mersfoorten Omstreken
1873.
No. 88.
Zaterdag
30 Augustus.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie-middelen voor Amersfoort.
Het verslag over de toestand dei-
Provincie Utrecht in 1872.
WEEKBLAD
VOOR
D
[Dit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden ƒ0,75.
[franco door het geheelc Kijk0,85.
[Afzonderlijke nummer7J/o Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
Advertentiën van 15 regels
Iedere regel meer
ƒ0,50.
0,10.
TE AMERSFOORT.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd 0,25.
Zomerdienst aangevangen 15 Mei 18*73.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht:
NEDERLANDSCHE CENTRAAi-SPOORWEG.
Vertrek van Amersfoort naar Zwolle
7,44 aank. Utrecht 8,20, Amsterdam 9,25, Rotterdam 9,40, 's Hage 9,45.
11,1 (sneltr.) 11,30, 12,30, 12,40, 12,50.
2.17 3,2, 4,25, 4,35, 4,50.
3.18 (sneltr.) 4,7,35, 7,45, 7,55.
8,18 8,55, 10,5, 10,20, 10,25.
DILIGENCEDIENST J. FIOOR OP AMSTERDAM.
Vertrek van Amersfoort 1,30 uur nam., van Soestdijk 2,30 uur, van Baarn 3
uur, Eemnes 3,30 uur, aank. Amsterdam 6 uur.
Vertrek van Amsterdam 8,30 uur voorm., aank. te Amersfoort 1 uur nam.
DILIGENCEDIENST OP BARNEVELD.
Uit Barnevcld vertrek 9 uur 's morgens op de eerste treinen.
Uit Amersfoort 9 's avonds na aank. der laatste treinen.
8,49 vertr. v. Utrecht 8,15, aank. Zwolle 10,38, Groningen 1,50, Leeuwarden 1.57.
9,43 (sneltr.) 9,15, 11,8, 1,50, 1,57.
1,34 ff f, 12,45, 4,ft 8,50, 8,10.
6,16 (sneltr.) 5,50, 7,44. 10,—, 10,—.
8,59 8,20, 10,52.
DILIGENCEDIENST OP MAARSBERGEN.
Uit Amersfoort 6,45 's morgens op de trein van 8,31 naar Arnhem (aank. 9,40 uur)
en van 7,51 naar Utrecht (aank. 8,35) en 3 uur 's middags op de trein van 6,—
naar Arnhem (aank. 7,3.)
Uit Maarsbergen 10,15 uur 's morgens na aank. der trein van 10,11 nit Arnhem en
8,25 nit Utrecht en 8,30 uur 's avonds na aank. der treiu van 8,15 uit Arnhem.
I.
Volgens voorschrift van art. 162 der Pro
vinciale Wet werd in de zomervergadering
der Staten van Utrecht weder het jaarlijk-
sche uitvoerige en beredeneerde verslag over
den toestand der Provincie uitgebracht en
algemeen verkrijgbaar gesteld.
Wij hebben dit verslag, hetwelk blijk baai-
met veel zorg en oordeelkundig is samenge
steld, met genoegen ingezien, en ineenen dat
het niet ondienstig kan zijn eenige resulta
ten, die wij uit de vergelijking der statistie
ke opgaven van verschillende gemeenten
vooral met het oog op Amersfoort, hebben
verkregen, mede te doelen, daar zulks wel
licht zal kunnen leiden om den toestand en
de huishouding van de stad onzer inwoning
in sommige opzichten nader te leeren ken
nen. Zeer waar toch zijn de woorden door
Mr. de Bruyn Kops op den omslag der afle
veringen van zijn bekend tijdschrift »de
Economist" geplaatstStatistiek (d.i.)
Kent u z e 1 v e n.
Bij de opgaven omtrent de geboorten en
sterftenwaarmede het verslag aanvangt,
heeft ons terstond getroffen de ongunstige
verhouding, in welke Amersfoort ten op-
FJEUILLETON.
DE KOMEET.
n.
Vastenavond is gekomen. Den geheelen dag was de lucht
vol sneeuw. Men kijkt rechts en links, naar boven en naar
beneden geen komeetDe jonge dames schijuen geheel
in de war te zijn; de jongelieden loopen bij hun nichten
hun tantes, hun peettantes, in alle huizen aan„Nn ziet
ge toch wel, dat de oude vrouw Finck gek isal die ko-
metenpraatjes zijn klaar onzin. Komen de kometen ooit in
den winter? Komen zij niet altijd in den tijd van deu wijn
oogst? Kom, kom, 't is hoog tijd om tot een besluit te
komenWat duivel! ge kunt u immers nog bedenken? enz."
De onderofficieren gingen van hun kant de keukens rond,
en praatten met de dienstmeisjes, waarbij zij noch verma
ningen, noch verwijten spaarden. Velen vatten weer moed.
De oudjes kwamen arm in arm de groote zaal van het ge
meentehuis bekijken, waar de zonnen van sabels en dolken
en de kleine driekleurige vlaggetjes tusschen de vensters
algemeene bewondering opwekten. Alles verandert nu: men
herinnert zich weer, dat het vastenavond is; en de juffer
tjes haasten zich om de kleêren uit de kast te krijgen en de
dansschoentjes te poetsen.
Om tien uur was de groote zaal van het gemeentehuis vol
mcnschenwij hadden den slag gewonnengeen enkele
Huneburgsche schoone ontbrak op het appèl. Luid klonken
de klarinetten, de schuiftrompetten en de turksche trom
de hooge vensters straalden in de duisternisde walsen
draaiden als wervelwinden en de contredanscn hielden niet
op de jongelieden verkeerden in een onuitsprekelijke op
gewondenheid, en de oude grootmoedertjes, die prettig tus
schen de guirlanders zatenhadden van ganscher harte
schik. Men verdrong elkaar in het buffetmen kon nau-
zichte van het getal overledenen staat tegen
over andere groote gemeenten in de Provin
cie. De gemeente Utrecht, alwaar de gezond
heidstoestand altijd veel te wenschen over
laat, worde hiervan uitgezonderd.
Terwijl over 1872 het sterftecijfer voor
Amersfoort bedraagt 361, of 1 op de 36.57
inwoners, is dit cijfer voor Zeist slechts 98,
of 1 op de 55.3 inwoners, voor Rhenen 86,
of 1 op de 48 inwoners en voor Veenendaal
64, of 1 op de 59,3 inwoners. Voor zooveel
bekend hebben in geene der genoemde ge
meenten in 1872 epidemische ziekten ge-
heerscht, welke op het getal overledenen van
eenigeu invloed zijn geweest.
Ouder de kleinere gemeenten verdient
vooral opmerking Renswoude, met 1121 in
woners, alwaar in het geheele jaar slechts 8
sterftegevalleu plaats hadden, of 1 op de 141
inwoners.
Zal men nu uit die cijfers de gevolgtrek
king maken, dat de gezondheidstoestand te
Amersfoort zooveel ongunstiger zoude wezen
dan in andere gemeenten? Wij gelooven
niet, dat de genoemde cijfers daartoe reeds
voldoenden grond gaven, tegenover de alge
meene bekendheid, dat juist Amersfoort on
der de meest gezonde plaatsen van ons vader
land kan worden gerekend.
Zoo dikwijls wij de wekelijksche sterfte-
welijks genoeg ververscliiugen aandragen, en vader Ziunncr,
die de leverantie voor dien avond als meestbiedende had ge
kregen, kau zich beroemen, dat hij er dien avond zijde bij
gesponnen heeft.
Op den buitentrap kwam men op elke trede waggelende
lieden tegen, die zich wat al te veel vcrfrischt hadden. En
buileu sneeuwde het maar steeds d oor.
Oom Tobias had mij den huissleutel gegeven, zoodat ik
zoo laat als ik wilde kon terugkomen. Tot twee uur sloeg ik
geen dans over, maar toen kreeg ik er genoeg van, de ver-
verschingen begonnen mij wat duizelig te maken. Ik ging
naar buiten. Toen ik maar eens buiten was, voelde ik mij
weer beter en begon te overleggen of ik weer naar boven of
wel stil naar huis zou gaan. Aan den eenen kant had ik nog
wel wat willen dansen, maar aan den anderen kant voelde ik
mij erg slaperig.
Eindelijk neem ik het besluit om naar huis te gaan, en
sla den weg in naar de St. Sylvester straat, de ellebogen
aan den muur houdende en allerlei zaken bij mij zelvcn
overleggende.
Sedert tien minuten wandelde ik zoo in het donker voort,
en juist zou ik bij de fontein den hoek omslaan; daar zie
ik, toevallig in de hoogte kijkend, achter de boomen van
den wal een maan, rood als gloeiende kolen, die zich door
de lucht bewoog. Zij was nog zeker op duizende mijlen af-
stands, maar zij ging zoo snel vooruit, dat zij binnen een
kwartier bij ons moest wezen. Op dit gezicht kreeg ik kip-
pevcl van top tot teenik voelde mijn haren te berge rijzen
en zei bij mij zeiven
,,'t Is de komeetZacharias Piper had gelijk
En zonder te weten wat ik deed, holde ik hals over kop
naar 't gemeentehuis terug, sprong den trap op, allen die er
afkwamen omverloopendcen met een vrceselijkc stem
schreeuwende
„De komeet! De komeet!"
Het bal was juist op zijn schitterendstde turksche trom
lijsten alhier nagingen, heeft het ons getrof
fen, dat het getal jonge kinderen daarop
voorkomende steeds bijzonder groot is, en
meenen wij de gissing te mogen maken, dat
het hooge sterftecijfer in deze gemeente in
zonderheid aan de vele gevallen van overlij
den op zeer jeugdigen leeftijd is toeteschrij-
veu, en dat die gevallen alhier, naar even
redigheid, veel talrijker zijn dan in andere
gemeenten. Gaarne hadden wij de juistheid
van onze gissing bevestigd gevonden door
een staat van den leeftijd der overledenen in
de verschillende gemeenten der provincie,
doch zoodanigen staat hebben wij in het ver
slag niet aangetroffen.
Dat de vele sterfgevallen van jonge kinde
ren niet alleen van de meerdere of mindere
gezondheid eener plaats afhankelijk zijn, zal
wel niet noodig zijn aantetoonen.
Zeer uitvoerig is de afdeeling van het ver-
O O
slag omtrent de financien der gemeenten. En
kele cijfers hebben in die afdeeling onze aan
dacht getrokken.
Onder het hoofd »uitgaven" worden onder
ééne rubriek gebracht die voor verkiezingen
kadastrale stukken, burgerlijke stand en bevol
kingregisters.
Men zou kunnen aannemen, dat deze uit
gaven voor de verschillende gemeenten zich
naar het getal inwoners regelen, en dan wil
donderde, de dansers stampten met de bakken, en sloegen
bij het draaien met de bcenen achteruitde meisjes hadden
kleuren als klaprozenmaar toen men die woorden door de
zaal hoorde galmen: „de komeet! de komeet!" ontstond
er een doodelijke stiltede lieden keerden zich om, werden
bleek, kregen lange wangen en spitse neuzen.
Sergeant Duchcnc sprong naar de deurhield mij tegen
en lei de hand op mijn mond, met de woorden
Zijt ge gek Wilt ge uw mond wel houden
Maar ik rukte mij los, en riep zonder ophouden op wan-
liopigeutoon: „de komeet! de komeet!" En men hoorde
reeds de lieden als een onweer den trap afstormen en naar
buiten stroomende vrouwen jammerden kortom't
was een akelig rumoer. Enkele oude vrouwtjes, die zich
door den Vastenavond hadden laten verlokken, hieven de
handen ten hemel en stamelden„Jezus! Maria! Jozef!"
In een oogenblik was de zaal leeg. Duchêne liet mij los,
en ik zag ademloos, mij uit het venster buigende, de men-
schen na, die zoo hard zij konden de straat opliepen toen
ging ik ook weg, half gek van wanhoop.
Toen ik langs het buffet kwam, zag ik de marketentster
Catherine Lagoutte met korporaal Bouquet, die samen de
rest van cene kom punch uitdronken en zeiden„Als er nu
toch een eind aan komt, laat het dau een vroolijk eind zijn!"
Beneden op den trap zaten er velen op de tredenen
biechten elkanderde een zei„Ik heb woeker gedreven
de ander: „Ik heb valsch gewicht gebruikteen derde:
Ik heb bij het spelen bedrogen I" Allen praatten door elk
ander, en van tijd tot tijd hielden zij op om samen te roe
pen: „Heerc! erbarm u onzer!"
Ik herkende daar den ouden bakker Fèvre en moeder
Lauritz. Zij sloegen als ongelukkigcn op hun borst. Maar-
dat alles giug mij weinig aanik had genoeg zouden op
mijn eigen rekening.
(Wordt vervolgd.)
