.
Het was prins Bernhard die elk
jaar de kerstboom in het paleis
optuigde. Daar mocht niemand bij
aanwezig zijn. Behalve Van Dam.
'Als hij klaar was, liet hij via een
lakei aan prinses Juliana weten, dat
ze de cadeautjes bij de boom kon
plaatsen.
De Soester fotograaf legde ont
moetingen met onder anderen
Nelson Mandela en Simon Wies-
enthal, generaals en 'gewone bur
gers' vast, vereeuwigde tientallen
uitreikingen en overhandigingen
en draafde bij tal van andere (of
ficiële) gelegenheden op. Of hij
maakte de foto voor de kerstkaart
die prinses Juliana en Bernhard
verstuurden. Ook volgde de Soes
ter hen tijdens hun bezoeken in
den lande, onder meer voor zijn
Koninklijke Journaals, waarvan hij
er in de jaren negentig drie op vi
deoband uitbracht. Ter gelegen
heid van diens 75c verjaardag
maakte de Soester ook een special
over de prins.
Het laatste portret dat Van Dam
een jaar of twee geleden van Bern
hard maakte, is nu de officiële foto
op de speciale in memoriam pagi
na van de site van het Koninklijk
Huis.
Van 1998 tot vorig jaar was Van
Dam op zondagavond regelmatig
op het paleis te vinden om in de
privé-filmzaal de nieuwste bio
scoopfilms te vertonen voor prins
Bernhard en een selecte groep
vrienden. 'In de laatste maanden
kon hij de anderhalf uur niet meer
uitzitten, dan moest hij naar bed.'
Onderzoek
Het was eind jaren zeventig, Julia
na was nog koningin der Neder
landen, toen Van Dam door ie
mand werd gevraagd wat hij met
paleis Soestdijk had. 'Helemaal
niets zei ik, maar toen lekte dus uit
dat er een antecedentenonderzoek
naar mij werd gedaan. Dat heeft,
geloof ik, een jaar geduurd, maar
Het is stil op Soestdijk nu prins
Bernhard als laatste van de
vaste bewoners is overleden.
Het zal ook stil worden in
Soest en Soesterberg, waar de
prins een vaak en graag gezie
ne gast was. Op de vliegbasis
Soesterberg, in het Officiersca
sino en misschien nog wel het
meest in het Militaire Lucht
vaart Museum. Daar kwam hij
meer dan eens, bijvoorbeeld
als er een boek werd gepresen
teerd, een tentoonstelling werd
geopend of een officier af
scheid nam.
t Maar niet alleen Soesterberg was
I vaak de bestemming van de prins,
5 ook in Soest k\wn hij meer dan
J eens. In de beginjaren bij de con-
coursen hippique van de Soester
Sport Federatie op een weiland
aan de Koninginnelaan bijvoor
beeld, waaraan zijn dochters Bea
trix en Irene meededen. Op de tra
ditionele sportdag van de voetbal
vereniging Koninklijk Paleis Soest
dijk (KPS) aan de Biltseweg; bij de
opening van de Bcmhardzaal in de
Neclenburgh, het gebouw aan de
Soesterbergsestraat waar de Ne
derlandse Export Combinatie
(NEC) is gevestigd; bij de uitrei
king van de Verzetsherdenkings-
kruizen in De Borg, nu Idea; bij de
opening van het centrum voor ver
pleeghuiszorg Daelhoven aan de
Graanakker. Om enkele voorbeel
den te noemen.
De eerste officieuze kennismaking
van Soest met de toen nog nauwe
lijks bekende prins was in 1937,
nog voordat het prinselijk paar z'n
opwachting in Soest had gemaakt.
De prins besloot op een dag te
gaan zwemmen in het Soester Na
tuurbad. Hij reed te paard door de
bossen van Soestdijk naar Soest-
duinen. Hij werd door niemand
herkend. Toen hij bijvoorbeeld bij
de waterval kwam, was daar juist
iemand het plankier aan het
schrobben. Hij ging gewoon door
toen de prins langs liep. Volgens
een krantenbericht uit die tijd deed
dat de prins veel genoegen.
Toen hij z'n baantjes had getrok
ken, trok de prins een badjas aan,
stapte in de auto die uit Soestdijk
was gekomen en reed zo terug
naar huis, terwijl iemand van het
stalpersoneel z'n paard mee terug
nam. Uiteraard werd bekend dat
prins Bernhard op bezoek was ge
weest. Het bestuur stelde dat zo op
prijs, dat het direct opdracht gaf
vier cabines in orde te brengen
Een Soester delegatie heeft
maandag in paleis Noordeinde
de laatste eer betuigt aan prins
Bernhard. De groep werd aan
gevoerd door burgemeester
Koos Janssen.
's middags in het paleis waar het
lichaam van de vorige week
woensdag overleden prins zondag
middag naar toe was vervoerd.
Ook een delegatie van de gemeen
te Baarn was maandag in paleis
Noordeinde.
Prins Bernhard in gesprek met
onze medewerker Jan van Steen-
delaar bij de presentatie van diens
voor bijzondere gasten, twee voor
dames en twee voor heren. De vier
cabines werden afgetimmerd en
van een slot voorzien. De portier
kreeg de sleutel ervan. Of de prins
ooit nog is terug geweest, is niet
meer te achterhalen.
Huisvliegveld
De vliegbasis Soesterberg was het
huisvliegveld van de Oranjes. Prins
Bernhard landde er vaak met de
toestellen waarvan hij zelf de pi
loot was. Ook arriveerden en ver
trokken hier vaak gasten van
Soestdijk, zoals direct na de bevrij
ding generaal Montgomery. In zijn
ruim 53-jarige carrière als vlieger
vloog de.prins in meer dan twee
honderd verschillende typen mili
taire en burgervliegtuigen. Hij had
een boek kunnen schrijven over
alles wat hij als vlieger heeft mee
gemaakt. Hij hoefde daarvoor niet
lang in zijn herinnering te graven,
want zijn logboeken zijn nauwkeu
rig bijgehouden. Daarnaast geven
de fotoalbums een beeld van wat
de prins allemaal heeft meege
maakt tijdens het beoefenen van
één van zijn favoriete bezigheden,
het vliegen.
De prins heeft overigens niet al
leen mooie momenten meege
maakt. Soms, vooral gedurende de
Tweede Wereldoorlog, was er
sprake van hachelijke, zelfs levens
bedreigende situaties. Niettemin
zei de prins ooit: 'Toch is het vlie
gen lang niet zo gevaarlijk als bij
voorbeeld autorijden. Bij het vlie
gen zit je 'm misschien één keer
per jaar even te knijpen, in het ver
keer is dat minstens één keer per
week het geval'. Hij spreekt uit er
varing, want hij is zeker een net zo
goed chauffeur als piloot.
Het begin van zijn vliegerscarrière
was trouwens niet erg veelbelo
vend. Zijn eerste instructeur,
Glenn Pike, voorspelde dat 'zijn
overmoed deze buitengewoon goe
de piloot' zou verhinderen de mijl
paal van duizend vlieguren te ha
len. Toen prins Bernhard een punt
achter zijn vliegersloopbaan zette,
had hij in totaal niet minder dan
12.000 vlieguren achter zijn naam
staan. Dat was te meer een presta
tie wanneer men bedenkt dat,
'naarmate de toestellen sneller
worden, het steeds moeilijker
wordt om vlieguren te maken', zo
als hij zelf ooit opmerkte.
De prins is als vlieger op alle con
tinenten in talloze landen geweest.
Hij heeft ook een bijna ontelbaar
aantal vliegtuigen bestuurd, met
roemruchte namen als de Spitfire,
Thunderbolt, Mosquito en Mus
tang, maar later ook alle moderne
toestellen, zoals vanzelfsprekend
het regeringstoestel, een Fokker
Friendship.
In de beginjaren was het, zelfs in
de vliegerij, allemaal wat gemoe
delijker dan in de tegenwoordige
tijd, waarin geen enkele plaats is
voor ook maar de geringste vorm
van afwijkend vlieggedrag. Kort na
de oorlog werd er blijkbaar nog
niet zo nauw gekeken. De prins
vertelde ooit: 'Met een Engels of
ficier ben ik eens geland op een
weiland langs de Biltseweg, vlak
naast paleis Soestdijk. Soesterberg
was toen nog niet in orde. Het
vliegveld was zwaargehavend door
de vele bomkraters. Landen kon je
er nog niet goed. Omdat ik toch
dicht bij huis wilde zijn, ben ik in
een weiland langs de Biltseweg
geland. De koeien hadden nog
nooit zo'n vreemd dier in de wei
gezien!
Niets mee te maken...
Als prins Bernhard weer eens een
vliegtocht voor de boeg had, start
te hij meestal op Soesterberg, waar
hij met z'n auto zelf naar toe reed.
Soms nam hij gezelschap mee.
Vlak na de oorlog, zo wil een ver
haal, waren op de basis enkele be
schadigde militaire kisten gestald.
Grinnikend probeerde de prins
dan zijn gezelschap gerust te stel
len met de mededeling dat hij daar
echt niets mee te maken had...
Bekend is ook dat de prins altijd
degene waarschuwde die met hem
wilde meevliegen: 'Weet wel watje
begint. Ik heb op zijn verzoek al
eens eerder iemand meegenomen,
maar hij kwam meer dood dan le-
ig of nam een boek in ontvangst,
lij een schilderij. Naast de prins
n het museum.
i mei 1997 bezoek van de prins
opende. Hij deed dat door op
its) een document in een nis te
in 1997 op de gezondheidszorg
I later afgedekt met de 'laatste
Dalplein.
In 1991 heft Jan Mets het glas
met de prins als Bernhard is opge
nomen in het wijnbroederschap
van de winkel.
bij prins Bernhard weer zo zou
zijn'. Het overlijden van de prins is
in de winkel het gesprek van de
dag. De klanten die meer van hem
willen weten over het overlijden en
wat er nu gebeurt, moet hij teleur
stellen, want dat weet hij ook niet.
Een aantal mensen wees hem op
het feit dat hij nu een goede klant
kwijt is, maar dat is voor Mets niet
de hoofdzaak. Hij betreurt het
overlijden en vindt het vooral jam
mer dat er niemand van de ko
ninklijke familie meer in paleis
Soestdijk woont. 'Het paleis hoort
gewoon bij Soest.'
De maandelijkse vergadering van
de raadscommissie bestuur en
middelen is eergisteren niet door
gegaan. De fractievoorzitters ko
men in plaats daarvan maandag 13
december, vanaf 19:30 uur, bijeen.
Tot dit uitstel is besloten naar aan
leiding van het overlijden van prins
Bernhard. Soest volgde daarmee
de landelijke lijn inzake de open
bare vergaderingen. De Eerste en
Tweede Kamer hervatten gisteren
de werkzaamheden. In Soest ging
toen de geplande vergadering van
de commissie ruimtelijke ordening,
verkeer en milieu ook gewoon
door. Deze zitting werd voorafge
gaan door een verhaalvertelling
door burgemeester Koos Janssen
in het kader van de Dag van de
Rechten van de Mens. Deze vertel
ling stond aanvankelijk voor afge
lopen maandag geprogrammeerd.
Herman van Dam (links) in 1986 bij de opening van een speciale ten
toonstelling over de prins in museum De Bevrijdende Vleugel in Veghel.
Rechts Fred Lammers die de tentoonstelling samenstelde. Van Dam
maakte de reproducties. Foto: Archief Herman van Dam
uiteindelijk werd ik gebeld of ik
foto's wilde maken van de aanbie
ding van geloofsbrieven van am
bassadeurs', aldus Van Dam.
Vervolgens kreeg hij periodiek een
briefje met een agenda van bijeen
komsten en bezoeken, waar zijn
aanwezigheid met fototoestel bij
gewenst was. Zakelijke, sociale en
ook privé-ontmoetingen werden
door Van Dam bijgewoond. Van
dichtbij, maar toch op gepaste af
stand, maar toch niet altijd genoeg
naar de zin van de prins.
'Een keertje op de golfbaan wil hij
afslaan, staat hij ineens 'ga weg, ga
weg' naar me te gebaren. Ik stond
zeker vijftig meter bij hem vandaan
en begreep er niets van. Tot ik me
door iemand liet me uitleggen dat
ik kennelijk in zijn zichtveld stond.
Toen ben ik maar even drie holes
uit zijn buurt gebleven. Daarna
stond ik er weer. Zegt 'ie: zal ik
het je nog een keer uitleggen, dat
je of achter me of recht tegenover
me moet staan. Maar nooit tussen
mij en de hole. Als je de bal tegen
je kop krijgt, ben je hartstikke
dood. Sorry dat ik net tegen je uit
viel.'
'Zo was hij ook. Hij kon narrig zijn
en uitvallen, maar even later zei hij
dat hij het niet zo had bedoeld. En
hij regelde alles zelf. Als er iets
was, pakte hij de telefoon. En de
mensen om hem heen konden al
tijd bij hem terecht als er iets was.'
Borreltje
Van alles maakte Van Dam mee
met de prins. Via de intendant re
gelde Van Dam ooit dat de grond
werkers, die in de achtertuin de
riolering aanlegden, later met hun
vrouwen op bezoek mochten ko
men bij het paar. Vaste prik voor
de bezoekers was het borreltje, al
dan niet na de thee of koffie.
'Soms vroeg hij mij, als ik klaar
was met mijn werk, of ik nog wat
met hem wilde drinken. Ik zei al
tijd nee, maar dat had ik niet moe
ten doen. Als hij je die gezelligheid
aanbood, hoorde je die te accepte
ren.'
Van Dam mocht vrijdag, net als
personeelsleden en vrienden, op
het paleis afscheid nemen van de
prins. 'Hij lag opgebaard in zijn
luchtmachtkostuum met al zijn
onderscheidingen. Hij zag er goed
uit, net alsof hij lag te slapen.'
"Met verdriet hebben we ken
nis genomen van het overlijden
van Zijne Koninklijke Hoog
heid Prins Bernhard.
Namens de inwoners van Soest
en Soesterberg en het gemeen
tebestuur spreek ik mijn mede
leven uit aan Hare Majesteit
Koningin Beatrix en de andere
leden van de Koninklijke fami
lie.
Prins Bernhard was een karak
tervol mens. Hij heeft nationaal
en internationaal een betekenis
volle inzet laten zien voor na
tuur, bedrijfsleven en cultuur.
Vanwege zijn betekenis tijdens
en na de Tweede Wereldoorlog
was hij voor oorlogsveteranen,
militairen, ex-militairen en
mensen uit het verzet een waar
toonbeeld. Vele menren uit de
samenleving zullen hem met
bewondering en waardering
blijven herinneren."
Koos Janssen
burgemeester van Soest
Tijdens een speciale herden
kingsdienst in de Petrus- en
Pauluskerk is vrijdagavond
stilgestaan bij het overlijden
van prins Bernhard. Even
daarvoor had het gemeentebe
stuur hetzelfde gedaan tijdens
een buitengewone raadsverga
dering in het gemeentehuis.
Bij beide gelegenheden ging bur
gemeester Koos Janssen in op de
band en de binding die de prins
met de gemeente Soest had. Zo
noemde hij onder andere diens
goede contacten met wijlen burge
meester mr. S.P. baron Bentinck,
het lidmaatschap van PV De
Vriendschap, de uitreiking van ver-
zets- en herdenkingskruizen aan
Soester inwoners en natuurlijk de
'onvergetelijke défilés' op de ver
jaardag' van koningin Juliana.
'Zijn contacten met de Soester sa
menleving waren veelvuldig en ge
varieerd. Vele Soesters die voor
hem hebben gewerkt, zullen zich
zijn kameraadschappelijke houding
en gevoel voor humor herinneren.
Een karaktervol mens is heenge
gaan.'
Ds. Pieter van Winden somde de
veelkleurige kanten van de prins
op en sprak over de mensen die de
prins neersabelen vanwege zijn
(vermeende) dubieuze banden in
het verleden met Duitsland, de
buitenechtelijke relaties en finan
ciële affaires. Maar ook over dege
nen die de prins prijzen om zijn
grote rol bij de bevrijding van ons
land in de Tweede Wereldoorlog,
zijn betekenis voor het leger, de
commando's, de Nederlandse eco
nomie, de natuur en de cultuur en
zijn persoonlijke charme en daad
kracht.
Wat moeten wij doen? Wanneer is
onze gedachtenis klaar? Niet om te
oordelen kwam Christus, maar om
de wereld te redden. Niet om te
oordelen zijn wij hier, maar om de
bevrijdende gedachtenis van een
mens. In de naam van de Heer. Bij
leven hadden we een band met
prins Bernhard. Als Soesters was
die band er. Zoveel mensen heb
ben in deze plaats iets persoonlijks
te gedenken, nu prins Bernhard
overleden is. Hij was met koningin
Juliana ook buurman van alle
Soesters. Die band met hem was
even veelkleurig als de persoon
van prins Bernhard was. Die band
is even veelkleurig als wij Soesters
onderling zijn. Die band maken we
nu los. Het wordt een herinnering.
Wie hij was. Prins, soldaat, zaken
man, echtgenoot, vader, opa, over
grootvader, natuurliefhebber, cul
tuurliefhebber, religieus mens, en
wat al niet. Het is een herinnering.'
Dat heeft overigens niet kunnen
voorkomen dat de prins op 29 no
vember 1937 een ernstig auto-on
geluk overkwam. Bij Diemen on
der Amsterdam botste hij 's mor
gens vroeg met zijn two-seater
achter op een zandwagen, die van
een afrit de weg was opgereden en
zich al op de rechter weghelft be
vond. Bij de aanrijding liep de
prins ernstige verwondingen op,
waarvan hij dankzij z'n goede con
ditie snel genas.
In een vijver
Dat prins Bernhard vlieger is ge
worden, was niet zo vanzelfspre
kend als misschien wordt aangeno
men. Het vliegen had hem welis
waar van jongs af aan geboeid en
hij had in z'n jeugd zelfs een paar
keer daadwerkelijk gevlogen, maar
uiteindelijk maakte hij een keer
brokken. Als achttienjarige eindig
de zijn vlucht in een vijver. Toen
moest hij z'n moeder beloven
nooit meer te vliegen. 'In de oor
log kon ik het haar niet vragen en
dus deed ik het toen maar', vertel
de de prins later.
In 1941 begon hij serieus met de
vliegerij. Na alle trainingsscholen
in Engeland te hebben doorlopen,
verwierf hij de Wings van de
R.A.F. In zijn eerste logboek staat
dat hij deze 'exeptionnally' had
ontvangen. Hierna haalde hij het
Nederlandse brevet dat meer vlieg
uren vraagt en zwaardere eisen
stelt. Vervolgens haalde hij de
'wings' van Joegoslavië, de Franse
-het begin van een hele reeks- en
eindelijk ook de Amerikaanse.
Vooral daar is hij altijd bijzonder
trots op geweest omdat deze heel
zelden aan buitenlanders wordt
uitgereikt.
boek Paleis Soestdijk en zijn bewo
ners.
Foto: Herman van Dam
