Amersfoort en Omstreken
1878.
No. 344.
VOOR
Zaterdag-
Uitgever: A. M
27 Juli.
Slothouwer,
Uren van vertrek der alg emeene Communicatie-middelen voor Amersfoort.
Zomerdienst, geopend 15 Mei .1877.
Nederlandsche Centraal-Spoorweg.
Ooster-spoorweg.
Stemmen over het zoogenoemde
„volks"petitionnement.
Eene geheimzinnige ge
schiedenis.
WEEKBLAD
Dit l.lad verschijnt des Zaterdags namiddags,
bonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden 0,75.
Fi anco door het gehcele Eijk0,85.
Afzonderlijke nummers10 Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan
te Amersfoort,
Avdertentiën van 15 regelsƒ0,50.
Iedere regel meer0,07.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in persoon
bezorgd0,25.
Naar TJtrechtAankomst te tiaar Zwolle.-
Vertr. Amersfoort Utrecht Kotterd. 'sHage Arnnem Vertr. Amersfoort Zwolle
6,55 (alleen Zat.) 7,45 9,40 9,50 9,55 9,1 10,56
9,18 10,— 11,30 11,35 12,25 9,45 11,10
11,6 11,35 12,45 1,— 2,10 1,36 4,10
2,2S 3,15 4,55 5,15 5,20 6,13 7,45
5,47 6,23 7,20 7,32 10,17 9,32 11,26
9,28 10,5 11,19 11,34
Postwagendienst (Onderneming A, Schimmel) tusschen Amersfoort en Maarsbergen.
Van Amersfoort 's morgens te 7 en 's namiddags te 2,30 nur.
Van hlaarslergen 's morgens te 9,43 en 's avonds na aankomst van de laatsten trein.
Aankomst te
Leeuwarden Groningen
2,— 2,6
2,— 2,6
8,25 8,5
10,14 10,5
Naar Jilversum:
Aankomst te
Naar Zutphen
Aankomst te
XertrAmersfoort Baaru Hilversum
Utrecht Amsterd.
(V. Baarn) X
Amersf Barneveld Apeldoorn Zutphen
7,28
7,44
7,54
8,30 8,43
8.21
8,39
8,59
9,31 9,54
8,35
8,48
8,57
9,38 9,32
9,29
9,47
10,6
10,37 10,56
9,20
1,10
9,36
9,46
10,35
11,50
12,2
11,26
11,36
1,20 12,11
1,11
1,27
1,47
2,19 2,42
1,30
1,46
1,56
2,44
3,42
3,54
2,40
2,56
3,6
3,42 3,42
5,56
6,12
6,31
7,1 7,20
5,45
6,1
6,11
6,37 7,—
9,12
9,35
9,55
10,28 10,51
9,—
9,16
9,26
9,48 10,13
10,58
11,10
9,30
9,46
9,56
11,— 10,32
Wij meenen ónzen lezers geen on
dienst te doen, door de volgende stukken
nog eens onder hunne aandacht te bren
gen. Zij kunnen er uit zien, welke waar
de aan het zoogenoemde volkspetition
nement moet gehecht worden.
Met heeft in Rotterdam en elders een
biljet van den volgenden inhoud willen
aanplakken
»Het Plaatselijk Comité voor het
volks-petitionnement alhiervestigt op
het navolgende de aandacht
ïln de drie groote Protestantsche Rij
ken, Pruisen, Engeland en deVereenigde
Staten, die evenals het onze, zeer ge
mengd van bevolking zijn, bestaat voor
ieder die zulks verlangt, de mogelijk
heid om zijn kind te zenden naar neen
school met den Bijbel
Ditzelfde is ook het geval in de vijf
kleine Protestantsche Koningrijken van
Zweden, Noorwegen, Denemarken, Wur-
temberg en Saksen.
»En alleen in het ook nog overwegend
Protestantsche Koningrijk der Neder
landen bestaatuitgenomen voor de
Rijkeren deze mogelijkheid niet.
»Dit machtige, veelzeggende feit be
hoort ter kennisse gebracht van dat pu
FEUILLETON.
V. (Slot)
Chase werd blijkbaar meer aangedaan.
Hij sidderde en sloeg de oogen nêer.
Eindelijk, zich vermannende, zeide hij:
ïlk had gehoopt dat mij dit bespaard
zou worden, daar het geschrift slechts
voor mijne moeder bestemd was,"
»De geheele geschiedenis/' hernam de
voorzitter," is zoo geheimzinnig en on
verklaarbaar dat gij genoodzaakt zijt
alles te zeggen. Gij waart een beproefd
en vertrouwd beambte, maar gij werpt
een smet op ons verleden wanneer gij ons
niet behulpzaam zijt in onze pogingen
om den diet te ontdekken. Misschien kan
uwe verklaring ons op zijn spoor bren
gen. Ik bezweer u, ons alles te zeggenl"
Nog bleef hij zwijgen. Wederom werd
hij te vergeefs aangemaand te spreken.
Hij werd hoe langer hoe bleeker. Zijne
handen krampachtig wringende, zonk hij
in zijn stoel terug. Het was een treurig
bliekdat onbekend met de buitenwe
reld, zich ter goeder trouw inbeeldt, dat
s een school met den Bijbel!' te vragen
een dwaasheid is, die men zish alleen in
onze Orthodoxe kringen ii het hoofd
zet. Het Comité is gaarne bereid om 'in
deze zoo gewichtige zaak nog meerdere
inlichtingen te verstrekken."
De vergunning tot hei aanplakken van
dit biljet is te Rotterdai/i, te Amsterdam,
en ook op vele andere plaatsen door den
Burgemeester geweigerd, op grond dat
het eene bepaalde onwaarheid bevatte
ten opzichte van een Regeeringsvoor-
stel, dat bij de bevoegde ma}ht in be
handeling was.
De concepten voor de adrssen der
Katholieken aan de Eerste lamer en
aan den Koning werden, evens het ge
val was met het adres aan c Tweede
Kamer, door de Redactie vajDe Tijd
aan de Redactiën der overige (tramon-
taansche bladen toegezonden.
Daardoor heeft het denschijals ging
de zaak uit van de Katholiekpers, en
blijft voor de buitenwereld de lomsche
geestelijkheid er buiten. Wedegelijk
echter heeft men te doen met ne daad
der geestelijkheid. Bij GEHEBfcirculai-
re van den Roomsch-katholiek Aarts
bisschop van Utrecht zijn aan cbastoors
bevelen gezonden met betreldg tot de
schouwspel, want wij allen hien veel
van hem. Nog eenmaal drong voorzit
ter hem tot spreken; toen stomij plot
seling op, nog meer opeen ££tgelij
kende dan tevoren, en rondzüe met
dien eigenaardigen afgetroki blik,
zeide hij met een zachte stem ezonder
tot iemand bepaald te spreken/et doet
er nu weinig meer toe. De schpv van
het noodlot valt voor het laa op mij
om niet meer te worden weggenen; hij
heeft mijn leven verwoest, hij v aast nu
mijn dood"
Wie? wien bedoelt gij?" riee voor
zitter uit. Door een oogenblscheen
Chase uit zijn vreemden toestate ont
waken, en, den voorzitter strainzien-
de, zeide hijMijn broedernheer
mijn tweelingbroeder. Ik zal u |s meer
verzwijgen. Toen hij zestien jaaid was
werd hij wegens valschheid in griften
gedeporteerd. Het gelukte oret voor
onze vrienden verborgen te hou; had
den wij dat niet gedaan, dan zó nooit
den post van vertrouwen beken heb
ben die ik bij uwe bank bekleedlndien
zijn bestaan ooit tot uwe kennas ge
raakt, zoolang ik bij u in di( was,
adessen.
)e circulaire van den Aartsbisschop
vaig Juli (waarin naar eene vorige ge-
heine instructie verwezen wordtis van
deqvolgenden inhoud
Circulaire. Utrecht, 9 Juli 1878.
Geheim.
WelEerwaarde Heer!
en opzichte vari het tweede en derde
pettionnement aan de Eerste Kamer
aan Z. M. den Koning verlangen
ij dat door U geheel dezelfde gedrags-
jijn worde gevolgd als werd voorgeschre-
en in Onze Circulaire, geheim, dd. 14
uni 1878.
De ijver en de werkzaamheid door U
bij het adres aan de Tweede Kamer be
toond doen Ons ook nu vast vertrouwen
op Uwe zeer noodzakelijke en zeer ge
waardeerde medewerking.
De Aartsbisschop van Utrecht,
f A. I. schaepman.
Van het oogenblik af, dat de hooge
geestelijkheid zich het petitionnement
aantrekt (ook al heeft zij niet het initia
tief genomen) en aan hare ondergeschik
te geestelijken bevelen geeft om zich met
de zaak te bemoeien, van dat oogenblik
af verliest het petitionnement alle karak
ter eener spontane uiting der gevoelens
van de petitionarissen. De geheele be
weging is nu gebleken een werk te zijn
van geestelijken dwang, nog wel tot
misleiding van de buitenwereld
heel in het geheim uitgeoefend.
ge-
zoudt gij mij hebben ontslagen en mijne
moeder en ik zouden onteerd geworden
zijn. Daarom schreef ik zijn naam niet
in dien brief. Maar zijn naam is Edward,
en gij zult het vonnis vinden in Hier
zweeg hij plotseling, bracht de hand aan
het voorhoofd, sidderde nog eenmaal en
viel toen met een zwaren slag op den
grond.
De doctor, die hem voortdurend had
gadegeslagen, snelde dadelijk naar hem
toe en verklaarde, na hem even te heb
ben onderzocht, dat hij dood was.
Het is onnoodig lang te blijven stil
staan bij hetgeen onmiddelijk daarna ge
beurde. De verklaring die Chase even
voor zijn dood afgelegd had werd bevon
den in alle bijzonderheden juist te zijn.
Het bleek dat Edward Chase, tweeling
broeder van John, twee jaren voor dat
deze laatste bij de bank geplaatst werd
naar eene strafkolonie gedeporteerd was.
De directeuren der bank deden met
behulp van de regeering onderzoek naar
deze persoon en het vreemde van de ge
schiedenis werd door hetgeen zij verna
men niet minder vreemd. Het bleek na
melijk, na een zoo nauwgezet mogelijk
Jhr. van Weede van Dijkveld, een met
eere bekend man, van beslist anti-revolu-
tinaire beginselen, te Utrecht, schrijft
Volkspetitionnement al dan niet
j Ikantwoord zonder omwegGeen
vol kspetitionnement.
Waarom?
»Niet omdat het onwettig zou zijn.
Geenszins; de grondwet waarborgt dit
recht aan ieder Nederlander.
Evenmin omdat de onderwijsquaestie
niet van dat belang zou kunnen wezen,
om het gansche Nederlandsche volk er in
te mengen.
Maar omdat mijns inziens de voor
stelling van het dreigend gevaar dat nu
tot een volkspetitionnement aanleiding
geeft, een onjuiste, ik mag het niet te
rughouden, naar mijne innigste overtui
ging eene onware is.
»Aan het christelijk gezinde volk in
Nederland wordt de gewetensvraag voor
gehouden Wilt gij niet eene school met
den bijbel?
»Dit volk antwoordt uit één mond
ja," en tot dat volk behoor ik.
»Maar juist deze vraag is nu niet aan
de orde. De aanhangige schoolwet ont
neemt ons de christelijke school met den
bijbel niet, die de wet van 1857 had mo-
onderzoek, niet alleen dat de veroordeel
de de strafkolonie nimmer had verlaten
en dat hij dus onmogelijk schuldig had
kunnen zijn aan den diefstal op den wit
ten weg gepleegdmaar ook dat hij, na
een aantal misdaden gepleegd te hebben
wegens een door hem op den 15 Novem
ber 1846 op een vreemden gepleegden
moord veroordeeld was; dat hij ontsnapt,
en na verloop van eenige maanden weder
gevangen genomen was en eindelijk ter
dood gebracht op dezelfden dag dat de
arme John in onze directiekamer dood
viel.
Dit zijn de feiten, die, naar ik meen,
terecht aan de geschiedenis den naam
van geheimzinnig bezorgden. Het ge
heimzinnig er van heeft ons langen tijd
beziggehouden; wat mij betreft ik heb
altijd gedacht, dat het zijn oorzaak had in
het over weinig anders denken, dat Chase
deed, dan over poezie en over de streek
waarin wij wonen. Ik houd niet van al
die verzen en ik geloof vast dat zij zijn
verstand verwoest hebben, en ik zal nooit
overtuigd worden, dat het niets meer te
beteekenen had dan toeval. De arme
jongen had zijn geest zoodanig gekweld,
