Amersfoort en Omstreken 1878. NO. 340. VOOR Zaterdag- 29 Juni. Uitgever: M. Slothouwer, Uren van vertrek der alg'emeene Communicatie-middelen voor Amersfoort. Zomerdienst, geopend 15 Mei 1877. Nederlandsche Ceatraal-Spoorweg, Ooster-spoorweg. 1,- De algemeene beraadslagingen over het voorgestelde wetsontwerp tot regeling van hetlager onderwijs. »Tot nu toe heeft zich geen nieuw ge zichtspunt voorgedaan/' Met deze woor den gaven wij de vorige week den indruk weer, dien het pas aangevangen kamer debat over de «question brülante" op ons gemaakt had, en nu al de sprekers, die zich tot deelneming aan de algemee ne beraadslagingen hadden laten inschrij ven, hebben gesproken en de Minister hun ook reeds geantwoord heeftnu nog kunnen we met diezelfde woorden aanvangen, want waarlijk, sedert Heems kerk voor 3 jaren eene wijziging van de wet van'57 toezeide, is er zóóveel ge schreven en zóóveel gesproken over deze zaak, dat men nu niet anders meer kan, dan 't vroegere herhalenen toch ge tuigen volle tribunes nog steeds van on verflauwde belangstelling in de kwestie van het onderwijs. Twintig opposanten en acht regee- ringsgezinden: twee conservatieven, acht anti-revolutionnairentien ultramonta- nen, zeven liberalen en de Heer Bastert hebben 't woord gevoerd. De rij van sprekers werd geopend door den Heer Wintgens, tot dusver bekend als een li beraal op 't gebied van 't onderwijs, als een voorstander der openbare, als een heftig bestrijder der confessioneele school. Twee uren lang hield spreker de kamer Eene geheimzinnige ge schiedenis. 1. Gedurende al de twintig jaren dat ik die reis maakte, heb ik nooit eene oogen- blik gedacht dat er gevaar aan verbon den wasik had nooit eenig avontuur en dat nu dit jonge mensch den eersten keer den besten, wel maar ik moet met het begin beginnen. Ons bankierhuis te Charrendon had op verschillende plaatsen filialen, maar som mige van die stadjes leverden te weinig werk op om er doorloopend kantoor te houden en daarom kwamen wij er een maal in de week op marktdag. Dan ging een van ons er 's morgens vroeg heen en kwam 's avonds terug. Enkele plaatsen konden wij per spoor bereiken, maar naar Meresdeve moeeten wij per chais reizen. Dat plaatsje ligt midden in de duinen en de weg er heen gaat dan eens tusschen bezig, maar de belangrijkheid der rede voering was niet in evenredigheid aan de lengte. Is hij opgetreden als de tolk der conservatieve partij, dan heeft deze zich tegen het voorstel-Kappeijne verklaard, en den indruk gemaakt dat zij thans het toppunt der politieke immoraliteit heeft bereikt. Zeker men had niet verwacht dat zij met Kappeijne zou meegaan, maar met evenveel grond had men mogen ver onderstellen, dat zij motieven zou opge ven, waarom het ontwerp geen genade in hare oogen kon vinden. De Heer Wint gens heeft geene redenen opgegeven. Eigenlijk heeft hij over alles geredeneerd, behalve over het ontwerp Kappeijne over leerplicht, waarvan hij voorstander was, over gratis-onderwijs, dat onbereik baar was, over leekenonderwijs zooals niemand 't verlangt, over de commune, het socialisme, de aanslagen op 't leven van Duitschland's keizer, enz. enz. De kosten van 't O. vond de Heer W. ook te hoog, maar toch zeide hij nog niet, dat hij er de gelden niet voor wilde toestaan. De anti-revolutionaire partij is zeer zwak, en geeft voor van 't Parlement geen heil te verwachten. Zij slaat in de Kamer een bezadigden toon aandie vooral afsteekt bij de opgeschroefde phrasen der nota en van het petitionne ment, en dus wel een bewijs is, dat deze beide stukken dienen moeten om indruk te maken op het domme volk, zooals een onzer groote bladen opmerkt. Toch deze dan weder er over heen. Het was een eenzame weg en in den winter verre van aangenaam als het ruw weder was. Het werk te Meresdene was aan mij op gedragen en behalve scherpen wind, sneeuw en regen ontmoette ik in twintig jaren niets bijzonders. Ik had van die tochten dan ook geen anderen indruk, dan dat ze in den zomer wel aangenaam en in den winter onpleizierig waren. De jonge Chase daarentegen had er niets geen zin in. Den eersten keer dat er over gesproken werd, dat hij de reis zou moe ten doen, had hij er erg tegen. Dat zeide hij mij. waarop ik hem uitlachte en hem aan het verstand trachtte te brengen dat hij er wel spoedig aan gewennen zou. Nu was hij in 't geheel geen buitenman, ge boren als hij was en opgevoed te London, van waar hij bij ons was gekomen in het belang van zijne gezondheid. Hij was langen tijd lijdende geweest en de docto ren hadden hem het verblijf buiten voor geschreven, en daar hij een goed en ver trouwbaar klerk was, had er een ruiling plaats gevonden en was hij te Charren- spreekt de anti-rev. partij voortdurend over haar grondwettig recht, dat zij al dus verklaartzooveel zinnen zoo veel staatsscholen. Een school met den bijbel" is de leuze van het vaandel, waar onder zij getracht heeft alle anti-liberale kamerleden te vereenigen, maar het is haar niet mogen gelukken de heeren v. Nispen en zijn geestverwanten nauw aan zich te verbinden. Natuurlijk, willen de anti-revolutionairen een school met 'n orthodoxe bijbelverklaring met even veel recht vragen de ultramontanen een school, waar (zooals de Heer Barge ver klaarde) de geschiedenis o. a. onderwe zen wordt a la Thijm en Nuijens, eene school, waar Encycliek en Syllabus hun ne onverdraagzame, hartstochtelijke ver dedigers kunnen kweeken. «Wij willen" zoo ging genoemde spreker in zijne maidenspeech voort»de kinderen op de scholen inprenten de historie tot de XVI eeuw, het pausgezinde tijdvak." Noch de Heer Haffmans, noch de schrij ver van de cirkelgang der menschheid" wilde iets van een grondwetgever weten. Wanneer zij naar den geest der grond wet vragen, dan behoeft men de bedoe ling van den grondwetgever niet op te sporen, ja, de Heer v. d. Hoeven meent niet alleen, dat de grondwetgever moet begraven blij vén, maar dat de grondwet ook zelve dien weg op moet. Zou de Heer Borgesius zoo geheel ongelijk heb ben, toen hij met nadruk zeideHet is don gekomen. Hij was er ongeveer zes maanden, zon der dat het hem veel goed scheen gedaan te hebben. Hij was groot en gespierd maar bleek; zijn grootste genoegen was om werken van Shakespeare en dergelij ke schrijvers te lezen en hij had iets droo- merigs, afgetrokken over zich, terwijl hij de gewoonte had alleen met een boek in de duinen te wandelen. Met mij sprak hij dikwijls over de omstreken, die hij zoo schoon vond dat hij ze met geene andere die hij ooit gezien had kon vergelijken. Ik was het niet erg met hem eens want de duinen lieten mij zeer koel en ik moet eerlijk bekennen, dat ik er nooit een oogenblik aan gedacht had ze mooi te vinden, voor dat hij er over sprak. Zooals ik zeide, ongeveer zes maanden was hij bij ons, toen ik door rhumatiek werd aangetast. Het was in het begin van Nóvember en men zeide mij dat, als ik niet voorzichtig was, ik mijn bed zou moe ten houden en dat ik mij niet aan de koude nacht blootstellen moest; dit gaf aanlei ding om aan Chase mijn werk te Meres- hier een strijd tusschen Grondwet en Syllabusen steunende op de Grondwet, bestrijden wij het clericalisme, dat geba seerd is op den Syllabuswant deze zwoer den dood aan de moderne maat schappij en de moderne beschaving, en zijne volgelingen dulden in den strijd op leven en dood ook de vrijheid van gods dienst niet. Door de rede van den Heer van der Hoeven is 't de Kamer duidelijk kunnen worden, welke waarde zij aan het volks petitionnement moet toekennen. Immers openlijk werd door dezen spreker ver klaard, dat de beweging uitging van de zijde der geestelijken en dat de goedge- loovige schare zich blindelings bij die leiders en drijvers aansloot. En dat is nu dat volk achter de kiezers, dat volgens den Heer Mackay en anderen in de Ka mer niet vertegenwoordigd wordt, en voor welks rechten men voorgeeft te strijden. Ondersteld dat op een dorp 100 zulke kiezers stonden ingeschreven, zou men niet even goed aan den pastoor of den predikant het recht kunnen toe kennen 100 stembriefjes tegelijk in te le veren Immers 't zou veel eenvoudiger zijn. 't Ligt niet in onze bedoeling al de sprekers met nauwkeurigheid nategaan. Deden we zulks, we zouden ook de rede voeringen van den Heer van Heyden- rijck, die als kok den Minister eenige zij ner spijzen geconcentreerd wilde toe- dene op te dragen, en er werd besloten dat ik er nog eens met hem heen zoude gaan om hem den weg te wijzen en op de hoogte te brengen van het werk. Dit besluit agiteerde hem verschrikkelijk. Hij vertelde mij, dat hij voortdurend over de duinen en vooral over een bepaalde plek had gedroomd. Nu had hij die plek nooit gezien en wist niet eens of ze wel werkelijk bestond; maar hij beweerde ze telkens en telkensweer in den droom te hebben gezien en dat hem dat altoos on aangenaam had gestemd. Hij beschreef mij de plaats als een scherpe insnijding even voor dat de weg tegen een tamelijk steilen heuvel op liep, maar ik herkende de plaats uit zijne beschrijving niet eer dan toe wij er te samen in de chais voor bijkwamen. Wij waren juist halfweg en aan de plaats gekomen die men gewoonlijk de Witte weg noemde. Dit is misschien de eenzaamste plek op den geheelen weg en op het hoogste gedeelte van de duinen gelegen. Eene mijl in het rond is geene woning te vinden; de tol in de laagte is WEEKBLAD Dit Mad verschijnt des Zaterdags namiddags. Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden 0,75. Fianco door het geheelc Rijk0,85. Afzonderlijke nummers10 Cent. Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan te Amersfoort. Avdertentiën van 15 regels Iedere regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in persoon bezorgd ./0,50. 0,07. 0,25. Naar Utrecht: Aankomst te Vertr. Amersfoort Utrecht Rotterd. 'sHage Arnnem 6,55 (alleen Zat.) 9,18 11,6 2,28 5,47 9,28 7,45 10,- 11,35 3,15 6,23 10,5 9,40 11,30 12,45 4,55 7,20 11,19 9,50 11,35 5,15 7,32 11,34 9,55 12,25 2,10 5,20 10,17 Naar Ztcolle: Vertr. Amersfoort 1,1 9,45 1,36 6,13 9,32 Zwolle 10,56 11,10 4,10 7,45 11,26 Aankomst te Leeuwarden Groningen X— 2,— 8,25 10,14 2,6 2,6 8,5 10,6 Postwagendienst (Onderneming A. Schimmel) tusschen Amersfoort en Maarsbergen. Van Amersfoort 's morgens te 7 en 's namiddags te 2,30 uur. Van Maarsbergen 's morgens te 9,43 en 's avonds na aankomst van de laatsten trein. Naar Hilversum: Aankomst te Vertr. Amersfoort Baarn Hilversum Utrecht Amsterd, 7,28 8,35 9,20 11,10 1,30 2,40 5,45 9,— 9,30 7,44 8,48 9,36 11,26 1,46 2,56 6,1 9,16 9,46 7,54 8,57 9,46 11,36 1,56 3,6 6,11 9,26 9,56 8,30 9,38 1,20 3,42 6,37 9,48 11,- 8.43 9,32 10,35 12,11 2.44 3,42 7,— 10,13 10,32 Naar ZutphenAankomst te (V. Baarn) V. Amersf Barneveld Apeldoorn Zutphen 8.21 9,29 11,50 1.11 3,42 5,56 9.12 10,58 8,39 9,47 12,2 1,27 3,54 6,12 9,35 11,10 8,59 10,6 1,47 6,31 9,55 9,31 10,37 2,19 7,1 10,28 9,54 10,56 2,42 7,20 10,51 FEUILLETON.

Historische kranten - Archief Eemland

Weekblad voor Amersfoort en Omstreken | 1878 | | pagina 1