Amersfoort en Omstreken
1872.
No. 19.
Zaterdag" 4 Mei.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie middelen voor Amersfoort.
GEEFT DEN KEIZER WAT DES KEI
ZERS, EN G0DE WAT GODS IS.
n.
WEEKBLAD
VOOR
Dit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden/" 0.65.
Franco door het geheele Rijk0.75.
Afzonderlijke nummers7Vj Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regelsƒ0.40.
Iedere regel meer1^12 Cent.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd0.25.
Nederlandsche Centraal-Spoorweg Diligence-dienst naar Maarsbergen en Barneveld.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht 9.17, 1.422.20, 8.6. Van Amersfoort naar Maarsbergen: Naar Barneveld
Zwolle 9.14, 2.5, 4.19,8.25. 's morgens 6.45namiddag 4.30. des av. 81/,, n. aank. d. laatsten tr.
Indien de onfeilbaarverklaring een bloot
kerkelijk dogma was gebleven, zou niemand,
allerminst in bet vrije Nederland, bet recht
hebben gehad er aanstoot aan te nemen.
Onze voorouders hebben rust, welzijn, hui
selijk geluk, goederen, leven, alles veil ge
had om het kostelijkste aller kleinooden
vrijheid van geweten te verwerven. Wij
kunnen ons dus op geene waardiger wijze
hunne onverbasterde nakomelingen toonen,
dan door ieders overtuiging te eerbiedigen,
en indien er zijn, die meenen op andersden
kenden met minachting te mogen neerzien
en het recht te hebben andersdenkenden te
overheerschen zooals de Jezuieten en de
met hen gelijkgezinde ultramontanen dan
dwingt de natuurwet van het zelfbehoud tot
tegenweer; dan is men verplicht naar de
scherpste wapenen te grijpen, en die zijn
tegenover de ultramontanen (zoo juist ge
kenschetst met den naam van Zwarte In
ternationale) eerlijkheid en waarheid. Het
streven toch dier zwarte internationale is
de menigte in onwetendheid te houden om
haar des te gemakkelijker te kunnen be-
heerschen, en, waar zij het noodig oordeelt,
als dommekracht te kunnen gebruiken. Dit
is ingezien door de uitstekendste Katholie
ken van Frankrijk, Spanje, Italië, Beieren
en zoovele andere landen. Gelukkig ook van
Nederland! Of zou men onder de uitste
kendste van ons land een Faber, een Hugen-
poth, een Westerwoud niet mogen noemen?
Zij allen bieden tegenstand aan het drijven
der ultramontanen, omdat naar hunne over
tuiging goed Katholiek evenzeer als goed
Protestantgoed Israëliet samengaat met
waarheidsliefde oprechtheid vaderlands
liefde menschenliefdeverdraagzaamheid.
Of er onder ons werkelijk gevaar bestaat
voor het werken der zwarte internationale
zal blijken" uit enkele stellingen van den
syllabus, die in Nederland is afgekondigd
blijkens de allocuties van Mgr. Schaepman
aartsbisschop van Utrecht, en Mgr. Wilmer,
bisschop van Haarlem. De syllabus bevat
80 stellingen, die als de voornaamste dwa
lingen van onzen tijd veroordeeld worden.
Bij het volgende gebruiken wij de vertaling
van den abt Brouwers, met kerkelijke goed
keuring uitgegeven. De XV stelling, die
veroordeeld wordt, luidt: Aan ieder staat
het vrij dien godsdienst te omhelzen en te
belijden., weihen hij, door het licht der rede
geleid, denkt waar te zijn
Het veroordeelen dezer stelling werpt dus
niet alleen een smet op het schoonste ge
deelte van onze geschiedenisden strijd
voor vrijheid van geweten, maar veroordeelt
tevens het sieraad van onze dagen, kerke
lijke verdraagzaamheid. Aan die verdraag
zaamheid is de Katholieke kerk in Neder
land hare volkomen vrijheid verschuldigd, en
tot dank daarvoor beweren nu de ultramon
tanen, dat zij het recht hebben over allen
te heerschenen dat alle middelen, die tot
dat doel leiden heilig zijnOnze Katho
lieke landgenoot Hugenpoth zegt hiervan
dat het de gapende doodkist is, waarin eigen
verantwoordelijkheid, eigen willen, eigen
geloof, eigene liefde, eigene zedelijkheid
ja! het menschzijn levend begraven worden.
Maar is er werkelijk gevaar in die stelling?
Meent niet ieder kerkgenootschap de waar
heid aan hare zijde te hebben Dit
laatste is natuurlijk, anders hield het kerk
genootschap op te bestaan. Maar te meenen,
dat men in het bezit is der waarheid, is nog
geheel iets anders dan anderen het recht te
ontzeggen eene meening te hebben, die van
de onze verschilt. Dit is geheel in strijd met
het tegenwoordige begrip van vrijheid. En
bestaat bovendien het onderscheid tusschen
de verschillende kerkgenootschappen niet
hoofdzakelijk in den vorm? Wordt niet het
wezen van den godsdienst uitgedrukt in de
woorden, waarmede allen het Opperwezen
aanroepen: Onze Vader? Wat beteekent
hier onze Soms alleenIk en die het met
mij eens zijnof welal mijne medemen-
schenenik? Verklaren nu geestelijken,
dat het ongeoorloofd is eene andere meening
te hebben, dan zij verkondigen, zoo zullen
hunne volgelingen uit de hoogte neerzien
op andersdenkenden, en die geestelijke hoog
moed, zoo geheel in strijd met onze denk
beelden van gelijkheid en de nederigheid
door Christus in den tollenaar tot voorbeeld
gesteld, verscheurt de band, die de zonen van
een zelfde vaderland vereenigd moet hou
den, en opent daardoor een onuitputtelijke
bron van jammer en ellende. Niemand heeft
het recht voor zich zeiven eene vrijheid te
eischen, die hij niet in gelijke mate aan an
deren toestaat.
De XXXI veroordeelde stelling is: De
kerkelijke rechtbank voor de tijdelijke rechts
gedingen, hetzij in burgerlijke, hetzij in lijf
straffelijke zakenmoet buiten allen twijfel
afgeschaft worden, zonder den Heiligen Stoel
daaromtrent zelfs te raadplegen, of zijn ver
zet gehoor te geven. Het slot dezer stelling
getuigt niet van beleefdheid en heuschheid,
waarom wij het niet in verdediging nemen
maar het eerste gedeelte zal zeker door ieder
in wien het vrijheidsgevoel ontwaakt is,
overeenkomstig de leer van Hem, die zeide,
dat Zijn koninkrijk niet van deze aarde was,
gehandhaafd worden. Wie, die goed onder
wezen is, kan het woord kerkelijke rechtbank
hooren, zonder te denken aan de vreeselijke
Spaansche inquisitie! Men spreekt van het
mishandelen en ombrengen der zoogenaam
de Gorkumsche martelarenen terecht, als
van eene afschuwelijke daad. Maar is het
minder afschuwelijk, dat er in Spanje hon
derd duizend en in ons vaderland tien dui
zend menschen gemarteld en daarna ver
brand, gehangen of onthoofd zijn, omdat de
kerkelijke rechtbankbekend onder den
naam van inquisitie, hen veroordeelde?
Laten wij elkander niet hard vallen
over al die verfoeilijkheden uit vroegere
tijden, en ons liever verheugen in die
voortreffelijke weldaad van onzen tijd: de
onafhankelijke rechtbank, geheel ontrukt
aan den dwang van tirannieke vorsten en
dweepzieke geestelijken. Welk een achter
uitgang zou het zijn deze geheel of gedeelte
lijk te vervangen door rechtbanken van ker
kelijke personen, die zich zeiven en hunne
volgelingen voor beter houden dan anderen
Zou bij hen onpartijdigheid mogelijk zijn
Zou bij hen het geloof van den beschuldigde
zonder invloed kunnen blijven op het von
nis? Op ons, die in zooveel meer verlichte
en daarom gelukkiger tijden leven, op ons
rust de verplichting te waken, opdat wij niet
weder vervallen tot misdaden, die in vorige
eeuwen met een gerust geweten, ja, met een
