ZANGSCHOOL!
OLEOGRAPHIÈN,
VOORLEZINGEN
BEDE OM HULP.
INGEZONDEN.
Zwijgen en Ontkennen.
Kunstnieuws.
ADVERTENTIE N.
AmersfoortUit aller naam,
Tweede Openbare Vergadering*
Afdeeling AMERSFOORT
Volksonderwijs in Nederland.
Hoogstbelangrijke Expositie
over den Godsdienst in het Kerkge
bouw der Remonstrantscbe gemeente.
F. J. SCHWEINSBERG.
Amersfoort, 13 Maart 1873.
scheu Staat en Kerk sedert eehigé dagen met
verdubbelde krachten voortgezet: het La
gerhuis behandelt het eerste der »Falksche
■wetsontwerpen"; het Hoogerhuis beraad
slaagt over de wijziging van de artikelen 15
en IS der grondwet. De Kroonprins is
wgen van zijne zware ziekte hersteld en te
Berlijn teruggekeerd, alwaar hij met warmte
werd ontvangen. De Keizer heeft Woens-
dag den Rijksdag geopend met een zeer vre
delievende rede en toezegging vau onder
scheidene hervormingen. Volgens de
Norddeutsche heeft Wagener thans zélf ver
zocht dat een gerechtelijk onderzoek tegen
hém zal worden ingeleid. r Uit Spanje
wordt als gerucht gemeld dat de Regeerings-
troepen onder aanvoering van Nouvillas te
genover de Carlisten eene nederlaag hebben
geleden, terwijl daarentegen eene Carlisti-
sclie bende te Montreal in Navarre en eene
andere in de bergstreken van Oyarzum ver
slagen zouden zijn. Ook hebben er te Barce
lona ernstige ongereldheden plaats gehad,
waarom Figuera's, de minister-president het
noodig heeft geoordeeld eene reis naar Kata-
lonie te maken. Hij werd te Barcelona met
onderscheiding ontvangen. De trans
atlantische telegraaf-kabel, die in 1865 ge
legd werd, is gebroken. Er heeft zich te
Londen een maatschappij 'gevormd tot 't
leggen van een onderzeeschen kabel tusschen
Ivonstantinopcl en Odessa.
Londen 13 Maart. Gladstone deelde
in het Lagerhuis en Grauville in 't Hooger
huis mede, dat het Ministerie ontslag heeft
aangevraagd aan de Koningin, die het heeft
aangenomen. De Koningin heeft Disraeli
laten roepen. Vrienden van Gladstone be
twijfelen of hij ooit weer genegen zou zijn
eene portefeuille aan te nemen.
Versailles 13 Maart. Het geheele
wetsontwerp der Commissie van 30 is met
411 tegen 234 stemmen aangenomen.
Vele mcnschen verwarren zwijgen en ontkennen. Dit
komt misschien (laar van daan dewijl zwijgen voor velen
heel moeiclijk is, en het dus voor de hand ligt te vermoe
den, dat als zij iets geloofden zij het zouden zeggen, en dat
zij dus als zij het niet zeggen het ook niet gclooven. Door
deze verwarring zijn velen er toe gekomen om eene school,
alwaar van godsdienst niet gesproken wordt, voor godloo
chenend te houden. Dit is echter een verkeerd oordeel.
Ieder kan zich hiervan overtuigen, wanneer hij bedenkt,
dat een incnsch iets kan verzwijgen, omdat hij het niet ge
looft; of omdat hij niet weet, wat hij er vau denken ïuoet;
of omdat hij het niet durft te zeggenof omdat hij het niet
nuttig vindt het te zeggen. Zoo zegt b.v. niemand dat de
maan door menscheu bewoond is, omdat de sterrekunde
leert, dat op de maau geen daiupkriug is, cn mcnschen zon
der dampkring niet kunnen leven. Wanneer echter iemand
niet zegt, dat een der andere planeten bewoond is, dan laat
hij dit na, omdat hij het onmogelijk weten kan, en evenmin
redenen ziet om het wel te gclooven als om het niet te gc
looven. Wanneer iemand in Turkije reist en geheel onder
Mohammedanen rondwandelt, dan zegt hij niet, dat hij den
Koran voor menschenwerk houdtomdat hij dit niet durft
te zeggen, daar men hem zou vermoorden, als hij dit zeide.
Wanneer iemand eene tijding heeft gehoord, die voor eenen
anderen zeer bedroevend is, en deze is op 't oogenblik erg
ziek, dan verzw ijgt hij deze tijding, niet omdat hij ze niet
gelooft, maar oindat hij het voor den zieken niet nuttig
vindt zulke aandoeningen te krijgen. Het is dus duidelijk
dat er allerlei oorzaken zijn kuunen, waardoor iemand tot
zwijgen kan genoodzaakt worden. Zoo kan iemand van den
dsdienst zwijgen, omdat hij niet in God gelooft; of om-
t hij door al het getwist der godgeleerden in onzekerheid
is gekomen aangaande hetgeen hij te gelooven heeft; of
omdat hij vreest, dat machtige inenschen, van wie hij af
hankelijk is, hem het uitspreken vau zijn gevoelen kwalijk
zuUemuemenof omdat hij oordeelt, dat het uitspreken
van zijn gevoelen voor minder ontwikkelden niet nuttig
zijn zou, en hem misschien in de war zou brengen.
Wanneer dus op de neutrale school van den godsdienst
gezwegen wordtdan heeft men geen recht om dit aan on
geloof tc wijten; want er zijn zooveel oorzaken, waardoor
dit kau te weeg gebracht wordenonder anderen deze, dat
het voor de kinderen niet nuttig wordt geoordeeld den
godsdienst op de school te brengen. Wanneer er geene an
dere gelegenheid bestond, om godsdienst te leeren dan j uist
op de schooldan was het iets anders. Dan zou het er veel
van hebben, alsof de school ongodisterij wilde aankweeken;
doch dit is hot gcyal in 't geheel niet. Er bestaan gods
dienstleeraars in overvloed, van allerlei kleur, die de noo-
digc kennis en ijver bezittenom den godsdienst aan de
kinderen tc leerenen het is op zijn zachtst genomen al
heel onbeleefd, die heeren tc behandelen, alsof zij niet be-
bestonden. De laatste spreker op de jongste bijeenkomst in
Amicitia sloot zijne rede met de vraagals de school den
godsdienst moet onderwijzen, waar dienen dan de gods
dienstleeraars voor? cn dit is inderdaad waar. Die zóó
V. veren voor liet invoeren van godsdienst op de scholen be-
lecdigen de godsdienstleeraars. Of hebben zij misschien re
den, om over hun, onderwijs ontevreden te zijn? Laat hen
dan beproeven dit te verbetexen, niet door dit onderwijs
'dit hunne handen in die vau onbevoegden over te brengen,
zooals onlangs iemand, die in den Dijbcl niet te huis was
bij vergissing aan kinderen het eerste hoofdstukuit den
profeet Hösea voorlasmaar laaf hen met de godsdienst
leeraars zeiven of met dè kerkbesturen er over spreken, en
dezen zeggen, wat hun op het hart ligt. Zóó kan er verbete
ring komen, als deze noodig is, maar niet door valsche be
schuldigingen cn bet opöragèb van onderwijs 'aan onbevoeg
de personen.
Gezien de volheid der zale, gehoord den spreker van gis
teravond, gelet op de onverdeelde aandacht van het publiek,
zal menigeen zijn oordeel over de wintel-lezingen besluiten
inet een „Einde goed, al goed!" Eu als er waarheid ligt
in deze woorden, dan heeft de Heer Kits van Heyningen
wel wat voor een of meer zijner voorgangers hier in 't ge
lijk gebreid.
Waarlijk! als op de oproepingsbriefjes het herderlijk
ambt van den spreker niet w are vermeld geworden, niemand
zou er aan gedacht hebben, dat hij tot eenen stand behoort,
waarvan sommigen uit vroeger dagen schijnen gemeend te
hebben, élat v. al, in engen zin, niet den mensch of de natuur
betrof, ook niet op meuscliélijken of natuurlijken toon inoest
besproken worden. Neen, de gemakkelijkheid en 't onge
kunstelde, waarmee de Heer Kits las, neen! sprak; de
volheid en de buiging der stem moeten ten hoogste gewaar
deerd w orden cn gaven zeil's glans en leven ook aan 't min
beduidende en 't allcdaagsche.
Wat het onderwerp der lezing aangaat,doch hier moet
ik even ophouden.
Als eens aan iemand de taak opgedragen werd, honderd
personen, ongelijk in ouderdom, stand en rang, in eene zelfde
stof en toch naar aller zin te kleeden, zou 't wonder zijn,
als hij eindelijk met den dichter kon zeggen
Mijn liair dat rees te bergh en aan een ieder hingh
Een droppel nats: het sweet begost mij uit te breken
Mijn lijf werd kil als ijs
De een verlangt immers een stemmig zwart, hoogstens
bruin; een ander, ongevoelig voor kleur, wil slechts wat
degelijks; een derde een luchtig, flodderend neteldoekje,
terwijl een vierde naar verliefd rozerood smacht. Bijna
door dezelfde netels gestoken, wordt de man, die, „vau ge
achte zijde daartoe aangezocht", zich zet om eene lezing te
maken oor dit of dat „N ut." Best mogelijk dat ook hij aan
Vondel begint te denken en eindelijk, den slotregel voltooi
end, de pen wegwerpt en zegt
ick wou en kost niet spreecken. De Heer
Kits heeft dit niet behoeven te zeggenhij wou - en kost. -
Hoe, vraagt men wellichtheeft hij de stof gevonden, die
allen behaagt, (lie allen kleedt? De stof! dat juist niet,
maai' de Heer K. heeft er iets anders op gevondenhij heeft
lapjesdag gehouden, en 't zij te zijner eere gezegd, niet zon
der smaak uitgestald. De schetsen uit het dagboek van den
bekenden onbekende gaven zeker voor ieder wat, al lag ook
't eenigc verband daarin, dat ze door dezelfde hand getee-
keud waren.
Allen hebben genoten. Alle onderwerpen lagen binnen 't
bereik van allen, cn de satyre was niet te tij n om door ieder
begrepen te worden, cn toch te goedaardig in hare soort,
om grof te hceten en iemand aanstoot te geven.
Zelfs de Dcventcrsche Leeraren, die wetenschappelijke
lezingen houden voor w eetgierige jonge eo ^volgens K. v. H.
ook) voor uithuizige getrouw de dames, zouden geglimlacht
hebben, als zij 't gehoord hadden. Wie w at heel kieskeurig
is, moge aanmerken, dat dit of dat stofje niet gloednieuw,
ja zelfs wat belegen was; dat men op den „Toren van Ba-
bel" in den Trou-ringh „Wij komen niet uil kan nalezen;
dat de ijdeltuiterij vau sommige dames een afgezaagd onder
werp is; dat de theatrale piano-scène geïdealiseerd wordt
teruggevonden in Potgieters „Zusters"; dat het drooglever
schap des professors trekt op Bcncdii' Hoehzeitsreise,
nieuiaud vergete de vele trekjes van onschadclijkcn humor,
die eene beuijdensw aardige verteüingsgavc verrieden en
aau zoovelcn eenen aangenamen avoud hebben geschonken.
Den Heer Kits van Heyningen zal men eenen volgenden
winter zeker met blijdschap weerzien. L.
Heden overleed alhier in den
ouderdom van bijna 68 jaren de
Heer DIRK SC HEEREN BERG
Notaris en Wethouder der Gemeente
alhier, zeer betreurd door zijne kin
deren en verdere betrekkingen.
8 Maart 1873. J. J. CLAASEN Hzn.
Strekkende tevens tot bijzondere kennisgeving.
Voor de vele blijken van deelne
ming ons betoond bij bet overlijden van
onze Moeder en Bebuwdmoederbetuigen
ondergeteekenden bunnen dank.
A. M. SLOTHOUWER.
S. M. SLOTHOUWER
VAN EiJBERGEN.
van de
der Vereeniging ter bevordering van bet
Op WOENSDAG den 19en MAART,
's avonds balfacbt in Amicitia.
Voortzetting van het debat.
De Secretans,
Dr. Menalda van Schouwenburg.
NB. Niet-leden hebben toegang tegen be
taling van 25 Cents.
van
in hét gebouw AMICITIA.
Uitsluitend en alleen op Dinsdag 18
Maart van 11 tot 4 ure.
De representant van de firma Gebroeders
KOCH, Spiegelfabriekanten, enz. te Am
sterdam, zal alsdan ten toon stellen zijne
keurige collectie
(Copiën naar schilderijen in olieverf), naar
beroemde Meesters uit de Hollandsche, Ita-
liaansche, Duitsche en andere scholen, in
fraai vergulde Lijsten.
De voornaamste stukken uit
verschillende Rijken zijn bier ver
tegenwoordigd; de collectie is derhalve
zoo uitgebreid en fraai als die in Neder
land nimmer werd aangetroffen, en wordt
als zoodanig in de aandacht van bet ge
ëerde publiek aanbevolen.
Voorts de nieuwste modellen van
Schoorsteen-, Penant-, Canapé-, Psiché-
Spiegels, Galeries en Porte-embrasses
voor Staatsiegordijnen, Consoles, Vergul
de Meubelen als Tafels Gueridons, etc.
Uiterst billijke prijzen.
Te ontbieden: Hotel MULLER.
DONDERDAG 20 MAART (in plaats
van Woensdag 19 Maart) des avonds te
balfacbt ure. HET PltOFETISME,
door Ds. R. BROUWER, van Zaandam.
Toegang op vertoon van Inteeknkaart,
of tegen betaling van 50 Cents.
Met goedvinden van bet COMITÉ NAN
TOEZICHT zal Woensdag den 19 deier,
des namiddags te halftwee, in de achter
kamer van Concordia (ingangLMuurbuizen)
bet onderwijs een aanvang nemen; voor-
loopig alleen met de eerste klasse.
De Directeur,
Wederom heeft binnen onze gemeente
een droeyig sterfgeval plaats gehad. Een
weduwe met vier jonge kinderen staart
wanhopend op bet overblijfsel van haar
echtgenoot.
De oudste dier kinderen ligt gevaarlijk
aan diezelfde krankheid waaraan zijn va
der is overleden. Beroofd van baren
broodwinner is de toekomst baar bange.
De ondergeteekenden hebben zich ver-
eenigt. om zoo mogelijk door de hulp
van onze weldadige land- en stadgenooten
baar nood te lenigen.
Vele woorden tot opwekking achten
wij onnoodig.
Het Nederlandscb hart is tot weldoen
geschapen.
God zegene allen, die eenige leeniging
in de hooge nood zullen aanbrengen.
A. M. CHUMACEIRO, Appelmarkt.
J. E. KALKER, Singel.
JACQUES VISSER,
S. H. VAN GELDERHoek Stoven-
(straat.
burgerlijke stand amersfoort.
Bevallen 6 Maart. Margrietha van 't Hoenderdaal,
gcb. van der Pol, z. Maria Alies, geb. van der Veen,
z. Alijda van Eijkelenburg, geb. Rosier, d. 8. Cor
nelia Maria de Geest, geb. Pcrmentier, d. 9. Adrians
Elisabetba Johanna Gouw, geb. Korndewal, z. Sophia
Caroline van Altena, gcb. Kromd. 10. Jacoba van
Doornik, geb. Meester, z.
Ondertrouwd 6 Maart. Arend Jan Berens met
Geeske van der Hout.
Overleden: 8 Maart. Everarda de Winter, 14 dg.
Nicolaae van Buitenveld, 79 jr., wedr. van Alijda Groe-
nestein. Dirk Scheerenbergcirca 68 jr., wedr. van
Geertruij Brcijl. 12. Teunis van. Leuveren, 7j. 11 m.
Gedrukt bij G. W. Boonstra.