Jan Schans uit Soest bouwde een
paradijselijk hotel in Costa Rica
MMDE/V»-
20%
nrnn<! op
'Van heidehut tot residence'
Veraart en Soesterberg 'maakten' het weer
ING
zorg
Soest 50 jaar geleden
Lex Drop is nieuwe
fysiotherapeut
ACTIE
Ford-dealer geeft 500
voor speelgoedautootje
PAGINA 6
WOENSDAG 2 FEBRUARI 2005
SOESTER COURANT
luröutöi
PAGINA 7
Van rijwielhersteller tot 'King of the Hill'
reparaties en
i of occasions,
s dit uw adres.
UJERS KWINTET
€17,50
ilinstallateur
n DIJSSEL bv
T SERVICE
ïstallatiewerk
fond
:org
Z?e> do mande,
- txet. ttpmrriï-
www.rabobankonline.com
Graddy Jansen op
poppenbeurs
HALT, DOUANE!
Bij Eemland Motors Soest
VRIJWILLIGERSHULP
NODIG?
603 11 19
^^^^UiUl^iiston^7ai^ioestj|erbei£^^^^
nemen van de
je plek waar nu
-aat 58) staat
66 en 66A
9.00 - 20.30 uur
A. van der Lee
aest
18-619063
halen/brengen 15,-
Rundcrcarpaccio
Kervelbouillon
Spoom
Hertenbiefstuk
Bitterkoekjesijs
gefiHelziffi
in SOEST/BAARN.
jks inschakelen voor:
jke hulp
en verpleging
zorg (AndereZorg)
nschoïer\~ Spakenburg
>foon 033 - 299 46 69
Centrale verwarming
Elektra
Verhuur gastoestellen
|PPÉ»^-~ lid vin
Uneto-Vni Q
at 34a - Soest
2 - Fax 035 - 601 11 87
praktijk v. Rijn/Nijholt
jnstgebitreparaties
?nde adviezen
nieuwe kunstgebitten
ekenfondspatiënten
gang grote parkeerterrein)
13 BK Baarn
541 35 25
Uit de Soester Courant van Dinsdag 1 Februari 1955
Cén ding is zeker: waarzeg
iers, somnambules en kaart-
eggers hebben zich in de veer-
iger jaren van de vorige eeuw
vijselijk niet gewaagd aan de
voorspelling, dat Jan Schans
lit Soest in 2005 de onge
toonde koning zou zijn van
iet vijfsterrenresort Parador
ian de Bountykust van Costa
lica. Ook kwam in die dagen
lit geen enkele glazen wonder-
10I het bericht, dat tweeënhalf
niljoen reisexperts uit alle
loeken en gaten van dit onder-
naanse uitgerekend dit vakan-
ie-paradijs tijdens het elfde
orld Travel Awards Gala'
ip het eiland Barbados zouden
(itroepen tot het beste hotel
fan Costa Rica in 2004. Beter
lus dan de parels in de kronen
ran gerenommeerde interna-
ionale hotelketens als Mar-
iott, InterContinental en Four
ieasons.
'och heeft Schans het gelapt. De
pvoldoendes bijeensprokkelende
rekebeen van de ambachtsschool
1 Amersfoort, die na een drama-
sch verlopen hordeloop in klassi
kaal verband van hoofdonderwij-
;r Van der Horst een getuigschrift
:eeg, waaruit bleek, dat leerling
:hans zich voortaan gediplo-
icerd automonteur en rijwielher-
eller mocht noemen, trok na zijn
ilse start verbeten de sprint aan
was in verbluffend korte tijd
:n koploper, die tot de goud-
rantjes van Soest behoorde,
oe deed hij dat? Door conse-
ïent op twee paarden tegelijk te
edden, heeft hij achteraf uitgevo-
ïld. Tijdens de dagelijkse fiets-
ichten van Soest naar de am-
ïchtsschool had hij in de luwte
:hter de rode lijnbussen van Ten-
in ontdekt, dat zijn gespierde kui-
n een explosieve lading hadden,
je hem in staat stelden bij onraad
ïn hogere snelheid te ontwikkelen
m veldwachter Montfoort op zijn
ijsing-motorfiets. De sport was
n niet in de handen te vallen van
:ze bromsnor, die tuk was op be-
;uringen. De meeste leerlingen
e met Schans mee reden gingen
)or de bijl. Alleen Kleine Jan
eek altijd rapper te zijn dan de
lermandad.
Wielrenner
die tijd droomde hij van een
irrière als wielrenner. Hij heeft
3k serieus een poging gewaagd
ui te haken bij de grote vedettes.
rie van Vliet, Gerrit Schulte en
an Derksen waren in die tijd zijn
lolen. Hij trainde zich scheel,
aakte elke dag na werktijd eerst
zijn racefiets het rondje Soest,
trecht, Arnhem, Apeldoorn,
mersfoort, Soest en moest daar
op zijn degelijke herenfiets naar
ilversum om zich te laten masse-
Zijn racefiets had namelijk
icn koplamp.
e intensieve training wierp al-
uw blozende vruchten af. Hij
ram net kijken maar werd wel in
race tegen de complete Tour-
Franceploeg van Nederland
ste op de wielerbaan van Alk-
En hij bleef winnen. Elf keer
successie. De uitnodigingen
ir sprint- en koppelwedstrijden
{ven in zijn brievenbus vallen.
01 ene gouden plak na de andere
jeg hij omgehangen. Als een
icr ging hij. Sprintkampioen van
Jjden-Nederland, sprintkam-
;n van de beruchte Pedaalrid-
|s uit Amersfoort. Hij draaide er
jl zijn benen, maar niet zijn hand
•r om.
lans was beslist een hele grote
ilrenncr geworden als de militai-
dienst geen roet tussen zijn
ichtvoer had gegooid. De zwar-
iaret van de Huzaren van Bo-
kocstert hij weliswaar nog
ds als een relikwie in zijn ka
lle landhuis in San Jose. Maar
ielfde baret, realiseert hij zich
Iteraf, heeft wel zijn wielercar-
e verstikt. Voor zijn uitzending
tiaar Nederlands-Indië heeft hij
nog wel een kist getimmerd, waar
zijn racefiets in paste. Maar dat
was verloren moeite. Met die hit-
in Soerabaja stapt zelfs de groot
je gek niet op een fiets.
Vrije jongen
lukkig had hij nog dat tweede
d om op te wedden. Zijn eer-
AndereZorg biedt aan...
Huishoudelijke verzorging
Persoonlijke verzorging
Verpleging
Ondersteunende begeleiding
Slaap en waakdiensten
Zorgcoördinatie
Voor nadere informatie kunt
u tijdens de spreekuren van
8.00 -10.00 contact opnemen.
Telefoon 035 - 523 26 47
r: 't Visnet - De Ruyterstraat 7
1271 SR Huizen
szorg@zorgpaletgooienvecht.nl
www.zorgpaletgooienvecht.nl
ste banen als automonteur en ma
gazijnmeester waren gelijk zijn
laatste. Schans is een vrije jongen,
die liever zijn eigen baas is. Met
een handgeld van 900 gulden be
gon hij in zijn ouderlijk huis in
Soest zijn eigen zaak in auto-on
derdelen. Moeder Dina zat achter
de telefoon en nam de bestellingen
op, die hij persoonlijk wegbracht.
En gelijk afrekenen. Boter bij de
vis, want anders kon hij geen nieu
we uitlaat kopen.
De handel liep gesmeerd. Binnen
no time had hij vijf zaken in Soest,
Amersfoort, Utrecht, Arnhem en
Apeldoorn. Hij gunde zich nauwe
lijks de tijd om stoom af te blazen
in café De Kuil tegenover de ka
tholieke waterstaatkerk. Dat krijg
je als je zo scherp inkoopt en kunt
adverteren met het lokkertje 'gra
tis montage'. Dan komt de klandi
zie in drommen, als vliegen op de
stroop. Als je het goed bekijkt
heeft hij met zijn verkooptrucs
meneer KwikFit leren zwemmen.
Drei Maderl Haus
Op zijn 48e hield hij het voor ge
zien. De vijf zaken gingen in de
verkoop en zelf verhuisde hij met
zijn Drei Maderl Haus - vrouw
Marianne en prachtige dochters
Diana en Maija - naar een door
hemzelf ontworpen droomhuis aan
de Spaanse Costa. Zijn kapitale
zeilboot dobberde naast zijn
speedboot en de dikbuikige Mer
cedes stond gewassen en gepoetst
in de garage. Het grote genieten
kon beginnen.
Omdat hij graag het onderste uit
de kan wil hebben tekende Schans
op de achterkant van een biervilt
je een nog groter huis om nog stil
ler in te gaan leven. Een kleine
misrekening, want Schans is een
doener, die zijn handjes continu
wil laten wapperen. Hij barst van
de leuke ideetjes, de geinige plan
netjes. Het hoge woord moet er
maar uit: Schans kan niet stil zit
ten. Laat staan leven. Een logische
zaak dus, dat hij het al na vijfjaar
in Spanje voor gezien hield en ij
lings de grote plas overstak naar
Florida waar hij twee droomvilla's
voor eigen gebruik ontwierp en
daarnaast ook nog enkele tiental
len villa's en appartementen voor
de lucratieve verkoop bouwde.
Grenspost
Toen stond die zakenrelatie op de
stoep. Met bloedstollende verhalen
over Costa Rica. De vergezichten
en fotogenieke doorkijkjes vlogen
hem om de oren. Daar moest hij
een hotel bouwen, was het drin
gende advies. Boven op een berg
aan de gebenedijde boorden van
de Stille Oceaan. Dat was poepen
zonder drukken. Met bakken zou
den de dollars bij Jan naar binnen
rollen. Schans, die op dat moment
de AOW-grenspost angstig dicht
genaderd was, bedacht zich geen
seconde, verkocht zijn droompaleis
en trok na drie jaren stug onder
handelen met de eigenaar van de
berg in een lekkende bouwval aan
de voet van het natuurpark Ma-
nuel Antonio. Gas en elektriciteit
ontbraken.
Om zich te kunnen wassen moest
hij eerst regenwater in een zeil op
vangen. Schans beet zich als een
terriër in wat hij 'het laatste kunstje
van mijn leven' noemde. Het leek
onbegonnen werk. De bouwplaats
op de met regenwoud bedekte top
was alleen bereikbaar via een steil
voetpad, dat langs heilloze afgron
den kronkelde. Schans begon gelijk
met een daverend knaleffect: met
dynamiet blies hij rotspartijen op
om daarmee ruimte te winnen
voor zijn hotel. De rotsblokken liet
hij naar beneden rollen om als on
dergrond te dienen voor de weg,
die meter voor meter begaanbaar
werd gemaakt voor de transporten
van bouwmaterialen. De Costari-
caanse arbeiders die hij had ge
huurd voor zijn duivels karwei slie
pen tussen de apen in een barak,
die hij eigenhandig had getim
merd. Zijn vrouw Marianne - in
Florida nog een diva, in Quepos
een dienster- kookte elke dag
twee maaltijden: 's morgens zwarte
bonen met rijst, 's avonds rijst met
zwarte bonen. Voor elke zak ce
ment moest dona Marianne 2 ki
lometers langs een steile wand
In het zicht van de Stille Oceaan
heerst hotel Parador op z 'n hoge
bergtroon.
glibberen naar de dichtstbijzijnde
telefoon.
Titanenklus
Na anderhalf jaar zwoegen, gou
wen en onbarmhartig afzien was
de titanenklus geklaard en mocht
de 65-jarige Jan Schans zich 'King
of the Hill' noemen in Gods beto
verend fraaie adelaarsnest aan de
kust van Costa Rica. Tien jaar la
ter maakt Parador zijn uitverkie
zing tot beste hotel van Costa Rica
volledig waar. In een tropische tuin
spiegelen vier zwembaden zich in
de gloed van overvloedig zonlicht;
verscholen in het groen wachten
110 luxe kamers en appartementen
met verpletterend uitzicht op ver
wende gasten, onder wie jaarlijks
Jan Schans, van rijwielhersteller
in Soest tot hotelmagnaat in Costa
Rica.
ruim 1500 Nederlanders. De per
fectionist Jan Schans, die elke dag
in een blauwe golfcar door zijn
paradijs rost op zoek naar ontsie
rende fouten, blijft ondertussen
dromen van nieuwe uitdagingen.
De Hollandse Nieuwe, het zilte
zeebanket met een wereldreputa
tie, heeft een geduchte concurrent
gekregen: de Hollandse Ouwe, die
zestig jaar geleden met de staart
tussen zijn benen de ambachts
school in Amersfoort verliet en
alsnog een tien met een griffel
heeft verdiend.
Leo Thuring
Wasserij - Stomerij
TOLBOOM
Van Weedestraat 40, Soest
Tel. 035 - 601 55 58 of 06 -13237009
Op zaterdag 19 februari wordt in
de De Veluwehal in Bameveld
weer een poppen- en berenbeurs
gehouden. De liefde voor de pop
of beer maakt iets in mensen los,
wellicht iets dat men verloren is
toen er afscheid is genomen van
de jeugd en dat nu hervonden is.
Beren en poppen verzamelen of zelf
maken is in. Graddy Jansen is van
de partij om haar eigen babypoppen
te showen.
Materiaal voor verzamelaars of
makers van poppen en beren, het
is er genoeg. Misschien net die pop
van vroeger die nu bij de antiek
stands staat te pronken of dat mooie
stukje mohair en die ouderwetse
schoenknopogen voor een nostal
gische teddybeer. Bovendien zijn
er cursussen voor degene die (door
Graddy wellicht?)ook door hetvi-
rus'zijn aangestoken.De Steiff spe
cialist is aanwezig met een enorme
selectie beren dit wereldberoemde
merk. Met een gehavende pop of
beer kan men de hele dag terecht
bij poppendokter, Petra Bochove.
Een andere druk bezochte stand is
die van de taxateur en antiekkenner
Max Wolters die gratis een oude
pop of beer op waarde schat.
Over de gehele wereld woedt
een felle strijd tussen
douaniers en smokkelaars
Voor velen is de douane-ambtenaar
een impopulaire figuur. Men vindt
hem lastig en de meeste grens-
overschrijders vinden het dikwijls
slechts korte oponthoud hinderlijk
en een onnodige vertraging van hun
reis. Niets is echter minder waar
dan dat en het is eigenlijk droevig,
dat er nog zoveel mensen gevonden
worden, die het nut van deze dienst
niet inzien. De douane-ambtenaar
verdient meer waardering en slechts
zij, die eens een kijkje achter de
schermen hebben kunnen nemen,
kunnen hierover oordelen.
Om ons eigen land als voorbeeld te
nemen. Dat wij financieel en econo
misch na 1945 zo snel weer op de
been kwamen, danken wij vooreen
groot deel aan onze douane, die een
scherp oogje hielden op de zaken,
die ons land in- en uitgingen.
Denken wij bijvoorbeeld aan de
douaniers in andere landen, die
een verbeten strijd voeren tegen
de internationale smokkelaars in
verdovende middelen, een strijd,
die ons aller waardering en res
pect verdient, terwijl weer elders
de douane voorkomt, dat extreme
elementen zich van wapens uit het
buitenland voorzien, waardoor zij
een revolutie kunnen ontketenen.
En wanneer wij hierbij zien hoe
coulant de douane-ambtenaar zijn
zeer moeilijke taak volbrengt en
steeds tracht de reiziger zo min
mogelijk overlast aan te doen, dan
moeten wij toch eerlijk bekennen,
dat hij niet lastiger is, dan strikt
noodzakelijk is.
Ook op leeftijd.
Door de gedragingen van vele
grensoverschrijders, is de doua
nier wel verplicht in een ieder een
mogelijke smokkelaar te zien. Daar
kunnen de Nederlandse grensamb-
tenaren van meepraten. Wat zegt
U bijvoorbeeld van een lief, oud
dametje van zes en zeventig jaar,
dat op het punt stond naar Zwit
serland te vertrekken en bij wie de
douane in practisch ieder onderdeel
van haar bagage bankbiljetten aan
trof. Op die manier gaat toch het
vertrouwen in de mensen voor een
douanier verloren? Dergelijke staal
tjes maakt hij regelmatig mee en
toch merkt de reiziger betrekkelijk
weinig van hem.
Dat dit mogelijk is, vindt zij oorzaak
in het feit, dat de douane-ambtenaar
eigenlijk een apart soort mens is.
Buiten een grote parate kennis over
in- en uitvoerbepalingen, moet hij
ook over een geweldige mensen
kennis beschikken en over een fijne
neus. Instinctief moet hij kunnen
aanvoelen wanneer er iets niet in
orde is. Laten wij niet vergeten, dat
bijna alle smokkelaars of smokke-
laarsters van formaat prima acteurs
of actrices zijn, waaraan de douane
op het oog niet bijzonders zal ont
dekken en toch moeten zij in staat
zijn deze mensen tussen alle andere
gewone reizigers te herkennen en
veelal gelukt dit.
In de meeste gevallen maakt de
smokkelaar een of andere fout, die
hem of haar noodlottig wordt. Een
enkele blik kan soms al voldoende
zijn om bij de douanier een rood
lampje te doen branden.
Dubbele bodem.
Dit ondervond een mooie jonge
dame van gemengd Chinees-Eu-
ropese afkomst, die in New-York
het schip wilde verlaten. Zij was de
visitatie reeds gepasseerd en kon
zich volkomen veilig voelen, doch
zij passeerde twee douaniers, die
rustig met elkaar stonden te pra
ten. Een van de jongemannen zag
de knappe vrouw en waagde een
oogje aan haar.
Tot zijn verwondering kreeg hij een
schichtige blik en bijna onmerkbaar
versnelde zij haar pas, terwijl haar
hand krampachtig rond het handvat
van haar koffer kneep. Deze klei
nigheden, die bijna ieder normaal
mens ontgaan zouden zijn, deden
de jongeman hals over kop in zijn
beroepsplicht terugvallen en samen
met zijn collega hield hij de dame
aan. Bij grondige visitatie bleek zij
enige ponden verdovende middelen
in de dubbele bodem van haar kof
fer te vervoeren.
Een kleinigheid uit eigen land
geeft ons ook een kijkje op de
moeilijke taak van de douanier.
Een Nederlander, komende uit
Duitsland, werd gevisiteerd en de
ambtenaar vond in zijn koffer een
pracht fototoestel. Natuurlijk was
dit niets bijzonders. De heer kon
echter geen identiteitsbewijs van
het toestel overleggen en ook geen
kwitantie. Hij beweerde het twee
jaar geleden in Amsterdam gekocht
te hebben en het ding zou dus zijn
rechtmatig eigendom zijn, dat hij
op reis had meegenomen.
Niet te koop.
Iedereen zou verontwaardigd ge
weest zijn, toen de douanier het
toestel in beslag nam en de mijn
heer adviseerde eerst thuis de
kwitantie maar eens op te zoeken,
waarna hij zijn toestel kon terug
halen. De heer was woedend, maar
toen hij vertrokken was, schudde
de douane-ambtenaar zijn hoofd
en mompelde: „twee jaar geleden
was dit type zelfs in Duitsland nog
niet te koop en momenteel is het in
Nederland nog niet te krijgen".
Hieruit blijkt, dat de douanier door
zijn gedegen vakkennis dus dade
lijk deze man ontmaskerd had.
Hij probeerde het kostbare toestel
te smokkelen. De ambtenaar had
het hem echter niet laten merken
en was uiterst correct en beleefd
gebleven. Hij had enkele dingen
genoteerd en het fototoestel werd
in de kluis opgeborgen.
Zo zien we, dat de goede douanier
een wel zeer bijzonder mens moet
zijn.
Aan Klaarwaterweg 12 heeft
Lex Drop sinds januari zijn
eigen praktijk Intercure
Fysiotherapie. De praktijk
is de zevende van Midden-
Nederland met de specifieke
Intercure-werkwijze.
Na zijn studie fysiotherapie aan
het instituut Tim van der Laan
in Utrecht kwam Lex terecht bij
Intercure Baarn, voormalig Wil-
lems Diemei. Tijdens zijn werk
bleek dat de (intensieve) werkwijze
van Intercure ook gewenst was in
Soest. Vandaar dat hij besloot een
praktijk aan huis te beginnen. Die
bestaat uit twee delen. Boven is de
behandelkamer en beneden is de
'oefenruimte' waar o.a. crosstrai
ners en roeiapparaten staan.
Door intensieve werkwijze, het uit
wisselen van kennis en de specia
lisatie sport onderscheidt de prak
tijk zich van de andere. Ook is er
vanuit Intercure een samenwerking
Fysiotherapeut Lex Drop.
Foto: Herman van Dam.
opgezet met de afdeling Orthope
die van Meander Medisch Centrum.
Doel daarvan is de kwaliteit van
de zorg naar een nog hoger peil te
brengen en de herstelperioden te
verkorten.
Binnen alle Intercure praktijken
is een nauwe verbondenheid met
sportverenigingen in de regio. Al
een jaar of acht is Lex als fysiothe
rapeut verbonden aan voetbalver
eniging VVZ'49 aan de Eemweg,
waar hij zelf ook gevoetbald heeft.
Zelf sport hij ook graag en hierdoor
heeft hij dus ook ervaring uit de
praktijk. Mountainbiken, hardlopen
en surfen zijn zijn favoriete onder
delen. Voor meer informatie: Lex
Drop, fysiotherapeut Intercure,
886030504.
In aanvulling op het succes
volle Futura-progranima,
dat Ford in 2005 zal conti
nueren is Ford eind januari
een heel bijzondere, speelse
actie gestart. Iedereen die
bij aankoop van een nieuwe
Ford een speelgoedauto 'in
ruilt' krijgt daarvoor van de
Ford-dealer 500.
Ieder soort speelgoedauto komt
daarvoor in aanmerking - van een
fraaie Dinky Toy tot een plastic
speeltje, van een schaalmodel tot
een houten blokkendooskarretje.
De achterliggende gedachte is de
autokoper onder de aandacht te
brengen dat, als Ford zijn speel
goedautootje al 500 waard vindt,
de inruilwaarde van zijn echte auto
navenant hoog zal liggen. Uiter
aard zal ook daarvoor Ford-dealer
Eemland Motors in Soest zijn ge
sprekspartner zijn.
De actie loopt tol eind april van
dit jaar en zal worden ondersteund
met een uitgebreide multimediale
campagne, die bestaat uit radio
commercials, advertenties en een
speciale website: www.speelgoed-
autootje.nl
Goed doel
Alle speelgoedautootjes die in deze
sympathieke actie worden ingeruild
zullen door Ford Nederland aan een
goed doel worden geschonken.
Welk doel dat precies is wordt be
kend gemaakt op 9 februari op de
persdag van de AutoRAI, samen
met ander belangwekkend nieuws
van Ford.
Wie vergelijkt
leest de Soester Courant
T?r:"
Het is dit jaar driehonderd jaar
geleden dat Nicolaus Cruquius
in Delft als eerste Nederlander
besloot het weer bij te houden.
Dankzij hem beschikt Neder
land nu over drie eeuwen weer
gegevens. Sinds 1705 zijn elke
dag metingen gedaan, meestal
drie keer per dag. Daardoor
heeft Nederland een 'weerar-
chief' dat in geen enkel ander
land ter wereld bestaat.
Officieel werd het overigens pas
door de oprichting van het (inmid
dels) Koninklijk Nederlands Me
teorologisch Instituut (KNMI) dat
sinds 1893 in De Bilt is gevestigd
zijn. Een belangrijk aandeel in de
weersvoorspelling, komt overigens al
heel lang ook uit de gemeente Soest,
met name uit Soesterberg. Trouwens,
niet alleen de voorspellingen, ook op
het gebied van de vveersbeïnvloeding
speelde Soesterberg een pioniersrol.
Daar immers liet August Willem
Veraart (1881-1947) voor het eerst
in 1930 wolken met vast koolzuur
bezaaien met als doel het te laten re-
'Van Heidehut tot Rcsidcncc' is een
gewaardeerde, tweewekelijks ver
schijnende rubriek. De schrijver, Jan
van Stccndelaar, beschikt zelf over
een omvangrijk archief waaruit hij
gegevens kan putten. Daarnaast be
zoekt hij archieven in Soest maar
ook daarbuiten. Verder leveren ge
sprekken en bijdragen van lezers
interessante verhalen op. Elke keer
probeert de schrijver waar mogelijk
een link te leggen naar de actuali
teit. Hiervoor zijn tips, geschreven
artikelen, boeken, tijdschriften, an
sichten en foto- of ander illustratie
materiaal uiterst welkom. Uiteraard
worden desgewenst de spullen na
reproductie onbeschadigd aan de
eigenaar geretourneerd. Contact met
de schrijver is mogelijk via telefoon
06-22450173 of c-mail ccmpcrs@
wanadoo.nl
genen. Ook daarna deed hij allerlei
pogingen het weer te beïnvloeden.
Hoewel in enkele gevallen inderdaad
sprake was van een omslag in het
weer, hebben wetenschappers uit zijn
tijd niets nagelaten om de resultaten
van zijn proeven en zijn theorieën te
weerleggen.
Overigens hebben de methodes die
hij destijds toepaste elders in de
wereld navolging gevonden, en niet
zonder resultaat. Krantenkoppen als
'Moskou schiet voor feest wolken
lek' (om de zon tevoorschijn te ha
len); 'Jakarta prikt wolken lek om
branden te blussen' en 'Regenma
kers boeken in Zuid-Italië eerste suc
ces' zeggen wat dat betreft genoeg.
Soest (Soesterberg) heeft al in de
beginjaren van de weersvoorspelling
een belangrijke rol gespeeld. Het kan
dan ook haast geen toeval zijn dat na
het afstoten van het commerciële
deel van het KNMI een afscheiding
daarvan als Holland Weer Service
(HWS) zich aan het Weteringpad in
Soest vestigde. Zo zou men kunnen
zeggen dat de cirkel weer rond is:
'het weer' is terug in Soest.
Vliegerstation
In het begin van de twintigste eeuw,
toen het vliegtuig nog niet werd in
geschakeld, deed in opdracht van
KNMI de Nederlandsche Weerkun
dige Vliegervereniging al geregeld
weerkundige waarnemingen op
Soesterberg. Hiervoor gebruikte men
een speciale vlieger. Aan de vlieger
was een instrumentje bevestigd dat
automatisch temperatuur, luchtdruk,
graad van vochtigheid en windsnel
heid vastlegde. De staart ervan bleef
op de grond; hij bestond uit een
windas, waarvan de trommel om
wonden was met niet minder dan 6,5
kilometer staaldraad. Daaraan was de
vlieger bevestigd. Het staaldraad kon
een trekkracht van 70 kg weerstaan.
De resultaten van de waarnemingen
werden wekelijks naar het KNMI
gestuurd.
Hoe belangrijk deze in onze ogen
zeer amateuristische weerkundige
waarnemingen ook waren, ze werden
toch belangrijk genoeg gevonden om
op de Leusderhei een compleet vlie
gerstation te bouwen en het daarvoor
niet langer geschikt geachte onder
komen op vliegkamp Soesterberg te
verlaten. Het gebouw bestaat nu niet
meer. Met het inschakelen van vlieg
tuigen werden de waarnemingen met
vliegers overbodig en wist men ken
nelijk geen andere bestemming aan
het gebouw te geven. Het werd dan
ook gesloopt.
De beste jager
In de jaren twintig werden voor het
eerst vliegtuigen van Soesterberg
ingeschakeld voor het verzamelen
van weergegevens op grote hoogte.
Daarvoor zette de Luchtvaart Afde
ling (LVA) op Soesterberg een Fok
ker D-VII in, de beste jager uit de
Eerste Wereldoorlog. Niet voor niets
vloog het stuntteam (Vijf vingers aan
een hand) van de LVA onder leiding
van ir. W. Versteegh met dit toestel.
Op Soesterberg is de D-VII lange tijd
gebruikt als weerberichtvliegtuig.
Het klom elke dag naar grote hoogte
om metingen te verrichten. Onder
de vleugel en aan de vleugelstijlen
was daartoe speciale meetapparatuur
bevestigd. Adjudant J. Bakkenes (in
Soesterberg geëerd door de naar hem
genoemde laan) maakte 883 weer-
vluchten. De maximale hoogte die
hij bereikte was 8.012 meter. Gemid
deld vloog hij op 4.800 meter hoogte.
Ook de bekende Adriaan Viruly, later
gezagvoerder bij de KLM, maakte
twee jaar lang weerberichtvluchten
op Soesterberg. Soms was de tem
peratuur 44 graden onder nul. En dat
in een open cockpit!
Viruly schreef daarover: 'Op de zwa
re D-VII (er was ook een versie met
een lichte motor) heb ik veel gevlo
gen, vooral als weerberichtvlieger.
Bijna twee jaar achtereen zijn Van
Giessen en ik om de andere dag 's
ochtends heel vroeg en lang voordat
de eigenlijke dienst begon met dat
ding naar 5.000 meter geklommen
- terwille van het KNMI in De Bilt
dat zijn instrumenten tussen de vleu
geltjes gehangen had.'
Verwijfdheden
Wat een machtige bul vonden we
die D-VII: alleen door 1.800 toeren
omhoog geranseld naar 5.000 meter
waar het dertig graden kouder was
dan benee in Soesterberg - en dat
zonder de latere verwijfdheden
van zuurstof, verwarming, radio of
goede instrumenten. Op heldere da-
Weerkundige waarnemingen op
Soesterberg in het begin van de twin
tigste eeuw, toen hiervoor nog geen
vliegtuigen werden ingeschakeld.
Men gebruikte speciale vliegers.
Links het instrument dat de richting
van de vlieger in de verschillende
luchtlagen en daardoor de windrich
ting moest bepalen, rechts de windas
als staart van de vlieger. (Bron: ar
chief Eemland Pers).
gen zag je daarboven heel Nederland
liggen. Een grote tijd. Op een och-
tend ben ik binnen eenzelfde kwar
tier twee maal ruim duizend gierende
meters met die D-VII in wolken en
in vrille omlaag geflikkerd vanwege
het vastzitten van de blindvliegin-
strumenten. Tamelijk veel verdriet
voor negentig cent (de gebruikelijke
beloning voor de weerberichtvlieger,
red.), zou je zeggen. De meeste keren
had je er graag een tientje bij gelegd
om het te mógen doen'.
Dat was in de jaren twintig. Er
is sindsdien veel veranderd in de
weersvoorspelling. Satellieten en
computers hebben het werk van
de oude Fokkertjes overgenomen.
Maar de verhalen over die begintijd
zijn dankzij de schrijvers onder de
vliegtuigpioniers en de 'fans' van
'weermaler' August Veraart bewaard
gebleven.
