Amersfoort en Omstreken
1872.
No. 39.
VOOR
Zaterdag 21 September.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie middelen voor Amersfoort.
Doch met te meer vrijheid spreek ik ten
WEEKBLAD
Dit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden ƒ0.75.
Franco door het pebeele Rijk0.85.
Afzonderlijke nummers7Vj Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regelsƒ0.50.
Iedere regel meer 0.10.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd 0.25.
Nederlandsche Centraal-Spoorweg Diligence-dienst naar Maarsbergen en Barneveld*
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht 8.5, 11.54, 2.37, 8.6. Van Amersfoort naar Maarshergen: Naar Barneveld
Zwolle 8.41, 1.51, 5.54, 8.30. 's morgens 6.45namiddag 6. des av. 8x/3 n. aank. d. laatsten tr.
Diligence-dienst J. Floor van Amersfoort naar Amsterdam la/2 uur nam.van Soestdijk 2'/2 uvan Baarn 3 u.Eemnes 31/,, u.
aankomst te Amsterdam 6 u.
Gaarne voldoen wij aan het verzoek van
een onzer ingezetenen tot plaatsing van on
derstaand schrijven, met dal; doel aan hem
gericht, te meer daar wij niet twijfelen of de
inhoud zal een ieder belang inboezemen.
Geachte Vriend!
De opmerking, die ge mij bij mijn laatste
bezoek hebt gemaakt, heb ik inderdaad ver
diend. Wel is waar; des zomers kom ik u
geregeld bezoeken als de omstreken van
Amersfoort genoegen en uitspanning ver
schaffen en nog nimmer heb ik iets bijge
dragen om de wel vaart van dit stadje te be
vorderen dat door zijne ligging en door
zijne verbinding te water mei; de Zuiderzee
inderdaad veel meer voordeelen bezit, dan
menigeen zich wel voorstelt. Vergun mij
echter u te doen opmerken, dat indien men
al niet over een zaak spreekt, dit nog niet
bewijst dat men daarover niet gedacht heeft,
en nu ge mij aanleiding hebt gegeven mijne
denkbeelden mede te deelen, wil ik ze niet
langer terughouden.
Welnuik stel op den voorgronddat
wanneer men iets wil doen om Amersfoort
vooruit te doen gaan, dat men dan geenszins
naar bijzondere geneesmiddelen heeft uit te
zien, en dat ter bevordering van vertier in
uwe stad precies hetzelfde vereischt wordt
als in elke andere, namelijk bevordering van
handel, van nijverheid en van landbouw.
Laat ons nagaan, wat daarvoor te doen is
en wijs mij teregt, wanneer ik mogt dwalen.
De handel behoeft goede spoorwegen en
waterwegen. Wat de eerste betreft is door
den aanleg van den Centraal-spoorweg een
grooten stap vooruit gedaan.
Wanneer de spoorwegliju door het Gooi
waaraan nu gelukkig begonnen is en einde
lijk tot stand zal gekomen zijn, dan zal het
zaak wezen niets te verzuimen waardoor van
deze nieuwe verbinding met de hoofdstad
partij zal kunnen getrokken worden. Want
reeds door zijne gezonde ligging en schoone
omstreken zal Amersfoort, wanneer er een
directe verbinding bestaat met Amsterdam,
in vele opzigten kunnen wedijveren met
Haarlem, dat tot nog toe bijna het grootste
deel van de Amsterdamsche bevolking tot
zich wist te trekken.
Doch de verteringen der weelde mogen
een welkom hulpmiddel zijn om tijdelijk in
de behoeften eener gemeente te voorzien,
voor duurzame welvaart wordt meer ver
eischt en moet op de behoeften van handel
en nijverheid acht worden geslagen.
En nu wenschte ik uwe aandacht eenvou
dig hierop te vestigen, dat van Utrecht tot
Zwolle, er maar ééne plaats is, die zoo diep
in het land ligt en toch met de zee verbon
den is als Amersfoort. Aan welken loop van
zaken in vroegere tijden deze ligging te dan
ken moge wezen, zoude een belangrijk voor
werp van onderzoek kunnen worden, doch
vergun mij, die niet geleerde maar ingenieur
benmeer de aandacht te vestigen op de
waarde van deze ligging uit een oogpunt
van nijverheid en handel, dan uit dat van
geschiedenis.
Yan deze voordeelige ligging kan en moet
paruij worden getrokken. Is de Eem op dit
oogenblik niet goed bevaarbaar, ontbreekt
het aan diepte en aan geregeld onderhoud
dan moet hierin worden voorzien, hekzij
door de gemeente of door de provincie. En
als de krachten van dezen te kort schieten
kan men zich vrijelijk tot de Hooge Rege
ring wenden, want er is alle redenen om van
die zijde medewerking te verwachten, wan
neer men zich maar niet te spoedig laat af
schrikken en herhaaldelijk op de zaak blijft
terugkomen.
Door de wet op de Staatsspoorwegen is
eenmaal voor goed gebroken met het ver
derfelijk beginsel om alles maar aan zich
zelf over te latenen nu door die wet
voor de spoorwegen is gezorgd, wordt het
meer en meer tijd uit te zien naar maatre
gelen tot verbetering der waterwegen door ge
heel het Rijk.
En daarbij zal de Eem zeker niet vergeten
wodrenwant wil men iets doen om de Ve-
luwe meer vrachten te doen afwerpen, dan
tot nog toe, zoo kan dit voornamelijk van
twee kanten uit geschieden, namelijk van
uit bet zuiden door betere verbinding met
den Rijn of van de zijde van bet noorden.
En dan is Amersfoort als van zelf aangewe
zen als middelpunt van handel en nijverheid
voor de uitgebreide streken, die daar nog ter
ontginning aanwezig zijn.
Doch ik raak daar als van zelf den land
bouw, en dit maakt mij voorzigtig in mijne
beschouwingen, want hier geldt het een ter
rein waarop mijne kennis als ingenieur geen
gids meer is. Ware een woordspeling mij
vergund, ik zoude u op dit gebied tot het
verkrijgen van een goed advies in het belang
van de stad Amersfoort, veel liever verwij
zen naar haren naamgenoot, den welbeken
den ondernemenden landbouwer in de Haar
lemmermeer, die door zijne bouwhoeve al
daar, waardig gekroond heeft het werk door
Koning Willem I ondernomen en door het
beleid van Schout Lipkens en Beijerinck
tot stand gebragt.
Wel zoude ik u gaarne, met een enkel
woord althans, spreken over Liernurs stelsel
tot verwijdering der meststoffen uit de steden,
omdat het mij altijd voorkomt, dat dit stel
sel, in ons land nog niet genoeg gewaar
deerd, voor uitgestrekte gedeelten van ons
vaderland een bron van welvaart kan wor
den. Doch zooals ik boven reeds zeide, aan
mijne beschouwingen op dit gebied mag ik
slechts geringe waarde hechten, omdat zij
buiten den eigenlijken kring mijner studiën
liggen.
slotte nog een woord over de nijverheid en
wel bepaaldelijk over de fabrieksnijverheid,
in verband met de bevordering van welvaart
in uwe stad, waar helaas het aantal bedeel
den nog zoo buitengewoon groot is.
Welnu, ik vrees niet te zeggen, dat wan
neer een goede gemeenschap aan A mersfoort
met de Zuiderzee wordt gemaakt, dit stadje
een uitnemende fabrieksplaats kan worden.
En ik zal u dit bewijzen.
Zie slechts rondom u; waar vindt gij de
groote iudustrieele werkplaatsen? In de
groote koopsteden, in Amsterdam en Rotter
dam Voorzekerer zijn daar fabrieken en
zelfs groote fabrieken, maar de katoen-in
dustrie en de laken-industrie zijn in Twentbe
en in Tilburg hoog en droog in het binnen
land. Waarom dit zoo is, dit uiteen te zet
ten zoude mij te ver leiden; maar wend het
oog naar Engeland en Frankrijk, en. gij vindt
de spin- en weef-industrie in Manchester en
te Mulhauzen, dat is in het binnenland even
als bij ons. Welnu, Amersfoort heeft de
zelfde voordeelen als fabrieksplaats, gemeen
met de streken, die ik reeds noemde; want
bet ligt in een gezonde streek, het ligt mid
den in een landbouwende bevolking, waar
uit vele industrieën altijd hunne werklieden
hebben getrokkendc woningen zijn er niet
duur, de eerste levensbehoeften, verseke
lucht en goed drinkwater zijn er beter dan
in de meeste van onze steden, en bij al die
voordeelen, die aan landstadjes uit den aard
eigen zijn, bezit Amersfoort het groote voor
deel eener directe verbinding met de zee, die
op dit oogenblik gebrekkig moge zijn, maar
zeker voor verbetering vatbaar is.
Geloof mij, wanneer ik hei voorregt had
een groote fabriek te kunnen oprigten, en
als ik vrij was de plaats van vestiging te be
palen, ik koos ongetwijfeld Amersfoort;
want ik heb mij altoos verwonderd, dat ter
wijl onder Koning Willem I Twenthe en
Tilburg zoo krachtig beschermd zijn, voor
het Gooi niets of zeer weinig gedaan is.
De tijd van bescherming is nu voorbij; al
leen Twenthe geniét die nog en zal die ook
weldra geheel verliezen; doch de tijd om
ontwikkeling en welvaart te bevorderen is
nog altijd daar en om hieraan te arbeiden
bestaat geen beter middel dan om van de
natuurlijke voordeelen eener plaats partij te
trekken en te verbeteren wat er gebrekkig
isin dit geval de gemeenschap te water door
de Eem.
Dit moet dus de eerste slag zijn; men
vorme een comitédat deze zaak ter hand
neemtmen roepe de hulp in van mannen,
die in staat en bereid zijn deze zaak te be
vorderen, en sterk in het bewustzijn eene
goede zaak te doen, vertrage men niet voor
dat bet doel bereikt is.
Ziedaar een deel van de denkbeelden die
bij mij zijn omgegaan. Over de industrieën
die in Amersfoort reeds gedreven worden of