Amersfoort en Omstreken.
1872.
No. 41.
Zaterdag- 5 October.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie middelen voor Amersfoort.
De Bank van leening.
Uittreksel uit het reisverhaal van
een emigrant naar Noord-Amerika.
WEEKBLAD
VOOR
Dit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden 0.75.
Franco door het geheele Kijk0.85.
Afzonderlijke nummers7Vo Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regelsƒ0.50.
Iedere regel meer 0.10.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd0.25.
Nederlandsche Centraal-Spoorweg Diligence-dienst naar Haaksbergen en Barneveld-
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht 8.5, 11.54, 2.37, 8.6. Van Amersfoort naar Maarsbergen: Naar Barneveld:
Zwolle 8.411.515.54, 8.30. 's morgens 6.45namiddag 6. des av. 8T/2 n. aank. d. laatsten tr.
Diligence-dienst J. Floor van Amersfoort naar Amsterdam 11/„ uur nam.van Soestdijk 2lf2 uvan Baarn 3 u.Eemnes 31/, u.
aankomst te Amsterdam 6 u.
»Geen rozenzonder doornen" is een
spreekwoord, dat we dagelijks hooren her
halen, en geen wonderwant bij alle zaken
vindt het zijne toepassing. Zoo schoon is een
inrichting niet, of door een verkeerd gebruik
maken daarvan kan zij van een doelmatige en
nuttige worden veranderd in een nadeelige
en verderfelijke; niet het minste is dit het ge
val bij de inrichting, die wij aan het hoofd
van dit opstel noemden, bij de Bank van
leening.
In het jaarverslag der gemeente Amers
foort vinden wij haar opgenomen onder de
Instellingen tot voorkoming van armoede;
daaruit blijkt aanstonds, clat haar doel is
hulp te verschaffen aan minvermogenden en
dat het dus geheel buiten den aard der instel
ling ligt op de eene of andere wijze jacht te
maken op groote winsten, die, als zij er
mochten overschieten nog ten bate komen
van het Burger-Weeshuis, dus insgelijks het
liefdadig doel der inrichting duidelijk doen
uitkomen.
We willen eens nagaan, op welke wijze zij
daaraan beantwoordt.
In het jaar 1871 werden er bijna 40000
panden beleend met f 90000waarvan er
1170 werden verkocht, die ongeveer f3000
opbrachten. Op welsprekende wijze duiden
deze cijfers aanin welke groote mate
door minvermogenden van de »Lommert"
wordt gebruik gemaakt; op sommige dagen
der week kunnen we ons door eigen aan
schouwing daarvan overtuigen, daar het ons
is gebleken, dat de betreurenswaardige ge
woonte bestaat om Maandag 's morgens pan
den te beleenen, en die eiken Zaterdag avond
weder in te lossenin 't algemeen zijn het
kleedingstukken, waarmede aldus wordt ge
handeld, maar de zucht om Zondag mooi te
zijn, komt den ongelukkigen duur te staan.
De rentestandaard wordt telken jare door
den Raad opgemaakt en aan den Koning
ter goedkeuring aangeboden, thans bedraagt
zij 15°/o voor panden van f 0,50 tot 160; 12°/0
en 7 Y5 °/o voor die van hoogere waarde.
Beleent iemand dus zijn mooie jas met
f 3 dan is de rente per maand (het zooge
naamde stageld") 3 x l1/^ 33/4 of 4 Cts.
Nu schijnt echter de berekening anders te
zijn; hetzij dat gedeelten van maanden voor
geheele maanden worden aangezien, of dat
er voor kortere termijnen een nog liooger
tarief bestaat; maar voor een leening ad f3
gedurende minder dan 14 dagen werd 5 Cts.
berekend
Maar dit is niet alles er zijn nog andere
oukosten aan verbonden
Een jas, waarop f 3 kan worden gegeven is
te mooi om gevouwen te worden; die wordt
gehangen tegen 5 Cts. «hanggeld."
Wil iemand niet aan de deur van het bu
reau gezien worden, dan kan hij door het
huis van den Directeur toegang verkrijgen
(a 5 Cts.) of wat zeer veel geschiedt, hij laat
zijn pand door vaste personen wegbrengen
en ophalen (5 Cts. telkens).
Heeft da inlossing Zaterdag avond plaats,
dan betaalt hij de verlichting van het kan
toor met eenig opgeld kaarsengeld" ge-
heeten.
Het zal aanstonds een ieder in 't oog
springen, dat hierin verandering moet ko
men; de man zelf moet zich getroosten een
paar Zondagen in zijn gewoon pak te blijven,
om zijn te kort uit te sparen; maar ook de
Bank van leening mag als instelling van
liefdadigheid niet zooveel van de men-
schen vorderen.
We hopen ten zeerste, dat men middelen
zal kunnen vinden om den nu veel te hoogen
rentestandaard te verlagen en vooral, dunkt
ons, zoude het wenschelijk zijn, indien de
bijkomende onkosten werden verminderd,
zoo niet geheel afgeschaft; mochten de men
sehen, die van de inrichting moeten gebruik
maken, toch hun geld niet behoeven te be-
FEUILLETON.
Hl. (Slot.)
Het wezen aanziende, dat het diner bereidde, schoten mij
onwillekeurig de woorden te binnen
„Kurzum den Krieg hab ik erklart der Reinlichkcit
„Und dasz ich je niich wasch, liegt nicht in der Wahrschein-
lichkeit."
Mijn eetlust was bedorven en ik zwoer een duren eed
nimmer weer, hoe en waar ik ook aanlandde de geheimen
van keuken of kelder te doorgronden. Tc drie uur begaven
wij ons naar het dok en na het declareren onzer bagage
naar het station. Tcrugkcerende naar het emigranten ver
blijf moesten wij op den hoek eener straat een oogenblik
wachten om de omnibussen te laten voorbij trekken bij
welke gelegenheid ik, in den zak van mijn overjas, een derde
hand voorzichtig een aanslag voelde maken, waarschijnlijk
op mijn zakdoek. Onmiddellijk mijn mijn grijpende, stak ik
het in de derde hand, roepende„hold the thecf", een agent
schoot toe en de vogel
„der Sehnsuchtstranen wollte trocknen mit den Taschentuch
„den sein Nachbar bei sich trug"
zal zijne ideen over algemeene eigendomsrechten en verre
gaand ontwikkeld communisme waarschijnlijk wel met ge
vangenis moeten boeten. Dat ik t' huis komende volgaarne
aan het verzoek voldeed om een getuigschrift op te maken
w aarin aan P. en Z. en hun agent S. alle mogelijke lof werd
toegezwaaid, kan niemand bevreemden. Eindelijk in den
trein. Hier schijnt men zich maar aan geene klassen te
storen, want mijne beide medgezellen zaten met plaats voor
dc derde, met mij in de tweede klasse. Het discours met ons
verder reisgezelschap was interessant, want het ecnige ant
woord dat wij op al onze vragen ontvingen, was niets dan
„no Sir, no Sir 1" zoodat wij blijde waren toen wij aan een
lusschenstation met groote gedienstigheid werden verzocht
uit te stappen om een half uur later verder geholpen te wor
den. Dat die hulpvaardigheid niet onbaatzuchtig was, bleek
toen wij een deel van onze Hollandsche cigaren als fooi
moesten afstaan, hetgeeu w ij zuchtende deden. Te Liverpool
aangekomen, deed het ons goed, na van 8 tot 5 uur op de
been te zijn gew eest en daarna ruim 7 uur gespoord te heb
ben, in het emigranten verblijf tot zitten te komen. Wij
waren de laatsten en alles was zoo vol dat er geen andere
plaats was dan in de salon. Nu des te beter. De zaal was
met voltaircs, sopha's en schommelstoelen luxurious gemeu
bileerd, zoodat wij vol verwachting een kostelijk souper
verbeidden. Helaaseen eerste blik op de schotels deed
mij denken aan dc beruchte karperkruimels die F. Reuter
den officier van de vesting voorzette. Het menu bestond
uit gebrande aardappelen met sporadische taaiheden vleesch,
maar a la guerre corume a la guerre, en met behulp van een
glas porter gelukte het mij mijn geeuwhonger te overwin
nen. De nachtrust deed mij goed, zoo zelfs dat, toen ik den
anderen morgen ten 7V„ uur gewekt werd om te dejeune
ren, ik mijn maag in de herinnering van het souper nog te
edel vond om zoo iets te wagen en tot 12 uur in bed bleef.
Ten vier uur voegde ik mij bij eene bende van ongeveer 70
mannen, wouwen en kinderen met een ouden daarwonenden
Hannoveraan aan dc spits, en zoo bezagen wij dc stad, of
liever, de stad bezag ons, want gedurende eene wandeling
van 4 uren hadden wij niets merkwaardigs kunnen ontdek
ken tenzij de laagst gezonken armoede en de verregaande
onzedelijkheid. Zoo brak de dag aau om ons in te schepen.
Reeds ten 5 uur 's morgens werden wij geroepen, doch
moesten nog 2 volle uren op ons heengaan wachten. Brom
mende bleef ik naar het opladen der bagage kijken die op
karren naar den hock van Waterstrcet no. 27 werd ver
voerd, waar zij die geen beddegoed bezaten, het voorrecht
genoten voor meer dan de dubbele waarde (f 6) een stroo-
zak, plaid en hoofdrol in de plaats te krijgen. Onderwijl
vergasten wij ons met wat rum uit een gebarsten kommetje
te drinken, en naar het razen te luisteren van een herber
gier, wiens huis wij den toegang versperden. De terugkomst
van onze medepassagiers met onzen cicerone maakte een
einde aan dat toonecl, en voort ging het onder een fijnen
motregen met eene kleine stoomboot naai- boord van dc
Neordak.
Aanstonds begaf ik mij naar de voor mij aangewezen hut,
nadat men mij had medegedeeld dat behalve deze het voor-
en middendek tot mijne dispositie was. Het gebruik van
achterdek en kajuit was eene illusie, die slechts bestoud in
dc verbeelding van de HH. Prins en Zwanenburg. Mijne
hut was wel voorzien van eene kooi, maar in de kooi geen
bed. Dank echter mijne alles vermogende cigarenslaagde
ik er in ook dit te verkrijgen. Hierbij neem ik de gelegen
heid waar om John Dijkstra, licensed emigrati
on agent no. 50 Seclstreet Liverpool openlijk
mijnen dank te betuigen wijl hij de landverhuizers niet als
een voorbijtrekkende prooi beschouwt, maar hen helpt en
verplicht, waar hij kan. Ik deelde de tafel met de officieren
van het schip, en moet erkennen, dat men, om eens lekker
te eten, het best doet met de Guion-lijn een reis van Liver
pool naar New-York te doen.
Spoedig had ik kennis aangeknoopt met een uit Frankrijk
gedeserteerden Duitscherdie gewoonlijk 's avonds een
buurpraatje bij mij kwam houden en mijne hut in een ware
tabagie veranderde. Somtijds gingen wij samen naar de
derde klasse, alwaar Engelschen en Ieren, Franschen en
Duitschers, Zwitsers, Italianen, Hollanders, Yankees, een
Zweed en twee Denen, met hunne dames, die niet van bi
zonder preutschcn aard warenin bonte mengeling vercc-
nigd waren. Geen wonder, dat in zulk een gezelschap de
kernachtigste verwenschingen werden gehoordals dc zee
wat ruw was. Bij stil weder was het er vrolijk en wel on
der het genot van dans en muziek. Eens op een avond
evenwel veroorloofde zich een Franschraan cenige minder
gepaste vrijheden tegenover eene Lady, waardoor eene
groote vechtpartij ontstond, tengevolge waarvan de scheeps
officieren tusschen beiden moesten komen. De harmonie
was nu voor goed verstoord, en het reizend publiek in par
tijen verdeeld. Nochtans bracht men den tijd zoo aangenaam
mogelijk door. Aan den Engelschen kant werden verzen
voorgedragen, aan den F'ransch-Duitschen muziek gemaakt,
en aan beide zijden werd gedanst, daar de Engelschen in het
bezit eener clarinet waren. Als neutraal gebleven persoon
voegde ik mij nu eens bij deze, dan bij gene partij, en na op
een avond aan den Engelschen kant mcêgedanst te hebben
moest ik bij ondervinding de hevige gevolgtrekking maken
dat op deze lijn incer zorg wordt gedragen voor voeding
dan voor zedelijkheid, althans in de 3c klasse.
Den 8sten Maart wierpen wij het anker bij New-York en
den 13den was ik op de plaats mijner bestemming in Jowa
aangekomen. Zoo had ik dus een reis vol ellende doorge
bracht, en trad vol hoop de nieuwe wereld in,
