Amersfoort en Omstreken.
1873.
No. 61.
Zaterdag' 22 Februari.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie-middelen voor Amersfoort.
SPANJE.
REACTIONAIRE PLANNEN.
WEEKBLAD
VOOR
Jit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag,
abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden /0,75.
Tranco door het geheele Rijk0,85.
Afzonderlijke nummer7Vo Cent.
'ockhaudelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regels.ƒ0,50
Iedere regel meer0,10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd0,25
~Winterdienst aangevangen 1 November ÏST'S.
NEDERLANDSCHE CENTRAAL-SPOORWEG.
Vertrek van Amersfoort naar Zwolle
9,5 vertr. v. Utrecht 8,30, aank. Zwolle 10,57, Groningen 1,50, Leeuwarden 2.
1.34 12,45, 4,8, 7,57, 8,10.
6,IC (sncltr.) 5,50, 7,48, 10,10,
2, a h a 8,25, H J, 10,58.
NVertrek van Amersfoort naar Utrecht:
9,1
11,2 (sncltr.)
2,39
8,18
aank. Utrecht 9,40, Amsterdam 11,40, Rotterdam 12,'s Hage 12,5.
11,30, 12,55, 1,30, 1,35.
n a 3,25, 4,50, 6,25, 6,40.
a n 8,55, 9,50, 10,20, 10,25.
DILIGENCEDIENST J. FLOOR OP AMSTERDAM.
Vertrek van Amersfoort 1,30 uur nam., van Socstdijk 2,30 uur, van Baarn 3
uur, Ecmnes 3,30 uur, aauk. Amsterdam 6 uur.
Vertrek vau Amsterdam 8,30 uur voorm., aank. te Amersfoort 1 uur nam.
DILIGENCEDIENST OP BARNEVELD.
Uit Barneveld vertrek 7 uur 's morgens op de eerste treinen.
Uit Amersfoort 9 's avonds na aank. der laatste treinen.
DILIGENCEDIENST OP MAARSBERGEN.
Uit Amersfoort 6,30 's morgeus op de trein van 8,53 naar Arnhem (aank. 10 uur)
en van 7,51 naar Utrecht (aank. 8,35) en 3 uur 's middags op de trein vau 4,53
naar Arnhem (aank. 5,58.)
Uit Maarsbergen 10 uur 's morgens na aank. der trein vau 9,5 uit Arnhem en
8,25 uit Utrecht en 8,15 uur 's avonds na aank. der treiu van 7,25 uit Arnhem.
I.
Zal de republiek aan Spanje rust en wel
vaart schenken? Het antwoord op deze
vraag is niet zoo moeilijk, als het schijnt;
doch om het te vinden is een overzicht van
Spanje's geschiedenis onmisbaar. Zal zulk
een overzicht tot het doel leiden, dan moeten
daarbij geen vorsten of staatslieden op den
voorgrond staan, omdat hun invloed op de
ontwikkeling der volken veel geringer is
™eweest, dan vroeger algemeen geloofd werd;
aar men vestige in de eerste plaats de aan
lacht op de denkbeelden, waardoor het volk
.s beheerscht.
Zoolang eene natie beneden zeker peil
van beschaving is, is zij in hare denkbeelden
afhankelijk van de gesteldheid des bodems,
waarop zij woont. Groote rampen leiden,
zooals gemakkelijk te verklaren is, tot bijge
loof. De bewoners van Spanje hebben te
allen tijde zeer veel te lijden gehad van hon
gersnood, besmettelijke ziekten en aardbe
vingen. Het is dus niet te verwonderen, dat
het bijgelijf met buitengewone kracht onder
hen heeft gewoed.
De West-Gothen, die zich in 415 van
Spanje begonnen meester te maken, waren
Ariaansche, hunne naburen, de Franken,
Katholieke Christenen. De Frankische ko
ning Clovis, die als kampioen voor het ware
geloof werd beschouwd, gebruikte de kerk
als dekmantel om zijne en zijner Franken
veroveringszucht te bevredigen, en verdreef
de West-Gothen uit Gallië. Deze strijd, die
voor de West-Gothen een geloofsstrijd was,
bevorderde onder hen bijgeloof en priester
heerschappij. Tegen het einde der zesde
eeuw gelukte het aan de Latijnsche geeste
lijkheid de West-Gotheu tot het Katholi
cisme te bekeeren, en, gelijk dat met bekeer
lingen gaat, in de vreugde van hunne ver
lossing uit de oude dwaling, hechten zij zich
met buitengewone verkleefdheid aan de
nieuwe leer en bare priesters. Dientenge
volge bezat de kerk reeds in de zevende eeuw
eeu iuvloed in Spanje, als in geen ander land
van Europa.
Na in 't begin der achtste eeuw door de
Mooren in de Asturische bergeu terug te
zijn gedrongen, begonnen de West-Gothen
den harduekkigen strijd voor onafhankelijk
heid en geloof, waaraan meer dan twintig
geslachten deelnamen, en die met de verove
ring van Grenada in 1492 zegevierend ten
einde werd gebracht. Daar de strijd niet
slechts herovering van grondgebied, maar
ook uitbreiding der kerk beoogde, en dus in
de oogen der Spanjaarden een heilige strijd
was, werd het billijk geacht een grooten in
vloed toe te kennen aan de geestelijken, die
van zoo nabij in de zaak betrokken waren.
Zoowel in de legerplaats als in de raadkamer
werd dan ook de stem der geestelijken ge
hoord, en hunne meening als bevel van God
opgevolgd. Hoe dapper en volhardend de
Spanjaarden ook streden, het bijgeloof, door
de telkens wederkeerende gevaren aange
wakkerd, bracht er hen toe hunne zekerste
veiligheid te zoeken in het bezit van eene
kist met reliquiën van heiligen, die op den
terugtocht naar Asturië was medegenomen.
Die kist was de nationale standaard, waarom
zij zich vereenigden, en met wier hulp zij
wondervolle overwinningen op de ongeloo-
vigen behaalden. Zich als krijgers van God
beschouwende, dwaalden hunne denkbeelden
voortdurend in het bovennatuurlijke rond
op eene wijze, als wij ons nauwlijks kunnen
voorstellen. Jongelingen hadden visioenen,
ouden droomden droomen, waardoor de wil
des Hemels werd geopenbaard; op den avond
voor den slag werden geheimzinnige voor
teekenen waargenomen, en men merkte op,
dat, wanneer de ongeloovigen het graf van
een heilige schonden, de Hemel hen met
donder en bliksem verschrikte of doodde.
Behalve de bijgeloovigheid deed de lang
durige strijd tegen de Mooren eene andere
eigenschap der Spanjaarden met buitenge
wone kracht ontwikkelende loyauteit.
Slechts de gestrengste discipline, de meest
onbepaalde gehoorzaamheid aan de aan
voerders kan de Spanjaarden het hoofd doen
bieden aau hunne machtige vijanden. Trouw
aan den koning was een noodzakelijk ver-
eischte tot zelfbehoud. Eu daar de langdu
rige oorlog zoowel staatkundig als kerkelijk
was, ontstond er eene nauwe aaneensluiting
tusschen koning en geestelijkheid: beiden
hadden er hetzelfde belang bij de Mooren uit
Spanje te verdrijven. Talloos zijn de bewijzen
voor de loyauteit der Spanjaarden. In geen
land zijn de oude balladen zoo talrijk en zoo
innig met de nationale geschiedenis verbon
den, en trouw en verkleefdheid aan den vorst
zijn er de heerscbende gedachte van. Zijn
leven op te offeren om dat van zijn vorst te
redden is de eerste plicht van een strijder.
Maar niet alleen bij de krijgslieden, zelfs in
de vergaderingen der geestelijken en in de
burgerlijke wetten werkte dat beginsel der
loyauteit. Op een concilie te Toledo, werden
de koningen vicarissen van God en van
Christus genoemd, en telkens vermaanden
de geestelijken tot trouw en gehoorzaamheid
aan den koning. In eene oude wet komt
voor, dat ieder, die openlijk deu dood des
konings wenscht, ter dood zal worden ge
bracht en zijne goederen verbeurd verklaard;
konden er verzachtende omstandigheden in
aanmerking worden genomen, dan werden
den misdadiger alleen de oogen uitgestoken,,
opdat hij de vervulling vau zijn wensch
nooit zou zien. Deu koning te belasteren
werd gelijk gesteld met hem te dooden, en
insgelijks met verlies van leven eu goederen
gestraft: de hoogste genade, die hierbij kou
bewezen worden, was den lasteraar de tong
uit te snijden.
Het voorgaande heldert voldoende op, dat
de Spanjaarden eeuwen lang hunne beste
krachten uitsluitend aan twee zaken wijd
den: de kerk en den krijgsdienst; en dat bij
geloof en loyauteit hun door merg en been
zaten. Wordt vervolgd.)
Wat kan een rnensck toch lang in eene
dwaling verkeeren en haar onbewust voort
planten als waarheidZoo meende ik tot
nog toe altijd, dat het inderdaad vooruitgang
mocht worden genoemd, dat in de verschil
lende landen den Israëlieten gelijkheid van-
rechten voor de staatswetten werd toege
staan en tevens, dat dit een overwinning
was van het kristelijk beginsel om in ieder
mensch, onverschillig welke godsdienst hij
belijdt, allereerst een mw/e-niensch te zien
van den regel»wat gij wilt, dat de men-
schen u doen, doet hun ook alzoo."
Toch is ook dit weer mis en alleen de
vrucht van een «ongoddelijk liberalisme."
De positief kristelijke liever dogmati
sche partij verzekerd bij monde van het
Wageningsch Weekblad: »het is ongepast,
dat de Israëlieten gelijke rechten hebben als
de andere Nederlaudscke burgers." Wat
meer is, dat is in strijd met het «objectief en
dus goddelijk recht." Vrijheid mogen ze wel
genieten, waarom niet? Doch 't blijve gast
vrijheid. In goed Hollandsch vertolkt heet
dit«vrijheid met een paar boeieu om han
den en voeten."
Als we een weinig verder zijn, dan komt
er wie weet al zeer spoedig van die
zijde eenAnti gelijke rechten van Israël-
bond. Eu als dat nu «positïef-kristelijk" is,
dau heb ik vau Jezus' godsdienst, als die dei-
liefde, nooit iets begrepen. Een dergelijke
prediking als van bet Wageningsche Week
blad heeft veel van twist stoken en haat
zaaien, ze zal dau ook wel vooralsnog
